โคลงตำราไม้ดัด
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 10:13, 9 มิถุนายน 2553 โดย CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ ผู้แต่ง: หลวงมงคลรัตน (ช่วง ไกรฤกษ)
บทประพันธ์
| ๑ | |||
| ๏ พระบาทบรมนาถเจ้า | จอมสยาม | ||
| ทรงแบบไม้ดัดงาม | เรียบร้อย | ||
| ขบวนดัดคัดจัดตาม | กรุงเก่า มาแฮ | ||
| โปรดแบบบรรยายถ้อย | ถูกแล้วเกณฑ์หา ฯ | ||
| ๒ | |||
| ๏ กรมหลวงพิทักษ์สร้อย | มนตรี ทรงเฮย | ||
| เขนกับญี่ปุ่นที | ป่าข้อม | ||
| หกเหียนพับดัดดี | ถวายเทียม แบบแฮ | ||
| สิบเอ็ดกิ่งพริ้งพร้อม | แยกใช้กิ่งสาม ฯ | ||
| ๓ | |||
| ๏ พระด้วงรองบาทไท้ | กรมหลวง | ||
| ฝึกหัดสันทัดปวง | ปลูกแก้ | ||
| แสดงบอกบ่หันหวง | สอนหัด ชินเฮย | ||
| จึงประจักษเหตุแท้ | ท่านอ้างออกองค์ ฯ | ||
| ๔ | |||
| ๏ ไม้ขบวนวาดเอี้ยว | วงเวียน ต้นนา | ||
| ตอต่ำตัดเรือนเจียน | เรียบร้อย | ||
| ที่กิ่งชอบใช้เนียน | สนิทช่อง ไฟแฮ | ||
| ทรงพุ่มชิดเชิดช้อย | ช่องชั้นจังหวะวาง ฯ | ||
| ๕ | |||
| ๏ ฉากแบบโคนทอดน้อย | หนึ่งงาม | ||
| ที่คดคบขดตาม | หักค้อม | ||
| ตอย่อกิ่งต่อสาม | สมแบบ เดิมนอ | ||
| ต้นชดเค้ากิ่งหย้อม | อย่าซ้ำเสียคม ฯ | ||
| ๖ | |||
| ๏ หกเหียนเห็นดัดคู้ | ขัดทับ | ||
| ตอเพล่เร่เรือนรับ | ลอดพลิ้ว | ||
| ที่ยอดทอดทวนทับ | ทบกิ่ง กลแฮ | ||
| ดูดุจหมัดมวยงิ้ว | ผงาดง้ำผงกหงาย ฯ | ||
| ๗ | |||
| ๏ ไม้เขนเบนกิ่งท้าย | ทวนลง | ||
| โคนปุ่มภูต้นทรง | เกร่อเก้อ | ||
| ที่ยอดทอดหวนหง | เห็นขด คู้แฮ | ||
| ดุจมฤคเหลียวชะเง้อ | ชะโงกเงื้อมมาหลัง ฯ | ||
| ๘ | |||
| ๏ ป่าข้อมโคนปุ่มต้น | ตามตรง | ||
| คบแยกสามกิ่งจง | จัดเก้า | ||
| จังหวะระยะวง | เวียนรอบ กลมแฮ | ||
| จัดช่องไฟให้เถ้า | ส่วนต้นตัดเรือน ฯ | ||
| ๙ | |||
| ๏ ไม้ญี่ปุ่นรวมทั้ง | กำมะลอ | ||
| ตลกรากเอนชายมอ | มากใช้ | ||
| ท่วงทีที่ขันพอ | ภูมตลก | ||
| คงกิ่งจังหวะได้ | ช่องพร้อมเรือนเสมอ ฯ | ||
| ๑๐ | |||
| ๏ เก้าชนิดนับชื่ออ้าง | ออกนาม ไม้เฮย | ||
| โดยบุราณเรียกตาม | ต่อถ้อย | ||
| จัดคัดจัดดัดงาม | คงเงื่อน นั้นนา | ||
| พอประจักษ์นามน้อย | เนื่องไม้มีเดิม ฯ | ||
| ๑๑ | |||
| ๏ ขุนท่องสือเก่าแจ้ง | จำถนัด | ||
| ลิขิตโคลงไม้ดัด | แต่งไว้ | ||
| เคยฝึกเล่นโดยจัด | จวบพระ ด้วงนา | ||
| เพื่อจักดัดคงไว้ | ดุจถ้อยกลอนแถลง ฯ | ||
| ๑๒ | |||
| ๏ ผู้มีวิริยพร้อม | เพลินเพียร | ||
| เย็นกมลเนาเนียน | เนิ่นแก้ | ||
| เล่นดัดตัดแต่งเจียน | จัดพุ่ม เรือนแฮ | ||
| โดยประณีตนับแท้ | ท่านนั้นจิตต์เสมอ ฯ | ||
| ๑๓ | |||
| ๏ ทำจนกลบบาทได้ | นับถือ | ||
| จึงจักชมฝีมือ | แม่นไม้ | ||
| แผลบาดอุจาดคือ | รอยตัด คงนอ | ||
| เป็นที่ตำหนิได้ | คัดค้านคำฉิน ฯ | ||
| ๑๔ | |||
| ๏ พระบัณฑูรโปรดไม้ | นามเขน | ||
| กับป่าข้อมชายเอน | ออกตั้ง | ||
| โรงหุ่นแต่งทุกเวร | วางเทียบ งามแฮ | ||
| สมฉากสมเขาทั้ง | เทียบพื้นไพรระหง ฯ | ||
| ๑๕ | |||
| ๏ กรมพระพิพิธได้ | ทรงมา | ||
| กรมพระพิทักษ์หา | เช่นบ้าง | ||
| เอนชายป่าข้อมตรา | ตรงชื่อ เดิมเอย | ||
| พอประจักษ์จิตต์อ้าง | ออกให้เห็นพยาน ฯ | ||
| ๑๖ | |||
| ๏ ไม้ขบวนฉากแบบทั้ง | สองชะนิด | ||
| ในพระราชวังสถิต | เกิดพร้อม | ||
| พระบาทพระนั่งเกล้าสฤดิ | รังรุกข์ ไว้นา | ||
| มาบัดนี้ทรงส้อม | แทรกฟื้นพรรค์ขบวน ฯ | ||
| ๑๗ | |||
| ๏ หกเขียนฉากแบบนี้ | นานศูนย์ | ||
| เพราะบ่เห็นสมบูรณ์ | เริดร้าง | ||
| สุดงามสุดยากปูน | ปานเช่น กันแฮ | ||
| สองรุกข์แถวบางช้าง | เชิดคล้ายพอแปลง ฯ | ||
| ๑๘ | |||
| ๏ รอบกลมกว้างต้นคลี่ | ยาววัด | ||
| สี่ส่วนประจงตัด | แต่งได้ | ||
| ตอสองส่วนเสร็จชัด | ชาม่อ หมายเอย | ||
| พับท่อนหนึ่งสองให้ | หักรู้ส่วนเดิม ฯ | ||
| ๑๙ | |||
| ๏ บาดตัววัดหยั่งพื้น | พูนดิน บนเอย | ||
| พับสี่ปันสองจิน | ตนะไว้ | ||
| เป็นตอต่ำพอผิน | ผันเล่น แลพ่อ | ||
| ที่ดัดหนึ่งสองให้ | หักซ้ำส่วนเดิม ฯ | ||
| ๒๐ | |||
| ๏ ดูงามจังหวะคล้อง | ฉันใด | ||
| บิดผลักหักเพล่ไผล | ไพล่พลิ้ว | ||
| ทีแรงท่าเพลงไถล | ถลาเผ่น โผนแฮ | ||
| หงายหมัดชัดมวยงิ้ว | ชะโงกเอี้ยวอาจถลา ฯ | ||
| ๒๑ | |||
| ๏ ทียอดหวนหกให้ | เห็นแรง | ||
| ทีกิ่งสอดพลิกแพลง | เพลี่ยงต้น | ||
| ทีเรือนตัดเรือนแสดง | ดุจกระ ทุ่มเอย | ||
| ทีวกจังหวะค้น | คิดเท้าต้นเสมอ ฯ | ||
| ๒๒ | |||
| ๏ เขียนไว้หวังวัดเค้า | ควรตรอง | ||
| ฝึกตัดดัดดูลอง | เล่ห์นั้น | ||
| กะคงหนึ่งสองสอง | สมเหตุ ใช้นา | ||
| กิ่งสิบเอ็ดคาดคั้น | คิดไม้หกเหียน ฯ | ||
เชิงอรรถ
ที่มา
โคลงตำราไม้ดัด หลวงมงคลรัตน (ช่วง ไกรฤกษ) แต่ง พระเจ้าพี่นางเธอ พระองค์เจ้าอาทรทิพยนิภา โปรดให้พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ เสวกตรี พระยาราชสัมภารากร (ชม ไกรฤกษ) เมื่อปีมะเส็ง พ.ศ. ๒๔๗๒ โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร
