à¸à¸²à¸žà¸¢à¹Œà¸«à¹ˆà¸à¹‚คลงนิราศธารทà¸à¸‡à¹à¸”ง
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 13:59, 25 ตุลาคม 2553 โดย CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ พระนิพนธ์: เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์
บทประพันธ์
( เนื้อความตอนต้นสูญหาย )
| ๏ เกลื่อนกรูหมู่จัตุรงค์ | เปนกันกงเรียบเรียงไป | ||
| ทรงช้างระวางใน | เทพลีลาหลังคาทอง ฯ | ||
| ๏ เกลื่อนกรูหมู่แห่ห้อม | เรียงไสว | ||
| เสด็จพุดตาลทองไคล | หว่างเขรื้อง | ||
| ทรงช้างระวางใน | มีชื่อ | ||
| เทพลีลาเยื้อง | ย่างแห้นหลังดี ฯ | ||
| ๏ เครื่องสูงเพราเพริศพราย | ชมชุมสายซ้ายขวาเคียง | ||
| ธงไชยธงฉานเรียง | ปี่กลองชนะตะเต่องครึม ฯ | ||
| ๏ กลองทองตีครุ่มครึ้ม | เดิรเรียง | ||
| จ่าตะเติงเติงเสียง | ครุ่มครื้น | ||
| เสียงปี่รี่เรื่อยเพียง | กระเวก | ||
| แตร้นแตร่นแตรฝรั่งขึ้น | หวู่หวู้เสียงสังข์ ฯ | ||
| ๏ นักสนมกรมชแม่มี่ | ขี่ช้างกูบรูปโลมใจ | ||
| พักตราอ่าผ่องใส | นุ่งห่มโอ่โสภาจริง ฯ | ||
| ๏ นักสนมกรมชแม่เจ้า | ทั้งหลาย | ||
| ขี่ช้างกูบดาวราย | แจ่มหน้า | ||
| พักตราผ่องใสสาย | สุดสวาท | ||
| นุ่งห่มโอ่โถงผ้า | อร่ามริ้วทองพราย ฯ | ||
| ๏ เพริศเพราเหล่านางห้าม | รูปทรงงามตามเสด็จไป | ||
| ผมมวยรวยริมไร | ม่านปีกนกวกวงวัง ฯ | ||
| ๏ เพริศเพราเหล่านางห้าม | งามนัก | ||
| รูปงามตามแลลักษณ์ | ลูบท้อง | ||
| ผมมวยรวยไรอรรค | ชาเยศ | ||
| ม่านปีกนกปกป้อง | ห่อหุ้มเดิร ฯ | ||
| ๏ เที่ยวเล่นเปนเกษมสุข | แสนสิ่งสนุกปลุกใจหวัง | ||
| เร่งร่ายผายผาดผัง | หัววริกรื่นชื่นชมไพร ฯ | ||
| ๏ สุขเกษมเปรมหน้าเหลือบ | ลืมหลัง | ||
| แสนสนุกปลุกใจหวัง | วิ่งหรี้ | ||
| เดิรร่ายผายผันยัง | ชายป่า | ||
| หวัวร่อรื่นชื่นชี้ | ส่องนิ้วชวนแล ฯ | ||
| ๏ พังพลายหมู่ลายหซร้อง | ในเถื่อนท้องร้องระงมดง | ||
| ธารน้ำคร่ำกันลง | เล่นน้ำแน่นแคร้นชมกัน ฯ | ||
| ๏ ฝูงช้างสล้างใหญ่น้อย | พังพลาย | ||
| ทอกโทนพินายหลาย | ส่ำถ้วน | ||
| ทองแดงเผือกเนียมราย | ในเหล่า | ||
| ลงท่าน้ำดำป้วน | เล่นร้องฮูมแปร๋น ฯ | ||
| ๏ กระบือโคโขล่ร้องเที่ยว | เขาเสี้ยมเสี้ยวเสียวใจหาย | ||
| เลมหล้าอาหารชาย | ป่าริมทุ่งวุ้งวงเขา | ||
| ๏ กระบือโคโขล่ร้องเที่ยว | เขาเสี้ยมเสี้ยวเสียวใจหาย | ||
| เขาเซี่ยมเซียวใจหาย | ทดน้ำ | ||
| เลมหล้าอาหารชาย | ริมป่า | ||
| ลงล่องท่องท้องน้ำ | ปลักแฉ้กลางตม ฯ | ||
| ๏ กวางทรายร่ายกินหญ้า | สุกรป่าพาพวกจร | ||
| สุนัขในไล่เห่าหอน | ตามเปนหมู่พรูเพรียกเสียง ฯ | ||
| ๏ กวางทรายร่ายเสพย์หญ้า | ดงดอน | ||
| หมูป่าพาเพื่อนจร | ลูกล้อม | ||
| สุนัขจิ้งจอกหอน | หลายเหล่า | ||
| เปนหมู่พรูเพรียกห้อม | เห่าอื้ออึงเสียง ฯ | ||
| ๏ กระทิงวิ่งทั้งคู่ | ล่ำเติบตรูดูกำยำ | ||
| หน้าด่อนท่อนตัวดำ | เขาเข้าวงก่งรอมงาม ฯ | ||
| ๏ กระทิงวิ่งทั้งคู่ | ขันขำ | ||
| ล่ำเติบดูกำยำ | โป่งป้อม | ||
| หน้าด่อนท่อนตัวดำ | แรงเลิศ | ||
| เขาเค่าวงก่งง้อม | แปล่มเสี้ยมรอมงาม ฯ | ||
| ๏ มีหมีพีดำขลับ | ขึ้นไม้ผับฉับไวถึง | ||
| เรี่ยวแรงแขงขันขึง | กัดโพรงไม้ได้ผึ้งกิน ฯ | ||
| ๏ มีหมีดำขลับหน้า | เปนมัน | ||
| ขึ้นไม้ผับฉับพลัน | ขบขึ้ง | ||
| เรี่ยวแรงแขงข้างขยัน | สามารถ | ||
| กัดฉีกไม้ได้ผึ้ง | คาบเคี้ยวพลางหวาน ฯ | ||
| ๏ เสือโคร่งยงปีปเปรี้ยง | แอบโอนเฉียงเสียงพึงกลัว | ||
| ร้ายยวดหนวดเพราพัว | ลองเล็บเล่นเผ่นโผนผาย | ||
| ๏ เสือโคร่งยงปีปเปรี้ยง | สยองหัว | ||
| ศัพทสำเนียงพึงกลัว | ทั่วแคว้น | ||
| ร้ายยวดหนวดเพราพัว | ตามุ่ง | ||
| ลองเล็บเล่นเผ่นแหล้น | โลดเลี้ยวโผนผาย ฯ | ||
| ๏ เสือเหลืองเมืองเชื่องหน้า | อ้ายพรานป่าล่ากินฉมัน | ||
| เรี่ยวแรงแขงดุจกัน | กับเสือโคร่งโกงเสมอสมาน ฯ | ||
| ๏ เสือเหลืองยงแยกเขี้ยว | ยิงฟัน | ||
| อ้ายด่างลายสพายสมัน | คาบเคี้ยว | ||
| ปีปเปรี้ยงเสียงขยาดขยัน | ไวว่อง | ||
| ปูนเปรียบเสือโคร่งเลียว | โลดแล่นเสมอสมาน ฯ | ||
| ๏ เสือดาวคร่าวขึ้นไม้ | วิ่งว่องไวได้โดยพลัน | ||
| สัตว์ใดไปใกล้มัน | โจนยุดถนัดกัดกินไป | ||
| ๏ เสือดาวคร่าวขึ้นไม้ | มองขยัน | ||
| วิ่งว่องไวฉับพลัน | นั่งไม้ | ||
| สัตว์ใดใกล้กลายมัน | ในร่ม | ||
| โจนยุดถนัดกัดได้ | ขย้ำก้มกินหลัง ฯ | ||
| ๏ ลมาดผาดเริงแรง | ฟันฟางแขงแกล้งกัดวัลย์ | ||
| เถาใหญ่ใกล้ปากมัน | กัดขาดสนิธติดปากไป ฯ | ||
| ๏ ลมาดอาจร่านเหรี้ยว | แรงขยัน | ||
| ฟันฟางคางแข็งวัลย์ | กิ่งเกี้ยว | ||
| เถาใหญ่ใกล้ปากมัน | คาคาบ | ||
| กัดขาดสนิทติดเขี้ยว | ย่ำย้ำกินพลาง | ||
| ๏ โคแดงแจ้งกินอยู่ | ยืนเป็นหมู่คู่เคียงคลา | ||
| ลูกน้อยค่อยตามมา | เที่ยวเล็มรบัดกัดปลายกิน ฯ | ||
| ๏ โคแดงแจ้งอยู่ล้อม | กินเกลียง | ||
| ยืนเป็นหย่อมพร้อมเพรียง | พรั่งหน้า | ||
| ลูกน้อยค่อยตามเคียง | แนมแม่ | ||
| เที่ยวเล็มรบัดกัดหญ้า | อ่อนอ้วนปลายเคลีย ฯ | ||
| ๏ โคเพลาะฉะเพาะทุ่งออก | แร่งเป็นศอกหนอกสูงเถลิง | ||
| เขาโตโคล่ร้องเริง | เมียลูกน้อยค่อยตามกัน | ||
| ๏ โคเพลาะฉะเพาะทุ่งแหล้น | ลองเชิง | ||
| แร่งศอกหนอกสูงเถลิง | เถื่อนเถ้า | ||
| เขาโตโคล่ร้องเริง | ชมหมู่ | ||
| เมียลูกน้อยค่อยเคล้า | แม่เนี้ยวกินนม ฯ | ||
| ๏ ฝูงฟานผ่านเถื่อนถ้อง | เดิรปีบร้องก้องพงไพร | ||
| เที่ยวกินถิ่นฐานใด | มีน้ำหญ้าอาหารเนา ฯ | ||
| ๏ ฝูงฟานผ่านเถื่อนถ้อง | แถวไศล | ||
| เดิรเปิบร้องก้องไพร | เกลื่อนกลุ้ม | ||
| เที่ยวกินถิ่นฐานใด | แดนโป่ง | ||
| มีหญ้าน้ำผงพงผุ้ม | บ่ายเข้านอนเนา ฯ | ||
| ๏ ลมั่งพรั่งดงกว้าง | เขาสองข้างกางโจงโครง | ||
| รูปร่างกวางโอ่โถง | ฝีเท้าวิ่งยิ่งกว่ากวาง ฯ | ||
| ๏ ลมั่งเขาคู่ตั้ง | กางโกง | ||
| สองข้างเคียงโจงโครง | แตกต้น | ||
| รูปร่างกวางโอ่โถง | ดีกว่า | ||
| ฝีเท้าวิ่งยิ่งพ้น | แล่นล้ำเลยกวาง ฯ | ||
| ๏ สิงคนัดเขาเสี้ยมเสี้ยว | บิดเปนเกลียวเรียวสูงแหลม | ||
| ตัวต่ำดำมอมแมม | ย่อมแล่นโลดโดดโจนลอย ฯ | ||
| ๏ สิงคนัดเขาเสี้ยมเซี่ยว | สูงแหลม | ||
| บิดเปนเกลียวเรียวแนม | คู่หยื้น | ||
| ตัวต่ำดำมอมแมม | คราวตื่น | ||
| ย่อมแล่นโลดโดดขึ้น | สู่ฟ้าโจนลอย ฯ | ||
| ๏ เลียงผาอยู่ภูเขา | หนวดพรายเพราเขาแปล้ปลาย | ||
| รูปร่างอย่างแพะหมาย | ขนเหม็นสาบหยาบเหมือนกัน ฯ | ||
| ๏ เลียงผาอยู่พ่างพื้น | ภูเขา | ||
| หนวดภู่ดูเพราเขา | ไปล่ท้าย | ||
| รูปร่างอย่างแพะเอา | มาเปรียบ | ||
| ขนเหม็นสาบหยาบร้าย | กลิ่นเกล้าเหมือนกัน ฯ | ||
| ๏ งูเหลือมเอื้อมพันไม้ | หางกระหวัดไว้ใฝ่อาหาร | ||
| เนื้อกวางย่านเดิรพาน | หย่อนตัวกระหวัดรัดกลมกิน ฯ | ||
| ๏ งูเหลือมเกี่ยวไม้ใฝ่ | อาหาร | ||
| หางกระหวัดโยนยาน | แย่งไว้ | ||
| เนื้อกวางสุกรฟาน | เดิรด่วน | ||
| หย่อนตัวกระหวัดรัดไว้ | ปากอ้าอมกิน ฯ | ||
| ๏ งูเหลือมกินสุกร | อึ้งทึ่งนอนห่อนเลื้อยไป | ||
| หน่อไม้ขึ้นมาไช | ท้องแทงตลอดรอดคลาคลืน ฯ | ||
| ๏ งูเหลือมกินลมั่งเนื้อ | กวางฟาน | ||
| บ่ห่อนสุดคลาคลาน | อิ่มอึ้ง | ||
| นอนใกล้ก่อไผ่สาน | แซมหน่อ | ||
| แทงตลอดหลังขาดขรึ้ง | เมื่อเลื้อยคลายไป ฯ | ||
| ๏ หมูเม่นเห็นพรอมแพรม | ขนตัวแหลมแซมนักหนา | ||
| ใครปะจะจับมา | พองขนสบัดสลัดถูกแทง ฯ | ||
| ๏ หมูเม่นขนเสี้ยมทั่ว | กายา | ||
| ขนแหลมแซมหนั่นหนา | แน่นซร้อง | ||
| ใครปะจะจับมา | ดูเล่น ก็ดี | ||
| พองขนสบัดสลัดต้อง | ติดหน้าถูกแทง ฯ | ||
| ๏ เสือปลาล่ากินปลา | ริมน้ำท่าหาเหยื่อแฝง | ||
| ปลาว่ายสวายหางแดง | ฉวยได้ถนัดกัดเร่กิน ฯ | ||
| ๏ เสือปลาปลาเวียนหว้าย | ตีแปลง | ||
| ริมท่าหาเหยื่อแฝง | อยู่ใกล้ | ||
| ปลาว่ายสวายหางแดง | เปนหมู่ | ||
| ฉวยถูกถนัดกัดได้ | คาบเว้เร่กิน ฯ | ||
| ๏ กระต่ายหลายพงศ์พรรค์ | เต้นชมจันทร์หันตัวตาม | ||
| ซ่อนซุ้มชุมเหลือหลาม | ยามออกเล่นเต้นชมกัน ฯ | ||
| ๏ กระต่ายหลายพวกพ้อง | พรรค์งาม | ||
| ชมชื่นแสงจันทร์ตาม | ไล่เหล้น | ||
| ซ่อนซุ้มชุมเหลือหลาม | หลายเหล่า | ||
| ยามเมื่อออกเล่นเต้น | โลดเลี้ยวชมกัน ฯ | ||
| ๏ เสือกระต่ายลายเขียนขีด | ตัวกระจิดนิดกว่าแมว | ||
| อยู่ป่าตาบั้งแบ๊ว | ขบกระตายแล้วแง้วคำราม ฯ | ||
| ๏ เสือกระต่ายลายขีดขั้น | เปนแถว | ||
| กระจิดกว่าแมวเหมือนแมว | ปากเขี้ยว | ||
| อยู่ป่าตาบั้งแบ๊ว | มองหมอบ | ||
| ขบกระต่ายตายเดี้ยว | ย่ำย้ำคำราม ฯ | ||
| ๏ กระจงกระจิดเตี้ย | วิ่งเรี่ยเรี่ยน่าเอ็นดู | ||
| เหมือนกวางอย่างตาหู | มีเขี้ยวน้อยสร้อยแนมสอง ฯ | ||
| ๏ กระจงกระจิดหน้า | เอนดู | ||
| เดินร่อยเรี่ยงามตรู | กระจ้อย | ||
| เหมือนกวางอย่างตาหู | ตีนกีบ | ||
| มีเคี่ยวขาวน้อยช้อย | แนบข้างเคียงสอง ฯ | ||
| ๏ ฝูงลิงใหญ่น้อยกระจุ้ย | ชนีอุ่ยอุ้ยร้องหา | ||
| ฝูงค่างหว่างพฤกษา | ต่างโจนไล่ไขว่ปลายยาง ฯ | ||
| ๏ ฝูงลิงยวบยาบต้น | พวาหนา | ||
| ฝูงชนีมี่กู่หา | เปล่าข้าง | ||
| ฝูงค่างหว่างพฤกษา | มาสู่ | ||
| ครอกแครกใส่ไขว่คว้าง | โลดเลี้ยวโจนปลิว ฯ | ||
| ๏ ลิงลมชมเชยคู่ | ขึ้นนั่งอยู่ผู้คนหมาย | ||
| ลมพัดบัดเดียวหาย | พัดทิศใดไปตามลม ฯ | ||
| ๏ ลิงลมชมคู่ต้น | ยางทราย | ||
| คนนั่งตั้งใจหมาย | ยื่นกล้วย | ||
| ลมพัดบัดเดียวหาย | วิววู่ | ||
| พัดทิศใดไปด้วย | ด่วนคล้าย ตามลม ฯ | ||
| ๏ ลิงจุ่นงุ่นเงื่องเซื่อง | ค่อยกระเตื้องเงื่องคลาคลาน | ||
| หางสั้นมันงมงาน | จับตัวไล่ได้ง่ายดาย ฯ | ||
| ๏ ลิงจุ่นงุนหง่อยหน้า | ซมซาน | ||
| ค่อยกระเตื้องเงื่องคลาคลาน | ร่ายไม้ | ||
| หางสั้นมันงมงาน | กินอยู่ | ||
| จู่จับเอาตัวได้ | ง่ายแท้ควรเห็น ฯ | ||
| ๏ ฝูงบ่างบ้างแดงด่าง | ไต่หมากปรางบ้างแบนโผ | ||
| คนดูอยู่อะโข | ย่อมทิ้งไล่ให้มันบิน ฯ | ||
| ๏ ฝูงบ่างแดงด่างบ้าง | ตัวโต | ||
| ไต่หมากปรางแบนโผ | แล่นไม้ | ||
| คนดูอยู่อะโข | เนืองนั่ง | ||
| ย่อมทิ้งยิงกระสุนให้ | ผึ่งท้องแบนบิน ฯ | ||
| ๏ ตะกวดเหี้ยเมียเข้าไข่ | ในโพรงไม้ได้เปนรัง | ||
| ตัวน้อยกระจ้อยหวัง | รูปจรเข้เล่ห์เหมือนกัน ฯ | ||
| ๏ ตระกวดเหี้ยเมียเข้าไข่ | ตื่นตรัง | ||
| โพรงไม้อยู่เปนรัง | ด่วนดั้น | ||
| ตัวน้อยกระจ้อยหวัง | ดูรูป | ||
| อย่างจรเข้เล่ห์นั้น | ห่อนเพี้ยนเหมือนกัน ฯ | ||
| ๏ ลินแล่นแผ่นดินหลาย | เห็นคนอายซ่อนหน้าตา | ||
| คนเขาเอาตัวมา | ขดตัวไว้ไม่คลี่คลาย ฯ | ||
| ๏ ตัวลินเปนเกร็ดถั้ว | กายา | ||
| หัวหางขดหน้าตา | ซ่อนไว้ | ||
| คนเขาเอาตัวมา | ดูบ่อย | ||
| ยื้อคร่าแกะแคะได้ | ไม่เขยื้อนคลาคลาย ฯ | ||
| ๏ ตัวตุ่นงุนคลาคลาน | ได้อาหารเข้าในโพรง | ||
| ชอบกลต้นสำโรง | เข้าเคล้าคู่อยู่เปนรัง ฯ | ||
| ๏ ตัวตุ่นค่อยเตื่องเต้น | หลังโกง | ||
| ฉวยสัตว์เข้าในโพรง | ไต่เต้า | ||
| ชอบกลต้นสำโรง | รังร่ม | ||
| พาคู่เคียงคลาเคล้า | อยู่ดี รวงรัง ฯ | ||
| ๏ ฝูงอ้นด้นแผ่นดิน | กินรากไผ่ใบรวกผุย | ||
| ปล่องเห็นเปนขี้ขุย | คุ้ยดินร่วงกลวงเปนโพรง ฯ | ||
| ๏ ฝูงอ้นด้นข่วนฟุ้ง | ดินขจุย | ||
| รากไผ่ไม้รวกผุย | กัดแหง้น | ||
| เห็นช่องปล่องดินขุย | ขุดอยู่ | ||
| ดินร่วงกลวงทางแหล้น | ลอดเลี้ยวในโพรง ฯ | ||
| ๏ กระเห็นเต้นคล้ายคล้าย | ลายพรอมแพรมแกมดำเหลือง | ||
| ไต่บนต้นหมากเฟือง | ลูกสุกห่ามตามกันกิน ฯ | ||
| ๏ กระเห็นเต้นต่ายเหนื้อง | มาเนือง | ||
| ลายด่างดำแกมเหลือง | เล่าเหลื้อง | ||
| ไต่บนต้นหมากเฟือง | กินเฟื่อง | ||
| หางด่องกิ่งไม้เปลื้อง | คล่ำคล้ายชายคลาย ฯ | ||
| ๏ กระเอื้อยเลื้อยหางยาว | ด่างดำขาวราวลูกอิน | ||
| สุกพร้อมย่อมมากิน | เห็นเต้นไต่ไปตามกัน ฯ | ||
| ๏ กระเอื้อยเลื้อยพู่ห้อย | หางยาว | ||
| ลูกอินกินเมื่อคราว | แก่ต้น | ||
| รูปร่างด่างดำขาว | เขียนขีด | ||
| ตื่นเต้นไต่ไปพ้น | อยู่บ้างเบาบาง ฯ | ||
| ๏ กระแตไต่ไม้กระจ้อย | ตัวน้อยน้อยโจนเรี่ยเรี่ย | ||
| โพรงปูอยู่กับเมีย | หางพัวเรียวเที่ยวไปมา ฯ | ||
| ๏ กระแตไต่กิ่งน้อย | ตามเมีย | ||
| ตัวกระจ้อยโจนเรี่ย | ร่ายไม้ | ||
| โพรงปรูอยู่เย็นเลีย | โลมลุก | ||
| หางพู่เรียวเที่ยวไหล้ | คู่เลี้ยวไปมา ฯ | ||
| ๏ ชมชมดรสกลิ่นกล้า | หน้าเซี่ยมแสล้มแนมคู่เคียง | ||
| เล่าฤาชื่อชมดเชียง | คนหานักมักตามรอย ฯ | ||
| ๏ ชมดเชียงเกลี้ยงกลิ่นกล้า | หอมชวย | ||
| แชล่มคางหางพู่สวย | เซี่ยมหน้า | ||
| ยืนคู่อยู่เคียงรวย | รวยกลิ่น | ||
| คนตามถามชื่อข้า | คงขึ้น ขายรอย ฯ | ||
| ๏ กระรอกหางพัวพู่ | โพรงไม้อยู่คู่ไล่ตาม | ||
| หางสลวยละลวยงาม | วิ่งไปมาน่าเอนดู ฯ | ||
| ๏ กระรอกหางพู่เหล้น | ปลายมะขาม | ||
| โพรงไม้คู่อยู่ตาม | โลดไหล้ | ||
| หางสลวยละลวยงาม | ขาวผ่อง | ||
| วิ่งไวไปมาให้ | ชื่นหน้าเอนดู ฯ | ||
| ๏ ป้องข่างอย่างปึ้งก่า | มาแปลกกันมันรู้บิน | ||
| เหนียงในใต้คางกิน | อาหารได้ไป่รู้เลย ฯ | ||
| ๏ ป้องข่างอย่างปึ้งข่าคล้าย | โดยถวิล | ||
| แปลกแต่รู้แบนบิน | ไล่ขู้ | ||
| เหนียงในใต้คางกิน | สัตว์เสพย์ | ||
| อาหารใดไปรู้ | ห่อนแจ้งใจเอย ฯ | ||
| ๏ ตุกคู่หมู่ตุกแก | อึ่งอ่างแย้แลบึ้งแตน | ||
| ผึ้งหลวงรวงเลื้อยแขวน | บนปลายไม้ใหญ่รังรวง ฯ | ||
| ๏ ตุกแกคุกตูร้อง | คนแหงน ดูนา | ||
| แย้บึ้งปึ้งก่าแตน | ต่อเฝ้า | ||
| ผึ้งหลวงรวงเลื้อยแขวน | รังเรียบ | ||
| บนปลายไม้ใหญ่เถ้า | แผ่นตั้งรวงเรียง ฯ | ||
| ๏ งูเขียวเที่ยวเลื้อยแล | พบตุกแกย่อมสู้กัน | ||
| ตุกแกกัดงูพัน | แรงงูมากปากคลาคลาย | ||
| ๏ งูเขียวสายม่านเลื้อย | ลายมัน | ||
| พบตุกแกกวดขัน | เกี่ยงกล้า | ||
| งูขบกัดงูพัน | รัดรอบ | ||
| แรงมากปากคลายอ้า | ออกให้งูพลัน ฯ | ||
| ๏ งูเขียวรัดตุกแก | ตุกแกแก่คางแขงขยัน | ||
| กัดงูงูยิ่งพัน | อ้าปากง่วงล้วงตับกิน ฯ | ||
| ๏ งูเขียวแลเหลี่อมพ่น | พิศพลัน | ||
| ตุแกคางแขงขยัน | คาบไว้ | ||
| กัดงูงูเร่งพัน | เนดเครียด | ||
| ปากอ้างูจึงได้ | ลากล้วงตับกิน ฯ | ||
| ๏ ยูงทองย่องเยื้องย่าง | รำรางชางฟ่างปลายหาง | ||
| ปากหงอนอ่อนสำอาง | ช่างรำเล่นเต้นตามกัน ฯ | ||
| ๏ ยูงทองย่องย่างเยื้อง | รำฉวาง | ||
| รายร่ายฟ่ายเฟื่องหาง | เฉิดหน้า | ||
| ปากหงอนอ่อนสำอาง | ลายเลิศ | ||
| รำเล่นเต้นงามหง้า | ปีกป้องเปนเพลง ฯ | ||
| ๏ นกเขาเค้าเคียงคู่ | ก่งคอคูคู่ขานขัน | ||
| กระทาทักปักกรอกัน | ข้างขันไขว่ไล่ลายชม ฯ | ||
| ๏ นกเขาขันคู่คู้ | เคียงขยัน | ||
| คอเก่งคูขานขัน | คั่นหน้า | ||
| กระทาทักปักกรอกัน | เสียงเฉื่อย | ||
| ลามไล่ไขว่ขวัญจ้า | แปลกขู้ชนแทง ฯ | ||
| ๏ ไก่ป่าจ้าเสียงเตี้ย | พาลูกเมียเขี่ยหากิน | ||
| เห็นคนก่นวิ่งบิน | เข้าเร้นรอกซอกซอนหาย ฯ | ||
| ๏ ไก่ป่าขันเจื่อยแจ้ว | กลางดิน | ||
| ลูกเมียเขี่ยหากิน | กกเหล้น | ||
| เห็นคนก่นวิ่งบิน | ถามตื่น | ||
| ซอกซอนซ่อนตัวเร้น | พุ่มไม้สูญหาย ฯ | ||
| ๏ ไก่ฟ้าอ้าสดแสง | หัวสุกแดงแทงเดือยแนม | ||
| ปีกหางต่างสีแกม | สีแต้มต่างอย่างวาดเขียน ฯ | ||
| ๏ ไก่ฟ้าหน้ากล่ำกล้า | ปากแหลม | ||
| หัวแดงแฝงเดือยแนม | เนื่องแข้ง | ||
| ปีกหางต่างสีแกม | ลายลวด | ||
| ตัวด่างอย่างคนแกล้ง | แต่งแต้มขีดเขียน ฯ | ||
| ๏ นกหว้าหน้างามลาย | คือดาวรายพรายเพริศเพรา | ||
| เที่ยวกินถิ่นลำเนา | พาคู่เคล้าเฝ้าชมกัน ฯ | ||
| ๏ นกหว้าหน้าเปรียบแต้ม | ดรูเฉลา | ||
| ตัวลายพรายดาวเพรา | เพริศหน้า | ||
| เที่ยวกินถิ่นลำเนา | เคยอยู่ | ||
| เคียงคู่เคล้าเฝ้าหล้า | เก็บลิ้มเล็มกิน ฯ | ||
| ๏ พังพอนจรเคล้าคู่ | พบพานงูอยู่สู้กัน | ||
| งูเห่าเอาขนดพัน | พังพอนผันหันตัวตาม ฯ | ||
| ๏ พังพอนจรเคล้าคู่ | เรียงรัน | ||
| พบพานงูสู้กัน | ขบเขี้ยว | ||
| งูเห่าเอาขนดพัน | รัดรวด | ||
| พังพอนจรผันเลี้ยว | ปลดเปลื้องตัวตาม ฯ | ||
| ๏ นกกดอดทนสู้ | พบงูเห่าเอาปีกบัง | ||
| งูโพนพังพานหวัง | จะขบตอดบรอดเลย ฯ | ||
| ๏ นกกดอดทนสู้ | งูขลัง | ||
| งูขบเอาปีกบัง | เข็ดเขี้ยว | ||
| งูเลิกพังพอนหวัง | ขบตอด | ||
| ตอดบรอดเลยเลี้ยว | หลีกเลี้ยวสูดหนี ฯ | ||
| ๏ ดูหนูสู่รูงู | งูสุดสู้หนูสู้งู | ||
| หนูงูสู้ดูอยู่ | รูปงูทู่หนูมูทู ฯ | ||
| ๏ ดูงูขู่ฝุดฝู้ | พรูพรู | ||
| หนูสู่รูงูงู | สุดสู้ | ||
| งูสู้หนูหนูสู้ | งูอยู่ | ||
| หนูรู้งูงูรู้ | รูปทู้มูทู ฯ | ||
| ๏ นกกระเรียนเวียนลงหนอง | ตรอมเที่ยวย่องร้องแกร๋แกร๋ | ||
| ริมทุ่งกระทุงลอยแพ | เดียรดาษแลแหล่เหลือหลาย ฯ | ||
| ๏ นกกระเรียนเวียนว่อนน้ำ | เลงแล | ||
| ลงย่องร้องแกร๋แกร๋ | แจ้มจ้า | ||
| ริมทุ่งกระทุงลอยแพ | ลงล่อง | ||
| บินกลาดกลุ้มท้องฟ้า | ร่อนร้องเหลือหลาย ฯ | ||
| ๏ นกแก้วแจ้วเสียงใส | คลอใคล้คู่หมู่สาลิกา | ||
| นกตั้วผัวเมียคลา | ผาแขกเต้าเหล่าโนรี ฯ | ||
| ๏ นกแก้วแจ้วรี่ร้อง | เร่หา | ||
| ใกล้คู่หมู่สาลิกา | แวดเคล้า | ||
| นกตั้วผัวเมียมา | สมสู่ | ||
| สัตวาผ่าแขกเต้า | พวกพ้องโนรี ฯ | ||
| ๏ นกกระจิบกระจาบมั่ว | ปากตะกั่วชายชมพู | ||
| นกไส้นกกรอดดู | จ้อแจ้อยู่ดูเพรียกไพร ฯ | ||
| ๏ กระจิบกระจาบน้อยน่า | เอ็นดู | ||
| ปากตะกั่วชายชมพู | แห่งห้อม | ||
| นกไส้กรอดดูพู | พองปีก | ||
| จอแจพรังพรั่งพร้อม | เพรียกร้องในไพร ฯ | ||
| ๏ กางเขนรำเขนหาง | บ่าวขุนพลางกางปีกรา | ||
| จินโจ้แกงจืดมา | ร้องแจ้วจ้าป่าวังเวง ฯ | ||
| ๏ กางเขนรำไต่ต้น | พฤกษา | ||
| บ่าวขุนกางปีกรา | ปากอ้า | ||
| จินโจ้แกงจืดมา | พูดเพรียก | ||
| นกพริกร้องแจ้วจ้า | ป่าก้องวังเวง ฯ | ||
| ๏ นกขมิ้นเหลืองหลากหลาย | มีสพายหมายสองคาง | ||
| เหลืองอร่ามงามปีกหาง | เห็นสำอางช่างมีพรรณ ฯ | ||
| ๏ นกขมิ้นเหลืองก่ำป้อง | ปีกหาง | ||
| มีสพายหมายสองคาง | ค่างแก้ม | ||
| เหลืองอร่ามงามปีกหาง | เห็นเลิศ | ||
| สร้อยสำอางอย่างแต้ม | แต่งให้มีพรรณ ฯ | ||
| ๏ ชมคู่หมู่ซั้งแซว | ร้องโฉดแก้วแล้วบินไป | ||
| เลียนนกหกใดใด | ย่อมเลียนได้ให้เสียงแมว ฯ | ||
| ๏ ซั้งแซวเสียงแจ้วส่ง | เอาใจ | ||
| ร้องโฉดแก้วบินไป | มุ่งไม้ | ||
| เลียนนกสิ่งใดใด | เหมือนอยู่ | ||
| ไม่เพี้ยนเลียนได้ไท้ | เล่ห์ร้องเสียงแมว ฯ | ||
| ๏ นกคุ่มซุ่มอยู่นอน | ในดงดอนส้อนไคลคลา | ||
| ลายเลือนเหมือนนกกระทา | แต่ตัวน้อยค่อยเก็ยกิน ฯ | ||
| ๏ นกคุ่มซุ่มอยู่ข้อย | ไปมา | ||
| ดงดอนซ่อนกายา | กระจ้อย | ||
| ลายเลือนเหมือนนกกระทา | กระแจ่ม | ||
| แต่ว่าตัวน้อยน้อย | ค่อยเถี้ยวเก็บกิน ฯ | ||
| ๏ นกเงือกอยู่ในโพรงไม้ | ผัวฟักไข่เมียผันผาย | ||
| เล่นชู้อยู่เสบยสบาย | ผัวหมายไว้ให้รวงรัง ฯ | ||
| ๏ นกเงือกอยู่ซอกไม้ | เรียงราย | ||
| ผัวฟักเมียผันผาย | ด่วนได้ | ||
| เล่นชู้อยู่เสบยสบาย | ลืมคู่ | ||
| ผัวอดอาหารให้ | อยู่เฝ้ารวงรัง | ||
| ๏ ชาติบุษป์พุทธชาตซาบ | กุหลาบกนาบทั้งสองทาง | ||
| เบงระมาดยี่สุ่นกาง | กลีบบานเพราเหล่าดาวเรือง ฯ | ||
| ๏ ชาติบุษป์พุทธชาติขึ้น | เคียงกลาง | ||
| กุหลาบกนาบสองทาง | กลิ่นฟุ้ง | ||
| เบงระมาดยี่สุ่นกาง | ตรงกลีบ | ||
| สาวสาวฉวยชิงหยุ้ง | เก็บร้อยรอยกรอง ฯ | ||
| ๏ เพกาสาเกกุ่ม | ไม้ตาตุ่มทุมราชา | ||
| สุกรมมะยมพวา | ไม้หมากข้าขานางเปล้า ฯ | ||
| ๏ เพกาฝักย้อมกุ่ม | ผลหนา | ||
| ตาตุมทุมราชา | เนื่องหน้า | ||
| สุกรมมะยมพวา | ชมพู่ | ||
| สาเกไม้หมากข้า | อิกเปล้าขานาง ฯ | ||
| ๏ กะจายสยายซร้องนาง | ผ้าสไบบางนางสีดา | ||
| ห่อห้อยย้อยลงมา | แต่ค่าไม้ใหญ่สูงงาม ฯ | ||
| ๏ กะจายสยายคลี่ซร้อง | นงพงา | ||
| สไบบางนางสีดา | ห่อห้อย | ||
| ยื่นเลื้อยเฟื้อยลงมา | โบยโบก | ||
| แต่ค่าไม้ใหญ่น้อย | แกว่งเยื้องไปมา ฯ | ||
| ๏ กะเช้าเจ้าบรรจง | ปากแฉกตรงทรงหาบหาม | ||
| แล่งปืนของพระราม | รูปงามดีมีสืบมา ฯ | ||
| ๏ กะเช้านางแต่งเจ้า | ผจงงาม | ||
| ปากแฉกทรงหาบหาม | ห่วงห้อย | ||
| แล่งปืนของพระราม | ยังอยู่ | ||
| รูปร่างงามน้อยน้อย | งอกขึ้นสืบมา ฯ | ||
| ๏ เล็บนางงามแสล้ม | ต้นนางแย้มแกมดองดึง | ||
| สุพรรณิกากากระทัง | ดอกราชพฤกษ์ซีกไทรไตร ฯ | ||
| ๏ เล็บนางนวยแน่งน้อย | พอพัง | ||
| นางแย้มแกมดองดึง | อีกอ้อย | ||
| สุพรรณิกากากระทัง | บานแบ่ง | ||
| ราชพฤกษ์ซีกดวงย้อย | พู่เพี้ยงไทรไตร ฯ | ||
| ๏ ชงโคตะโกตะขบหว้า | ต้นตุมกากาฝากลง | ||
| ชอบกลต้นมหาหงส์ | มะเดื่อดูกลูกนมแมว ฯ | ||
| ๏ ชงโคตะโกหว้า | ดาดดง | ||
| ตุมกากาฝากลง | ติดไม้ | ||
| นมแมวมหาหงส์ | เห็นอยู่ | ||
| มะเดื่อดูกลูกออกได้ | แส่ทั้งสอยกิน ฯ | ||
| ๏ กำจัดสลัดไดขึ้น | บนพื้นภูภู่เขาสูง | ||
| แคคางยางยูงดูง | ต้นตะแบกแปลกกันบาน ฯ | ||
| ๏ สลัดไดกำจัดต้น | หางยูง | ||
| บนภูภู่เขาสูง | หย่งหยื้น | ||
| แคคางยางยูงดูง | ตรงโตรด | ||
| ตะแบกแปลกกันขึ้น | เกลื่อนกลุ้มบานไสว ฯ | ||
| ๏ แคฝอยข่อยเข็มข้า | ต้นกาลาน่าดอกบาน | ||
| งิ้วงับพลับพลึงปาน | นิ้วมือเรียมเปรียบเทียนกลึง ฯ | ||
| ๏ แคฝอยข่อยแข่ขึ้น | ขนัดขบาน | ||
| เข็มกาลาดอกบาน | ที่แจ้ง | ||
| งิ้วงับพลับพลึงปาน | มือเรียม | ||
| นิ้วแน่งงามดังแกล้ง | ฟั่นด้วยเทียนกลึง ฯ | ||
| ๏ พุมเรียงเคียวคัดเค้า | ต้นปู่เจ้าเหล่าจิงจำ | ||
| ต้นองุ่นขนุนสำ | มลอมะก่อสะตอสะเตียน ฯ | ||
| ๏ พุมเรียงเคียงคัดเค้า | บานช้ำ | ||
| ปู่เจ้าเหล่าจิงจำ | ไขว่ขึ้น | ||
| ต้นองุ่นขนุนสำ | มลอมาก | ||
| มะกอสะตอสะเตียนพื้น | เลี่ยนเกลี้ยงตลิบเตียน ฯ | ||
| ๏ กำจายรายท้องที่ | ต้นลิ้นจี่ทีทางจร | ||
| กลำเพาะเงาะเรียงสลอน | สท้อนพวงพะงวงชุม ฯ | ||
| ๏ กำจายรายทีท้อง | ดงดอน | ||
| ลิ้นจี่ที่ทางจร | ป่ากว้าง | ||
| กลำเพาะเงาะเรียงสลอน | ทรงลูก | ||
| สท้อนลางสาดสล้าง | ลูกเลื้อยพะงวงชุม ฯ | ||
| ๏ จิงจ้อยอยมโดย | ดวงรายโรยโชยชายชม | ||
| ฉิ่งชี่ถี่ทางสม | ร่มรื่นสนุกปลุกปลื้มใจ ฯ | ||
| ๏ ยมโดยยอจิ่งจ้อ | สลอนสลม | ||
| ดวงโรยโชยชายชม | ชื่นหน้า | ||
| ฉิ่งชี่ถี่ทางสม | เย็นเฉื่อย | ||
| ร่มรื่นสนุกริกหร้า | ปลุกปลื้มใจหญิง ฯ | ||
| ๏ กล้วยไม้ห้อยต่ำเตี้ย | นมตำเรียเรี่ยทางไป | ||
| หอมหวังวังเวงใจ | ว่ากลิ่น แก้ว แล้วเรียมเหลียว ฯ | ||
| ๏ กล้วยไม้ห้อยย้อยคลี่ | ดวงไสว | ||
| นมตำเรียรายไป | กลิ่นกล้า | ||
| หอมหวังวังเวงใจ | รสราด | ||
| ว่ากลิ่นแก้วแล้วข้า | หยุดยั้ง แลเหลียว ฯ | ||
| ๏ ทองกวาวคราวดอกแดง | เชิงจำแจงแดงเหียนหัน | ||
| ลำไยไม้มูกมัน | เคี่ยนตะเคียนเลี่ยนรังเรียง ฯ | ||
| ๏ ทองกวาวคราวดอกพร้อม | แดงฉัน | ||
| เชิงจำแจงเหียงหัน | เหี่ยวต้น | ||
| ลำไยไม้มูกมัน | เฟืองฝ่อ | ||
| เคี่ยมตะเคียนเลี่ยนต้น | หมู่ไม้รังเรียง ฯ | ||
| ๏ เจตพังดีสีเสียดสรล | พรมคดปนคนทาดง | ||
| เล็บครุฑสุดสูงระหง | ต้นเต่าร้างกร่างแต้วกะโดน ฯ | ||
| ๏ สรลสร้อยสีเสียดขึ้น | เปนกง | ||
| พรมคดคนทาดง | ด่านกว้าง | ||
| เจตพังคีสูงระหง | พังอาด | ||
| เล็บครุฑต้นเต่าร้าง | กร่างแต้วกะโดนหนา ฯ | ||
| ๏ ตรดตรวยสลวยร่มชื้อ | สะตอสะตือชื่อหลายมาน | ||
| มะหาดมะตาดแสมสาร | มะตูมมะขวิดจิตมูลเพลิง ฯ | ||
| ๏ ตรดตรวยสลวยร่มชื้อ | เสถียรสถาน | ||
| สะตอสะตือชื่อหลายมาน | มากพ้น | ||
| มะหาดมะตาดแสมสาร | สนับสนุ่น | ||
| มะตูมมะขวิดติดต้น | ดกไม้เจตมูล ฯ | ||
| ๏ ปอเป้งเตงเตยตาล | สรลตระการปานหางโต | ||
| ต้นทองตรองตองโพ | สักสูงสุดพุดซากะถิน ฯ | ||
| ๏ เตยตาลตอป่านเป้ง | เตงอะโข | ||
| สรลเปรียบหางสิงห์โต | ต่ำผุ้ม | ||
| ต้นทองตรองตองโพ | ทเลเรียบ | ||
| พุทราสักสูงกลุ้ม | ค่าไม้กะถินงาม ฯ | ||
| ๏ ปรูปะระกำดก | ต้นรกฟ้าหญ้านางแฝง | ||
| พัวพุ่มชุมแสงแซง | ลูกติดต้นหล่นลงเนือง | ||
| ๏ ปรูประเดียรดาดด้วย | ระกำแดง | ||
| รกฟ้าหญ้านางแฝง | ผากเหรื้อง | ||
| พัวพุ่มชุมแสงแซง | กางกิ่ง | ||
| ลูกดกตกลงเหนื้อง | กลาดกลุ้มกลางกิน ฯ | ||
| ๏ พาดไฉนตะไคร้มะนาว | เทียนช้างน้าวหาวนนทรี | ||
| ชเอมเขล็นเบญจกานี | หงอนไก่สลับทับทิมบาน ฯ | ||
| ๏ พาดไฉนตะไตร้เนื่อง | มะนาวมี | ||
| ช้างน้าวหาวนนทรี | หนาดน้ำ | ||
| ชเอมเขล็นเบญจกานี | เทียนป่า | ||
| หงอนไก่ทับทิมกล้ำ | กลีบช้อยแดงฉัน ฯ | ||
| ๏ น้อยหน่าหนาเปนเหล่า | น้อยเหน่เล่าเต้าตามชม | ||
| นางนวลนวลนางสม | หว้านน้ำกลุ้มกทุ่มนาขนาน ฯ | ||
| ๏ น้อยหน่าน่าลูกพร้อม | โตกลม | ||
| น้อยเหน่เต่าตามชม | ชื่นผุ้ม | ||
| นางนวลนวลนางสม | โสภิศ | ||
| หว้านน้ำมีเกลื่อนกลุ้ม | กทุ่มท้องนาขนาน ฯ | ||
| ๏ ไผ่เทศงามผาดผุด | ต้นเล็บครุฑพุทธรักษา | ||
| ทองสิบอย่างงามนานา | เข้าตอกแตกแปลกดอกขาว ฯ | ||
| ๏ ไผ่เทศงามเงื่อนแต้ม | เลขา | ||
| เล็บครุฑพุทธรักษา | โทษคุ้ม | ||
| ทองสิบอย่างตรุตรา | งามเลิศ | ||
| เข้าตอกแตกดวงกลุ้ม | แปลกด้วยดอกขาว | ||
| ๏ มังคุดลมุดหมากเหม้า | เหล่าทุเรียนเนียรภูสี | ||
| มูลมังสังกรณี | มีร้อนลิ้นอินทผาลำ ฯ | ||
| ๏ มังคุดลมุดหมากเหม้า | มากมี | ||
| ทุเรียนเนียรภูสี | ค่าค้อม | ||
| มูลมังสังกรณี | มีมาก | ||
| ต้นร้อนลิ้นชื้นล้อม | หมู่ไม้อินทผล ฯ | ||
| ๏ แทงทวยกล้วยกุตีบ | ต้นปีปไสวไข่เน่าหอม | ||
| พองลมพนมพนอม | น่องโลดเลียบหลาหลกปะโลง ฯ | ||
| ๏ แทงทวยกล้วยกลีบเลื้อย | เครืองอม | ||
| ปีปไสวไข่เน่าหอม | ทั่วเบื้อง | ||
| พองลมพนมพนอม | ลำเจียก | ||
| โลดเลียบหลาหลกเหนื้อง | น่องต้นปะโลงสาร ฯ | ||
| ๏ หมากม่วงพวงพรวนย้อย | พิมเสนห้อย สอยมากิน | ||
| สุกห่ามตามใจถวิล | เอาตะกร้อซอเกี่ยวลง ฯ | ||
| ๏ หมากม่วงพวงห่ามย้อย | ยามเห็น | ||
