โคลงนิราศฉะเชิงเทรา
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 09:56, 8 ธันวาคม 2552 โดย CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ พระนิพนธ์: พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทินกร กรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์
บทประพันธ์
๑ | |||
๏ อยุธยายศแผ่พ้น | พันแสง | ||
เรืองรัตน์รสธรรมแจง | แจกหล้า | ||
สุทัศน์เทพถ่ายแผลง | ผลัดโลก ลงฤๅ | ||
ทั่วทวีปเวียงใต้ฟ้า | ควบร้อยฤๅเทียม ฯ | ||
๒ | |||
๏ สมภารสมโพธิเจ้า | จักรพาฬ | ||
สมบัติสมบูรณ์ปาน | ปิ่นฟ้า | ||
พระฤทธิ์พระรามผลาญ | แผลงราพณ์ เพียงพ่อ | ||
พระเดชพระดัดหล้า | โลกล้ำฦๅแสยง ฯ | ||
๓ | |||
๏ แจ่มบุญบพิตรไท้ | เทียมสูริย์ | ||
บุญเพียบบุรพพูน | เพิ่มล้ำ | ||
ปรางค์รัตน์รุจิเรขปูน | ราชปะ- นาทนา | ||
โตรกตระหง่านเงื้อมค้ำ | แข่งต้านโตกไถง ฯ | ||
๔ | |||
๏ พลพฤนท์พิริย์เชี่ยวก้อง | การณรงค์ | ||
อัศวรถนาวายง | ยิ่งอ้าง | ||
สารเศวตสวัสดิมง | คลคู่ เมืองนา | ||
ปราบศึกใต้หล้ามล้าง | ล่มล้มทุกแดน ฯ | ||
๕ | |||
๏ แถลงยามพิโยคแก้ว | กำศรวญ | ||
โซมโศกสุชลครวญ | คร่ำแก้ม | ||
สองสะอึกสอื้นอวร | อัดอก อยู่นา | ||
ต่างจักออกโอษฐ์แย้ม | ยิ่งอั้นอาดูร ฯ | ||
๖ | |||
๏ ฝืนอกออกโอษฐ์โอ้ | อรเดียว พี่เอย | ||
กรโอบแอบองค์เพรียว | พร่ำไห้ | ||
ห่อนวางวลิภาคเกลียว | กลมสวาท | ||
ฤๅจักเว้นสวาทไว้ | ว่างร้างแรมเวร ฯ | ||
๗ | |||
๏ อรเดียวดินฟ้าชื่น | โฉมหอม แม่เอย | ||
แม้ว่าขุนเขาจอม | จดใกล้ | ||
เจาะเมรุแมกนุชถนอม | ในศิข- รินท์นา | ||
เขาไป่ย่อยอดให้ | แห่งน้องเนาหน ฯ | ||
๘ | |||
๏ เจาะจอมเมรุแมกน้อง | นงพาล เล่านา | ||
กริ่งตรึกไตรเนตรชาญ | เชี่ยวรู้ | ||
เอาศรีแทรกบาดาล | ดลซ่อน ไว้แม่ | ||
เกรงพิษภุชคินท์ผู้ | พ่นพ้องพานโฉม ฯ | ||
๙ | |||
๏ โฉมนุชเนาสะดวกได้ | แดนดล ใดนา | ||
โสฬสกมลาสน์หน | หกฟ้า | ||
จักรพาฬพนัสจน | จบทวีป ไว้แม่ | ||
จตุรพักตร์พิทยถ้า | เทพกล้ำกลายโฉม ฯ | ||
๑๐ | |||
๏ นึกหนึ่งรัตนเนตรน้อง | เนาเรือน แลนา | ||
อยู่อื่นอยู่ห่อนเหมือน | อยู่ห้อง | ||
ผิว์ไข้เผ่าพงศ์เยือน | ญาติเยี่ยม แลนา | ||
บุญธิราชร่มป้อง | ปกคุ้มภัยพาล ฯ | ||
๑๑ | |||
๏ ศัลย์เสียงสองมี่ห้อง | กระหึม โหยนา | ||
พ่างพิลึกเผลียงครึม | คร่ำน้ำ | ||
พักตร์อาบอัสสุซึม | ซกเนตร นองเอย | ||
ห่อนไป่เหือดโศกก้ำ | กึ่งน้อยนาที ฯ | ||
๑๒ | |||
๏ ศรีศรีสิทธิฤกษ์แผ้ว | ภุมวาร | ||
มารุตคล่องคลองฆาน | คู่พร้อม | ||
ลาเขตคฤหาสถาน | สถิตย์อาสน์ เรือเอย | ||
เมือบหมู่พลพายน้อม | เหนี่ยวน้ำเรือปลิว ฯ | ||
๑๓ | |||
๏ หลัดหลัดเหลียวลับละห้อย | หวนหิว ใจเอย | ||
เรือชื่อทิวลมลิว | แล่นน้ำ | ||
อกพี่วาบไหวหวิว | วางสวาท มาแม่ | ||
แดจักเด็ดวิ่นว้ำ | หวาดหน้าคะนึงหลัง ฯ | ||
๑๔ | |||
๏ พระฉนวนโสภิตเพี้ยง | พิชยันต์ | ||
เทววัฒกีสรร | เสกล้ำ | ||
