จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
|
|
| แถว 1,096: |
แถว 1,096: |
| | </tpoem> | | </tpoem> |
| | | | |
| - | === ๒๓๗ รัญจวนถึงชายา ===
| |
| | === ๒๓๙ ปั่นป่วนใจ === | | === ๒๓๙ ปั่นป่วนใจ === |
| | === ๒๕๑ ชมดง === | | === ๒๕๑ ชมดง === |
การปรับปรุง เมื่อ 09:12, 5 กรกฎาคม 2552
สรรเสริญอยุธยา
|
|
| ร่าย
|
| ๑ ศรีสิทธิฤทธิไชย ไกรกรุงอดุงเดชฟุ้งฟ้า หล้ารรัวกลัวมหิมา รอาอานุภาพปราบทุกทิศ ฤทธิรุกราญผลาญพระนคร รอนลาวกาวตาวตัดหัว ตัวกลิ้งกลาดดาษดวน ฝ่ายข้างยวนแพ้พ่าย ฝ่ายข้างลาวประลัย ฝ่ายข้างไทยไชเยศ คืนยังประเทศพิศาล สำราญราษฎร์สัมฤทธิ พิพิธราชสมบัติ พิพัฒนมงคล สรสกลสีมา ประชากรเกษมสุข สนุกทั่วธรณี พระนครศรีอโยธยา มหาดิลกภพ นพรัตนราชธานีบุรีรมย์ อุดมยศโยคยิ่งหล้า ฟ้าฟื้นฟึกบูรณ์ ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๒ บุญเจ้าจอมโลกเลี้ยง | | โลกา
|
| ระเรื่อยเกษมสุขพูล | | ใช่น้อย
|
| แสนสนุกศรีอโยธยา | | ฤๅร่ำ ถึงเลย
|
| ทุกประะเทศชมค้อยค้อย | | กล่าวอ้างเยินยอ ฯ
|
| ๓ รู้มลักสรบศาสตร์ถ้วน | | หญิงชาย
|
| จักกล่าวกลอนพระลอ | | เลิศผู้
|
| ไพเราะเรียบบรรยาย | | เพราะยิ่ง เพราะนา
|
| สมปี่ลู้เสียงลู้ | | ล่อเล้าโลมใจ ฯ
|
| ๔ สรวลเสียงขับอ่านอ้าง | | ใดปาน
|
| ฟังเสนาะใดปูน | | เปรียบได้
|
| เกลากลอนกล่าวกลการ | | กลกล่อม ใจนา
|
| ถวายบำเรอท้าวไท้ | | ธิราชผู้มีบุญฯ
|
| | |
|
เมืองสรวง
|
|
| ร่าย
|
| ๕ กล่าวถึงขุนผู้ห้าว นามท่านท้าวแมนสรวง เปนพระยาหลวงผ่านเผ้า เจ้าเมืองสรวงมีศักดิ์ ธมีอัคเทพีพิลาส ชื่อนางนาฎบุญเหลือ ล้วนเครือท้าวเครือพระยา สาวโสภาพระสนม ถ้วนทุกกรมกำนัล มนตรีคัลคับคั่ง ช้างม้ามั่งมหิมา โยธาเดียรดาษหล้า หมู่ทกล้าทหาร เฝ้าภูบาลนองเนือง เมืองออกมากมียศ ท้าวธมีเอารสราชโปดก ชื่อพระลอดิลกล่มฟ้า ทิศตะวันออกหล้า แหล่งไล้สีมา ท่านนาฯ
|
| | |
|
เมืองสรอง
|
|
| ร่าย
|
| ๖ มีพระยาหนึ่งใหญ่ ธไซร้ทรงนามกร พิมพิสาครราช พระบาทเจ้าเมืองสรอง สมบัติหลวงสองราชา มีมหิมาเสมอกัน ทิศตะวันตกไท้ท้าว อคร้าวครองครองยศ ท้าวธมีเอารสราชฦๅไกร ชื่อท้าวพิไชยพิษณุกร ครั้นลูกภูธรธใหญ่ไซร้ ธก็ให้ไปกล่าวไปถาม นางนามท้าวนามพระยา ชื่อเจ้าดาราวดี นางมีศรีโสภา เปนนางพระยาแก่ลูกไท้ ลูกท้าวธได้เมียรัก ลำนักเนตรเสนหา อยู่นานมามีบุตร สุดสวาทกษัตริย์สององค์ ทรงโฉมจันทรงามเงื่อน ชื่อท้าวเพื่อนท้าวแพง จักแถลงโฉมเลิศล้วน งามถี่พิศงามถ้วน แห่งต้องติดใจ บารนี ฯ
|
| | |
|
ท้าวแมนสรวงยกไปรบเมืองสรอง
|
|
| ร่าย
|
| ๗ เมื่อนั้นไท้แมนสรวง พญาหลวงให้หา หัวเมืองมาริปอง ว่าเมืองสรองกษัตริย์กล้า อย่าช้าเราจะรบ ชิงพิภพเป็นเมืองออก เร่งบอกให้เรียบพล นายกคณชุมกัน ครันเทียบพลเศิกเสร็จ ท้าวธเสด็จพยุหบาตร ลีลาศจากพระนคร คลี่นิกรพลพยู่ห์ สู่แดนศึกบ่มิช้า เดียรดาษพลช้างม้า เพียบพื้นภูมิน ฯ
|
| | |
|
ท้าวพิมพิสาครราชขาดคอช้าง
|
|
| ร่าย
|
| ๘ ส่วนนรินทรราชา พิมพิสาครราช พระบาทครั้นได้ยิน ว่าภูมินทร์แมนสรวง ยกทัพหลวงมากระทั่ง ท้าวธก็สั่งพลออกรับ ตับตามกันเดียรดาษ พระบาทเสด็จบ่มิช้า พลหัวหน้าพะกัน แกว่งตาวฟันฉะฉาด แกว่งดาบฟาดฉะฉัด ซ้องหอกซัดยะยุ่ง ซ้องหอกพุ่งยะย้าย ข้างซ้ายรบบ่มิคลา ข้างขวารบบ่มิแคล้ว แกล้วแลแกล้วชิงข้า กล้าแลกล้าชิงขัน รุมกันพุ่งกันแทง เข้าต่อแย้งต่อยุทธื โห่อึงอุดเอาชัย เสียงปืนไฟกึกก้อง สะเทือนท้องพสุธา หน้าไม้ดาปืนดาษ ธนูสาดศรแผลง แขงต่อแขงง่าง้าง ช้างพะช้างชนกัน ม้าผกผันคลุกเคล้า เข้ารุกรวนทวนแทง ระแรงเร่งมาหนา ถึงพิมพิสาครราช พระบาดขาดคอช้าง ขุนพลคว้างขวางรบ กันพระศพกษัตริย์ หนีเมื้อเมืองท่านไธ้ ครั้นพระศพเข้าได้ ลั่นเขื่อนให้หับทวาร ท่านนา ฯ
|
| | |
|
เมืองสรองป้องกันเมืองได้ ท้าวแมนสรวงถอยทัพ
|
|
| ร่าย
|
| ๙ งานรักษาพระนคร ท้าวพิชัยพิษณุกรกันเมืองได้ ไท้แมนสรวงเสด็จคืน ท้าวพิชัยยืนครองพิภพ ปลงพระศพราชบิดาแล้วไสร้ ธก็ให้สองพระงาหน่อเหน้า ไปอยู่ด้วยย่าเจ้าวังเดียว กับสองนางเฉลียวฉลาด พี่เลี้ยงราชธิดา โดยธตราชื่อชื่น ชื่อนางรื่นแลนางโรย โดยรักษาสองอ่อนท้าว สองสมเด็จเสด็จด้าว สู่ห้องเรือนหลวง ท่านแล ฯ
|
| | |
|
พระลอครองเมืองสรอง
|
|
| ร่าย
|
| ๑๐ เมื่อนั้นไท้แมนสรวง พระยาหลวงผู้มีศักดิ์ ให้ไปกล่าวนางลักษณวดี นางมีศรีสวัสดิ์ลออ ให้แก่พระลอดิลก ยกเปนอัคมหิษี มีบริพารพระสนม ถ้วนทุกกรทกำนัล ประกอบสรรพสมบูรณ์ จึงนเรนทร์สูรราชบิดา สวรรคาไลยแล้วเสด็จ พระลอเสด็จเสวยราชย์ โฉมอภิลาสสระผม ดิสฟ้าชมบรู้ โฉมพระลอเลิศแก้ว กว่าท้าวแดนดิน แลนา ฯ
|
| | |
|
ยอโฉมพระลอ
|
|
| โคลง ๒
|
| ๑๑ รอยรูปอินทร์หยาดฟ้า | | มาอ่าองค์ในหล้า
|
| แหล่งให้คนชม แลฤๅ ฯ
|
| ๑๒ พระองค์กลมกล้องแกล้ง | | เอวอ่อนอรอรรแถ้ง
|
| ถ้วนแห่งเจ้ากูงาม บารนี ฯ
|
| ๑๓ โฉมผจญสามแผ่นแพ้ | | งามเลิศงามล้วนแล้
|
| รูปต้องติดใจ บารนี ฯ
|
| ๑๔ ฦๅขจรในแหล่งหล้า | | ทุกทั่วคนเที่ยวค้า
|
| เล่าล้วนยอโฉม ท่านแล ฯ
|
| ๑๕ เดือนจรัสโพยมแจ่มฟ้า | | ผิบได้เห็นหน้า
|
| ลอราชไซร้ดูเดือน ดุจแล ฯ
|
| ๑๖ ตาเหมือนตามฤคมาศ | | พิศคิ้วพระลอราช
|
| ประดุจแก้วเกาทัณฑ์ ก่งนา ฯ
|
| ๑๗ พิศกรรณงามเพริศแพร้ว | | กลกลีบบงกชแก้ว
|
| อีกแก้มปรางทอง เทียบนา ฯ
|
| ๑๘ ทำนองนาสิกไท้ | | คือเทพนฤมิตไว้
|
| เปรียบด้วย ขอกาม ฯ
|
| ๑๙ พระโอษฐ์งามยิ่งแต้ม | | ศศิอยู่เยียวยะแย้ม
|
| พระโอษฐ์โอ้งามตรู บารนี ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๒๐ พิศดูคางสระสม พิศศอกกลมกลกลึง สองไหล่พึงใจกาม อกงามเงื่อนไกรสร พระกรกลงวงคช นิ้วสลวยชดเล็บเลิศ ประเสริฐสรรพสรรพางค์ แต่บาทางค์สุดเกล้า พระเกศงามล้วนเท้า พระบาทไท้งามสม สรรพนา ฯ
|
| | |
|
พระเพื่อนแพงรัญจวน
|
|
| โคลง ๔
|
| ๒๑ ขับซอยอราชเที้ยร | | ทุกเมือง
|
| ฦๅเล่าพระลอเลือง | | ทั่วหล้า
|
| โฉมบาบพิตรเปลือง | | ใจโลก
|
| สาวหนุ่มฟังเปนบ้า | | อยู่เพี้ยงโหยหน ฯ
|
| ๒๒ เล่าฦๅโฉมท้าวทั่ว | | เมืองสรอง
|
| ขจรข่าวถึงหูสอง | | พี่น้อง
|
| รทวยดุจวัลย์ทอง | | ครวญไคร่ เห็นนา
|
| โหยลห้อยในห้อง | | อยู่เหยี้ยมฟังสาร ฯ
|
| ๒๓ พระแพงพระเพื่อนเพี้ยง | | พิศวง
|
| นับอยู่ในใจจง | | จอดไท้
|
| มลักเห็นดอกกลหลง | | ฉงนเงื่อน อยู่นา
|
| อกอ่อนรทวยไหม้ | | สรากหน้าตาหมอง ฯ
|
| | |
|
นางรื่นนางโรยเป็นคู่คิด
|
|
| ๒๔ นางโรยนางรื่นขึ้น | | ไปเยือน
|
| เห็นราชสองหมองเหมือน | | ดั่งไข้
|
| ทุกวันดุจดวงเดือน งามชื่น | | ไส้นา
|
| หมองดั่งนี้ข้าไหว้ | | บอกข้าขอฟัง หนึ่งรา ฯ
|
| ๒๕ ผิวไข้พูลพยาธิไซร้ | | ยาหาย ง่ายนา
|
| ไข้หลากทั้งหลายใคร | | ช่วยได้
|
| ไข้ใจแต่จักตาย | | ดีกว่า ไสร้นา
|
| สองพี่นึกในไว้ | | แต่ถ้าเผาเผือ ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๒๖ ข้าฟังเหลือที่พร้อง | | สองสมเด็จพระน้อง
|
| กล่าวนี้กลใด ฯ
|
| ๒๗ ใดขัดใจแม่ ณ เกล้า | | สองสมเด็จพระเจ้า
|
| บอกไว้งานเผือ ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๒๘ เจ็บเผือเหลือแผ่นดิน นะพี่ หลากระบิลในแหล่งหล้า นะพี่ บอกแล้วจะไว้หน้าแห่งใด นะพี่ ความอายใครช่วยได้ นะพี่ อายแก่คนไสร้ท่านหัว นะพี่ แหนงตัวตายดีกว่า นะพี่ สองพี่อย่าถามเผือ นะพี่ เจ็บเผือเหลือแห่งพร้อง โอ้เอนดูรักน้อง อย่าซ้ำจำตาย หนึ่งรา ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๒๙ ข้าไหว้ถวายชีพิต เผือข้าชิดข้าเชื่อ เขือดังฤๅเหตุใด ธมิไว้ใจเท่าเผ้า สองแม่ ณ หัวเจ้า มิได้เอนดูเผือฤๅ ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๓๐ เสียงฦาเสียงเล่าอ้าง | | อันใด พี่เอย
|
| เสียงย่อมยอยศใคร | | ทั่วหล้า
|
| สองเขือพี่หลับไหล | | ลืมตื่น ฤๅพี่
|
| สองพี่คิดเองอ้า | | อย่าได้ถามเผือ ฯ
|
| ๓๑ สิ่งนี้น้องแก้วอย่า | | โศกา นะแม่
|
| เผือจักขออาสา | | จุ่งได้
|
| ฉันใดราชจักมา | | สมสู่ สองนา
|
| จักสื่อสารถึงไท้ | | หากรู้เปนกล ฯ
|
| ๓๒ ความคิดผิดรีตได้ | | ความอาย พี่เอย
|
| หญิงสื่อชักชวนชาย | | สู่หย้าว
|
| เจ็บเผือว่าแหนงตาย | | ดีกว่า ไสร้นา
|
| เผื่อหากรักท้าวท้าว | | ไป่รู้จักเผือ ฯ
|
| ๓๓ ไป่ห่อนเหลือคิดข้า | | คิดผิด แม่นา
|
| คิดสิ่งเปนกลชิด | | ชอบแท้
|
| มดหมอแห่งใดสิทธิ์ | | จักสู่ ธแม่
|
| ให้ลอบลองท้าวแล้ | | อยู่ได้ฉันใด ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๓๔ ภายในสองนางขอบ ว่ามิชอบภายนอก ดอกห้ามว่าผิดใหญ่ เขือคิดใช่ความดี มีผู้รู้น่ากลัว เสียตัวเผือลูกไท้ จะไว้ผิดในแหล่งหล้า จะไว้หน้าแห่งหนใด ข้าเดาใจสองสบ พบกระแหน่สองศรี ใจกษัตรีมีเสียชอบ เราจะประกอบจงควร ซึ่งสองครวญจุ่งได้ ไว้ความร้ายแก่เรานา ข้าก็ว่าสองพงาอยู่เกล้า สองท้าวเจ้าไป่รู้ ไว้เผือผู้อาสา ครานี้พี่ บ ผิด ความคิดสอง บได้ สองบพิตรจักไว้ สองพี่เลี้ยงเยียใด ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๓๕ ข้าจะใช้ชาวในผู้สนิท ชิดชอบอัชฌาสัย ไปซื้อขายวายล่อง แล้วให้ท่องเที่ยวเดิร สรรเสริญสองโฉมศรี ทั่วบุรีพระลอ ขับซอยอยศอ้าง ฦๅลูกกษัตริย์เจ้าช้าง ชื่นแท้ใครเทียม เทียบนา ฯ
|
| | |
|
ยอโฉมพระเพื่อนพระแพง
|
|
| โคลง ๔
|
| ๓๖ ทุกเมืองมีลูกท้าว | | นับมี มากนา
|
| บเปรียบสองกษัตรี | | พี่น้อง
|
| พระแพงแม่ศรี | | สวัสดิ์ยิ่ง คณนา
|
| พระเพื่อนโฉมยงหย้อง | | อยู่เพี้ยงดวงเดือน ฯ
|
| ๓๗ โฉมสองเหมือนหยาดฟ้า | | ลงดิน
|
| งามเงื่อนอัปสรอินทร์ | | สู่หล้า
|
| อย่าคิดอย่าควรถวิล | | ถึงยาก แลนา
|
| ชมยะแย้มทั่วหน้า | | หน่อท้าวมีบุญ ฯ
|
| ๓๘ หมื่นขุนถ้วนหน้าส่ำ | | หัวเมือง ก็ดี
|
| อย่าใคร่อย่าคิดเคือง | | สวาทไหม้
|
| สมภารส่งสองเรือง | | สองรุ่ง มานา
|
| สองราชควรท้าวไท้ | | ธิราชผู้มีบุญ ฯ
|
| | |
|
พระลอรัญจวน
|
|
| โคลง ๒
|
| ๓๙ ยอยศสองอ่อนท้าว | | ฦๅทั่วทุกแดนด้าว
|
| ลอราชได้ฟังสาร ฯ
|
| ๔๐ ฟังตระการอยู่เกล้า | | ให้เร่งเบิกเขาเข้า
|
| มาสู่โรงธาร ท่านแลฯ
|
| ๔๑ ฟังสารสองหนุ่มเหน้า | | จอมราชครวญคิดอ้า
|
| อคร้าวหัวใจ ท่านนา ฯ
|
| ๔๒ มลักนึกในคแคล้ว | | ผิพี่มีบุญแก้ว
|
| พี่เพี้ยงไปสม เจ้านา ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๔๓ ชมข่าวสองพี่น้อง ต้องหฤทัยจอมราช พระบาทให้รางวัล ปันผ้าเสื้อสนอบ ขอบใจสูเอาข่าว มากล่าวต้องติดใจ บารนี ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๔๔ ฉันใดกูจักได้ | | สมพระนุชน้องไท้
|
| อ่อนท้าวทั้งสอง ฯ
|
| ๔๕ ท้าวธจำนองโคลงอ้าง | | โคลงบพิตรเจ้าช้าง
|
| ชื่อแท้ใดเทียม เทียบนา ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๔๖ เรียมฟังสารอ่านอ้าง | | อันผจง กล่าวนา
|
| ถนัดดั่งเรียมเห็นองค์ | | อะเคื้อ
|
| สองศรีสมบูรณ์บง | | กชมาศ กูเอย
|
| นอนแนบสองข้างเนื้อ | | แนบเชื้อ ชมเชย ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๔๗ พระกรเกยผากไท้ | | มือลูบทรวงไล้ไล้
|
| ทำเล่ห์ให้เขาเห็น ฯ
|
| | |
|
นางพี่เลี้ยงใช้คุณไสย
|
|
| ร่าย
|
| ๔๘ เปนปฤศนาแล้วไส้ ธ ก็ให้เลี้ยงดูโดยขนาด เขาก็ลาพระบาทเมื้อเมือง หน้ารุ่งเรืองชมชื่น ไปบอกแก่นางรื่นนางโรย โดยยุบลทุกสึ่ง จึ่งสองนางพี่เลี้ยง ทูลแด่สองเนื้อเกลี้ยง ถี่ถ้วนสารแสดง ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๔๙ จึ่งแสวงหายายมด ไปจรดผู้ยายำ จำเอาแต่ผู้สิทธิ์ รู้ชิดใช้กลคล่อง บอกทำนองทุกอัน ครัน ธ ช่วยลุไซร้ ตูจะให้ ลาภจงครัน จะให้รางวัลจงพอ ครั้นพระลอสมสองแล้ว อยู่ช่างยายมดแก้ว อะคร้าวใครปาน เปรียบเอย ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๓
|
| ๕๐ ยายฟังสารยายสั่นหัว | | ยายเคยแต่ตัวชั่วตัวช้า
|
| ยายจักลองเจ้าหล้า | | บ่ได้หลานเอย ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๕๑ ยายเคยใครอย่าไส้ | | ยายช่วยยายชักให้
|
| ถ่องแท้จักไป สู่นา ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๕๒ ยายว่าเยียกระใดเขาทุกผู้ ตูรู้จักเขาทั่วหน้า ย่อมชั่วช้ามิเปนกล เห็นแต่ตูสามคนแก่แม่มดเถ้า แก่เจ้าแม่มดใหญ่ จะลองใครใครก็มา จะหาใครใครก็เต้า เว้นแต่เจ้าฟ้าเจ้าแผ่นดิน ธรู้ศิลป์รู้ศาสตร์ ธ มีอำนาจมีบุญ คุณตูไกลท่านไท้ สองราชนั้นฤๅได้ อาจยื้อฤๅถึง เลยนา ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๕๓ ดังจึงตูจะรู้จัก หมอสิทธิศักดิ์สามคน รู้พระมนต์มีฤทธิ์ ลูกศิษย์ปู่สมิงพราย ยายก็นำไปบอก จึงจรอกหมอแล้วมา ข้าก็เข้าไปสู่ ปู่หมอเถ้าเจ้าหมอหลวง บำบวงบอกทุกประการ วาน ธ ช่วยกังวล หมอกล่าวกลยายมด ตูนี้ยศยังต่ำ ลองแต่ส่ำพอดี พอแรงผีแรงมนต์ เจ้าสากลผ่านหล้า หน้าผู้ใดจะลองลุ สนองนางทุทรฮู ว่า ธ เอนดูรู้จัก ผู้มีศักดิ์สิทธิ์ ผู้มีฤทธิ์มีอำนาจ อาจลอง ธ มาได้ ตูจะให้ลาภจงเต็มกอง ตูจะให้ทองเต็มโกฎิ ทั้งผู้บอกโสดจะรางวัล เชิญบอกพลันอย่าช้า จงดูรู้จักหน้า ท่านให้เต็มใจ หนึ่งรา ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๕๔ หมอว่าในใต้ฟ้า ทั่วแหล่งหล้าผู้ใด ใครจักเทียมจักคู่ ปู่เจ้าปู่สมิงพราย ธ ว่าให้ตายก็ตายทันเห็น ธว่าให้เปนก็เปนทันใจ จะลองใครใครก็มา จะหาใครใครก็บอยู่ จะไปสู่ท่านไส้ ไว้ตูจะนำไป เถ้าว่าทางไกลจรล่ำ วันนี้ค่ำสองนางเมือ พรุ่งนี้เช้าเขือเขียวมา สองนางลาสองเถ้า ไปบอกแก่สองเจ้า สองอ่อนท้าวยินดี ยิ่งนา ฯ
|
