สุภาษิตสอนหญิง

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

การปรับปรุง เมื่อ 07:40, 9 กรกฎาคม 2552 (ดูโค้ด) Admin (พูดคุย | เรื่องที่เขียน) (หน้าที่ถูกสร้างด้วย '== ข้อมูลเบื้องต้น == หมวดหมู่:วรรณคดีไทย [[หมวดหมู่…') ← แตกต่างก่อนหน้า		การปรับปรุง เมื่อ 07:56, 9 กรกฎาคม 2552 (ดูโค้ด) Admin (พูดคุย | เรื่องที่เขียน) (→บทประพันธ์) แตกต่างถัดไป →
แถว 6:		แถว 6:
	== บทประพันธ์ ==		== บทประพันธ์ ==
	<tpoem>		<tpoem>
		+	๏ ประนมหัตถ์นมัสการขึ้นเหนือเศียร
		+	ต่างประทีปโกสุมปทุมเทียน  จำนงเนียรนบบาทพระศาสดา
		+	อันเป็นมิ่งโมลีสี่ทวีป  ดังประทีปส่องทั่วทุกทิศา
		+	ก็ล่วงลับดับไกลนัยนา  สู่มหาห้องนิพพานสำราญรมย์
		+	ฉันชื่อภู่ผู้ประดิษฐ์คิดสนอง  ขอประคองคุณใส่ไว้เหนือผม
		+	ให้ประเสริฐเลิศล้ำด้วยคำคม  โดยอารมณ์ดำริรักชักภิปราย ฯ
		+
		+	๏ ขอเจริญเรื่องตำรับฉบับสอน  ชาวประชาราษฎรสิ้นทั้งหลาย
		+	อันความชั่วอย่าให้มัวมีระคาย  จะสืบสายสุริยวงศ์เป็นมงคล
		+	ผู้ใดเกิดเป็นสตรีอันมีศักดิ์  บำรุงรักกายไว้ให้เป็นผล
		+	สงวนงามตามระบอบให้ชอบกล  จึงจะพ้นภัยพาลการนินทา
		+	เป็นสาวแซ่แร่รวยสวยสะอาด  ก็หมายมาดเหมือนมณีอันมีค่า
		+	แม้นแตกร้าวรานร่อยถอยราคา  จะพลอยพาหอมหายจากกายนาง
		+	อันตัวต่ำแล้วอย่าทำให้กายสูง  ดูเยี่ยงยูงแววยังมีที่วงหาง
		+	ค่อยเสงี่ยมเจียมใจจะไว้วาง  ให้ต้องอย่างกริยาเป็นนารี ฯ
		+
		+	๏  จะนุ่งห่มดูพอสมศักดิ์สงวน  ให้สมควรรับพักตร์ตามศักดิ์ศรี
		+	จะผัดหน้าทาแป้งแต่งอินทรีย์  ดูฉวีผิวเนื้ออย่าเหลือเกิน
		+	จะเก็บไรไว้ผมให้สมพักตร์  บำรุงศักดิ์ตามศรีมิให้เขิน
		+	เป็นสุภาพราบเรียบแลเจริญ  คงมีผู้สรรเสริญอนงค์ทรง
		+	ใครเห็นน้องต้องนิยมชมไม่ขาด  ว่าฉลาดแต่งร่างเหมือนอย่างหงส์
		+	ถึงรูปงามทรามสงวนนวลอนงค์  ไม่รู้จักแต่งองค์ก็เสียงาม ฯ
		+
		+	๏  ประการหนึ่งซึ่งจะเดินดำเนินนาด  ค่อยเยื้องยาตรยกย่องไปกลางสนาม
		+	อย่าไกวแขนสุดแขนเขาห้ามปราม  เสงี่ยมงามสงวนไว้แต่ในที
		+	อย่าเดินกรายย้ายอกยกผ้าห่ม  อย่าเสยผมกลางทางหว่างวิถี
		+	อย่าพูดเพ้อเจ้อไปไม่สู้ดี  เหย้าเรือนมีกลับมาจึงหารือ
		+	ให้กำหนดจดจำแต่คำชอบ  ผิดระบอบแบบกระบวนอย่าควรถือ
		+	อย่านุ่งผ้าพกใหญ่ใต้สะดือ  เขาจะลือว่าเล่นไม่เห็นควร
		+	อย่าลืมตัวมัวเดินให้เพลินจิต  ระวังปิดปกป้องของสงวน
		+	เป็นนารีที่ละอายหลายกระบวน  จงสงวนศักดิ์สง่าอย่าให้อาย
		+	อนึ่งเนตรอย่าสังเกตให้เกินนัก  จงรู้จักอาการประมาณหมาย
		+	แม้นประสบพบเหล่าเจ้าชู้ชาย  อย่าชม้ายทำชะม้อยตะบอยแล
		+	อันนัยน์ตาพาตัวให้มัวหมอง  เหมือนทำนองแนะออกบอกกระแส
		+	จริงมิจริงเขาเอาไปเล่าแช  คนรังแกมันก็ว่านัยน์ตาคม ฯ
		+
		+	๏ อันที่จริงหญิงชายย่อมหมายรัก  มิใช่จักตัดทางที่สร้างสม
		+	แม้นจักรักรักไว้ในอารมณ์  อย่ารักชมนอกหน้าเป็นราคี
		+	ดังพฤกษาต้องวายุพัดโบก  เขยื้อนโยกก็แต่กิ่งไม่ทิ้งที่
		+	จงยับยั้งช่างใจเสียให้ดี  เหมือนจามรีรู้จักรักษากาย
		+	อันตัวนางเปรียบอย่างปทุเมศ  พึงประเวศผุดพ้นชลสาย
		+	หอมผกาเกสรขจรขจาย  มิได้วายภุมรินถวิลปอง
		+	ครั้นได้ชมสมจิตพิศวาส  ก็นิราศแรมจรัลผันผยอง
		+	ไม่อยู่เฝ้าเคล้ารสเที่ยวจดลอง  ดูทำนองใจชายก็คล้ายกัน
		+	แม้นชายใดหมายประสงค์มาหลงรัก  ให้รู้จักเชิงชายที่หมายมั่น
		+	อันความรักของชายนี้หลายชั้น  เขาว่ารักรักนั้นประการใด
		+	จงพินิจพิศดูให้รู้แน่  อย่าทำแต่ใจเร็วจะเหลวไหล
		+	เปรียบเหมือนคิดปริศนาอย่าไว้ใจ  มันมักไพล่เพลงขุมเป็นหลุมพลาง
		+	อันแม่สื่ออย่าได้ถือเป็นบรรทัด  สารพัดเขาจะพูดนี้สุดอย่าง
		+	แต่ล้วนดีมีบุญลูกขุนนาง  มาอวดอ้างให้อนงค์หลงอาลัย
		+	อันร้ายดีมิได้เห็นเป็นแต่ว่า  จะคาดหน้าแน่ลงที่ตรงไหน
		+	เหมือนเขาหลอกบอกลาภถึงเมืองไกล  อย่าควรให้ตามคำเขารำพัน
		+	ทางไกลตาอุปมาเหมือนเสียเนตร  สุดสังเกตเท็จจริงทุกสิ่งสรรพ์
		+	เขาจะนำไปตายก็ตายพลัน  คนทุกวันเชื่อมันยากปากมันโกง
		+	อันแม่สื่อคือปีศาจที่อาจหาญ  ใครบนบานเข้าสักหน่อยก็พลอยโผง
		+	อย่าเชื่อนักมักตับก็คับโครง  มันชักโยงอยากกินแต่สินบน
		+	อันความชั่วอยู่ที่ตัวของเราหมด  ต้องกำสรดโศกร้างอยู่กลางหน
		+	จงฟังหูไว้หูกับผู้คน  สืบยุบลเสียให้แน่อย่าแร่ไป ฯ
		+
		+	๏  คิดถึงตัวหาผัวนี้หายาก  มันชั่วมากนะอนงค์อย่าหลงไหล
		+	คนสูบฝิ่นกินสุราพาจัญไร  แม้หญิงใดร่วมห้องจะต้องจน
		+	มักเบียดเบียนบีฑาประดาเสีย  เหมือนเลี้ยงเหี้ยอัปรีย์ไม่มีผล
		+	ไม่ทำมาหากินจนสิ้นตน  แล้วซุกซนตีชิงเที่ยววิ่งราว
		+	ที่บางคนนั้นชั่วเป็นหัวไม้  ให้พอใจชกตีเขาหมี่ฉาว
		+	ท่านจับได้ใส่ตรวจพรวดคอยาว  แล้วบอกข่าวโศกศัลย์ถึงภรรยา
		+	เขาเป็นผัวตัวเมียเสียไม่ได้  มีหาไม่เงินทองก็ต้องหา
		+	ไปเสียลดเสียหลั่นพันธนา  ค่าฤชาก็ต้องเสียขายเมียลง
		+	เพราะมีผัวชั่วไปจึงได้ยาก  แสนลำบากบอบนักอย่ามักหลง
		+	บ้างเล่นเบี้ยเสียถั่วมัวทนง  หน่อยก็ลงจำนำเขาร่ำไป
		+	มีข้าวของเคยผูกให้ลูกเต้า  ก็เบียนเอาสิ้นสุดหาหยุดไม่
		+	ลงชั้นว่าผ้าผ่อนท่อนสไบ  อย่าไปไขว้เล่นไปจนโซโทรม
		+	ยังแต่เมียเกลี่ยไกล่ไปขายซื้อ  คอยหารือร่วมภิรมย์เมื่อชมโฉม
		+	ครั้นรักผัวก็อย่ามัวด้วยลมโลม  ต่อล้มโครมแล้วก็ครวญหวนถึงตัว
		+	จะคิดทำอย่างไรก็ใช่ที่  ต้องรับหนี้ยากแค้นใช้แทนผัว
		+	ถ้าคนผู้รู้สึกสำนึกตัว  จะยังชั่วด้วยไม่เฉยซะเลยใจ
		+	จะหาคู่สู่สมภิรมย์หวัง  จงระวังชั่วช้าอัชฌาสัย
		+	ที่ชายดีนั้นก็มีอยู่ถมไป  ใช่วิสัยเขาจะชั่วไปทั่วเมือง
		+	แต่ใจคนมักรนไปหาผิด  ครั้นได้คิดจิตตรอมออกผอมเหลือง
		+	ต้องเดือดดิ้นกินน้ำตาอยู่นองเนือง  สุดจะเปลื้องราคินจนสิ้นคาว ฯ
		+
		+	๏ เป็นสตรีสุดดีแต่เพียงผัว  จะดีชั่วก็ยังกำลังสาว
		+	ลงจนสองสามจืดไม่ยืดยาว  จะกลับหลังอย่างสาวสิเต็มตรอง
		+	ถ้าคนดีมิได้ช้ำระยำยับ  ถึงขัดสนจนทรัพย์ไม่เศร้าหมอง
		+	คงมีผู้ชูช่วยประคับประคอง  เปรียบเหมือนทองธรรมดาราคามี
		+	ถ้าแม้นตัวชั่วช้ำระยำแล้ว  จะปัดแผ้วถางฝืนไม่คืนที่
		+	เหมือนทองแดงแฝงเฝ้าเป็นราคี  ยากจะมีผู้ประสงค์จำนงใน
		+	จงรักตัวอย่าให้มัวราคีหมอง  ถือทำนองแบบโบราณท่านขานไข
		+	อย่าเอาผิดมาเป็นชอบประกอบใจ  จงอยู่ในโอวาทญาติวงศ์
		+	แม้นรู้จักรักร่างเป็นอย่างยิ่ง  จะเพริศพริ้งสมสวาทเป็นราชหงส์
		+	จงกำหนดอุตส่าห์รักษาทรง  อย่าลุ่มหลงด้วยอุบายของชายพาล
		+	อันคำคมลมบุรุษนั้นสุดกล้า  เขาย่อมว่ารสลิ้นนี้กินหวาน
		+	จงระวังตั้งมั่นในสันดาน  อย่าลนลานหลงละเลิงด้วยเชิงชาย
		+	เขารักจริงให้สู่ขอกับพ่อแม่  อย่าวิ่งแร่หลงงามไปตามง่าย
		+	เขาไม่เลี้ยงไล่ขับจะอับอาย  ต้องเป็นม่ายอยู่กับบ้านประจานตน
		+	ข้างพ่อแม่ก็จะโกรธพิโรธร่ำ  จะจองจำตีโบยออกโหยหน
		+	ด้วยท่านอายขายหน้าประชาชน  ไม่รักตนเราจึงต้องมาหมองมัว
		+	ถ้าปะว่าแม่พ่อใจคอร้าย  กลับซื้อขายคิดเอากับเจ้าผัว
		+	แม้นชายจนคนขัดพลัดเข้าตัว  เราทำชั่วก็ต้องขายกายเราเอง
		+	จะขึ้งโกรธโทษผู้ใหญ่ว่าไม่รัก  เพราะเราคิดผิดนักไม่เหมาะเหม็ง
		+	ชั้นพ่อแม่ของตัวไม่กลัวเกรง  ใจตัวเองพาหลงไปลงตม
		+	ท่านเลี้ยงมาจะให้เป็นหอห้อง  หมายจะกองทุนสินกินขนม
		+	ครั้นลูกตัวชั่วถ่อยน้อยอารมณ์  จึงตรอมตรมโกรธบุตรนี้สุดใจ
		+	แม้นลูกดีก็จะมีศรีสง่า  ญาติวงศ์พงศาก็ผ่องใส
		+	ถึงเพื่อนบ้านฐานถิ่นที่ใกล้ไกล  ก็มีใจสรรเสริญเจริญพร ฯ
		+
		+	๏  จงรักนวลสงวนนามห้ามใจไว้  อย่าหลงใหลจำคำที่ร่ำสอน
		+	คิดถึงหน้าบิดาและมารดร  อย่ารีบร้อนเร็วนักมักไม่ดี
		+	เมื่อสุกงอมหอมหวานจึงควรหล่น  อยู่กับต้นอย่าให้พรากไปจากที่
		+	อย่าชิงสุกก่อนห่ามไม่งามดี  เมื่อบุญมีคงจะมาอย่างปรารมภ์
		+	อย่าคิดเลยคู่เชยคงหาได้  อุตส่าห์ทำลำไพ่เก็บประสม
		+	อย่าเกียจคร้านงานสตรีจงนิยม  จะอุดมสินทรัพย์ไม่อับจน
		+	ถ้าแม้นทำสิ่งใดให้ตลอด  อย่าทิ้งทอดเที่ยวไปไม่ได้ผล
		+	เขม้นขะมักรักงานการของตน  อย่าซุกซนคบเพื่อนไพล่เชือนแช
		+	เมื่อเหนื่อยอ่อนนอนหลับอยู่กับบ้าน  อย่าเที่ยวพล่านพูดผลอประจ๋อประแจ๋
		+	อะไรฉาวกราวเกรียวอย่าเหลียวแล  ฟังให้แน่เนื้อความค่อยถามกัน
		+	ระวังดูเรือนเหย้าแลข้าวของ  จะบกพร่องอะไรที่ไหนนั่น
		+	เห็นไม่มีแล้วอย่าอ้างว่าช่างมัน  จงผ่อนผันเก็บเล็มให้เต็มลง
		+	มีสลึงพึงประจบให้ครบบาท  อย่าให้ขาดสิ่งของต้องประสงค์
		+	จงมักน้อยกินน้อยค่อยบรรจง  อย่าจ่ายลงให้มากจะยากนาน
		+	ไม่ควรซื้อก็อย่าไปพิไรซื้อ  ให้เป็นมื้อเป็นคราวทั้งคาวหวาน
		+	เมื่อพ่อแม่แก่เฒ่าชรากาล  จงเลี้ยงท่านอย่าให้อดระทดใจ
		+	ด้วยชนกชนนีนั้นมีคุณ  ได้การุณเลี้ยงรักษามาจนใหญ่
		+	อุ้มอุทรป้อนข้าวเป็นเท่าไร  หมายจะได้พึ่งพาธิดาดวง
		+	ถ้าเราดีมีจิตคิดอุปถัมถ์  กุศลล้ำเลิศเท่าภูเขาหลวง
		+	จะปรากฎยศยิ่งสิ่งทั้งปวง  กว่าจะล่วงลุถึงซึ่งพิมาน
		+	เทพไทในห้องสิบหกชั้น  จะชวนกันสรรเสริญเจริญสาร
		+	ว่าสตรีนี้เป็นยอดยุพาพาล  ได้เลี้ยงท่านชนกชนนี ฯ
		+
		+	๏  ที่บางนางนั้นก็ทำทุจริต  มิได้คิดคุณท่านเท่าเกศี
		+	เห็นพ่อแม่ยากไร้ไม่ใยดี  ดูเป็นที่อายเพื่อนเบือนอารมณ์
		+	เขาถามไถ่ว่ามิใช่เป็นพ่อแม่  ท่านพูดแก้เกลื่อนกลับจะทับถม
		+	ให้ตามหลังบังคับด้วยคำคม  ไม่ชื่นชมยกชูขึ้นบูชา
		+	คนผู้นั้นครั้นตายวายชีวาตม์  คงไม่คลาดแคล้วนรกตกถลา
		+	ไม่เห็นเดือนเห็นตะวันพระจันทรา  ทรมาน์หมกไหม้ในไฟฟอน
		+	ถ้าอยู่ไปในมนุษย์โลกเล่า  เทพเจ้าท่านก็แช่งแสร้งสังหรณ์
		+	ให้ยากยับอัปราอนาทร  ยิ่งกว่าทำมารดรให้ร้อนใจ
		+	แม้จะมีเงินทองของทั้งหลาย  คงฉิบหายมั่นคงอย่าสงสัย
		+	จะเกิดโจรราวีอัคคีภัย  เพราะว่าใจหยาบช้าคิดทารุณ
		+	หญิงเช่นนี้ชายอย่าได้ไปร่วมรัก  จะเสื่อมศักดิ์เสียเช่นเป็นสถุล
		+	แต่พ่อแม่เจียวยังใจไม่การุญ  เนรคุณมิได้คิดอนิจจัง
		+	ซึ่งสตรีที่ดีอย่าดูเยี่ยง  จงหลีกเลี่ยงเสียให้พ้นคนขี้ถัง
		+	แม้นร่วมรอยก็จะพลอยระยำมัง  ดุจดังเอาทองแดงเข้าแฝงกุม ฯ
		+
		+	๏ จะสอนใจไว้ทุกสิ่งเป็นหญิงสาว  ให้พ้นคาวข่าวชั่วมามั่วสุม
		+	ให้ผันผ่อนเหมือนหนึ่งนอนในห่วงรุม  จงสุขุมคิดแบ่งให้เบาบาง
		+	อย่าทำนอกลักษณะจะเป็นโทษ  ตัดประโยชน์พี่น้องเขาหมองหมาง
		+	ถึงจะรักรักให้ยืดอย่าจืดจาง  จะไว้วางกริยาให้น่าดู
		+	จะพูดจาปราศรัยกับใครนั้น  อย่าตะคั้นตะคอกให้เคืองหู
		+	ไม่ควรพูดอื้ออึงขึ้นมึงกู  คนจะหลู่ล่วงลามไม่ขามใจ
		+	แม้จะเรียนวิชาทางค้าขาย  อย่าปากร้ายพูดจาอัชฌาสัย
		+	จึงซื้อง่ายขายดีมีกำไร  ด้วยเขาไม่เคืองจิตระอิดระอา
		+	เป็นมนุษย์สุดนิยมเพียงลมปาก  จะได้ยากโหยหิวเพราะชิวหา
		+	แม้นพูดดีมีคนเขาเมตตา  จะพูดจาจงพิเคราะห์ให้เหมาะความ
		+	ถึงชายใดเขาพอใจมาพูดเกี้ยว  อย่าโกรธเกรี้ยวโกรธาว่าหยาบหยาม
		+	เมื่อไม่ชอบก็อย่าตอบเนื้อความตาม  มันจะลามเล่นเลยเหมือนเคยเป็น
		+	ถึงจะไปในพิภพให้จบทั่ว  แต่ความชั่วอย่าให้ผู้ใดเห็น
		+	จงอุตส่าห์ปกปิดให้มิดเม้น  จึงจะเป็นคนดีมีปัญญา
		+	เมื่อจะจรนอนเดินดำเนินนั่ง  จงระวังในจิตขนิษฐา
		+	อย่าเหม่อเมินเดินให้ดีมีอาฌา  แม้นพลั้งพลาดบาทาจะอายคน
		+	เห็นผู้ใหญ่หรือใครเขานั่งแน่น  อย่าไกวแขนปัดเช่นไม่เห็นหน
		+	ค่อยวอนว่าข้าขอจรดล  นั่นแหละคนจึงจะมีปรานีนาง
		+	แม้นสมรจะไปนอนที่เรือนไหน  อย่าหลับไหลลืมกายจนสายสาง
		+	ใครเห็นเข้าเขาจะเล่านินทานาง  ความกระจ่างออกกระจายเพราะกายตัว
		+	ถ้าจะนั่งก็นั่งระวังผ้า  ไม่อาฌาเขาจะพากันยิ้มหัว
		+	ยามสำรวลก็อย่าสรวลให้เมามัว  แม้นจะหัวหัวร่อพอสบาย
		+	เมื่อยามยิ้มก็ยิ้มไว้แต่ในพักตร์  อย่ายิ้มนักเสียสง่าพาสลาย
		+	อย่าเท้าแขนเท้าคางให้ห่างกาย  อย่ากรีดกรายกรอมเพลาะเที่ยวเราะเริง
		+	จะแต่งตัวก็อย่ามัวแต่การแต่ง  อย่าทาแป้งจับกระเหม่าเข้าจนเหลิง
		+	ใช่บ้านนอกขอกนามาแต่เยิง  ทำเซาะเซิงเขาจะโห่วิ่งโร่ไป ฯ
		+
		+	๏ เมื่อยามตรุษยามสงกรานต์มีงานหลวง  แต่งให้งามตามกระทรวงหาว่าไม่
		+	ครั้นสิ้นเขตเทศกาลทำงานไป  อย่าร่ำไรผัดหน้าทั้งตาปี
		+	เมื่อไปเป็นชาววังจึงนั่งแต่ง  แต่พอแจ้งเข้าก็จับกระจกหวี
		+	ด้วยสำราญการอะไรนั้นไม่มี  จะหาคู่ดูแต่ที่เจ้าพระยา
		+	อยู่สถานบ้านช่องนั้นต้องคิด  ให้รู้กิจการหญิงทุกสิ่งสา
		+	เผื่อมีผัวพลเรือนเหมือนกันนา  จะได้หาเลี้ยงกันจนวันตาย
		+	รู้วิชาก็ให้รู้เป็นครูเขา  จึงจะเบาแรงตนเร่งขวนขวาย
		+	มีข้าไทใช้สอยค่อยสบาย  ตัวเป็นนายโง่เง่าบ่าวไม่เกรง
		+	การวิชาหาประดับสำหรับร่าง  อย่าเอาอย่างหญิงโกงมันโฉงเฉง
		+	การมิดีมีชั่วมันกลัวเกรง  อย่าครื้นเครงขับร้องคะนองใจ
		+	คิดแต่ยากแต่จนเร่งขวนขวาย  อย่าให้กายตกยากลำบากได้
		+	พออิ่มเช้าอิ่มเย็นไม่เป็นไร  อย่าพอใจเชื่อช้ำเขาก้ำเกิน
		+	ค่อยเสงี่ยมเจียมตนจนเสียก่อน  ค่อยผันผ่อนทีหลังเขาสรรเสริญ
		+	อย่าเป้อเย้อพกใหญ่ออกให้เกิน  ละเมิดเมินหมิ่นนักมักจะอาย
		+	อย่าอวดดีมีทรัพย์เที่ยวจับแจก  ทำเกี่ยวแฝกมุงป่าพาฉิบหาย
		+	ใครจะช่วยตัวเราก็เปล่าดาย  อย่ามักง่ายเงินทองของสำคัญ
		+	เห็นผู้ดีมีทรัพย์ประดับแต่ง  อย่าทำแข่งวาสนากระยาหงัน
		+	ของตัวน้อยก็จะถอยไปทุกวัน  เหมือนตัดบั่นต้นทุนสูญกำไร
		+	จงนุ่งเจียมห่มเจียมเสงี่ยมหงิม  อย่ากระหยิ่มยศถาอัชฌาสัย
		+	อย่านุ่งลายกรายกรุยทำฉุยไป  ตัวมิใช่ชาววังไม่บังควร  ฯ
		+
		+	๏ อย่าคบพวกหญิงพาลสันดานชั่ว  ที่แต่งตัวไว้จริตผิดกระสวน
		+	สุริย์ฉายบ่ายคล้อยเที่ยวลอยนวล  เป็นเชิงชวนพวกเจ้าชู้เขารู้กล
		+	พอรุ่งเช้าเฝ้าแต่มองส่องเกศี  ให้เวียนหวีได้วันละพันหน
		+	ตรงการงานขี้คร้านเป็นกังวล  แต่งแต่ตนมิได้เว้นสักเวลา
		+	ครั้นได้ยินเสียงกลองมาก้องหู  ยังไม่รู้เนื้อความเที่ยวถามหา
		+	วันนี้มีละครใครที่ไหนมา  แม้นรู้ว่าเจ้ากรับเต้นหรับไป
		+	นั่งพินิจพิศโฉมประโลมหลง  ดูจนปลงกรรมฐานเหงื่อกาฬไหล
		+	บ้างก็เห็นว่างามเลยตามไป  ช่างกระไรหนอขนิษฐ์ไม่คิดอาย
		+	บ้างก็รักข้างนักเลงเล่นเครงครื้น  เที่ยวกลางคืนคบเพื่อนเดือนหงายหงาย
		+	ห่มเพลาะดำทำปลอมออกกรอมกาย  พวกผู้ชายชักพาเที่ยวร่าเริง
		+	ครั้นไปไปใจแตกลงแหกคอก  ปะแตกปลอกต้ำผางวางจนเหลิง
		+	ควาญหมอรอไม่ติดเห็นผิดเชิง  จะเปิดเปิงเข้าป่าไปท่าเดียว
		+	ใครจะห้ามปรามไว้ก็ไม่ฟัง  ทำส่งเสียงเถียงดังให้กราดเกรี้ยว
		+	ถือว่าตนเปรื่องฉลาดปราชญ์ประเปรียว  ประจบเที่ยวรู้จักทุกพักตรา
		+	พูดก็มากปากก็บอนแสนงอนนัก  เห็นเขารักกันไม่ได้ใจอิจฉา
		+	เที่ยวรอนราญจนเพื่อนบ้านเขาระอา  นั่งที่ไหนให้นินทาเขาเป็นแดน
		+	ที่ส่วนตัวถึงจะชั่วออกล้นพ้น  สู้ปิดปากยกตนนี่สุดแสน
		+	ไม่ทำมาหากินจนสิ้นแกน  ก็เลยแล่นเข้าบ่อนนอนสบาย
		+	หญิงเช่นนี้เห็นไม่มีเจริญแล้ว  ให้แว่วแว่วอยู่ข้างทางฉิบหาย
		+	ลงสูบฝิ่นกินเหล้าอยู่เมามาย  ไม่เสียดายอินทรีย์เท่าขี้เล็บ
		+	มือก็ไวใจก็กล้าหน้าก็ด้าน  จะเอาขวานไปถากไม่อยากเจ็บ
		+	แต่ผ้าขาดก็ไม่ปรารถนาเย็บ  ขี้เกียจเก็บพลัดวางได้กลางเรือน
		+	อันการเหย้าไม่เอาเป็นธุระ  คิดแต่จะเที่ยวตลบไปคบเพื่อน
		+	คบกันได้แต่นิสัยพวกแชเชือน  จะคบคนพลเรือนก็เต็มที
		+	ชั้นจะยืมของใครเขาไม่เชื่อ  ด้วยตัวเหลือโป้ปดสบถถี่
		+	ปากก็หวานเหมือนน้ำตาลเพชรบุรี  ข้าวของมีให้ไปไม่ได้คืน
		+	แม้นใครไปสมทบเข้าคบค้า  จนชั้นผ้าไม่ติดตัวแต่สักผืน
		+	มีแต่ภัยให้ระยำทุกค่ำคืน  ใครจะชื่นชมชิดไปคิดคบ
		+	หญิงไม่ดีนั้นก็มีอยู่หลายพวก  จำจะบวกบอกใส่เสียให้จบ
		+	ที่คนดีจะได้ดูให้รู้ครบ  หล่อนจะได้ไม่คบพวกคนพาล ฯ
		+
		+	๏ หญิงพวกหนึ่งนั้นขันทำปั้นเจ๋อ  เฝ้าเป้อเย้อหยิ่งเกินกับภูมิฐาน
		+	ไม่เจียมจนเลยว่าตนต่ำสันดาน  เห็นที่ท่านเป็นขุนนางอ้างเข้ามา
		+	ล้วนคุณลุงคุณปู่อยู่ทุกแห่ง  เที่ยวแอบแฝงพิงพาดวาสนา
		+	พวกผู้ดีไม่นึกตรึกเจรจา  เป็นพี่น้องร่วมฟ้านั้นเห็นจริง
		+	ช่างพูดได้ไม่อายแก่ปลายลิ้น  เป็นคนสิ้นความคิดผิดผู้หญิง
		+	ถึงพูดไปใครเขาจะเห็นจริง  เขาว่าหยิ่งยกยศเหมือนมดตะนอย
		+	ถึงจะอวดอ้างไปที่ไหนนั่น  เขารู้ทันอยู่ว่าเช่นเจ้าเป็นหอย
		+	ถ้าสันดานการผู้ดีคงมีรอย  ไม่กล่าวถ้อยเขาก็รู้ว่าผู้ดี
		+	อันตัวต่ำแล้วอย่าทำให้เกินศักดิ์  เขาจะมักเหม็นปากเหมือนซากผี
		+	เปรียบเหมือนเกลือเจือปนกับชลธี  มันก็มีแต่จะจืดไม่ยืดยาว
		+	ที่บางคนจนยากไม่อยากทุกข์  ถือว่าสุขอยู่แก่ตาข้าเป็นสาว
		+	อุตส่าห์แต่งแป้งขมิ้นไม่สิ้นคราว  ไม่สร้อยเศร้าสู้ตาประชาชน
		+	ทำไมแก่เงินทองของทั้งหลาย  เห็นหาง่ายสารพัดไม่ขัดสน
		+	ถือว่ารูปกูงามไม่คร้ามจน  ลงแต่งตนขายกินจนสิ้นดี
		+	สุภาษิตท่านประดิษฐ์ประดับไว้  ว่าผู้ใดงามพักตร์สมศักดิ์ศรี
		+	ถึงเป็นองค์สุริย์วงศ์พระจักรี  แม้นไม่มีสินทรัพย์ก็ลับไป
		+	ทุกวันนี้มีทรัพย์เขานับหน้า  อย่าถือว่าตนงามตามวิสัย
		+	ถึงงามพักตร์เขาจะรักเจ้าเพียงไร  เขาคาดใจเสียว่าเจ้าขี้เกียจการ ฯ
		+
		+	๏ ที่บางคนเห็นที่ท่านมีทรัพย์  แต่งประดับผิวพรรณในสัณฐาน
		+	ประกอบผูกลูกสะกดสร้อยสังวาลย์  แลละลานล้วนสุวรรณอันลออ
		+	เจ้าคนจนมันให้ร่ำจะทำบ้าง  เอาเยี่ยงอย่างอยากได้น้ำลายสอ
		+	แต่ตัวจนอ้นอั้นตันในคอ  ลงเที่ยวผลอไพล่เผลเพทุบาย
		+	หาทองแท้แก้ไขมันไม่คล่อง  ต้องเอาทองเสาชิงช้าน่าใจหาย
		+	แต่ล้วนเนื้อสิบน้ำทองคำทวาย  สายสร้อยสายหนึ่งก็ถึงสลึงเฟื้อง
		+	แพงไม่เบาเขายังกล้าอุตส่าห์ซื้อ  ผูกข้อมือแลงามอร่ามเหลือง
		+	ถึงจนยากอยากบำรุงให้รุ่งเรือง  จนทองเหลืองไม่ละจะกละงาม
		+	ก็สาสมกับอารมณ์ไม่เจียมศักดิ์  ทรลักษณ์เหลือตัวชั่วส่ำสาม
		+	ผู้ดีว่าแล้วขี้ข้าก็พลอยตาม  ไม่มีความอายจิตสักนิดเดียว
		+	เขาจึงว่าหน้าสดปรากฎอยู่  สมกับผู้ที่ไม่ตรึกนึกเฉลียว
		+	เมื่อน้ำตื้นขืนจะพายไปฝ่ายเดียว  ไม่ถึงเลี้ยวก็จะล่มไปจมแปลง
		+	เหมือนหิ่งห้อยน้อยสีหรี่หรุบรู่  จะแข่งสู้สุริยาอันกล้าแข็ง
		+	เห็นไม่ถึงดอกอย่าโกยไปโดยแรง  เขาจะแสร้งสรวลว่าเป็นบ้ายศ
		+	๏ ยังมีพวกหนึ่งนั้นขยันยิ่ง  เป็นผู้หญิงสองใจไม่กำหนด
		+	เที่ยวยักย้ายร่ายชมภิรมย์รส  ใครมาจดโผจับรับตะกาง
		+	จะรักไหนก็ไม่รักสมัครมั่น  เล่นประชันเชิงลองทั้งสองข้าง
		+	ชู้ต่อชู้รู้เรื่องเคืองระคาง  ก็ขัดขวางหึงสาจะฆ่าฟัน
		+	เพราะนารีมิได้ตรงจำนงหมาย  ทำให้ชายเคืองแค้นแสนกระสัน
		+	เหมือนพวกนางโมราวิลาวัณย์  ยื่นพระขรรค์ผัวให้กับไอ้โจร
		+	โอ้ใจนางอย่างนี้ก็มีมั่ง  จนลือดังข่าวก้องดังกลองโขน
		+	เพราะนิสัยใจขนิษฐ์เล่นปลิดโยน  จนมาโดนกันกระดากไม่อยากเชย
		+	ต่างคนต่างก็เชือนออกเบือนเบื่อ  ต้องเป็นเรือขึ้นคานอยู่เฉยเฉย
		+	อันผัวดีที่จะได้อย่าหมายเลย  ด้วยมากเชยหลายชู้เขารู้กล ฯ
		+
		+	๏ บ้างลอบเล่นเพลงยาวเมื่อคราวขัด  ฝีปากจัดตอบต่อข้อนุสนธิ์
		+	ที่ไม่สู้รู้กลอนยังร้อนรน  เที่ยววานคนแต่งให้พอได้การ
		+	บ้างก็เล่นปริศนาเที่ยวหาของ  ให้ถูกต้องตามอารมณ์ประสมประสาน
		+	ครั้นห่อเสร็จส่งให้กับชายชาญ  บอกอาการเรื่องรักประจักษ์ความ
		+	ครั้นคิดคิดปริศนานั้นช้าเนิ่น  ชวนกันเดินหลีกออกนอกสนาม
		+	ทำดื้อด้านหาญหักไม่รักงาม  จนเลยลามลืมบ้านสถานตน
		+	ชนิดนางอย่างนี้มีชุมนัก  เป็นโรครักเกิดมารศีรษะขน
		+	ต้องกินยาเข้าสุราพริกไทยปน  หมายประจญจะให้ดับที่อับอาย
		+	รักสนุกครั้นได้ทุกข์แล้วถอยคิด  จะปกปิดเปลวไฟไม่เห็นหาย
		+	เทพเจ้าท่านไม่เข้าด้วยคนร้าย  คงก่อกายขึ้นให้เห็นไว้เป็นตรา
		+	ครั้นคิดล้างอย่างไรก็ไม่สูญ  ก็อาดูรพูนเกิดสหัสสา
		+	ทำอย่างไรมันก็ไม่มรณา  เป็นเวราบาปนั้นไม่บรรเทา
		+	ถ้ารู้ถึงพ่อแม่ต้องแก้ไข  เอาลูกไปมุ่งหมกยกให้เขา
		+	แล้วหาผัวตัวประจำเป็นสำเนา  พอปัดเป่าความอายให้หายแคลง
		+	ที่ชายโหดโฉดเขลาเข้าไปรับ  มันช่างหลับตาสนิทไม่คิดแหนง
		+	ดังแผ่นดินสิ้นหญ้าสุธาแพลง  มาแอบแฝงเอามันเป็นว่านเครือ
		+	ไม่คิดอายขายหน้านิจจาเอ๋ย  เหมือนไม่เคยพบปะจะกละเหลือ
		+	ลูกของเขาเอาเป็นสิทธิ์เฝ้าชิดเชื้อ  นึกว่าเนื้อบุญธรรมกรรมไม่มี
		+	เหมือนเช่นเราเขาจะให้ก็ไม่รัก  มันขายพักตร์สารพัดจะบัดสี
		+	ถึงรูปร่างอย่างยุพินกินรี  แต่เช่นนี้แล้วไม่ปองประคองเคียง
		+	เป็นขนิษฐ์ชอบแต่คิดให้เป็นหนึ่ง  ไม่ควรถึงอย่าให้ถึงกับปากเสียง
		+	เอ่ยว่ารักแล้วให้ได้ร่วมเรียง  เป็นคู่เคียงของตัวว่าผัวเมีย
		+	ท่านเปรียบมาเหมือนหนึ่งตราราชสีห์  ไม่พอที่เสียนวลไม่ควรเสีย
		+	เป็นอนงค์แล้วก็คงจะเป็นเมีย  ย่อมมีเบี้ยปรับไหมวิสัยนาง
		+	ที่เกิดมาเป็นนารีไม่มีค่า  จะเกิดมาทำไมให้หมองหมาง
		+	เหมือนกรวดทรายปรายเล่นไม่เว้นวาง  จะเอาอย่างนางโมราหรือว่าไป
		+	เมื่อไม่ถือตราภูมิไว้คุ้มห้าม  คนจึงลามเลยลวนมากวนได้
		+	แม้นรู้จักรักษาถือตราไว้  จะคุ้มภัยให้พ้นมีคนกลัว
		+	อย่าจับปลาสองหัตถ์จะพลัดพลาด  จับให้คงลงให้ขาดว่าเป็นผัว
		+	จึงนับว่าคนดีไม่มีมัว  ถ้าชายชั่วร้างไปมิใช่ชาย
		+	เป็นผู้หญิงสิ่งใดจะล้ำเลิศ  สุดประเสริฐก็แต่ใจไม่เสื่อมสลาย
		+	ถึงรูปทรงนงคราญจะพาลคลาย  ก็จะกลายส่งสวยด้วยใจงาม ฯ
		+
		+	๏ บ้างมีผัวตัวอยู่เป็นคู่ชื่น  ยังหาอื่นเข้าประคองเป็นสองสาม
		+	ทำรักซ้อนซ่อนสนิทปิดเนื้อความ  จนเลยลามเป็นระฆังดังขึ้นเอง
		+	ครั้นรู้ความถามไถ่ก็ไม่รับ  เขาเฆี่ยนขับตีด่าว่าข่มเหง
		+	พลอยประจบหลบความไปตามเพลง  เพราะผัวเองจับไม่ได้ไล่ไม่ทัน
		+	ทำองอาจพลาดพลั้งลงทั้งคู่  เขาจับได้ชายชู้ดูน่าขัน
		+	ไม่แปรดแปร้นแสนสลดเหมือนทศกัณฐ์  ต้องโศกศัลย์เศร้าใจอยู่ในตรวน
		+	เคยที่นอนหมอนหนุนละมุนนิ่ม  ไปนอนทิมกรากกรำเฝ้ากำสรวล
		+	เล็นก็กัดหมัดก็กินจนสิ้นนวล  แลแต่ล้วนลูกความออกหลามไป
		+	ครั้นเห็นชู้คู่ชมภิรมย์รื่น  ก็ไม่ชื่นชมชิดพิศมัย
		+	จะพึ่งชู้ชู้ก็เพียบกรอบเกรียบใจ  จะพึ่งผัวตัวก็ไม่เมตตาตน
		+	ตระลาการท่านถามเอาความชั่ว  ข้างตัวกลัวก็บอกออกนุสนธิ์
		+	เขาเฮฮาหน้าสลดต้องอดทน  แทบจะด้นดำดินให้สิ้นอาย
		+	ครั้นซักไซ้ไต่ถามได้ความชัด  จึงจำกัดศักดินาราคาขาย
		+	ถ้ารักชู้ก็ให้อยู่กับชู้ชาย  มันเบื่อหน่ายขายกลับเอาทรัพย์คืน
		+	ก็สาสมกับอารมณ์สตรีชั่ว  อยู่กับผัวร่วมใจว่าไม่ชื่น
		+	ไปคบชู้ชู้ชักหักทั้งยืน  ต้องกล้ำกลืนชลนัยน์อาลัยวอน
		+	ที่ใครเห็นจะเมตตานั้นหายาก  มีแต่ปากแช่งอนงค์ส่งสลอน
		+	ก็เพราะเหตุตัวชั่วลือขจร  ที่เคยนอนนั่งสบายว่าไม่ดี
		+	ครั้นลำบากยากจิตสิได้คิด  แต่มันผิดเสียถนัดต้องบัดสี
		+	ใช่ไม่รู้เขาห้ามความถ้อยมี  ชั่วหรือดีได้ยินสิ้นทุกคน
		+	เออก็ใจเป็นไฉนนะน้องเอ๋ย  มันจึงเลยไหลฉ่ำดังน้ำฝน
		+	ช่างไม่คร้ามความชั่วติดตัวตน  ทำซุกซนจนได้ยากลำบากกาย
		+	มันเสียแล้วถึงจะฝืนไม่คืนศักดิ์  จะลงรักทองปิดไม่มิดหาย
		+	อันความชั่วติดตัวกว่าจะตาย  เปรียบเหมือนกายกามีราคีคาว
		+	ถึงบินออกนอกตำบลให้พ้นเขต  คงบอกเหตุรู้ว่าใช่กาขาว
		+	ห้ามมันยากปากมนุษย์นี้สุดยาว  ไม่แกล้งกล่าวค่อนว่าแก่นารี
		+	ผู้ใดคิดผิดพลั้งเหมือนอย่างว่า  ถูกตำราแล้วอย่าโกรธพิโรธพี่
		+	ควรยับยั้งชั่งใจเสียให้ดี  ถ้าหลีกลี้เลิกเล่นไม่เป็นไร
		+	แม้นชั่วช้าใครว่าแล้วโกรธเขา  เช่นตัวเราผู้แต่งแถลงไข
		+	จะวิบัติบาปกรรมซ้ำหนักไป  ถึงตกใต้เทวทัตเพราะขัดเคือง
		+	แม้คนดีมีปัญญาถ้าไม่โกรธ  เห็นประโยชน์ตัดชั่วในตัวเปลื้อง
		+	ให้พ้นทุกข์สุขีเป็นศรีเมือง  อย่าแค้นเคืองคำข้าขออภัย  ฯ
		+
		+	๏ เป็นสตรีมิใช่ชายเสียดายศักดิ์  จะปลูกรักเรรวนหาควรไม่
		+	อันความดีมีอยู่ดูจำไว้  อย่าพอใจรักชั่วให้มัวมอม
		+	จะมีคู่ก็ให้รู้ปรนนิบัติ  จงซื่อสัตย์สุจริตคิดถนอม
		+	อย่าคิดร้ายย้ายแยกทำแปลกปลอม  มโนน้อมเสน่หาต่อสามี
		+	อย่าคบชู้สู่สมนิยมหวัง  ไม่จีรังกาลดอกบอกโฉมศรี
		+	เขารักหลอกหยอกเล่นดอกเช่นนี้  ถ้าแม้นมีข้าวของต้องบำเรอ
		+	ธุระอะไรจะให้มันเสียของ  อันเงินทองผัวสิทำสน่ำเสนอ
		+	เพราะเชื่อใจภรรยายิ่งกว่าเกลอ  ควรบำเรอลูกผัวของตัวตน
		+	จะมีจิตพิศวาสไม่คลาดเคลื่อน  เพราะแม่เรือนร่วมใจจึงได้ผล
		+	แม้นนอกจิตคิดร้ายหมายประจญ  จะพาตนยากยับอัประมาณ
		+	จงกันภัยในเล่ห์เสน่หา  อย่าให้มาปนปะจงประหาร
		+	เอาความสัตย์ตัดตั้งปฏิญาณ  ถึงเกิดการยากเข็ญไม่เป็นไร
		+	จงซื่อต่อภัสดาสวามี  จนชีวีศรีสวัสดิ์เจ้าตัดษัย
		+	อย่าให้มีราคินที่กินใจ  อุปไมยเหมือนอนงค์องค์สีดา
		+	ถึงที่สุดทดลองก็ทองแท้  ด้วยนางแน่อยู่ในสัจอธิษฐาน์
		+	หญิงเดี๋ยวนี้แม้นมีสัตยา  ภัสดาก็ยิ่งรักขึ้นหนักครัน ฯ
		+
		+	๏ แม้นเขารักแล้วอย่าดื้อทำถือจิต  เร่งเกรงผิดกลัวใจใหญ่มหันต์
		+	คำนับนอบสามีทุกวี่วัน  อย่าดุดันดื้อดึงตะบึงบอน
		+	ยามสิ้นแสงสุริยาอย่าไปไหน  จุดไต้ไฟเข้าไปส่องในห้องก่อน
		+	ระวังดูปูปัดสลัดที่นอน  ทั้งฟูกหมอนอย่าให้มีธุลีลง
		+	ถ้าแม้นว่าภัสดาเข้าไสยาสน์  จงกราบบาททุกครั้งอย่าพลั้งหลง
		+	เขาเหนื่อยเหน็บเจ็บปวดในทรวงทรง  ช่วยบรรจงนวดฟั้นให้บรรเทา
		+	ประพฤติกายสายสมรจะนอนหลับ  อย่ากลิ้งกลับมือไม้ไปป่ายเขา
		+	นอนให้ดีมีสติสิริเรา  อย่าซมเซาอยู่จนแจ้งแสงพยับ
		+	จงรีบฟื้นตื่นก่อนภัสดา  น้ำล้างหน้าหาไว้ให้เสร็จสรรพ
		+	จึงหุงข้าวต้มแกงแต่งสำรับ  จัดประดับเทียมทำให้น้ำนวล
		+	ทั้งกระโถนคนทีขัดสีไว้  ให้ผ่องใสสวยตาดูน่าบ้วน
		+	อีกน้ำท่าอย่าให้ผงลงไปกวน  จงใคร่ครวญพิเคราะห์ให้เหมาะการ
		+	แม้นรู้ว่าสามีจะไปไหน  แต่ยังไม่ตื่นพรากจากสถาน
		+	ประจงปลุกภัสดาอย่าช้านาน  ให้ลุกขึ้นรับประทานโภชนา
		+	จงระวังนั่งดูอยู่ใกล้ใกล้  เผื่ออะไรมันขาดจะเรียกหา
		+	อย่าให้ต้องร้องตะโกนโพนทะนา  จงอุตส่าห์ตั้งใจระไวระวัง
		+	อยู่จนผัวรับประทานอาหารแล้ว  นางน้องแก้วเจ้าจงกินเมื่อภายหลัง
		+	อย่ากินก่อนภัสดาดูน่าชัง  เขาจะรังเกียจใจดูไม่ดี  ฯ
		+
		+	๏ ถ้าผัวทำราชการพระผ่านเกล้า  เคยเข้าเฝ้าสู่วังนรังศรี
		+	ทั้งล่วมปัดจัดแจงแต่งให้ดี  หมากบุหรี่หาใส่ให้ไปกิน
		+	อุตส่าห์ทำบำเรอเสนอสนอง  ตามทำนองมิ่งมิตรเป็นนิจสิน
		+	ปรนนิบัติภัสดาอย่าราคิน  จึงจะภิญโญยศปรากฎไป ฯ
		+
		+	๏ เกิดเป็นหญิงให้เห็นว่าเป็นหญิง  อย่าทอดทิ้งกริยาอัชฌาสัย
		+	เป็นหญิงครึ่งชายครึ่งอย่าพึงใจ  ใครเขาไม่สรรเสริญเมินอารมณ์
		+	แม้นผัวเดือดเจ้าจงดับระงับไว้  อย่าพอใจขึ้นเสียงเถียงประสม
		+	เขาเป็นไฟเราเป็นน้ำค่อยพรำพรม  แม้นระดมขึ้นทั้งคู่จะวู่วาม
		+	อันโมโหโทโสไม่อดได้  ความในใจก็จะดังออกกลางสนาม
		+	ที่ชาวบ้านท่านไม่รู้จะรู้ความ  อย่าทำตามใจนักมักจะเคย
		+	เอาใจผัวผัวจะรักเจ้าหนักหนา  หมั่นนำพาการเรือนอย่าเชือนเฉย
		+	แม้นผัวทุกข์ขุกไข้ไม่เสบย  อย่าวายเวยลามลวนให้กวนใจ
		+	จงแย้มสรวลชวนปลอบให้ชอบชื่น  เห็นเริงรื่นหัทยาจึงปราศรัย
		+	ค่อยถนอมกล่อมเกลี้ยงเลี้ยงฤทัย  แม้นสิ่งไรเขาไม่ชื่นอย่าขืนทำ
		+	จะพูดจาสารพัดประหยัดปาก  อย่าพูดมากเติมต่อซึ่งข้อขำ
		+	ความสิ่งไรในจิตจงปิดงำ  อย่าควรนำแนะออกไปนอกเรือน
		+	การสิ่งไรที่ชั่วผัวเขาห้าม  ประพฤติตามแบบแผนให้แม้นเหมือน
		+	อย่าดึงดื้อถือตนเป็นคนเชือน  จะเอ่ยเอื้อนโอภาให้น่าฟัง ฯ
		+
		+	๏ แม้นพิโรธโกรธขึ้งกับภัสดา  อย่านินทาว่าผัวตัวลับหลัง
		+	พึ่งข่มขืนกลืนไว้ในอุรัง  อุตส่าห์บังกลบเกลื่อนที่เงื่อนเงา
		+	จึงจะว่านารีมีความคิด  รู้ปกปิดมิดโทษไม่โฉดเขลา
		+	ถึงใครรู้อยู่ว่าคมต้องชมเรา  หนึ่งผัวเขาเล่าก็เห็นว่าเป็นดี
		+	การนินทาด่าผัวนั้นชั่วถ่อย  เป็นคนน้อยปัญญาเสียราศี
		+	ถึงร้างหย่าหาใหม่วิสัยมี  ชายที่ดีรู้กำพืดก็จืดไป
		+	บ้างทำกลัวตัวสั่นแต่ต่อหน้า  ถึงตีด่าก็นิ่งไม่ติงไหว
		+	ครั้นผัวเดินเกินเลยเฉยเฉียดไป  ก็ด่าให้ไม่ดังตั้งกระซิบ
		+	ทำเสงี่ยมเจียมตัวผัวไม่เห็น  ดูเหมือนเช่นปากว่าตาขยิบ
		+	ครั้นว่าเขาเข้าใจรู้ไหวพริบ  ก็ต้องริบต้องร้างระคางแคลง ฯ
		+
		+	๏ บางนารีที่เป็นนางใจร้ายกาจ  หมิ่นประมาททุ่มเถียงส่งเสียงแข็ง
		+	สำรากก้องร้องแทรกแหกกระแซง  ตะคอกแกล้งข่มขี่ให้ผัวกลัว
		+	ขู่คำรนบ่นว่าด่าประชด  ให้สามีอัปยศลงหดหัว
		+	ลุอำนาจไม่อาจขยาดตัว  มัดมือผัวผูกแขนแค่นเฆี่ยนตี
		+	ทรมานภัสดาน่าสังเวช  ดูเหมือนเปรตเวทนาน่าบัดสี
		+	ยังมิหนำซ้ำป่าวเหล่านารี  ที่ไม่มีภัสดาให้มาดู
		+	ข้างฝ่ายผัวใจดีมิได้ว่า  นิ่งให้เมียเฆี่ยนด่าน่าอดสู
		+	ดูเหมือนแม่กับลูกผูกขึ้นชู  มิได้สู้รบรับสัประยุทธ์
		+	ช่างกระไรใจคอมันอดได้  ดูเหมือนไม่มีจิตผิดบุรุษ
		+	จึงยอมตัวกลัวเมียจนหัวมุด  น้อยมนุษย์ที่จะเป็นได้เช่นนั้น
		+	เหมือนเช่นเราแล้วไม่ต้องให้ตีตบ  คงสู้รบโต้เต็มให้เข้มขัน
		+	จะถีบถองเสียให้ยับไล่ขับกัน  ร้างหย่ามันเสียให้ค้างอยู่กลางคัน ฯ
		+
		+	๏ สุภาษิตซึ่งประดิษฐ์มาไว้นี้  ล้วนแต่มีเยี่ยงอย่างดังเสกสรร
		+	ใช่จะแกล้งแต่งคำมารำพัน  คนทุกวันอย่างนี้มีอาเกียรณ์
		+	จะร่ำไปสักเท่าไรก็ไม่หมด  ขี้เกียจจดเหน็ดเหนื่อยเมื่อยมือเขียน
		+	อุตส่าห์ตรองตริตรึกนึกจำเนียร  ตั้งความเพียรผูกข้อต่อเรื่องราว
		+	พอเป็นเรื่องสำหรับดับทุกข์โทษ  เป็นประโยชน์แก่สตรีที่สวยสาว
		+	เป็นตำหรับแบบฉบับไปยืดยาว  ในเรื่องราวสุภาษิตลิขิตความ
		+	ข้อไหนชั่วแล้วอย่ามัวไปขืนทำ  จงจดจำบุญบาปอย่าหยาบหยาม
		+	เก็บประกอบเอาแต่ชอบในเรื่องความ  ประพฤติตามห้ามใจเสียให้ดี
		+	อย่าฟังเปล่าเอาแต่กลอนสุนทรเพราะ  จงพิเคราะห์คำเลิศประเสริฐศรี
		+	ไว้เป็นแบบสอนตนพ้นราคี  กันบัดสีคำค่อนคนนินทา
		+	ให้สุขีศรีเมืองเลื่องลือฟุ้ง  หอมจรุงกลิ่นกลั้วทั่วทิศา
		+	เป็นที่ชื่นเช่นอย่างนางสีดา  ในใต้หล้าหมายประคองตัวน้องเอย ฯ
	</tpoem>		</tpoem>
		+
	== เชิงอรรถ ==		== เชิงอรรถ ==

---

การปรับปรุง เมื่อ 07:56, 9 กรกฎาคม 2552

ข้อมูลเบื้องต้น

ผู้แต่ง: สุนทรภู่

บทประพันธ์

เชิงอรรถ