นึกฤๅรัตนเนตรผัน | ผาดช่อง ฉนวนฤๅ | ||
พิศไป่พานพักตร์น้ำ | เนตรกลั้นเต็มกลืน ฯ | ||
๑๕ | |||
๏ ยลป้อมจักรเพชรท้าย | ธานินทร์ | ||
จักรพ่างจักรวัชรินทร์ | ร่อนฟ้า | ||
รอนไพจิตราลิน | ลาศละ เมรุแฮ | ||
จักราชรอนเรียมร้า | ราศร้างแรมสมร ฯ | ||
๑๖ | |||
๏ บพิตรพิมุขอ้าง | อาราม ราชเอย | ||
มุขโบสถ์พิบูลย์จาม | แจ่มพร้อย | ||
ถวลมุขยุพโยพยาม | หยัดเยี่ยม แกลเอย | ||
เปล่งดั่งจันทร์จักย้อย | หยดห้องหาวโพยม ฯ | ||
๑๗ | |||
๏ สามปลื้มปลื้มจิตเปลื้อง | ปลิดไกล มาแม่ | ||
ปลื้มกลับเปลี่ยนเปลี่ยวใจ | จากเจ้า | ||
ปลื้มสามสิ่งสามไฉน | ศักดิ์หนึ่ง น้อยรา | ||
สองปลีกเปล่าทรวงเศร้า | สิ่งปลื้มฤๅมี ฯ | ||
๑๘ | |||
๏ สามเพ็งเพ็ญพักตร์แผ้ว | ผิวขวัญ แม่เอย | ||
เพ็ญพักตร์พิบูลย์จันทร์ | แจ่มฟ้า | ||
สามภพพี่เล็งสรร | แสนพักตร์ ก็ดี | ||
พิศบ่เพ็ญบูรณ์หน้า | หนึ่งหน้านางเดียว ฯ | ||
๑๙ | |||
๏ สามเพ็งเพ็ญพักตร์น้อง | นวลผจง | ||
เพ็งยิ่งเพ็ญจันทร์วง | วาดแต้ม | ||
โอ้ศรีสวัสดิทรง | สรรพลักษณ์ กูเอย | ||
เพ็ญพักตร์พิมลแย้ม | ยั่วยิ้มยวนใจ ฯ | ||
๒๐ | |||
๏ วัดทองทองปลั่งเบื้อง | บันบน โบสถ์เอย | ||
พร่างพร่างพรายตายล | ยาบฟ้า | ||
เทศทองเล่ห์ทองระคน | คันธรส รังค์แม่ | ||
หวนว่าอรอ่องหน้า | นุชเต้าตามเรียม ฯ | ||
๒๑ | |||
๏ อรเอยย่าโอษฐ์อ้อน | อาดูร นักแม่ | ||
ไข้จักไข้ใจพูน | เพิ่มเศร้า | ||
ดับการกำสรดสูญ | โศกเสื่อม บ้างรา | ||
ขวัญอ่อนขวัญอยู่เย้า | อย่าไข้ใจตรอม ฯ | ||
๒๒ | |||
๏ เจิมใจแจ่มพักตร์แผ้ว | พิมพ์แข | ||
ผิว์พี่ผ่าทรวงแบ | แบะได้ | ||
เอาอรแอบดวงดวงแด | เดียวร่วม ใจเอย | ||
สุดจะแหวกทรวงไซ้ | แทรกน้องในแด ฯ | ||
๒๓ | |||
๏ ไตรตรึงส์ตรีเทพแสร้ง | สรรสมร มาฤๅ | ||
เบญจลักษณ์วิไลอร | โอ่หล้า | ||
เสียงกลกรวิกวอน | หวานจับ ใจเอย | ||
จากแม่ส่ำสายฟ้า | ฟาดซ้้ำแสนหน ฯ | ||
๒๔ | |||
๏ เรียมมาบำราศสร้อย | ศรีสงวน กูนา | ||
ลุถิ่นบางรักครวญ | ครุ่นน้อง | ||
รักเรียมรักยุพยวร | ยวนยั่ว รักเอย | ||
บางรักฤๅร้างห้อง | ห่างแก้วกูไกล ฯ | ||
๒๕ | |||
๏ ถั่นถึงเขตคุ้งคอก | ขังควาย | ||
ใดไป่ยลคอกราย | รอบล้อม | ||
อกเรียมดอกรักสาย | สวาทแม่ กูเอย | ||
ไยอยู่ขังคุ้มห้อม | แห่งน้องเนาสถาน ฯ | ||
๒๖ | |||
๏ คอกควายแควเขตคุ้ง | ใครขนาน นามนา | ||
ไยบ่ขังควายปาน | ปากพร้อง | ||
โอ้อนุชเนาสถาน | สถิตเย่า | ||
ใจพี่ล้อมคอกน้อง | แน่นคุ้มขังสมร ฯ | ||
๒๗ | |||
๏ จากมากระเหม่นไส้ | เสียวสมร | ||
ขัดคั่งฆานปราณจร | เจ็บแคล้ว | ||
จำใจจากเจียรอร | อัดอก อยู่แม่ | ||
ตายจักตายร้อยแล้ว | เล่ห์ดิ้นเด็ดแด ฯ | ||
๒๘ | |||
๏ อาวาสเศวตฉัตรเบื้อง | โบสถ์สูง โสดเอย | ||
เพียงพิมานอมรฝูง | ฝ่ายฟ้า | ||
เฉลิมเศียรสัตวจูง | ใจโลก แลพ่อ | ||
วัดจุ่งแจ้งจากข้า | ช่วยกั้งเกศสมร ฯ | ||
๒๙ | |||
๏ ลำพูพุ่มชชัฏเชื้อ | ชายแหลม หลากนา | ||
ใดประดับดับเดือนแรม | เร่งพร้อย | ||
หึงเห็นหิ่งห้อยแวม | หวาดหวาบ อกเอย | ||
คิดพ่างพวงเพชรห้อย | ห่วงห้วงกรรณนาง ฯ | ||
๓๐ | |||
๏ ลำพูหิ่งห้อยพร่าง | พราวพราย | ||
ถวิลว่าแหวนวัชรินทรราย | รอบก้อย | ||
จรจากพี่คะนึงหมาย | หมายมุ่ง มาแม่ | ||
เห็นแต่หิ่งห้อยย้อย | ยาบไม้เหมือนแหวน ฯ | ||
๓๑ | |||
๏ วาววาวหิ่งห้อยโบก | บินบน | ||
พราวพร่างลำภูยล | ยิ่งแก้ว | ||
แสงส่องสว่างชล | ฉุนคิด คะนึงแม่ | ||
ฉุกว่าพวงเพชรแพร้ว | เพริศพร้อยพรายกรรณ ฯ | ||
๓๒ | |||
๏ วาบวาบสว่างฟ้า | เฟือนดาว | ||
แสงหิ่งห้อยแวมวาว | วาบไม้ | ||
ลำพูพุ่มพฤกษพราว | พรายเนตร เรียมเอย | ||
พิศพ่างเพชรพี่ให้ | ห่วงห้อยกรรณนาง ฯ | ||
๓๓ | |||
๏ คิดศรีเสาวภาคพร้อง | พจมาน แม่เอย | ||
สารสั่งสุดสงสาร | สั่งแก้ว | ||
ฤๅห่อนจากจรนาน | นับทุ่ม โมงแม่ | ||
วันหนึ่งเว้นสวาทแคล้ว | คลาดเพี้ยงพันวัน ฯ | ||
๓๔ | |||
๏ รวยรวยวายุเรื่อยริ้ว | รัญจวน ใจนา | ||
หวนกระหายหานวล | นึกน้อง | ||
รื่นรสพัสตราอวล | อรอบ อวยพี่ | ||
รอยแม่ห่มหุ้มป้อง | ปกเต้าติดหอม ฯ | ||
๓๕ | |||
๏ ดาวคนองดาวฤกษ์นั้น | เนาคาม นี้ฤๅ | ||
ใดบ่เด่นดวงงาม | แจ่มฟ้า | ||
อ้านุชแน่งนงทราม | เสาวภาค พี่เอย | ||
โฉมแม่เด่นดินฟ้า | ผ่องพ้นพันดาว ฯ | ||
๓๖ | |||
๏ คอแหลมเล็งลับละห้อย | หวนโหย ใจเอย | ||
เจ็บอกจากอรโอย | โอษฐ์อ้อน | ||
คอแหลมล่วงแหลมโดย | ดูมืด แล้วแม่ | ||
แหลมเล่ห์เหล็กแหลมย้อน | ยอกต้องตนเรียม ฯ | ||
๓๗ | |||
๏ ลิ่วลิ่วล่วงลุคุ้ง | เขตบาง | ||
ชัดชื่อพร้องเพรงปาง | ปะแก้ว | ||
เฉกโฉมมณีนาง | นุชภพน์ พี่ฤๅ | ||
ฤๅไป่ปะแก้วแคล้ว | เคลือบล้อลวงตรอม ฯ | ||
๓๘ | |||
๏ ถึงวัดดอกไม้มุ่ง | หมายดวง ดอกนา | ||
เล่ห์มะลิมาลัยพวง | เพื่อนเคล้า | ||
จรุงรสกระแจะจวง | จงจิตต์ อวยพี่ | ||
วัดใช่ดอกไม้เจ้า | จากไห้หาหอม ฯ | ||
๓๙ | |||
๏ ถึงวัดดอกไม้มุ่ง | หมายมอง หานา | ||
เคยแม่เด็ดดวงกรอง | กรีดก้อย | ||
ปรุงประสุคนธ์ลออง | อวลอบ อวยพี่ | ||
คิดดอกไม้แม่ร้อย | เรียบให้เรียมชม ฯ | ||
๔๐ | |||
๏ บางขมิ้นคิดขมิ้นเช่น | ฉาบโฉม แม่นา | ||
ผิวพ่างสุพรรณโซม | แทรกเนื้อ | ||
เจียรเจ็บจระเทินโทม | นัสเปลี่ยว อกเอย | ||
โศกแม่ขาดขมิ้นเกื้อ | เก็บเมี้ยนหมองผิว ฯ | ||
๔๑ | |||
๏ นกขมิ้นมองหลากล้ำ | เหลืองเอง | ||
โฉมแม่เทียมทองละเลง | เลี่ยนไล้ | ||
คลิงโคลงเกาะกิ่งเขลง | คลอคู่ | ||
ดังพี่คลอเคล้นไคล้ | คู่เคล้าคลึงเคลีย ฯ | ||
๔๒ | |||
๏ ปากลัดระลึกเพี้ยน | พิศวง | ||
หวาดว่าลัดหลังหลง | แหล่งบ้าน | ||
ลัดกลับลัดล่องลง | เลยห่าง อรเอย | ||
เจ็บกระอุอกผล้าน | พลุ่งเพี้ยงเพลิงเผา ฯ | ||
๔๓ | |||
๏ ปางหน่อนัคเรศแก้ว | กุเร ปันเอย | ||
จากนุชดาหาเห | เห็จฟ้า | ||
สองร้างเรื่องบุรเพ | เพียรพบ กันแฮ | ||
โอ้พี่เออรช้า | ชิดชู้ปางใด ฯ | ||
๔๔ | |||
๏ มาดลด่านด้าวเขื่อน | ขันธ์ขนอน แลนา | ||
ไกรตระเวนเรือจร | จอดค้น | ||
ขุนเอยช่วยระไวสมร | เสมอชีพ กูนา | ||
กูนิราศนุชพ้น | พึ่งน้อยวานระวัง ฯ | ||
๔๕ | |||
๏ บางยอยอยกอ้าง | ออกคาม นี้ฤๅ | ||
ใดสักสิ่งสมนาม | หนึ่งชี้ | ||
สมศรีสุมาลย์งาม | งามแง่ กูเอย | ||
ยอชอบยอยกลี้ | ลาศฟ้าดินฤๅ ฯ | ||
๔๖ | |||
๏ ถั่นถึงที่สถิตไท้ | ธมเห ศักข์นา | ||
นามเทพผะแดงเด | ชะก้อง | ||
ข้อยน้อนนิราเอ | อรนุช นาพ่อ | ||
สรวมสุรารักษ์ป้อง | ปกแก้วกันภัย ฯ | ||
๔๗ | |||
๏ พระขนงนึกนาฏน้อง | ขนงงาม | ||
ทันก่งกุทัณฑ์ราม | ราชน้าว | ||
กันตูรตระลึงกาม | กมเลศ | ||
ขนงแม่ลบขนงด้าว | เด่นพื้นภูวดล ฯ | ||
๔๘ | |||
๏ รื่นรื่นรวยรสเร้า | เรณู มาลย์เอย | ||
ถวิลกลิ่นอรพธู | พี่เย้า | ||
เฉื่อยเฉื่อยพระพายชู | ชวนคิด คนึงแม่ | ||
ฤๅว่ากลิ่นอรเต้า | ไต่ฟ้ามาตาม ฯ | ||
๔๙ | |||
๏ ดึกเดือนจะดับคล้อย | คลอดาว | ||
ยามวิโยคนุชหนาว | เหน็บเนื้อ | ||
เหมันต์หมอกมัวพราว | พรำพร่ำ ลงแฮ | ||
เคยพี่กอดอรเกื้อ | กกเคล้าคลายเย็น ฯ | ||
๕๐ | |||
๏ บางงัวงัวอุศุภล้ำ | ลอยสวรรค์ ลงฤๅ | ||
พาหนะมเหศรอัน | เอกหล้า | ||
เชิญทรงอุศุภผัน | พานุช มาพ่อ | ||
พระช่วยควบสองข้า | คู่คุ้งวันวาย ฯ | ||
๕๑ | |||
๏ บางกะบัวบัวอื่นอ้าง | แอบลวง แล้วแฮ | ||
คิดปทุมพธูดวง | เด่นตั้ง | ||
ในฐานทิพย์สระทรวง | กุสุเมศ แม่เอย | ||
บางดั่งบางสะไบกั้ง | กีดกั้นตาเรียม ฯ | ||
๕๒ | |||
๏ คิดเคยแนบขนิษฐ์น้อย | นอนเพลา พี่เอย | ||
หัตถ์พี่โอบอรเยาว์ | หยิกห้าม | ||
เยื้อนยิ้มประยวนเพรา | พลางเงื่อน งามแม่ | ||
เห็นแต่รอยเล็บว้าม | วาบไส้เสียวสมร ฯ | ||
๕๓ | |||
๏ บางนานาเนื่องเข้า | เขียวสลอน | ||
โภชนสุกอรชร | เชิดต้น | ||
ถวิลโฉมแม่เคยจร | จวบสารท | ||
เกี่ยวกอบยาคูข้น | คู่น้อมถวายสงฆ์ | ||
๕๔ | |||
๏ บางนานานิเทศคุ้ง | เขตคาม | ||
สูงสดส่งรวงทราม | สุกค้อม | ||
ชุมคนแขกลงหลาม | ลานทุ่ง นาแฮ | ||
ตรวจแต่หน้าแขกพร้อม | พลัดหน้านางเดียว ฯ | ||
๕๕ | |||
๏ สำโรงเรือลุเลี้ยว | ระลึกขวัญ เนตรเอย | ||
โรงเล่ห์หลงโรงกัน | เกี่ยวก้อย | ||
สองร่วมร่วมสินสรรพ์ | สมรส ระคนนา | ||
อยู่ไป่ยืนเยียวคล้อย | คลาดห้องหอโรง ฯ | ||
๕๖ | |||
๏ สำโรงยลแยบแม้น | เมินเหนียม ใจนา | ||
ผักกระแหน่แนวเทียม | เทียบคล้าย | ||
ชื่อโรงเล่ห์โรงเรียม | ลงร่วม โรงแม่ | ||
จากแม่เมิลไม้ละม้าย | มุ่งไม้สำโรง ฯ | ||
๕๗ | |||
๏ สามสิบสองโคกเบื้อง | เบาราณ มานา | ||
ยลไป่เป็นเรือนชาน | ชัฎไม้ | ||
คิดโคกคฤหาดาล | แดสวาท แม่เอย | ||
สนุกนิแผ้วเพียงไล้ | แหล่งน้อยนางสงวน ฯ | ||
๕๘ | |||
๏ สามสิบสองโคกล้วน | แลดิน ดอกฤๅ | ||
คำว่าโคกควรยิน | ย่านบ้าน | ||
จรจากพี่จำถวิล | หวาดคิด คนึงแม่ | ||
คิดพี่คิดโคกสอ้าน | อกโอ้อายใจ ฯ | ||
๕๙ | |||
๏ เทียวทางทุกข์เนตรน้ำ | นางคลอ ตานา | ||
ดลถนัดตะเคียนตอ | ตัดตั้ง | ||
ตัดสวาทโศกพูนพอ | เพียบอก อกเอย | ||
แดจักเด็ดดั่งบั้ง | บั้นต้นตอตะเคียน ฯ | ||
๖๐ | |||
๏ ทับนางนิเทศบ้าน | บอกจริง ใจนา | ||
คิดพี่ทับอรอิง | อ่อนพลิ้ว | ||
เดาะพวงผะผ่าวผิว | พานปรัศว์ พี่เอย | ||
ค้อนแม่ข่วนเรียมริ้ว | อุ่ยโอ้ทับนาง ฯ | ||
๖๑ | ||||
๏ ทับนางนึกผทับน้อง | นางนอน | |||
อกพี่ทับปิโยทร | แท่งเกื้อ | |||
พุ่มทิพย์ยอดยันยอน | ยวนอก อกเอย | |||
มาพิโยคยุพเนื้อ | เน่งถ้าทับนาง ฯ | |||
๖๒ | ||||
๏ ทับลานเล่ห์ทัพมล้าง | ลาวเวียง นี้นา | |||
ตรีพยุห์พลพฤนท์เพรียง | พรั่งพร้อม | |||
พาหิรริปูเกรียง | ไกรสิทธิ์ ก็ดี | |||
ไป่เท่าศึกเสน่ห์น้อม | หนักน้ำใจเรียม ฯ | |||
๖๓ | ||||
๏ อ้าอรเจิมจิตหล้า | เล็งฉงน | |||
ฤๅอัปสรสวรรค์บน | แบ่งหน้า | |||
เทวพิศวกรรมกล | กอปรรูป มาฤๅ | |||
ตูรตระเดียมแดเร้า | เร่งเร้ารนเห็น ฯ | |||
๖๔ | ||||
๏ ลิ่วลิ่วลุล่วงบ้าน | บางพลี | |||
ศาลเทพสิทธิศักดิ์มี | มดท้าว | |||
สรวมไท้เทพอารี | อาราธน์ ราพ่อ | |||
ตูบัดพลีบวงจ้าว | จุ่งคุ้มภัยสมร ฯ | |||
๖๕ | ||||
๏ ลุเศียรจระเข้เขต | คามกาล ก่อนนา | |||
เกรียกเกียรติไกรทองชาญ | เชี่ยวแกล้ว | |||
ตัดเศียรจระเข้ขนาน | นามสืบ ไว้รา | |||
ตัดดั่งตัดสวาทแคล้ว | คลาดร้างแรมสมร ฯ | |||
๖๖ | ||||
๏ หอมสินศีลแม่พร้อม | เพรงปาง มาฤๅ | |||
ศีลสุทธิอัษฎางค์ | เดชค้ำ | |||
รังรูปสิริโสภางค์ | เพ็ญลักษณ์ เลิศแฮ | |||
หอมรูปหอมรสล้ำ | ล่วงบ้านหอมสิน ฯ | |||
๖๗ | ||||
๏ ปากตะครองครวญคิดครั้ง | คราวสม แม่เอย | |||
ครองพี่ครองนุชชม | ชื่นช้อย | |||
โททาบอุทรกลม | เกลียวสวาท | |||
เยียวพิโยคยุพคล้อย | คลาดแคล้วใครครอง ฯ | |||
๖๘ | ||||
๏ บ้านพร้าวดลพร้าวเมี่ยง | ยุพมาลย์ แม่เอย | |||
เมี่ยงแม่ปรุงประจงนาน | จัดตั้ง | |||
อรรังรสหัตถ์ปาน | ปนทิพ รจนา | |||
พบชื่อพร้าวนึกครั้ง | เมี่ยงน้องนางปรุง ฯ | |||
๖๙ | ||||
๏ รอนพรรณภาณุมาศเศร้า | เสื่อมแสง | |||
บังบ่าเมรุลับแลง | โลกคลุ้ม | |||
มัวทวีปทุกข์ทวีแรง | เรียมลับ มาแม่ | |||
เศร้าพี่เศร้าทรวงกลุ้ม | กลัดอั้นอวลสมร ฯ | |||
๗๐ | ||||
๏ คิดยามเยาวยั่วเย้า | ยวนทรวง พี่เอย | |||
ผทับอาศน์แอบองค์ควง | ควบเคล้า | |||
กรโอบกระพัดพวง | ผทุมมาศ แม่เอย | |||
เบิกสะไบบงเต้า | เต่งต้องตาเรียม ฯ | |||
๗๑ | ||||
๏ ยามเย็นสุริเยศคล้อย | คลอเขา | |||
ขุนสิเนรุงงำเงา | แง่เงื้อม | |||
นึกนาฏแน่งนุชเยาว์ | เย็นเยี่ยม แกลแม่ | |||
คิดแม่งามกรเอื้อม | อ่อนชี้ชมดวง ฯ | |||
๗๒ | ||||
๏ บางผึ้งผึ้งพวกมิ้ม | ฤๅหลวง เล่านา | |||
เมิลไป่พานผึ้งรวง | เร่งเศร้า | |||
หวั่นแดเด็ดสวาททรวง | เดียวบุษบ์ มาลย์แม่ | |||
หวาดว่าผึ้งผ่ายเคล้า | ดอกแก้วกูสงวน ฯ | |||
๗๓ | ||||
๏ ลุถึงถิ่นท่าสะอ้าน | ออกนาม | |||
ท่ารดุกอกกะหนาม | กะหนากกล้ำ | |||
ค่อนค่อนคิดคะนึงยาม | สรงสระ แม่นา | |||
ท่าสะอาดอรเลี่ยนล้ำ | เล่ห์แผ้วพูนทอง ฯ | |||
๗๔ | ||||
๏ คะนึงยามยุพโยพเนื้อ | นวลผิว พี่เอย | |||
ผ่องพ่างเพ็ญจันทร์ลิว | ล่องฟ้า | |||
โศกสมรมิ่งขวัญปลิว | ปลิดสวาท มาแม่ | |||
เมิลพระจันทร์ใช่หน้า | นุชเมื้อนวลจันทร์ ฯ | |||
๗๕ | ||||
๏ มาลุล่วงเข้าเขต | เขาดิน | |||
เขาหลากแลหาหิน | ห่างก้อน | |||
ห่างพักตร์ยุพยุพิน | เพียบหนัก อกเอย | |||
หนักเล่ห์โขดเขาซ้อน | สอบซ้อนแสนเขา ฯ | |||
๗๖ | ||||
๏ ทุ่งโพโพเทพอุ้ม | เอาภู- ธรฤๅ | |||
ขุนโฆษควบพินธู | ท่านเคล้า | |||
พระเอยอุปการชู | เชิญช่วย ราพ่อ | |||
มาพ่อพาตูเต้า | ตั่งน้องเนาถนอม ฯ | |||
๗๗ | ||||
๏ นกเขาเคียงคาบป้อน | ปากผสม | |||
คลอคู่คูคารม | เรียกร้อง | |||
คู่นกคิดนุชคม | เคียงคู่ เรียมเอย | |||
โอษฐ์พี่จืดอรจ้อง | จัดป้อนคำสลา ฯ | |||
๗๘ | ||||
๏ แอ่นเคล้าเคล้าคู่เคล้า | คลอเคลีย | |||
ผู้ไต่เต้นตามเมีย | แมกไม้ | |||
คูเดียวเด็ดสวาทเสีย | สายสวาท พี่เอย | |||
นกบ่ไร้เรียมไร้ | คู่ร้างแรมโรย ฯ | |||
๗๙ | ||||
๏ เรือดลสามภูดาษด้าว | แดนคาม | |||
แสดงโศกภูดาษสาม | สดับถ้อย | |||
จดระบบระบิลความ | ทุกข์เทวษ เรียมรา | |||
วานช่วยสื่อสารสร้อย | โศกน้องนางฟัง ฯ | |||
๘๐ | ||||
๏ ยามเย็นเย็นยะเยียบเศร้า | ทรวงซึม | |||
หม้าโขมดผีพงพึม | ผิ่วก้อง | |||
นางพฤกษเพรียกไพรครึม | ครางคร่ำ ครวญนา | |||
เรียมก็เครงครวญร้อง | ร่ำไห้โหยสมร ฯ | |||
๘๑ | ||||
๏ นางยูงยะยั่วผู้ | ผกหาง | |||
ผู้กระพือแพนกาง | ก่งฟ้อน | |||
มยุเรศมยุรนาง | นกชื่น ชมแฮ | |||
โศกแต่ทรวงเรียมร้อน | ร่ำโอ้อายยูง ฯ | |||
๘๒ | ||||
๏ ดูดวงใดบ่คล้อย | คลาคลอ โลกเอย | |||
สั่งโลกเลื่อนรถรอ | เรี่ยฟ้า | |||
ดุจเรียมร่ำครือครอ | ครวญเคร่า สั่งแม่ | |||
หน้าแม่เรียงรอหน้า | เรี่ยน้ำตาตรอม ฯ | |||
๘๓ | ||||
๏ ส่ำส่ำสาโรชเร้า | รำเพย | |||
เฉื่อยเฉื่อยวายุชายเชย | ชื่นช้อย | |||
คิดคิดรสฆานเคย | คนธกลิ่น กลาแม่ | |||
หลัดหลัดลับแม่คล้อย | คลาดคลุ้มแดดาล ฯ | |||
๘๔ | ||||
๏ โฉมจันทร์เจียรจากข้าง | คาวี ก็ดี | |||
กุศราชนางประภาวดีหนี | หน่ายเคล้า | |||
รามราชบำราศสี- | ดานาฏ ก็ดี | |||
สามโศกผิว์ควบเข้า | ค่อนเสี้ยวโศกเรียม ฯ | |||
๘๕ | ||||
๏ พยับพะโยมพยุย้อนโย้ | ยางโยน | |||
ตะแบกตะบกตะเบาโอน | อ่อนเทิ้ม | |||
รอกแตไต่ตกโผน | ผกเผ่น | |||
แดพี่รัวริกเริ้ม | เร่าเร้ารัญจวน ฯ | |||
๘๖ | ||||
๏ ใบพฤกษ์พลัดต้นว่อน | หวอหวือ | |||
ลมระบุโบกโบยบือ | บั่นไม้ | |||
นกหกเห็จเหิรปรือ | ปรึบปีก ไปนา | |||
อกพี่ปั่นป่วนไส้ | โศกล้ำลมโบย ฯ | |||
๘๗ | ||||
๏ พรรษาโซมหยาดย้อย | ยังคราว คราวนา | |||
ยางคาบคัคณานต์ขาว | ขาดน้ำ | |||
เรียมโศกสุชลพราว | พรำพร่ำ ลงแม่ | |||
เป็นไป่วายเทวษก้ำ | กึ่งเว้าวันตรอม ฯ | (ฉบับ พ.ณ ประมวญมารค ว่า กึ่งเว้นวันตรอม) | ||
๘๘ | ||||
๏ ฟ้าเครงครวญคร่ำครื้น | คระฮูม ฮูมนา | |||
เมฆหลั่งเมล็ดฟูม | ฟั่นน้ำ | |||
อกเรียมร่ำรันตูม | ตีอก โอยแม่ | |||
สายสุชลฉ่ำซ้ำ | โศกรื้อแรงครวญ ฯ | |||
๘๙ | ||||
๏ พรรษาธารถั่นท่อฟ้า | ฝอยทอง | |||
คิดโศกวสันต์สอง | เสียดเนื้อ | |||
ไกลอนุชอนาถสยอง | สยดเยือก อกเอย | |||
เย็นยิ่งลมไข้เรื้อ | เร่งเริ้มรัวสกนธ์ ฯ | |||
๙๐ | ||||
๏ คัคณานต์บางคาบยั้ง | หยาดฝน | |||
บึงบ่อบางดำบล | บกแห้ง | |||
จากมิตรมิ่งเสมอชนม์ | ชีพิต พี่เอย | |||
เป็นไป่วายเทวษแล้ง | หลั่งน้ำตาตรอม ฯ | |||
๙๑ | ||||
๏ ยามดึกดุเหว่าซ้อง | เสียงประสาน | |||
แว่วแว่ววังเวงปาน | ปี่แก้ว | |||
ถวิลมิ่งวิมลมาลย์ | มาโนช เรียมเอย | |||
เสียงแม่จับใจแจ้ว | จากเจ้าเจ็บใจ ฯ | |||
๙๒ | ||||
๏ การศัพท์ไก่แก้วแข่ง | ขันขาน | |||
โสตเสนาะสนั่นปาน | ปี่แก้ว | |||
ศัพท์เสียงดุเหว่าหวาน | วังเวก ใจนา | |||
หวาดว่าเสียงสมรแจ้ว | แจ่มแจ้วจับใจ ฯ | |||
๙๓ | ||||
๏ แสงโสมส่องสว่างว้าง | วายเผลียง | |||
ดวงเคราะห์พฤหัสบดิ์เคียง | คู่ใกล้ | |||
นึกเนาคฤหาเรียง | รสร่วม เรียมแม่ | |||
หลงตระกองกรไล้ | ลูบค้างเขินกร ฯ | |||
๙๔ | ||||
๏ ค่อนรุ่งค่อนอกเร้า | รัญจวน ใจนา | |||
นิทรห่างนิตยโหยหวน | ห่างแก้ว | |||
กระอืดกระโอยครวญ | ครางครุ่น ครวญแม่ | |||
เจ็บยิ่งเจ็บจากแคล้ว | คลาดน้องนอนเดียว ฯ | |||
๙๕ | ||||
๏ เดือนดับระดับด้วย | ดวงดาว | |||
ดาวประกายพฤกษ์พราว | พร่างฟ้า | |||
เรื่อเรื่ออรุณขาว | เขตขอบ โลกเอย | |||
คิดแม่ตื่นตั้งถ้า | ถาดน้ำสังข์สนาน ฯ | |||
๙๖ | ||||
๏ รางรางรุจิเรกด้วย | ดวงสูริย์ | |||
แย้มเยี่ยมโพยมจรูญ | เรื่อเรื้อง | |||
ถนัดมุขแม่ไพบูลย์ | บงแม่น ใจนา | |||
ยามเมื่อแย้มม่านเยื้อง | เยี่ยมชะม้อยมองเรียม ฯ | |||
๙๗ | ||||
๏ รำไพผ่องภพแผ้ว | แผงสวรรค์ | |||
ร้อนโอฆสาครคัน | ขอดแล้ง | |||
อกเรียมบำราศขวัญ | ขวาเนตร กูเอย | |||
ร้อนกระอุกกแห้ง | หากร้อนฤๅเทียม ฯ | (ฉบับ พ.ณ ประมวญมารค ว่า ร้อนกระอุอกแห้ง) | ||
๙๘ | ||||
๏ บางตรูดนึกกรูดต้น | ตามกระถาง แถวนา | |||
ผลดกเพียงใดนาง | เหนี่ยวได้ | |||
ผ่าเสี้ยวสระเสยสราง | ศกแม่ นาแม่ | |||
บางตรูดดลกรูดไม้ | แม่ตั้งชานเฉลียง ฯ | |||
๙๙ | ||||
๏ บางตรูดกรูดสระเส้น | ศกสมร แม่ฤๅ | |||
ผิวแทรกสุวคนธ์อร | อบฟุ้ง | |||
ต้นตรูดนึกใคร่ตอน | ตัดฝาก นุชนา | |||
ปลูกก็กลัวเรือกบุ้ง | บ่อนก้านกินใบ ฯ | |||
๑๐๐ | ||||
๏ ลุถิ่นบางพระอ้าง | อกนาม พระนา | |||
พระบั่นบาปธรรมสาม | เสร็จแล้ว | |||
เรียมร่ำประกัดิกาม | กำหนัด ในแม่ | |||
ของแห่งห้องราคแคล้ว | รวบร้อยรึงสกนธ์ ฯ | |||
๑๐๑ | ||||
๏ บางปรงปรงไข่ขึ้น | ขอบเฉนียน นี้ฮา | |||
คิดแม่เก็บปรงเจียน | จุ่มแป้ง | |||
ทอดเทียบสิ่งสุปเพียญน์ | พูนภาช- นะเอย | |||
จัดประจงแต่งแสร้ง | เสพล้ำลืมกลืน ฯ | |||
๑๐๒ | ||||
๏ โสธรอรเอกสร้อย | โสพิน พ่อฤๅ | |||
พาพธูพหลลิน- | ลาศผ้าย | |||
เรียมปราศประวัติถวิล | ไหวจิต จอดแม่ | |||
เกลือกจักเกิดราพณ์ร้าย | เรื่องเพี้ยงโสพิน ฯ | |||
๑๐๓ | ||||
๏ โสธรถิ่นชื่อบ้าน | บงฉงน ใจเอย | |||
ฤๅว่าโสพินดล | แด่นนี้ | |||
ลักอนุชพระพหล | หวลนึก คนึงแม่ | |||
กูจากเกรงราพณ์ลี้ | ลอบเพี้ยงโสพิน ฯ | |||
๑๐๔ | ||||
๏ สำปะทวนทวนจิตรั้ง | รอคอย แม่เอย | |||
เรือล่องตามชลาลอย | แล่นลุ้ย | |||
ไป่ทันทอดเรือถอย | ทวนเท่า นุชนา | |||
หยับโยคพลยายพุ้ย | พี่จ้องใจทวน ฯ | |||
๑๐๕ | ||||
๏ ถึงถิ่นสาวชะโงก | บอกนาม นี้แฮ | |||
ไยบ่ยลสาวงาม | ชะโงกหน้า | |||
ถวิลว่าเยี่ยมแกลตาม | เตือนสั่ง พี่เอย | |||
จากนุชจักชะโงกถ้า | ที่เย้าคอยเรียม ฯ | |||
๑๐๖ | ||||
๏ ถับถึงสาวชะโงกอ้าง | อวดนาม นี้เอย | |||
ถวิลว่าสาวสวัสดิ์งาม | เงื่อนเจ้า | |||
คิดแม่เยี่ยมยลยาม | ยืนช่อง แกลนา | |||
จากแม่จักเยี่ยมเย้า | อยู่พู้นภายหลัง ฯ | |||
๑๐๗ | ||||
๏ ยลคามสามร่มร้อน | ฤๅสม นามนา | |||
สาวบ่าวกรำแดดลม | หลากแล้ว | |||
โอ้อรแจ่มผิวผงม | สงวนแง่ งามเลย | |||
แดดไป่พานลมแผ้ว | ผ่องเนื้อนวลผิว ฯ | |||
๑๐๘ | ||||
๏ ดลบุรินแปดริ้วร่ำ | แรมสาย สวาทนา | |||
เปลี่ยวจิตต์เปล่าใจหาย | เหี่ยวหิ้ว | |||
ระเมียรหมู่แม่ค้าหลาย | ลับแม่ นะแม่ | |||
ใจจะขาดร้อยริ้ว | ระริกริ้วระบายลม ฯ | |||
๑๐๙ | ||||
๏ ลับแหลมลุคุ้งย่าน | พญาพาย เรือเอย | |||
แลจรหลิ่งหลากทรายลาย | เล่ห์แก้ว | |||
แหล่งสระน่านสนุกสาย | เสน่ห์แม่ มารา | |||
เจ้าจักลงเรือแล้ว | เล่นคุ้งพญาพาย ฯ | |||
๑๑๐ | ||||
๏ ประจำรังระบุบ้าน | ระบมทรวง โศกเอย | |||
ครวญแม่เมิลสุรีย์ดวง | ดับคล้อย | |||
คณะนกประจำรวง | รังร่วม คู่รา | |||
กูจากเจ็บใจละห้อย | ห่อนได้ประจำเรือน ฯ | |||
๑๑๑ | ||||
๏ บางขนากขนากแก้ว | กกศร รามฤๅ | |||
แผลงแทตย์ถ้ำทรวงธร | ทบเท้า | |||
ขนากกกไก่ขันถอน | ถอยเคลื่อน บ้างแม่ | |||
ศรโศกเสียบทรวงเร้า | ราคร้อยฤๅถอน ฯ | |||
๑๑๒ | ||||
๏ ไทรมูลไทรเทพยเจ้า | จอมนิคม นี้ฤๅ | |||
เพลงพระพาสองสม | สุขสร้อย | |||
เอาอนิรุทธผทม | ผทับอุ- ษานา | |||
เชิญช่วยอุ้มข้อยน้อย | แนบเนื้อนวลศรี ฯ | |||
๑๑๓ | ||||
๏ โดยดลชนบทบ้าน | บางแตน | |||
หวาดว่ารังแตนแหวน | สวาทเจ้า | |||
ตัวแตนไต่ตอมแหน | หวงห่วง รังรา | |||
ตัวที่หวงห่วงเคล้า | คลาดห้องโหยสมร ฯ | |||
๑๑๔ | ||||
๏ โยทะกาแนวน้ำใหญ่ | แยกสาม แควนา | |||
ใจเตร่ตริสามตาม | แตกด้วย | |||
หนึ่งไปหนึ่งคืนคาม | เขตควบ แม่เอย | |||
หนึ่งจะโจนน้ำม้วย | แม่น้ำโยทะกา ฯ | |||
๑๑๕ | ||||
๏ ชายพนัสแนวทุ่งท้อง | ทางเกวียน | |||
พุ่มไผ่เช่นฉากเขียน | คั่นห้อง | |||
คิดอรแอบองค์ระเมียร | เมียงฉาก อยู่แฮ | |||
ฤๅแม่เมียงไม้ป้อง | ป่ากั้นกีดโฉม ฯ | |||
๑๑๖ | ||||
๏ หวั่นหวั่นวาบจิตละห้อย | หวนโหย | |||
เฉื่อยเฉื่อยชะนีโหวย | โหว่ยเจื้อย | |||
หวาดว่ายุพเดียวโดย | เดิรเรียก พี่รา | |||
ฟังเล่ห์เสียงนุชเรื้อย | เรียกร้องเรียมขาน ฯ | |||
๑๑๗ | ||||
๏ รังสฤษดิ์นิราศสร้อย | สายสมร | |||
อนุชไท้ทินกร | ผกอบร้อย | |||
เพี้ยนพากย์เอกโทกลอน | ปราชญ์แต่ง เติมพ่อ | |||
เล่ห์สลาบนกน้อย | นุ่มเย้ายอนกรรณ ฯ | |||
เชิงอรรถ
ที่มา
โคลงนิราศฉะเชิงเทราและเสด็จประพาสคลองแสนแสบ ในงานพระราชทานเพลิงศพ นายโกวิท วรพิพัฒน์ ๒๕๔๔
ประชุมนิราศคำโคลง รวบรวมโดย พ. ณ. ประมวลมารค พิมพ์ครั้งแรก กันยายน ๒๕๑๓ แพร่พิทยา