NASA แถลงการค้นพบสำคัญ เผยอาจมี ‘ฟอสซิล’ ของสิ่งมีชีวิตที่เคยอยู่บนดาวอังคาร
๑๐ กันยายน ๒๕๖๘ องค์การบริหารการบินและอวกาศแห่งชาติสหรัฐฯ หรือ NASA แถลงข่าวการค้นพบหลักฐานที่สำคัญที่สุดบ่งชี้ว่าครั้งหนึ่งดาวอังคารอาจเคยมีสิ่งมีชีวิตอยู่ นับเป็นครั้งแรกของการค้นพบหลักฐานชี้ชัดถึงความเป็นไปได้ที่จะมีสิ่งมีชีวิตบนดาวเคราะห์เพื่อนบ้านของเรา
แม้ว่าการค้นพบบนดาวอังคารในอดีต อาจจะนำเราเข้าไปสู่การตอบคำถามนี้มากขึ้นเรื่อย ๆ ตั้งแต่ในปลายคริสต์ศตวรรษที่ ๑๙ ที่นักดาราศาสตร์เริ่มสังเกตดาวอังคารผ่านกล้องโทรทรรศน์ และ Giovanni Schiaparelli บันทึกถึงโครงสร้าง ที่เขาเชื่อว่าเป็นเครือข่ายของ "คลอง" บนดาวอังคารที่อารยธรรมอันทรงภูมิปัญญาได้สร้างเอาไว้ (ที่ในภายหลังพบว่าเป็นเพียงการเข้าใจผิด) การค้นพบโครงสร้างคล้ายจุลินทรีย์บนอุกกาบาตที่มาจากดาวอังคารในปี ค.ศ. ๑๙๙๖ (ที่ค้นพบในภายหลังว่าเป็นเพียงโครงสร้างที่เกิดขึ้นจากกระบวนการตามธรรมชาติ) การค้นพบร่องรอยของน้ำในอดีตของดาวอังคาร การค้นพบแร่ธาตุที่บ่งชี้ว่าครั้งหนึ่งดาวอังคารเคยมีน้ำที่เป็นของเหลวอยู่บนพื้นผิว ฯลฯ อย่างไรก็ตาม การค้นพบทั้งหมดนี้ยังไม่เคยยืนยันได้ถึงสิ่งมีชีวิตบนดาวอังคาร
ยานสำรวจเพอร์เซเวียแรนส์ (Perseverance) เป็นยานสำรวจที่องค์การนาซาส่งไปเพื่อสำรวจพื้นผิวของดาวอังคาร โดยยานได้ลงจอดบนพื้นผิวดาวอังคารครั้งแรกในวันที่ ๑๘ กุมภาพันธ์ ค.ศ. ๒๐๒๑ เพื่อสำรวจหลุมอุกกาบาตเจซีโร (Jezero crater)
หลุมอุกกาบาตเจซีโรนั้น เป็นบริเวณเก่าแก่ ที่เคยเป็นทะเลสาบเก่าบนดาวอังคาร มีสามเหลี่ยมปากแม่น้ำสองสายที่ไหลเข้าสู่ทะเลสาบนี้ ที่เมื่อ ๓,๕๐๐ ล้านปีที่แล้ว อาจจะมีแม่น้ำเชี่ยวที่ไหลเข้ามาในทะเลสาบ ซึ่ง ๓,๕๐๐ ล้านปีนั้นเป็นเวลาเดียวกันกับที่สิ่งมีชีวิตบนโลกเริ่มวิวัฒนาการขึ้นมาพอดี หากครั้งหนึ่งสิ่งมีชีวิตนั้นเคยเกิดขึ้นบนดาวอังคาร ก็อาจจะเป็นไปได้ที่จะสามารถพบสิ่งมีชีวิตได้ในหลุมเจซีโรนี้
ประมาณปีที่แล้ว ยานสำรวจเพอร์เซเวียแรนส์ได้สำรวจบริเวณที่เรียกว่า "Bright Angel" ในหลุมอุกกาบาตเจซีโร และได้พบลวดลายแปลกประหลาดบนดาวอังคาร ที่เรียกกันเล่น ๆ ว่า "ลายเสือดาว" (Leopard Spots) และ "เมล็ดป๊อปปี้" (Poppy Seeds) โดยบริเวณ "ลายเสือดาว" นั้นเป็นจุดสีดำที่มีขอบวงกลม ในขณะที่ "เมล็ดป๊อปปี้" นั้นเป็นลายจุดสีดำที่เล็กกว่า
ซึ่งเมื่อยานสำรวจเพอร์เซเวียแรนส์ได้ใช้เครื่องมือเพื่อสำรวจองค์ประกอบเพิ่มเติมของจุดปริศนาเหล่านี้แล้ว พบว่ามี "ร่องรอยของสารประกอบอินทรีย์" และมี "แร่ธาตุจำพวกฟอสเฟตและซัลไฟด์ของเหล็ก" ซึ่งกลไกหนึ่งที่จะสะสมแร่ดังกล่าวในลักษณะนี้ได้นั้น อาจเกิดขึ้นจากกระบวนการรีดอกซ์ในสิ่งมีชีวิต เช่นเดียวกับที่จุลินทรีย์ของโลกสามารถทำให้เกิดร่องรอยคล้าย "ลายเสือดาว" และ "เมล็ดป๊อปปี้" และเราสามารถพบหลักฐานการเปลี่ยนแร่ธาตุจำพวกซัลเฟตไปเป็นซัลไฟด์จากจุลินทรีย์บนโลกได้ แม้กระทั่งในทวีปที่หนาวเย็นและปราศจากออกซิเจน เช่นทวีปแอนตาร์ติกาได้ด้วย
อย่างไรก็ตาม นี่ไม่ได้หมายความถึงการค้นพบสิ่งมีชีวิตบนดาวอังคาร และปัจจุบันยังไม่มีหลักฐานใดที่บ่งชี้ว่าดาวอังคารมีสิ่งมีชีวิตอยู่ แต่หากครั้งหนึ่งดาวอังคารเคยมีสิ่งมีชีวิตมาก่อน สิ่งมีชีวิตเหล่านั้นอาจจะทิ้งร่องรอยเอาไว้ในรูปของแร่ซัลเฟตหรือซัลไฟด์ที่อดีตทะเลสาบ ณ หลุมอุกกาบาตเจซีโร
หรือพูดให้ง่าย ๆ ก็คือ
การค้นพบนี้อาจจะเปรียบได้กับการค้นพบที่ใกล้เคียงกับสิ่งที่อาจจะเป็น "ฟอสซิล" ของสิ่งมีชีวิตที่อาจจะเคยอาศัยอยู่บนดาวอังคารในอดีต มากที่สุดเท่าที่เราเคยเจอมานั่นเองแต่แม้กระนั้นก็ตาม การเกิดแร่ธาตุเหล่านี้นั้นอาจจะไม่จำเป็นต้องเกิดจากสิ่งมีชีวิตเสมอไป และอาจจะมีกระบวนการอื่นที่ทำให้เกิดแร่ธาตุเหล่านี้ ในกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ถัดไป คือกระบวนการ peer review เพื่อยืนยันข้อสรุปที่ได้
อย่างไรก็ตาม นี่เป็นเพียงแค่หลักฐานเบื้องต้นที่เก็บโดยยานสำรวจไร้คนขับเพียงเท่านั้น การที่จะสามารถยืนยันต้นกำเนิดได้อย่างแน่ชัดนั้นจะต้องทำโดยการเก็บตัวอย่างจากดาวอังคารมาวิเคราะห์ในห้องทดลอง หรือส่งนักบินอวกาศไปเยือนดาวอังคารเพียงเท่านั้น
เรียบเรียงโดย ดร. มติพล ตั้งมติธรรม นักวิชาการสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ
