โคลงพาลีสà¸à¸™à¸™à¹‰à¸à¸‡
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 09:51, 9 ตุลาคม 2552 โดย CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ พระราชนิพนธ์: สมเด็จพระนารายณ์มหาราช
บทประพันธ์
๏ พาลีมีเดชล้ำ | เลยกระบิล | ||
เป็นเหล่าธิบดินทร์อินทร์ | แบ่งปั้น | ||
ผ่านแคล้นแดนขิดขิน | บุรินทราช | ||
ปรากฏยศยงชั้น | ฟากฟ้าสุธาสถาน ฯ | ||
๏ วานรวรราชเรื้อง | พาลี | ||
เรียกอนุชอุดมศรี | แน่งน้อง | ||
องคตยศยงมี | ใจเสน่ห์ | ||
มากล่าวพจนาพร้อง | ถี่ถ้วนขะบวนความ ฯ | ||
๏ ตัวเจ้าเผ่าน้องเนื่อง | ชนนี | ||
ในจิตต์สนิทเสน่หมี | ห่อนแล้ว | ||
พี่ชายจะวายชี | พิตนาศ | ||
ทั้งสองสนองเสนอแก้ว | เนตรเนื้อหัทยางค์ ฯ | ||
๏ สององค์จงรักด้วย | ภักดี | ||
เป็นทาสบาทจักรี | เลิศล้ำ | ||
องคตยศยงศรี | เสมอเนตร | ||
อาวหลานท่านพึงปล้ำ | ปลูกเลี้ยงประโลมกัน ฯ | ||
๏ เฝ้าแหนแสนเสน่ห์ด้วย | ใจจง | ||
ธิบดินทร์ปิ่นรฆุวงศ์ | ก่ายเกล้า | ||
อย่าคิดจะนิทรปลง | ยาวยืด | ||
ว่าสนุกสุขเกษมเช้า | ค่ำคุ้ยตะคุยนอน ฯ | ||
๏ หนึ่งคอยชะลอยเล่ห์ไท้ | เรืองราม | ||
สิงหนาทอาจไถ่ถาม | ถี่ถ้อย | ||
ทูลพิดกิจกลความ | ตามสัตย์ | ||
อย่าขานการเบาน้อย | เนื่องเนื้อคดีตรง ฯ | ||
๏ เฝ้าไทอย่าได้อ่า | โอองค์ | ||
อย่าแต่งแน่งน้อยผจง | นอบน้อม | ||
ที่ทางกลางโรงปลง | ผดุงอาตม์ | ||
ณโรงคัลบันโดยด้อม | อย่าได้สามผลาม ฯ | ||
๏ นักสนมกรมชะแม่แม้น | สาวสวรรค์ | ||
นางในไพบูลย์พรรณ | แน่งน้อย | ||
เฝ้าไทภูทรงธรรม | ธิปราช | ||
อย่าใฝ่ในเสน่ห์คล้อย | เนตรเลี้ยงเลียมแสวง ฯ | ||
๏ ทูลพิดกิจแจ้งจัด | ประการใด | ||
คอยดูเมื่อภูวไนย | ย่องแย้ม | ||
แปรผันบัณฑูรไข | สิงหนาท | ||
จึ่งค่อยชะลอยเติมแต้ม | เมื่อท้าวสุขสานต์ ฯ | ||
๏ ชอบทูลมูลเหตุหั้น | จึ่งทูล | ||
มิชอบประกอบอาดูร | หยุดยั้ง | ||
เกรงนเรนทรสูร | เคืองค่อง | ||
หฤทยางค์หมางหม่นตั้ง | แต่ร้อนสกนธ์กรม ฯ | ||
๏ หนึ่งอาสน์ธิราชไท้ | ทรงธรรม์ | ||
ทองสุกมุกดาสรรพ์ | ก่องแก้ว | ||
กระหนกรัตน์จำรัสวรร | โณภาส | ||
อย่าฝืนขึ้นแล่นแล้ว | อวดอ้างทรอิงอร ฯ | ||
๏ นัยหนึ่งพึ่งเฟ่าท้าว | นฤบดี | ||
อย่าใกล้นักศักดิศรี | ท่านไท้ | ||
ทะนงจะจงมี | ทวิโทษ | ||
อย่าไกลนัยเนตรให้ | นเรนทร์พร้องถามถึง ฯ | ||
๏ หนึ่งเมือเฉลือเปลียงไปล | รางวัล | ||
บำเหน็จเสร็จสรรพอัน | ถี่ถ้วน | ||
อย่าทัดขัดขวางธรร | มิกราช | ||
จงคอยชะลอยตามล้วน | เล่ห์ล้ำศุภผล ฯ | ||
๏ เมื่อเฝ้าเช้าค่ำคล้อย | สกลกาล | ||
จงย่อมออมกระยาหาร | หย่อนไว้ | ||
อย่ากินสิ้นเสร็จประมาณ | ประมูลขนาด | ||
เกลือกกวนป่วนท้องได้ | ยากย้ายในวัง ฯ | ||
๏ หนึ่งของกองโกศไว้ | ในคลัง | ||
อย่าคิดปิดแสวงหวัง | อาจเอื้อม | ||
เอาออกนอกคลังรัง | แรงโทษ | ||
อย่าได้มีใจเงื้อม | เงื่อนร้ายสลายคุณ ฯ | ||
๏ กล่าวใดไว้วากย์เว้น | สูงศักดิ์ | ||
ดั่งองค์ทรงจักรลักษณ์ | ก่ายเกล้า | ||
สื่อบุรีมิควรทัก | สะเทือนโทษ | ||
อย่าชิดสนิทเข้า | พูดพร้องสนำเสนอ ฯ | ||
๏ ทางใดไปแทบท้อง | เทียมฉนวน | ||
อย่าไคลไม่บังควร | ไต่เต้า | ||
ที่ชั้นบัญชรจวน | นัยน์เนตร | ||
จำบทพจน์ฉะนี้เท้า | ชีพม้วยอย่าจร ฯ | ||
๏ ธบดินทรปิ่นเกล้า | อยุธยา | ||
ไตรภพจบโลกา | เขตต์แคว้น | ||
เกรงพจน์บทอาชญา | นรนาถ | ||
เป็นนิจกิจการแม้น | ชีพม้วยควรสนอง ฯ | ||
๏ ท่านไซร้ได้ปกป้อง | ธรณินทร์ | ||
เป็นอิศวรไกรในดิน | ทวีปนี้ | ||
มิใช่ในเผ่าพินธุ์ | กระบิลชาติ | ||
ทั้งสองสนองคำชี้ | ชอบเจ้าเจียมตน ฯ | ||
๏ สวามิภักดิ์รักร่วมเจ้า | ชุมพล | ||
แต่จัตุรภุชวุฒิผล | ค่ำเช้า | ||
ท่านเคียดอย่าเคียดกล | โกยโทษ | ||
ตึงต่อทรยศเข้า | เขตต์แคว้นประณมสนอง ฯ | ||
๏ หนึ่งไซร้ในเมื่อใช้ | จงจำ | ||
แจงจดพจนำคำ | ถี่ถ้อย | ||
อย่าห่างทางสะเทือนนำ | เกียจกล | ||
พิดทูลมูลคดีร้อย | สิ่งใช้ในการ ฯ | ||
๏ ครั้นสนิทชิดเชื้อแล้ว | บดีบาล | ||
จักใช้ในคุยหสถาน | ถี่ถ้อย | ||
เห็นจรตกจะกลการ | จงทั่ว | ||
จักแสดงแต่งพจน์ร้อย | เล่ห์เลี้ยวเดียงษา ฯ | ||
๏ อาคิดว่าสนิทท้าว | ทรงศร | ||
อย่าทูลทัดพจน์รอน | ย่อยั้ง | ||
ยำเยงเกรงศักดิธร | นินาถ | ||
ถึงสถานบานจิตต์ตั้ง | แต่น้อมประณมถวาย ฯ | ||
๏ แหนนักมักก้มอย่า | เงยหงาย | ||
ซ้ายขวาอย่ากลับกลาย | กลอกหน้า | ||
อย่าหันผันผายหมาย | ขลุกขลุ่ย | ||
ตั้งจิตต์นิจในช้า | อย่าแกล้งกลางสถาน ฯ | ||
๏ สรรพสิ่งจริงแจ้งจึ่ง | ทูลพิด | ||
อย่าทูลประมูลกลกิจ | เคลือบไคล้ | ||
บังคมบรมอิศ | ศวรราช | ||
จงจิตต์ภักดีไท้ | เร่งรู้หฤทยางค์ ฯ | ||
๏ อินทรีย์ที่โทษเที้ยน | พยาบาล | ||
หกแห่งแสดงในสถาน | เทียบไว้ | ||
ทั้งสี่อิริยาประมาณ | เสมอเล่า | ||
สองประการสารสิทธิ์ให้ | ทาสท้าวควรแสวง ฯ | ||
๏ เฝ้าแหนแผ่นภพด้วย | จงจิตต์ | ||
อย่าใฝ่ในกลกิจ | เกี่ยงเกี้ยว | ||
แสวงชอบประกอบนิจ | ทุกเมื่อ | ||
เลี้ยงให้ไพบูลย์เลี้ยว | ล่วงร้อยแสนสนอง ฯ | ||
๏ อาสาวิษณุนี้เมื่อ | มีศึก | ||
อย่าเกรงมะเลงเครงคึก | เข่นเขี้ยว | ||
รบเร่งตะเบงตะบิงสะอึก | ถลุนไล่ | ||
จงได้ในหลังเหลี้ยว | หักให้สยบแสยง ฯ | ||
๏ สงครามยุทธ์แย้งอย่า | คิดขาม | ||
บุกบั่นประจัญบานตาม | ต่อด้วย | ||
เข่นฆ่าอย่ากลัวความ | มรณาศ | ||
รุกร้นจนชีพม้วย | จึ่งอ้างอาจองค์ ฯ | ||
๏ เสร็จการสารสั่งซ้ำ | คำสอน | ||
ทั้งสองสนองในกลอน | กล่าวไว้ | ||
เฝ้าองค์ทรงศักดิธร | นีนาถ | ||
ประนิทินสิ้นจงได้ | อย่าแคล้วไคลคลา ฯ | ||
๏ พจนาคำแกล้งกล่าว | อาวหลาน | ||
เฉลยไขในเบาราณ | เรียบไว้ | ||
จงจำอัมฤตสาร | เสมออาตม์ | ||
บรรยายคลายอรรถให้ | โลกรู้วินัยเสนอ ฯ | ||
๏ พาลีมีศักดิ์พ้น | สกุลไกร | ||
กลอนกล่าวราวอรรถไข | ถี่ถ้อย | ||
ทั้งสองสนองเสนอใน | พจนารถ | ||
เป็นเฉลิมเจิมภพร้อย | โลกรู้สรรเสริญ ฯ | ||
เชิงอรรถ
ที่มา
พระราชนิพนธ์โคลงครั้งแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช กรมศึกษาธิการพิมพ์แจกในงานกฐินพระราชทาน ณ วัดปากน้ำ ภาษีเจริญ พ.ศ. ๒๔๗๙
(ขอขอบคุณ คุณ gignoi สมาชิก kaewkao.com ผู้พิมพ์เป็นวิทยาทาน)