ลิลิตเสด็จไปขัดทัพพม่าเมืองกาญจน์ ๒๓๖๓

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
ข้ามไปที่: นำทาง, สืบค้น
(→เตรียมการ)
(→ครวญลา)
แถว 113: แถว 113:
===  ครวญลา  ===
===  ครวญลา  ===
 +
<tpoem>
 +
๏ สวดเสร็จเสด็จคืนเข้า  เนาใน
 +
ดำเนินทอดถอนใจ  โอ่น้อง
 +
ฤๅพี่จะจำไกล  หวนสวาท
 +
แม่จะได้ใครพร้อง  เพื่อนน้องสนองคำ ฯ
 +
 +
๏ ถึงประทับแทบแถ้น  อ่อนองค์ นะแม่
 +
จำจิตจำใจจง  จากน้อง
 +
ตั้งแต่เนิ่นเสน่ห์ปลง  ร้อนจิต พี่เอย
 +
มาแม่มาจักต้อง  หนึ่งน้อยจักไกล ฯ
 +
 +
๏ ประทับอุระโอ้  อาดูร อกเอย
 +
อยู่หลังจงอนุกูล  ทั่วข้า
 +
กุศลแม่อย่าสูญ  เร่งเพี่ม ทำนา
 +
จักได้พลันเห็นหน้า  สู่น้องเร็ววัน ฯ
 +
 +
๏ พิศพักตร์หักโศกเศร้า  ฉันใด กูเอย
 +
รักฤๅเคยรักไกล  เร่งเศร้า
 +
แนบเนื้อเนื้อเย็นใจ  ร้อนดับ
 +
หนาวพี่แอบอุ่นเคล้า  ฤๅเว้นเทียมผทม ฯ
 +
 +
๏ จุมพิตพิศโฉมแล้ว  ถอนใจ
 +
บำราศพิศทำไฉน  นะแม่
 +
เร่งพิศสุชลไหล  สุดกลั้น กลืนนา
 +
เร่งคะนึงตะลึงแท้  เนตรช้ำนองชล ฯ
 +
 +
๏ นํ้าเชี่ยวจักทดสู้  ลงรอ
 +
การสงครามฤๅขอ  ขัดได้
 +
เป็นแต่นายใช้พอ  เบี่ยงบ่าย ได้แม่
 +
เงินคำควรคึงให้  เทียรย่อมห่างชม ฯ
 +
 +
๏ จวบคํ่ายิ่งช้ำโอ้  อนา ทรเอย
 +
ยังอยู่แต่ทิวา  เดียวแล้ว
 +
จะร้างรสเสน่หา  สิ่งสุข นะแม่
 +
จงพระน้องอยู่แคล้ว  โรคร้อนรันทำ ฯ
 +
 +
๏ ขอฝากเทพยเจ้า  รักษา
 +
บรรดารับเครื่องกระยา  ที่ให้
 +
กุศลอุทิศธา  ราหลั่ง
 +
ให้พระน้องขจัดไข้  เสื่อมเศร้าโศกวาย ฯ
 +
 +
๏ นาฬิกายามล่วงแล้ว  ไสยา
 +
มาแม่มาเทอญมา  แม่แม้
 +
แนบบรรทับอุรภาค์  พี่น่อย
 +
รุ่งจะจำจากแล้  เร่งให้เชยชม ฯ
 +
 +
๏ ต่างเชยต่างท่อถ้อย  สนองกัน
 +
อวยสวัสดี์พรถนอมขวัญ  เร่งเศร้า
 +
ราตรีฤๅวายกระศัลย์  พรับเนตร เลยนา
 +
จนดุเหว่าเร่าเร้า  เร่งรุ่งไยเร็ว ฯ
 +
 +
๏ ซ้ำยินสกุณไก่เพรียก  ตื่นตา
 +
กาเซ็งแซ่แถกถา  ร่อนร้อง
 +
แม่เอยจวนนาฬิกา  จักรุ่ง แล้วเอย
 +
พักตร์ซบพักตร์พักตร์ซ้อง  อืดไห้ทวีครวญ ฯ
 +
</tpoem>
 +
<tpoem>
 +
<sup>ร่าย</sup>
 +
๏ เวลาจวนสั่งเสร็จ จักเสด็จจากอาสน์ ถนอมนาฏพระนุช กำสรดสุดถอนใจ ฤๅครรไลไปรอด ทิ้งกายทอดทุ่มตน โอ้นฤมลแม่นา ดังดวงตาหัทไทย ชีพิตไว้โดยเดียว เกรียกแสนเสี้ยวภัคินิศ ร่วมอุทรชิดบปาน เคยแต่สมานคืนคํ่า ฤๅจะปลํ้าใจจาก โอ้กรรมพรากอันใด แดดาลไห้จนรุ่ง อุทัยพุ่งแสงทอง กรตระกองปฤษฎางค์ สว่างแล้วน้องพี่ ลุกจากที่ยืดองค์ ฝืนดำรงกุมกร มาจะจรจากอาสน์ เสด็จลีลาศด้วยกัน แสนกระศัลย์สุดเสียว ด้วยจะเปลี่ยวเอองค์ จึงโสรจสรงมุขแผ้ว ครั้นแล้วสู่บังคน เสร็จสรงชลวารี ชำระสีมุลทิน ทรงสุคนธ์กลิ่นรำจวน เสด็จโดยด่วนที่เสวย พนักงานเคยเตรียมพร้อม กำนัลน้อมเหลือตรา เฝ้าซ้ายขวาเหลีอไตร ปิ่นสุนงค์ในเจิมจอม เอารสพร้อมพรั่งพรู อาลัยอยู่ทุกตน พ่อกลั้นทนบำราศ แต่กุมารราชเยาว์เดียว แลสุดเสียวอาวรณ์ ด้วยยังอ่อนจะจำไกล ฝืนฤทัยแค่นเสวย สรรสิ่งเคยขืนเคี้ยว รสปราศเปรี้ยวเค็มจืด ยามยืดบรู้รส เร่งรัดทดจักจากน้อง พอเขาสนองทูลเชิญ สงฆ์เจริญชัยพร้อมแล้ว ถอนใจฝืนคลาศแคล้ว สู่ท้องพระโรงพลัน ฯ
 +
</tpoem>
===  แต่งองค์  ===
===  แต่งองค์  ===

การปรับปรุง เมื่อ 16:21, 3 กรกฎาคม 2552

เนื้อหา

รับพระบรมราชโองการ

โคลงสี่
๏ แถลงปางบำราศเต้าการณรงค์
จำจากปิ่นพระสุนงค์สวาทร้อน
แม่เอยแต่สมประสงค์คลาศคํ่า วันนา
ปิ้มจะทุ่มทรวงข้อนร่านไห้ทรวงพัง ฯ
๏ ราชกิจฤๅขัดได้จำจร
งานรักษาพระนครเขตด้าว
ชายหาญไยจะรอนหน่ายศึก
จำจะอาสาท้าวกว่าสิ้นแรงตน ฯ
๏ หวังไทตั้งที่ไว้ขุนพล
หมื่นหาญอยู่ในตนเศิกสู้
เราก็เชื้อชาญชนสามารถ ศึกแฮ
ดั่งนักเลงปี่รู้เป่าเหล้นลองเพลง ฯ
๏ โหรกำหนดฤกษ์ลี้พลากร
ชลมารคจากนครรุ่งเช้า
สามโมงฮ่าบาทจรพุธสิบ สามนา
แรมเดือนยี่เร่งเร้าพลเท้อญมีชัย ฯ
๏ แล้วทูลชุลิตเบื้องอำลา
นบบาทใส่เกศาจักเต้า
เนาหน่อวงศ์อนุชาหลายเสด็จ
ข้าธุลีกราบเกล้าทั่วท้าวหาญพล ฯ
๏ สมเด็จนรนาถไท้อยู่หัว
ประทานฉลององศ์ตัวจีบริ้ว
มาลากุหล่าฉลัวเทริดเส้า สูงนา
ยี่กาเล่ห์ลายพลี้วอย่างนอกเรือนพลอย ฯ
๏ ประดับด้วยทมราชเนื้อน้ำขาว
อีกผูกดอกไม้พราวเพชรพร้อย
แซมขนวายุภักษ์หาวปลิวสะบัด
ธำมรงค์เพชรนํ้าย้อยเทียบแท้ปอกบัว ฯ
๏ แล้วประสาทอาญาให้พึงขาม
ใครผิดในสงครามอย่าเว้น
พระหลวงหมื่นขุนตามโดยทัพ
เอาไว้จักเป็นเช่นศึกผ้ายเสียชัย ฯ
๏ ตามอัยการศึกชี้โบราณ
โดยสิทธี์ผิดประหารอย่าไว้
แม้นชอบรอบริการบำเหน็จ
เสื้อสนอบเงินให้เลื่อนที่หมื่นขุน ฯ
๏ แล้วประทานฉลองให้เนาวงค์
ดิ่งประคำทองลงยาสายสร้อย
ถ้วนทั่วทุกทุกองค์โดยชอบ
ตามลำดับใหญ่น้อยจัดให้โดยธรรม์ ฯ
๏ บำเหน็จเสื้อผ้าขลิบครุยทอง
พระยาหลวงนายกองท่วนหน้า
ขุนหมื่นพันร้อยรองหมวดสิบ
ทนายปืนขุนช้างม้าสรรให้ตามควร ฯ
๏ พระบํระสาทชัยให้ทั่วกัน
ไบํอย่ามีไภยันใหญ่น้อย
ข้าศึกสู้ต่อบํระจัญแพ้พ่าย
ตายด้วยตาวยับหย้อยนอบเกล้าสยองเศียร ฯ
๏ รับพรธิราชไท้ใส่เศียร
ทั่วชุลิตจากมนเทียรที่เฝ้า
เร่งให้แจกหมายเขียนกำหนด กองนา
พร้อมกันสามโมงเช้าฤกษ์ลํ้าศุภวาร ฯ
             

เตรียมการ

๏ เสร็จจากนิเวศเท้าเนาวัง
ลดองค์ลงสถิตยังยี่ภู่
ข้าในกรมแน่นบํระดังเฟี่ยมเฝ้า
เตรียมจะโดยเสด็จสู้ขจัดเสื้ยนศึกผจญ ฯ
๏ เสื้อสนอบผ้าโพกเกล้าชายครุย
บำเหน็จทุกนายฉุยทั่วหน้า
แต่งกายดูกรายกรุยองอาจ
แม้นทหารกลั่นกล้าเศิกได้ต่อผจญ ฯ
๏ พระโหรมาพรั่งพร้อมชาวงาน
ตั้งตั่งดาดเพดานเศวตรล้วน
วงด้ายมงคลการบาตรนํ้า ปริตพ่อ
ผูกพระแสงสรรพยุทธ์ถ้วนครบเครื่องพระสนาน ฯ
๏ให้เก็บยอดมิ่งไม้หลายพันธุ์
มิตรชอบผูกทัดกรรณชื่อใช้
ที่ต้องนามไภยันรองบาท
ลาดที่สรงปูไว้เสร็จนั้นสรงสนาน ฯ
๏ แล้วปลูกศาลเทพไท้เพียงตา
ปูผ้าวงกาสารอบเท้า
ตั้งบัตรใส่เครื่องกระยาธงฉัตร
บายศรีตั้งต่อเข้าฤกษ์น้อมเทวัญ ฯ
๏ จึงเชิญบรมธาตุทั้งพระชัย
วัฒนามาตั้งในตั่งด้วย
แล้วให้ยกฤทธิไกรธงศึก
ลงคำสียอดกล้วยต้องด้วยสีวัน ฯ
๏ พอบ่ายสามโมงพร้อมคณะสงฆ์
สมเด็จอริยขัตติยวงศ์อีกทั้ง
อันดับสี่สิบองค์เศษเก้า
ราชาคณะหลายหนั้งอันดับทั้งบาเรียน ฯ
๏ จึงเสด็จยังที่ทอดอังกร
บูชิตขอสวัสดิพรเลิศล้น
สมาทานเบญจศีลสอนบำญัติ
ทรงพระมงคลหยันปริตซ้องทรงฟัง ฯ
             