| พรวนพิมเสนเหลืองเปน | ปากกร้อ | ||
| หมอนทองม่วงมันเย็น | เดิรสู่ | ||
| สอยแส่พลางหัวหร้อ | หล่นกลุ้มชิงกัน ฯ | ||
| ๏ หมากม่วงดิบห่ามฝาน | ใส่ในจานพานตบะรอง | ||
| นั่งล้อมห้อมเนืองนอง | จิ้มน้ำปลางาปิกิน ฯ | ||
| ๏ หมากม่วงดิบห่ามให้ | ปอกฝาน | ||
| งาปิน้ำปลาจาน | จุ่มจิ้ม | ||
| นั่งล้อมห้อมกินกราน | กินอยู่ | ||
| เข็ดฟันฝันหน้ายิ้ม | อิ่มเอื้อน ราถอย ฯ | ||
| ๏ ชมร่มไม้ไทรไตร | เรไรไพรแว่วแจ้วเสียง | ||
| เรื่อยเฉื่อยสำเนียงเพียง | ปี่รีเสนาะเพราะเพลงเครง ฯ | ||
| ๏ เดิรเพลินชมร่มไม้ | ไทรไตร | ||
| สดับศัพท์เรไรไพร | แว่วแจ้ว | ||
| ระกำรำไยไพร | เลือนเถื่อน | ||
| มังคุดลมุดแต้วแก้ว | กุ่มกถุ้มทรม่วงมะงวง ฯ | ||
| ๏ หัวลิงหมากลางลิง | ต้นลางลิงแลหูลิง | ||
| ลิงไต่กะไดลิง | ลิงโลดคว้าประสาลิง ฯ | ||
| ๏ หัวลิงหมากเรียกไม้ | ลางลิง | ||
| ลางลิงหูลิงลิง | หลอกชู้ | ||
| ลิงไต่กะไดลิง | ลิงห่ม | ||
| ลิงโลดฉวยชมผู้ | ฉีกคว้าประสาลิง ฯ | ||
| ๏ ปุ้มไก่แลหงอนไก่ | ต้นหางไก่ แลสร้อยไก่ | ||
| โหราเดือยไก่ไก่ | ให้เทียนไก่ไก่จับนอน ฯ | ||
| ๏ ปุ้มไก่หงอนไก่ต้น | เรียงไสว | ||
| หางไก่แลสร้อยไก่ | กกก้อง | ||
| โหราเดือยไก่ไก่ | เมียงม่าย | ||
| ต้นเทียนไก่ไก่ร้อง | ไก่เตี้ยจับขัน ฯ | ||
| ๏ เพกาต้นตุมกา | โยทกากรรณิกา | ||
| ชุมกาแลสาบกา | ต้นมะกากาจับนอน ฯ | ||
| ๏ เพกาตุมกาต้น | กาลา | ||
| โยทกากรรณิกา | ถี่ก้อง | ||
| ชุมกาและสาบกา | กาสู่ | ||
| ต้นมะกาการ้อง | จับไม้กาหลง ฯ | ||
| ๏ ธารไหลใสสอาด | มัจฉาชาติดาษนานา | ||
| หวั่นหว้ายกินไคลคลา | ตามกันมาให้เห็นตัว ฯ | ||
| ๏ ธารไหลใสสอาดน้ำ | รินมา | ||
| มัจฉาชาตินานา | หวั่นหว้าย | ||
| จอกสร่ายกินไคลคลา | เชยหมู่ | ||
| ตามคู่มาคล้ายคล้าย | ผุดให้เห็นตัว ฯ | ||
| ๏ นั่งเล่นเห็นหมู่ปลา | พรั่งพรูมาเหล่าเหลือหลาย | ||
| กินเข้าเอาโปรยปราย | ปลามาใกล้ได้เห็นตัว ฯ | ||
| ๏ นั่งชมปลาหมั่วหมู่ | เรียงราย | ||
| พรูพรั่งมาเหลือหลาย | ว่ายหวิ้ง | ||
| กินเข้าเอาโปรยปราย | ลงบ่อย | ||
| ปลาว่ายใกล้ได้ทิ้ง | ห่อเข้าดูปลา ฯ | ||
| ๏ ปลาแปปแลปลาเป้า | ปลาเข้าเม่าปลาคางเบือน | ||
| ปลาม้าหน้าคนเหมือน | ปลากดกรายสวายหางแดง ฯ | ||
| ๏ ปลาดุกปลาแปบเป้า | แลเลือน | ||
| เข้าเม่าเหล่าคางเบือน | มุ่งหม้าย | ||
| ปลาม้าหน้าคนเหมือน | คนอยู่ | ||
| ปลากดกรายสวายหว้าย | โบกน้ำหางแดง ฯ | ||
| ๏ ตะตรับคอยตรับหู | หมู่ปลาบู่ว่ายเวียนแฝง | ||
| สร้อยส้าปลาหมอแขยง | ปลาแมงภู่หมู่กระทุงเหง ฯ | ||
| ๏ ปลาตะตรับคอยกะตั้ง | หูแขง | ||
| ปลาบู่ว่ายเวียนแฝง | ฝั่งน้ำ | ||
| สร้อยส้าปลาหมอแขยง | สังกวาด | ||
| แมงภู่ดูโลดล้ำ | พรั้งพร้อมกะทุงเหง ฯ | ||
| ๏ ปลาอ้าวปลาเนื้ออ่อน | ว่ายมาก่อนปลาหนามหลัง | ||
| กระแหหางแดงหวัง | เข้าสู่ทุ่งมุ่งเลมไคล ฯ | ||
| ๏ ปลาอ้าวเนื้ออ่อนหญ้า | ตัวบัง | ||
| มาก่อนปลาหนามหลัง | อยู่หน้า | ||
| กระแหหางแดงหวัง | คลาแหล่ง | ||
| เข้าสู่ทุ่งเลมหล้า | เหยื่อย้ำกินไคล ฯ | ||
| ๏ ปลากะโห้ชโดแฝง | ช่อนชวาดแชวงแฝงครัน | ||
| หน้าสั้นปลานวลจันทร์ | ปลาอ้องแอ้งปลาเสือหมู ฯ | ||
| ๏ ปลาชะโดกะโห้ใฝ่ | แฝงกัน | ||
| ช่อนชวาดแชวงสูบครัน | ว่ายแว้ง | ||
| หน้าสั้นอิกนวลจันทร์ | หลายเหล่า | ||
| ปลาทุกท้องอ้องแอ้ง | หมึกเหม้าเสือหมู ฯ | ||
| ๏ กดคลังปลาสังมี | ปลากระดี่ปลาดุกอุย | ||
| พ่นน้ำกระจายกระจุย | ปลาหูช้างช้างเหยียบซิว ฯ | ||
| ๏ กดคลังปลากสังหว้าย | ชายงุย | ||
| ปลากระดี่ปลาดุกอุย | แอบข้าง | ||
| พ่นน้ำกระจายกระจุย | หลายเหล่า | ||
| ปลาชื่อหูช้างช้าง | เหยียบบี้ปลาซิว ฯ | ||
| ๏ เทโพแลเทพา | ตะเพียนพาพาพวกจร | ||
| ไอ้บ้าปลาสลุมพอน | ผักพร้าเพรี้ยแลหนวดพราม ฯ | ||
| ๏ เทโพพาพวกพ้อง | เทพา | ||
| ปลาตะเพียนปลากาพา | คู่เคี้ย | ||
| สลุมพอนไอ้บ้าปลา | หลายหมู่ | ||
| ปลาผักพร้ามาเพรี้ย | ว่ายไหล้หนวดพราม ฯ | ||
| ๏ ฝูงนาคมากหมู่มา | ดำน้ำท่าหาอาหาร | ||
| ฝูงปลามาพะพาน | ขบได้ถนัดกัดกินเนือง ฯ | ||
| ๏ ฝูงนาคมากหมู่หมั้ว | ดาขนาน | ||
| ดำน้ำหาอาหาร | แกล่กล้ำ | ||