| | |
|
พระเพื่อนพระแพงทำอุบายป่วย
|
|
| โคลง ๔
|
| ๕๕ สองศรีเสวภาคย์ได้ | | ฟังสาร
|
| ถนัดดั่งพระภูบาล | | จักเต้า
|
| คือสุริยส่องบัวบาน | | สรดร่อ กันนา
|
| เกรงเกลือกเยียวความเร้า | | รั่วรู้ฤๅดี ฯ
|
| ๕๖ สองกรกลเกียดเกี้ยว | | กรรชิด
|
| แสร้งใส่กลปกปิด | | เงื่อนไว้
|
| ความขำซ่อนซอนมิด | | งำแง่ งามนา
|
| เอาชอบลอบปนให้ | | แปลกร้ายเปนดี ฯ
|
| ๕๗ พี่เลี้ยงเห็นเล่ห์แล้ว | | ยินฉงน อยู่นา
|
| สองใส่กลเหนือกล | | ใช่น้อย
|
| ไหว้พระย่ายังยล | | หลานราช ฤๅแม่
|
| สองอยู่สองเศร้าสร้อย | | สรากหน้าตาหมอง ฯ
|
| ๕๘ หมอดูหมอว่าให้ | | รับขวัญ
|
| ขวัญอ่อนเขจรจรัล | | จิ่มฟ้า
|
| ขวัญเที่ยวทั่วแดนบรร- | | พตป่า ดงนา
|
| ให้รับขวัญอย่าช้า | | พรุ่งเช้าวันดี ฯ
|
| ๕๙ ย่าเจ้าฟังข่าวร้อน | | อาดูร เดือดนา
|
| เขือเร่งเร็วไปทูล | | แด่ไท้
|
| พระภูบดินทร์สูรย์ | | ปิตุราช สองนา
|
| ข้าพี่เลี้ยงไปไหว้ | | บอกท้าวทุกอัน ฯ
|
| ๖๐ ครั้นฟังธิราชร้อน | | รนใจ อยู่นา
|
| หมอจักเอาอันใด | | เร่งให้
|
| ไปรักเรียกขวัญใน | | เขาปู่ พระเอย
|
| หมอสั่งเขือข้าได้ | | ชอบช้างตัวเร็ว ฯ
|
| ๖๑ เขือไปอุปกาศแล้ว | | เขือมา
|
| ทูลแด่สองธิดา | | อยู่เกล้า
|
| สองฟังหฤหรรษา | | ชมชื่น ใจนา
|
| สองพี่เร็วไปเช้า | | ช่วยน้องจงพลัน ฯ
|
| ๖๒ เบิกเอาช้างต้นชื่อ | | เทียมลม ธพี่
|
| กับพระพายุพลันสม | | ชื่อแท้
|
| เทียมใจเลิศแลชม | | ฝีย่าง มันนา
|
| เร็วเร่งเร็วนักแล้ | | เลิศด้วยเดิรพลัน ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๖๓ ไก่ขันเขียวผูกช้าง | | มาเทียบทั้งสองข้าง
|
| แนบข้างเกยนาง ฯ
|
| ๖๔ ไป่สันทางสั่งไท้ | | พระแต่งจงสรรพไว้
|
| เยียวปู่เจ้าเรามา ฯ
|
| ๖๕ เผือจักลาแม่ ณ เกล้า | | จักอยู่เยียวเจียนรุ่งเช้า
|
| จักช้าทางไกล ฯ
|
| | |
|
นางพี่เลี้ยงไปหาหมอเฒ่า
|
|
| ร่าย
|
| ๖๖ ขึ้นช้างไปผผ้าย มาคคล้ายโดยทาง ถับถึงกลางจรอกปู่ หมอเถ้าอยู่แลเห็น แสร้งแปรเปนโฉมมลาก เปนบ่าวภาคบ่าวงาม สองถึงถามหาปู่ ปู่หัวอยู่ยแย้ม ข้อยว่าสองแสล้ม มาแต่ด้าวแดนใด ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๖๗ สองคนึงในใคร่รู้ | | ลูกหลานปู่ฤๅผู้
|
| อื่นโอ้ไป่งาม บารนี ฯ
|
| ๖๘ กามกรรหายยั่วข้าง | | คิดแต่จักช้าช้าง
|
| ท่านไส้จักเป็น ป่วยนา ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๖๘ บนานเห็นเปนปู่ รูปเถ้าอยู่ดูหลาก สองประจากษ์ตกใจ ใครจักปูนปู่ได้ ปู่ช่วยสองลูกไท้ แต่นี้ฤๅไป อื่นเลย ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๗๐ เสียไฟเป่าหิ่งห้อย | | แรงปู่นี้รู้น้อย
|
| เผือไป่รู้เลยนอ ฯ
|
| | |
|
หมอเฒ่าพานางพี่เลี้ยงไปหาปู่เจ้า
|
|
| ร่าย
|
| ๗๑ เชิญปู่หมอขึ้นขี่ ขับช้างปรี่ปรึงตาม ทั้งสามไปรร่าย บ่ายหน้าสู่เขาเขียว เหลียวแลทางจรลิ่ว เหลียวแลทิวเทินป่า ฝ่าแฝกแขมแกมเลา ดงประเดาประดู่ หมู่ไม้ยางไม้ยูง ตเคียนสูงสุดหมอก พยอมดอกมุ่งเมฆ อเนกไม้หลายพรรณ มีวัลย์เวียนเกี้ยวกิ่ง ไม้แมกมิ่งใบรบัด ลมพานพัดรลอก ดอกดวงพวงเผล็ดช่อ กระพุ่มห่อเกสร สลอนบุษบาบาน ตระการกลิ่นหอมหื่น ชื่นซรุกลูกเหลืองล่อน ใบอ่อนต้นลำอ้วน กิ่งก้านแกมงาม ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๗๒ ตามกันไป บ หึง ถึงตีนเขาแต่ล่าง แลลิงค่างบ่างชนี ผีผิวร้องน่ากลัว หัวหูพองอยู่คคร้าม เสือสางด้ามด้อมทาง แรดควายขวางขวัดอยู่ หมู่กระทิงเที่ยวป่า วัวลานล่าเลมไพร หมู่หมีไปคคล้าย นางช้าผ้ายคคล่ำ บรู้กี่ส่ำตามสาร งูพพานพิษกล้า งูเหลือมคว้ารัดควาย เยียงผาผายปีนป่าย ฝ่ายช้างพังเซราซรึก สัตว์พันฦกพันลาย หมอมิกลัวกลายจระคล่าย เข้าป่าไปคลายคล้าย ด่วนดั้นโดยทาง ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๗๓ เอนดูสองนางตกใจกลัว รรัวหัวอกสั่น ลั่นททึกททาว สราวตามหมอผะผ้ำ เห็นแนวน้ำบางบึง ชรทึงธารห้วยยหนอง จรเข้มองแฝงฝั่ง สรพรั่งหัวขึ้นขวักไขว่ ช้างน้ำไล่แทงเงา เงือกเอาคนใต้น้ำ กล่ำตากระเหลือก กระเกลือกกลอกตากลม ผมกระหวัดจำตาย ฝ่ายหนปลายไม้แมก ฟังเสียงแสรกเง้างูด ทิ้งทูดบ่นพพึมเสียง เค้ากู่เคียงคู่ร้อง ก้องดงดุจตระหวาด ผาดฟังตกใจกลัว หมอเถ้าหัวไปพลาง โลมสองนางอย่าตกใจ บเปนใดดอกนะแม่ กระแหน่นี้จะเจ้า พระปู่เราหากทำเอง หมอมิกลัวเกรงสักสิ่ง ขับช้างวิ่งขึ้นเขา เคร่ากันไปบหึง ถับถึงแต่ตีนเขา หมอเถ้าลงจากช้าง ไว้สองนางอยู่แต่ไกล หมอจึ่งเข้าไปสู่ ปู่เจ้าปู่สมิงพราย ถึงถวายกรกราบไห้ บอกว่าพระหลานไท้ เพื่อนท้าวแพงทอง ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๗๔ ทำงนสองเท่าฟ้า | | มาทำบวงให้ข้า
|
| นำพี่เลี้ยงสองมา ฯ
|
| ๗๕ ปู่เจ้าว่าหมอไส้ | | ไปเรียกมาให้ใกล้
|
| แทบนี้อย่าขาม ฯ
|
| ๗๖ หมอบอกความสองเจ้า | | พระปู่ให้สองเข้า
|
| ไปสู่แล้วเชิญเขือ ฯ
|
| ๗๗ สองเห็นเสือกราบเฝ้า | | คร้ามกลัวก้มกรานเข้า
|
| ไปกราบไหว้ทั้งสอง ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๗๘ ตามองเสือพรับ เห็นเสือกลับเปนแมว แถวจราศศุภลักษณ์ มลักเห็นโฉมปู่เจ้า แปรรูปเถ้าหงอกสกาว คิ้วขาวขนตาเผือก กลับตระเลือกเปนบ่าว พึงมล่าวโฉมกล้องแกล้ง งามอรรแถ้งโถงเถง ทรงลักเลงเสสรวล สคราญครวญงามถนัด รบัดเปนกลางแก่ ตระแหน่รูปลักษณดี มีมารยาทเสี่ยมสาร สองถวายสการบาชา อันแต่งมาทุกสึ่ง จึ่งทูลสารสองไท้ สองราชก้มกราบไหว้ พระบาทเจ้ากูมา ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๗๙ ทุกขธิดาเท่าฟ้า | | เห็นแต่พระเจ้าข้า
|
| พระปู่เจ้าองค์เดียว ฯ
|
| ๘๐ ขับเขียวมาแต่เช้า | | สองให้เชิญพระเจ้า
|
| โปรดเปลื้องทุกข์หลาน ท่านเทอญ ฯ
|
| ๘๑ เชิญช่วยภารลุแล้ว | | เงินแลทองกองแก้ว
|
| อเนกข้าขอถวาย ฯ
|
| ๘๒ กามกรรหายเหิ่มไหม้ | | พระช่วยพระชักให้
|
| ลอราชพ้นความตาย ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๘๓ ปู่ไป่ผายตอบถ้อย อยู่น่อยหนึ่งบมินาน ปู่ก็ธิญาณเล็งดู กูจะช่วยควรฤๅมิควร รู้ทั้งมวลทุกอัน ด้วยผลกรรม์เขาแต่ก่อน ทำหย่อนหย่อนตึงตึง ส่วนจะถึงบมิหยุด เท่าว่าจะพลัดสุดพลันม้วย ด้วยผลกรรมเขาเอง แต่เพรงเขาทั้งสอง ทำบุญปองจะไจ้ ขอได้พึ่งบุญตู ปู่ดูเสร็จจึ่งว่า สองนางอย่ากล่าวอ้าง ถึงสินจ้างสินบล ตนกูจักไปสู่ ถึงที่อยู่สองเจ้า เขือเข้าไปก่อนกล่าว ข่าวดังนี้ให้ฟัง กูจะไปภายหลังบช้า ผิมิวันนี้อ้า พรุ่งนี้กูถึง ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๘๔ สองพึงใจคำปู่ ไหว้รับอยู่บมิวาง สองนางสนองคำตอบ ขอบคำพระปู่เจ้า เสมออำมฤตร้อยเต้า มาโสรจให้สร่างสเบย ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๘๕ พระเอยเขือข้ามา จักตายช้าตายมอด เนื้อนกหลอดหนทาง สางแสกทูดคูดเค้า ขอพึ่งบุญพระเจ้า จงพ้นความกลัว ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๘๖ ปู่หัวอยู่ยะแย้ม ข้อยว่าสองแสล้ม
|
| อย่าร้อนใจเขือ ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๓
|
| ๘๗ สองนางเมือเห็นวัน | | จงทันออกปากป่า
|
| ไปว่าหลานแก้วถ้า | | ถ้าท่านทูลสาร ฯ
|
| | |
|
กระบวนกลับชมไพร
|
|
| ร่าย
|
| ๘๘ มินานนางโรยนางรื่น ไหว้ปู่ชื่นชมลา กับหมอมาขึ้นช้าง เลียบเดิรข้างตีนเขา คืนไต่เต้าตามทาง เหลียวหลังพลางจะไจ้ ชมไม้ไหล้สอาด เหมือนปราสาทพิศาล คือพิมานมนเทียร อาเกียรณ์แกมดอกแดง แสงดุจปัทมราค ภาคใบเขียวสรด คือมรกตรุ่งเรือง ดอกเหลืองเพียงทองสุก ขาวดุจมุกดาดาษ โอภาสพรรณพิจิตร พิพิธภูมิลำเนา งามเอาใจใช่น้อย คล้อยลงถึงดินต่ำ เลงสบส่ำพฤกษา งามพอตาตาดู เพราะพอหูหูฟัง นกประนังกันร้อง เพราะไพรก้องป่าก้อง เพรียกพื้นพงพี ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๘๙ เสียงโนรีสาริกา สัตวาฝูงดุเหว่า แขกเต้าเคล้าคลิ้งโคลง นกเอี้ยงโองคู่เคียง เสียงแซงแซวภูรโดก โคกม้าม่ายนางนวล กระสาสรวลกระสันต์ กางเขนขันแผ่แพน แอ่นอกจอกจิบกด ขุนยูงชดขนฟ้อน กระหย้อนหางฟฟาย นางยูงรายรอบเฝ้า ทรายทองเคล้าคู่เคียง ระมั่งเมียงม่ายคู่ เกลื่อนกล่นอยู่คคล่ำ บรู้กี่ส่ำกี่สาร เห็นตระการสรนุก จริวจราวซุกจรจรัล บรู้กี่พรรค์ปูปลา นกหกดาดาษอยู่ หงส์เหิรสู่สระสรง เป็ดน้ำลงลอยล่อง ทุงทองท่องจรจรัล จากพรากพรรค์ฟูมฟอง คับแคครองคู่หว้าย ดอกบัวผ้ายจับบัว ภมรมัวเมาซราบ อาบลอองเกสร สลอนบุษบาบาน ตระการดอกบัวแดง แฝงบัวขาวคลี่คล้อย สร้อยสัตบรรณบงกช รรวยรสกลิ่นจงกล นิโลตบลโกมุท อุบลบุษบัวเผื่อนฉลับ ป่ากลัวกลับกลายสรนุก สำราญสุขเปรมปรีดิ์ ช้างเร็วรี่ผาดผัง ถึงวังใกล้ปราสาท รับขวัญราชธิดา ขวัญสองมาสมสู่ อยู่กับองค์อ่อนไท้ ไฟแดดอย่ารู้ไหม้ ไข้อย่ารู้ถึง แม่เลย ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๙๐ คำนึงใดอย่าแคล้ว | | ลุลาภโดยใจแก้ว
|
| อยู่เคล้าฤๅคลา หนึ่งเลย ฯ
|
| | |
|
ตั้งโรงพิธีรับปู่เจ้า
|
|
| ร่าย
|
| ๙๑ ส่วนธิดาทั้งสอง ตั้งเตียงทองรองราชอาสน์ พิดานดาษดัดบน เทียบขนนเขนยตระสัก ม่านปักแพร้วแพรพรรณ สรรพของหอมหาได้ สรรพดอกไม้หาถ้วน ล้วนแก้วต่างข้าวตอก ช่อดอกไม้เงินทอง ของกินสรรพอาหาร ตระการแกล้มเหล้าเข้า แต่งไว้รับปู่เจ้า ว่าแต่งไว้รับขวัญ ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๙๒ ไป่ทันว่าจะแจ้ว | | พระปู่เจ้ามาแล้ว
|
| ก่อนแล้ถึงเรือน ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๙๓ เห็นหาวเหมือนจรคลุ้ม ชรอุ้มบนเวหา สองสงกาจะไจ้ สองประนมมือไหว้ รอยปู่เจ้าเรามา ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๙๔ แลหาสองพี่เลี้ยง | | เห็นแต่ไกลมาเพี้ยง
|
| ดั่งได้กินเมือง ฯ
|
| ๙๕ ประนังเนืองนั่งเฝ้า | | ข้าจึ่งลงช้างเข้า
|
| มากราบไหว้สองนาง ฯ
|
| ๙๖ สองแลพลางสองไหว้ | | ใดดั่งนี้รอยไท้
|
| ปู่เจ้าเราฤๅ ฯ
|
| ๙๗ เขาว่าคือท่านแท้ | | พระปู่เสด็จมาแล้
|
| อย่าได้สงกา ฯ
|
| ๙๘ มาจะอาราธน์ปู่เจ้า | | กรประนมตั้งเกล้า
|
| กราบไหว้ทั้งหลาย ฯ
|
| ๙๙ ปรายข้าวตอกดอกไม้ | | ถวายธูปเทียนทองไหว้
|
| กราบเกล้าสดุดี ฯ
|
| ๑๐๐ พระมียศยิ่งฟ้า | | ขอพระเอนดูข้า
|
| ท่านให้เห็นองค์ ท่านนา ฯ
|
| | |
|
ปู่เจ้าสำแดงตนทำอาถรรพ์
|
|
| โคลง ๔
|
| ๑๐๑ สองผจงอาราธนไหว้ | | อารักษ์
|
| ขอท่านแสดงสิทธิศักดิ์ | | อย่ากั้ง
|
| ขอเปนที่พำนัก | | นิตยแด่ เผือนา
|
| ขอพระปู่เจ้าตั้ง | | แต่งให้เปนตัว ฯ
|
| ๑๐๒ บัดเดี๋ยวพระปู่ให้ | | เห็นองค์ ท่านนา
|
| งามรูปงามโฉมยง | | อะเคื้อ
|
| บผอมบพีทรง | | บหนุ่ม งามนา
|
| บแก่ผมผิวเนื้อ | | ปากคิ้วตาตรู ฯ
|
| ๑๐๓ สองเจ้าเห็นปู่เจ้า | | สองชม ชื่นนา
|
| สองกราบกรบังคม | | เคี่ยมไหว้
|
| สองถวายเครื่องอุดม | | สบสิ่ง แลนา
|
| ผจงแต่งบูชาไท้ | | ปู่เจ้าจงเอา ฯ
|
| ๑๐๔ ปู่เห็นสองเจ้าเพ่ง | | ภักดี อยู่นา
|
| ใจปู่ปองปรานี | | หนุ่มเหน้า
|
| ปู่เอากระยาศรี | | ผจงแต่ง ถวายนา
|
| เห็นปู่รักสองเจ้า | | พี่น้องยินดี ฯ
|
| ๑๐๕ แล้วสองกราบไหว้บ่ำ | | บวงสรวง ท่านนา
|
| ความยากแถลงทั้งปวง | | ถี่ถ้อย
|
| ขอพระช่วยชูทรวง | | ทุกข์เทวษ ไส้พ่อ
|
| ลุลาภเขือข้าข้อย | | ท่าได้โดยจง ฯ
|
| ๑๐๖ จักถวายแก้วเก้าโกฏิ | | เงินทอง
|
| แลสิ่งแลเกวียนกอง | | ลาภให้
|
| วัวควายเผือกเขาทอง | | หงส์ห่าน หมูนา
|
| เป็ดไก่เหล้าเข้าไหว้ | | ปู่เจ้าแทนคุณ ฯ
|
| ๑๐๗ ปู่ฟังปู่ว่าอ้า | | อดสู บารนี
|
| สองอย่าบนบานตู | | เกลียดจ้าง
|
| ภักดีสิ่งเดียวดู | | ดียิ่ง ดีนา
|
| ความโรคเขือจักร้าง | | อย่าร้อนใจเขือ ฯ
|
| ๑๐๘ ใช่กลผีไส้ขาด | | มเมอมา อยากนา
|
| เร่ร่อนขวนขวายหา | | เตร่ต้อง
|
| ขุกเท็จกล่าวมารษา | | จำท่าน บนนา
|
| ทำบาปมาเลี้ยงท้อง | | ร่างร้ายฤๅอาย ฯ
|
| ๑๐๙ เรานี้เราเทพเจ้า | | จอมผา ไส้นา
|
| เขาใส่สมญาเรา | | ปู่เจ้า
|
| แรงบุญส่งสนองมา | | พูนเพิ่ม แลแม่
|
| เสวยพิภพล้านเข้า | | ชั่วฟ้าล่มกัลป์ ฯ
|
| ๑๑๐ สิทธิฤทธิเรืองเดชน้อย | | ผลบุญ ส่งนา
|
| สร้างกุศลเปนทุน | | บ่ร้อน
|
| สมบัติดั่งมีกุล | | ไหลหลั่ง มานา
|
| สรรพพิภพช้าช้อน | | เลิศล้วนสมบูรณ์ ฯ
|
| ๑๑๑ ปู่เห็นสองเจ้าปู่ | | ปรานี นักนา
|
| จักช่วยสองกษัตรีย์ | | อย่าร้อน
|
| จักเชิญพระลอลี | | ลาสู่ สองนา
|
| สองแม่อย่าไข้ข้อน | | อยู่ถ้าฟังสาร ฯ
|
| ๑๑๒ สองไหว้สองกราบเกล้า | | สองถาม
|
| ยังเท่าใดขุนงาม | | จักเต้า
|
| ปู่เฉลยใช่คนทราม | | คนชั่ว นะแม่
|
| ขุนขี่เกล้าหน่อเจ้า | | แผ่นผู้มีบุญ ฯ
|
| ๑๑๓ หมอเถ้าหมอแก่แก้ | | คุณความ มากนา
|
| จักกำหนดโดยถาม | | ไป่ได้
|
| หลานเอยค่อยพยายาม | | ฤๅรอด เราเลย
|
| บร่างนานนักไท้ | | ธิราชผ้ายถึงเรา ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๑๑๔ สองนงเยาว์เคร่าถ้า | | แม้ว่าเห็นพระช้า
|
| จึ่งให้ไปเตือน ปู่เทอญ ฯ
|
| ๑๑๕ เตือนสองสระเกศแก้ว | | พระประสิทธิ์ให้แล้ว
|
| ปู่เจ้าลาสอง ฯ
|
| ๑๑๖ มองตาเมิลปู่ผ้าย | | หายบัดเดี๋ยวเห็นคล้าย
|
| คลาศเพี้ยงลมลิว ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๑๑๗ เฉียวฉิวถึงที่อยู่ ปู่เอาไม้เลี้ยงไม้ไล่ ไม้ไผ่ไขว่ลูกลม เขียนพระตนกลมอยู่กลาง เขียนสองนางข้างแลองค์ สองอนงค์กอดรูปท้าว โนมน้าวชักชวนมา ยันต์มายารายรอบ รายขอบทั้งสี่คู่ ปู่ชปณมนต์เมิลไม้ ยางใหญ่ได้เจ็ดอ้อม ปู่ปั่นมือตีค้อม ยอดตั้งติดดิน ฯ
|
| | |
|
พระลอคลุ้มคลั่ง
|
|
| ร่าย
|
| ๑๑๘ ครั้นยางยินคำปู่ ใจพระลออยู่บมิกลม ปู่เอาลูกลมปักปลายยาง วางมือบัดเดี๋ยวดาย ปลายไม้ผายยยัน ใบไม้ผันยย้าย คล้ายลุกตรงตระบัด ลมพัดลูกลมผัน กลกังหันคคว้าง ลอบพิตรเจ้าช้าง ปั้นเพี้ยงลมผัน ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๑๑๙ ฝันเห็นพระเพื่อนไท้ | | แพงทอง
|
| สองแนบนอนแนมสอง | | ตราบไท้
|
| สองศรีสอดกรตระกอง | | กอดราช แลนา
|
| ชวนชักไปไล้ไล้ | | สู่บ้านเมืองสรอง ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๑๒๐ พระทองผทมตื่นขึ้น | | สทึ่นเที้ยรสรอื้น
|
| ประหว่าโอ้โหยหา ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๑๒๑ บ่คลาสมปฤดีบพิตร พระสนมสะกิดกันดู เห็นพระภูธรพิการ จึ่งเอาสารพิกล ดลแด่ภควดี ชนนีนาถรู้ข่าว ร้อนผผ่าวหฤทัย ธไปยังลูกบพิตร ท้าวธเห็นผิดแก่ตา ธ ก็ว่า บาบงกชจอมใจ พ่อเปนใดแก่อกแม่ ท้าวก็ทูลแด่แม่ ณ หัว วันนี้ตัวขาสั่น ใจข้าปั่นผัดผัน คืนนี้ฝันเห็นถนัด ว่าสองกษัตริย์เพื่อนแพงทอง นอนแนบสองข้างข้า หน้าแนบหน้าอิงอร สองสอดกรกอดเกื้อ โลมลูบเชื้อเชิญไป ใจข้าไหวดังจะผก อกข้าปั่นดังจะคว่ำ ทุกข์บรู้กี่ส่ำแสนเศร้า จักใคร่เต้าไปหา เยียวลูกลาแม่ ณ เกล้า ขอบพิตรพระเจ้า ท่านท้าวเอนดู ลูกรา ฯ
|
| | |
|
พระแม่ให้นายแก้วนายขวัญหาหมอมาแก้ได้
|
|
| โคลง ๔
|
| ๑๒๒ ออกท้าวฟังลูกไท้ | | ทูลสาร
|
| ถนัดดังใจจักลาญ | | สวาทไหม้
|
| น้ำตาท่านคือธาร | | แถวถั่ง ลงนา
|
| ไห้บรู้กี่ไห้ | | สรอื้นอาดูร ฯ
|
| ๑๒๓ ตีอกโอ้ลูกแก้ว | | กลอยใจ แม่เอย
|
| เจ้าแม่มาเปนใด | | ดั่งนี้
|
| สมบัติแต่มีใน | | ภพแผ่น เรานา
|
| อเนกบรู้กี้ | | โกฏิไว้จักยา พ่อนา ฯ
|
| ๑๒๔ นายแก้วจักอยู่เร้ง | | ไปหา
|
| เร็วเร่งพระโหรมา | | อย่าช้า
|
| หาหมู่หมื่นแพทยา | | หมอภูต มานา
|
| หาแม่มดถ้วนหน้า | | หมู่แก้กฤติยา ฯ
|
| ๑๒๕ นายขวัญหาจุ่งถ้วน | | ทั้งหลาย
|
| ทุกหมื่นขุนมุลนาย | | ช่วยไล้
|
| เถมิลไพร เร่งขวนขวาย | | ยาป่า มานา
|
| ยาเทศทั้งปวงไว้ | | ฝ่ายข้างชาวคลัง ฯ
|
| ๑๒๖ คลังกูคลังลูกแก้ว | | กูนา
|
| จักจ่อมจ่ายเยียวยา | | หน่อเหน้า
|
| สิ้นทั้งแผ่นดินรา | | แม่ลูก ก็ดี
|
| สิ้นแต่สินจงเจ้า | | แม่ได้แรงคืน ฯ
|
| ๑๒๗ ขวนขวายถึงขนาดพร้อม | | เพรียงกัน
|
| หมอว่าใดทำสรรพ์ | | สิ่งนั้น
|
| บนานพระลอพลัน | | สรว่าง เสบยนา
|
| ถ้อยหมู่หมอมาหั้น | | ท่านให้เหลือเฟือ ฯ
|
| ๑๒๘ ออกท้าวธิราชได้ | | แรงรมย์
|
| นางพระยาพระสนม | | ชื่นหน้า
|
| มนตรีไพร่เมืองชม | | สดชื่น เสบยนา
|
| ลอบพิตรเจ้าหล้า | | สว่างคลุ้มหายมัว ฯ
|
| | |
|
ปู่เจ้าเพิ่มกำลังอาถรรพ์
|
|
| โคลง ๒
|
| ๑๒๙ สองบัวบุษป์อยู่ถ้า | | ฟังข่าวพระลอช้า
|
| อกร้อนคือไฟ ฯ
|
| ๑๓๐ ให้ไปเตือนปู่เจ้า | | ปู่ว่ามีหมอเถ้า
|
| แก่แก้คุณเรามากนา ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๑๓๑ ปู่ก็เอาธงสามชาย รายยันต์มากกว่าเก่า เขียนพระลอเจ้าอยู่กลาง เขียนสองนางแนบสองข้าง กอดเจ้าช้างรัดรึง ชักทึงท้าวชวนเต้า แล้วปู่เป่าตะเคียนใหญ่ เก้าอ้อมใช่สามาญ ปลายไม้กรานก้มลง ปู่เอาธงปักผลักขึ้น ต้นไม้ฟื้นฟฟั่น ใบไม้สั่นฟฟัด ลัดลุกขึ้นยืนตรง ลมลิ่วธงททัด พัดถูกธงทท้าว ลมสร้าวเสียวเฉียวฉิว ปลิวกระพือยาหยูก ถูกพระองค์ท่านไท้ ถนัดดังสองนางไล้ ลูบให้แลเห็น องค์นา ฯ
|
| | |
|
พระลอฟั่นเฟือนหนักขึ้น
|
|
| ร่าย
|
| ๑๓๒ ท้าวธเปนหนักเล่ากว่าก่อน ดังเห็นสองอ่อนแก่ตา มาชักไท้ธสู่หย้าว มาเชิญท้าว ธ สู่เรือน ใจท้าว ธ เฟือนฟฟั่น สั่นพระองทท้าว น้าวพระองค์ยยัน ผันพระพักตร์บพิตร ไปยังทิศตวันออก เขาจึงบอกนาฎบุญเหลือ ธ รีบเมือยังลูกไท้ ไห้มาพลางรันทด สลดฤทัยพระองค์ ทรุดนั่งลงแลพระพักตร์ พระลอลักษณดิลก ทาบตีอกร้องไห้ มือทุ่มทรวงไล้ไล้ ลูกแก้วกับตน แม่เอย ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๑๓๓ เจ้าไข้ทุกข์แม่เพี้ยง | | ภูเขา ลูกเฮย
|
| เจ้าเคลื่อนทุกข์บางเบา | | สว่างร้อน
|
| มาเห็นพ่อเงียบเหงา | | หนักกว่า ก่อนนา
|
| ทุกข์เร่งซ้อนเหลือซ้อน | | ยิ่งฟ้าทับแด ฯ
|
| ๑๓๔ หญิงชายเหลือแหล่งหล้า | | ฤๅยล ยากนา
|
| เห็นแต่เราสองคน | | คู่ม้วย
|
| ฉันใดพ่อกับตน | | เปนดั่ง นี้นา
|
| แม้พ่อตายตายด้วย | | พ่อแล้จอมใจ แม่เอย ฯ
|
| ๑๓๕ นายขวัญนายแก้วเร่ง | | ขวนขวาย หนึ่งรา
|
| หาหมู่หมอทั้งหลาย | | ทั่วหน้า
|
| มาเร็วเร่งยาสาย | | สมรแม่ เร็วรา
|
| เดิรด่วนอย่าได้ช้า | | ช่วยด้วยหัวใจ ฯ
|