ครวญลา

๏ สวดเสร็จเสด็จคืนเข้าเนาใน
ดำเนินทอดถอนใจโอ่น้อง
ฤๅพี่จะจำไกลหวนสวาท
แม่จะได้ใครพร้องเพื่อนน้องสนองคำ ฯ
๏ ถึงประทับแทบแถ้นอ่อนองค์ นะแม่
จำจิตจำใจจงจากน้อง
ตั้งแต่เนิ่นเสน่ห์ปลงร้อนจิต พี่เอย
มาแม่มาจักต้องหนึ่งน้อยจักไกล ฯ
๏ ประทับอุระโอ้อาดูร อกเอย
อยู่หลังจงอนุกูลทั่วข้า
กุศลแม่อย่าสูญเร่งเพี่ม ทำนา
จักได้พลันเห็นหน้าสู่น้องเร็ววัน ฯ
๏ พิศพักตร์หักโศกเศร้าฉันใด กูเอย
รักฤๅเคยรักไกลเร่งเศร้า
แนบเนื้อเนื้อเย็นใจร้อนดับ
หนาวพี่แอบอุ่นเคล้าฤๅเว้นเทียมผทม ฯ
๏ จุมพิตพิศโฉมแล้วถอนใจ
บำราศพิศทำไฉนนะแม่
เร่งพิศสุชลไหลสุดกลั้น กลืนนา
เร่งคะนึงตะลึงแท้เนตรช้ำนองชล ฯ
๏ นํ้าเชี่ยวจักทดสู้ลงรอ
การสงครามฤๅขอขัดได้
เป็นแต่นายใช้พอเบี่ยงบ่าย ได้แม่
เงินคำควรคึงให้เทียรย่อมห่างชม ฯ
๏ จวบคํ่ายิ่งช้ำโอ้อนา ทรเอย
ยังอยู่แต่ทิวาเดียวแล้ว
จะร้างรสเสน่หาสิ่งสุข นะแม่
จงพระน้องอยู่แคล้วโรคร้อนรันทำ ฯ
๏ ขอฝากเทพยเจ้ารักษา
บรรดารับเครื่องกระยาที่ให้
กุศลอุทิศธาราหลั่ง
ให้พระน้องขจัดไข้เสื่อมเศร้าโศกวาย ฯ
๏ นาฬิกายามล่วงแล้วไสยา
มาแม่มาเทอญมาแม่แม้
แนบบรรทับอุรภาค์พี่น่อย
รุ่งจะจำจากแล้เร่งให้เชยชม ฯ
๏ ต่างเชยต่างท่อถ้อยสนองกัน
อวยสวัสดี์พรถนอมขวัญเร่งเศร้า
ราตรีฤๅวายกระศัลย์พรับเนตร เลยนา
จนดุเหว่าเร่าเร้าเร่งรุ่งไยเร็ว ฯ
๏ ซ้ำยินสกุณไก่เพรียกตื่นตา
กาเซ็งแซ่แถกถาร่อนร้อง
แม่เอยจวนนาฬิกาจักรุ่ง แล้วเอย
พักตร์ซบพักตร์พักตร์ซ้องอืดไห้ทวีครวญ ฯ
             
ร่าย
๏ เวลาจวนสั่งเสร็จ จักเสด็จจากอาสน์ ถนอมนาฏพระนุช กำสรดสุดถอนใจ ฤๅครรไลไปรอด ทิ้งกายทอดทุ่มตน โอ้นฤมลแม่นา ดังดวงตาหัทไทย ชีพิตไว้โดยเดียว เกรียกแสนเสี้ยวภัคินิศ ร่วมอุทรชิดบปาน เคยแต่สมานคืนคํ่า ฤๅจะปลํ้าใจจาก โอ้กรรมพรากอันใด แดดาลไห้จนรุ่ง อุทัยพุ่งแสงทอง กรตระกองปฤษฎางค์ สว่างแล้วน้องพี่ ลุกจากที่ยืดองค์ ฝืนดำรงกุมกร มาจะจรจากอาสน์ เสด็จลีลาศด้วยกัน แสนกระศัลย์สุดเสียว ด้วยจะเปลี่ยวเอองค์ จึงโสรจสรงมุขแผ้ว ครั้นแล้วสู่บังคน เสร็จสรงชลวารี ชำระสีมุลทิน ทรงสุคนธ์กลิ่นรำจวน เสด็จโดยด่วนที่เสวย พนักงานเคยเตรียมพร้อม กำนัลน้อมเหลือตรา เฝ้าซ้ายขวาเหลีอไตร ปิ่นสุนงค์ในเจิมจอม เอารสพร้อมพรั่งพรู อาลัยอยู่ทุกตน พ่อกลั้นทนบำราศ แต่กุมารราชเยาว์เดียว แลสุดเสียวอาวรณ์ ด้วยยังอ่อนจะจำไกล ฝืนฤทัยแค่นเสวย สรรสิ่งเคยขืนเคี้ยว รสปราศเปรี้ยวเค็มจืด ยามยืดบรู้รส เร่งรัดทดจักจากน้อง พอเขาสนองทูลเชิญ สงฆ์เจริญชัยพร้อมแล้ว ถอนใจฝืนคลาศแคล้ว สู่ท้องพระโรงพลัน ฯ
             

แต่งองค์

ขบวนทัพ

ล่องแม่น้ำเจ้าพระยา

รับข้อมูลจาก "http://www.reurnthai.com/wiki/%C3%A0%C2%B8%C2%A5%C3%A0%C2%B8%C2%B4%C3%A0%C2%B8%C2%A5%C3%A0%C2%B8%C2%B4%C3%A0%C2%B8%E2%80%A2%C3%A0%C2%B9%E2%82%AC%C3%A0%C2%B8%C2%AA%C3%A0%C2%B8%E2%80%9D%C3%A0%C2%B9%E2%80%A1%C3%A0%C2%B8%CB%86%C3%A0%C2%B9%E2%80%9E%C3%A0%C2%B8%E2%80%BA%C3%A0%C2%B8%E2%80%9A%C3%A0%C2%B8%C2%B1%C3%A0%C2%B8%E2%80%9D%C3%A0%C2%B8%E2%80%94%C3%A0%C2%B8%C2%B1%C3%A0%C2%B8%C5%BE%C3%A0%C2%B8%C5%BE%C3%A0%C2%B8%C2%A1%C3%A0%C2%B9%CB%86%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B9%E2%82%AC%C3%A0%C2%B8%C2%A1%C3%A0%C2%B8%C2%B7%C3%A0%C2%B8%C2%AD%C3%A0%C2%B8%E2%80%A1%C3%A0%C2%B8%C2%81%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C2%8D%C3%A0%C2%B8%CB%86%C3%A0%C2%B8%E2%84%A2%C3%A0%C2%B9%C5%92_%C3%A0%C2%B9%E2%80%99%C3%A0%C2%B9%E2%80%9C%C3%A0%C2%B9%E2%80%93%C3%A0%C2%B9%E2%80%9C"
เครื่องมือส่วนตัว