| ฝูงปลามาพอพาน | พะปาก | ||
| ขบถนัดกัดใต้น้ำ | ผุดขึ้นกินเนือง ฯ | ||
| ๏ งูเหลือมคอกระหวัดไม้ | หางกระหวัดไว้ใฝ่อาหาร | ||
| วิดน้ำในห้วยธาร | โพงไปมาเอาปลากิน ฯ | ||
| ๏ งูเหลือมแบนท้องแผ่ | คือกะดาน | ||
| วิดน้ำหาอาหาร | ใฝ่กล้ำ | ||
| โครมครุ่นในห้วยธาร | เสียงฉ่า | ||
| โพงสาดไปให้น้ำ | ซ่านสิ้นกินปลา | ||
| ๏ งูเหลือมบนกิ่งไม้ | ใบหนาใส่ซ่อนซอน | ||
| แกกาช้างวานร | พอมาใกล้ได้ฉวยกิน ฯ | ||
| ๏ งูเหลือมบนค่าไม้ | ใบสลอน | ||
| คางซบแนบแอบนอน | ซ่อนเร้น | ||
| กาแกค่างวานร | ลืมร่าง | ||
| งูขบถนัดกัดเน้น | ค่อยกล้ำกลืนกิน ฯ | ||
| ๏ จรเข้หลายว่ายเคียงคู่ | เป็ดปนหมู่ภู่เข้าไป | ||
| เป็ดบินสิ้นตกใจ | คนพิศเพ่งเล็งแลดู ฯ | ||
| ๏ จรเข้ใหญ่น้อยว่าย | ชลใส | ||
| ภู่ตามเป็ดน้อยไป | เรื่อยรี้ | ||
| เป็ดน้ำดำตกใจ | บินตื่น | ||
| คนคร่ำเลงแลชี้ | บอกให้กันดู ฯ | ||
| ๏ เป็ดหงส์ลงธารา | คล่ำดำหาปลาตะเพียนเวียน | ||
| ไล่ลัดฉวัดเฉวียน | หาปลาแปบแทบทันกัน | ||
| ๏ เป็ดหงส์ลงท่องท้อง | ธารา | ||
| เตร็จคล่ำดำหาปลา | ก่ายหว้าย | ||
| แชวงแขยงม้ากา | กดหลด | ||
| ได้แปบแทบกายหม้าย | อ่าวค้าวตะเพียนเวียน ฯ | ||
| ๏ ตะพาบน้ำคลานขึ้นไข่ | ฝังไข่ไว้ในหาดทราย | ||
| ตริวคราวเต่าม่านลาย | ผุดดำคล้ายว่ายเห็นตัว ฯ | ||
| ๏ ตะพาบน้ำคลานขึ้นไข่ | ตีนตะกาย | ||
| ฝังไข่ในหาดซาย | กลบเกลี้ยง | ||
| ตริวตราวขุนม่านลาย | ตระเต่า | ||
| ดำผุดคล้ายว่ายเพี้ยง | ก่ายกลุ้มหนาตัว ฯ | ||
| ๏ ปูกุ้งลอยก่งก้าม | แลเหลื่อมหลามย่ามเหยื่อหา | ||
| หอยโข่งหอยขมตา | วัวก็มีที่ท้องธาร ฯ | ||
| ๏ ปูกุ้งลอยก่งก้าม | ไคลคลา | ||
| เหลือหลามย่ามเหยื่อหา | สู่ส้อง | ||
| หอยโข่งหอยขมตา | วัวเกลื่อน | ||
| สารพัดมีที่ท้อง | ท่าน้ำธารสินธุ์ ฯ | ||
| ๏ เถาวัลย์พันพฤกษา | ถีบชิงช้าช้าแกว่งไกว | ||
| ทำเพลงวังเวงไพร | ส่งเสียงเรื่อยเฉื่อยละคอนเครง ฯ | ||
| ๏ เถาวัลย์พันไม้หย่อน | ลงมา | ||
| สาวนั่งถีบชิงช้า | ห่วงห้อย | ||
| ทำเพลงวังเวงอา | รมณ์ชื่น | ||
| เสียงส่งเพราะดอกสร้อย | ฉ่ำร้องละคอนเกรง ฯ | ||
| ๏ ลมพัดมาเรื่อยเรื่อย | เย็นชวยเฉื่อยสำราญใจ | ||
| ปูผ้านอนหลับใน | ใต้ร่มไม้ไทรสาขา ฯ | ||
| ๏ ลมพัดมาเฉื่อยชื้อ | เย็นใจ | ||
| ปูผ้านอนหลับใหล | กลาดกลุ้ม | ||
| ฟูกหมอนเรียงกันไป | หลายเหล่า | ||
| นอนอยู่ใต้ไทรผุ้ม | ร่มไม้ไพศาล ฯ | ||
| ๏ ลางนามอาบน้ำท่า | ทาขมิ้นหอมพึงชม | ||
| ทาแป้งแกล้งหวีผม | ผัดหน้านวนยวลใจชาย ฯ | ||
| ๏ ลางนางตักน้ำท่า | อาบองค์ | ||
| ขัดขมิ้นเหลือบรรจง | ลูบน้ำ | ||
| หวีเกล้าเอาเทริดทรง | ผมปีก | ||
| ผัดหน้านวนงามล้ำ | ยั่วเย้าใจชาย ฯ | ||
| ๏ จบเสร็จชมนกไม้ | ในแหล่งไหล้พนัศสถาน | ||
| หญิงชายฟังสำราญ | ที่ผิดอ่านวานแต้มเขียน ฯ | ||
| ๏ จบเสร็จชมนกไม้ | โคลงการ | ||
| ชมแหล่งไพรพนัศสถาน | เถื่อนกว้าง | ||
| หญิงชายชื่นชมบาน | ใจโลกย์ | ||
| ใคร่อ่านวานเติมบ้าง | ช่วยแต้ม เขียนลง ฯ | ||
| ๏ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ เจ้า | ทรงเขียน | ||
| ไชยเชษฐสุริย์วงศ์ เพียร | เลิศหล้า | ||
| แต่งไว้ให้สถิต เสถียร | ในโลกย์ | ||
| จำเนียรกาลนาน ช้า | อ่านอ้างสรรเสริญ ฯ | ||
| ๏ เจ้าฟ้า หนุ่มน้อยราช | กุมาร | ||
| ธรรม์ ธำรงกลอนการ | ยั่วแย้ม | ||
| ธิเบศร์ วราสถาน | ไชยเชษฐ | ||
| สุริย์วงศ์ ทรงโคลงแต้ม | แต่งไว้วานสงวน ฯ | ||
| ๏ เจ้าฟ้า เลิศล้ำโพธิ | สมภาร | ||
| กรมขุน หลวงพญากราน | กราบเกล้า | ||
| เสนา นราบาน | ใจชื่น ชมนา | ||
| พิทักษ์ รักษาเช้า | ค่ำด้วยใจเกษม ฯ | ||
| ๏ จบ จนจอมโลกย์เจ้า | คืนวัง | ||
| บ พิตรสถิตยบัลลังก์ | เลิศหล้า | ||
| ริ ร่างกาพย์โคลงหวัง | ชนโลก อ่านนา | ||
| บูรณ์ พระโคลงเจ้าฟ้า | ธิเบศร์เจ้าจงสงวน ฯ | ||
| ๏ อักษรเรียบเรียงถ้อย | คำเพราะ | ||
| ผู้รู้อ่านสารเสนาะ | เรื่อยหรี้ | ||
| บรู้อ่านไม่เหมาะ | ตรงเทิ่ง ไปนา | ||
| ทำให้โคลงทั้งนี้ | ชั่วช้าเสียไป ฯ | ||
| ๏ อักษรสรรค์สร้างช่าง | ชุบจาน | ||
| โคลงก็เพราะเสนาะสาร | แต่งไว้ | ||
| ผู้รู้อ่านกลอนการ | พาชื่น ใจนา | ||
| ผู้บ่รู้อ่านให้ | ขัดข้องเสียโคลง ฯ | ||