| ๑๓๖ หาสิ้นสบส่ำถ้วน | | มดหมอ
|
| ทั้งแผ่นดินฤๅหลอ | | อยู่ได้
|
| มาแก้พระเลืองลอ | | ฤๅเคลื่อน คลายเลย
|
| พระแม่ไท้เห็นไท้ | | ลูกท้าวพิศวง ฯ
|
| ๑๓๗ ท่านไท้ชุมถ้วนมิ่ง | | มนตรี ท่านนา
|
| เผยม่านผายเสาวนีย์ | | ท่านพร้อง
|
| สมเด็จปิ่นภูมี | | ศวรราช เรานา
|
| ยา บหายไข้ข้อง | | สวาทแค้นคาใจ ฯ
|
| ๑๓๘ ตรวจไตรหาหน้าหมู่ | | มดหมอ
|
| ดีจะยังเหลือหลอ | | อยู่บ้าง
|
| สิ่งใดจะพึงพอ | | คิดเร่ง คิดนา
|
| ใดชอบทำอย่าร้าง | | เร่งเทิ้ญเร็วทำ ฯ
|
| | |
|
หมอสิทธิไชยแก้ได้
|
|
| ร่าย
|
| ๑๓๙ มนตรีจำพระกฤษฎีกา ตรวจหาหมอทุกผู้ จึงรู้ว่าหมอสิทธิไชย นั้นออกไปอยู่ป่า รู้มลักกว่าทั้งหลาย คุรพันลายพันลึก ตรึกไตรศาสตราคม บันสมสิทธิสามรรค ชำงัดโดยคุณโดยฤทธิ์ ธประกาศิตเสร็จสรรพ เขาเร่งรับปู่เข้ามา ปู่ตั้งลากูณฑ์พิธี พลีเทพผู้มีฤทธิ์ ศักดิ์สิทธิมนตราคม บันสมทํโดยศาสตร์ ให้พระลอราชหายหลง ให้ท้าวธสรงอุทกมนต เจ้าสากลสว่างเสบย เสวยโอสถประสิทธิ์ อันมีฤทธิ์พิเศษ สระพระเกศพระสกนธ์ ตั้งมณฑลสามชั้น บั้นในไว้อารักษ์ กลางไว้ยักษ์บริบาล ทวารนอกไว้ปิศาจ อากาศไว้ภูตคณา อยู่รักษาทุกแห่ง แล้วแต่งการเอิกเกริก เบิกสมโภชพิธี เป็นบายศรีทำขวัญราช พระบาทให้รางวัล สรรพ์อุปโภคพิพิธ แก่หมอสิทธิไชย หมอถัดไปโดยลำดับ ให้สำรับเสื้อผ้า ให้แก่หมอถ้วนหน้า ผู้อยู่เฝ้ารักษา ท่านนา ฯ
|
| | |
|
ปู่เจ้าเกณฑ์พลผีป่ายกไปรบเมืองสรวง
|
|
| โคลง ๔
|
| ๑๔๐ เอ็นดูสองราชไท้ | | ธิดาท่านนา
|
| ท่าบ่เห็นโหยหา | | อกไหม้
|
| พระลอราชจักมา | | ฤาไป่มาเลย
|
| สองราชละห้อยไห้ | | แต่ถ้าภูบาล ฯ
|
| ๑๔๑ จึ่งใช้สองพี่เลี้ยง | | ไปพลัน
|
| ถามปู่เป็นฉันใด | | ดั่งนี้
|
| ข้าไปบังคมคัล | | พระปู่ แลนา
|
| พระปู่เฮยยังกี้ | | เมื่อท้าวจักมา ฯ
|
| ๑๔๒ ปู่เล็งเห็นทั่วแล้ว | | ทุกอันนาแม่
|
| บอกข่าวเขาแก้กัน | | แต่งเฝ้า
|
| มดหมอจักเทียมทัน | | เขายากนักนา
|
| ไว้ปู่จักกลอยเถ้า | | ต่อด้วยเข้าเอง ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๑๔๓ เขืออย่าเกรงเกลือกข้า | | สองจักพลันเห็นหน้า
|
| พระบาทท้าวจักถึง แม่แล ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๑๔๔ ปู่รำพึงถึงเทพดา หากันมาแต่ป่า มาแต่ท่าแต่น้ำ มาแต่ถ้าคูหา ทุกทิศมานั่งเฝ้า พระปู่เจ้าทุกตำบล ตนบริพารทุกหมู่ ตรวจตราอยู่ทุกแห่ง ปู่แต่งพระพนัสบดี ศรีพรหมรักษ์ยักษกุมาร บริพารภูตปีศาจ ดาเดียรดาษมหิมา นายกคนแลคน ตนเทพผู้ห้าวท้าวผู้หาญ เรืองฤทธิ์ชาญเหลือหลาย ตั้งเป็นนายเป็นมุล ตัวขุนให้ขี่ช้าง บ้างขี่เสือขี่สีห์ บ้างขี่หมีขี่หมู บ้างขี่หมูขี่เงือก ขี่ม้าเผือกผันผาย บ้างขี่ควายขี่แรด แผดร้องก้องน่ากลัว ภูตแปรตัวหลายหลาก แปรเป็นกากภาษา เป็นหัวกาหัวแร้ง แสร้งเป็นหัวเสือหัวช้าง เป็นหัวกวางหัวฉมัน ตัวต่างกันพันลึก ละคึกกุมอาวุธ เครื่องจะยุทธ์ยงยิ่ง เต้นโลดวิ่งระเบง คุกเครงเสียงคะครื้น ฟื้นไม้ไหล้หินผา ดาดดากันผาดเผ้ง ระเร้งร้องก้องกู่เกรียง เสียงสะเทือนธรณี เทียบพลผีเสร็จสรรพ ปู่ก็บังคับทุกประการ จึ่งบอกสารอันจะใช้ ให้ทั้งยามนตร์ดล บอกทั้งกลอันจะทำ ให้ยายำเขาเผือด มนตราเหือดหายศักดิ์ ให้อารักษ์เขาหนี ผีเขาแพ้แล้วไซร้ กูจึ่งจะใช้สลาเหิร เดิรเวหาไปสู่ เชิญพระภูธรท้าว ชักมาสู่สองหย้าว อย่าคล้าคำกู สั่งนี้ ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๑๔๕ น่าดูพล ปู่เจ้า | | จอมผา
|
| อึงอึดอัมพรคลา | | คลาดเต้า
|
| ผีผาภูตคณา นับโกฏิ | | เกรียงแฮ
|
| ไคลคลี่พลคลาเต้า | | ด่วนได้โดยโพยม ฯ
|
| ๑๔๖ พิศเพี้ยนผีพวกพ้อง | | เพียงพล มารแฮ
|
| เต็มป่าพฤกษ์ไพรสณฑ์ | | แหลกหลู้
|
| บนานก็มาดล | | แดนราช
|
| ผีฝ่ายแดนขุกรู้ | | เร่งเร้งเรียกกัน ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๑๔๗ มากลากลาดกันแดน ผีแขกแค้นเข่นขุก ผีแดนรุกรบพุ่ง แล่นไล่ยุ่งโลดเต้น บ้างหลบบ้างหลีกเร้น บได้ตอบตี ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๑๔๘ ผียยุ่งรบกับด้วย | | ผีแขวง แดนนา
|
| ผีทุ่มผีไล่แทง | | ผาดผ้าย
|
| ผันแผงแผดรบแรง | | ร้องเร่ง พลนา
|
| ผีแขกรุกราญร้าย | | รบเร้ารอนผลาญ ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๑๔๙ ผียยุ่งรบกัน ครรชิตฤทธิราวี ผีทุ่มผีไล่แทง รบแรงผันเผ็งแผด ผีเจ้าแจดจ้ายจ้าย ร้องเร่งพลคล่ำคล้าย ผาดผ้ายรุกราญ ฯ
|
| | |
|
หมอสิทธิไชยหมดทางแก้
|
|
| ร่าย
|
| ๑๕๐ ผีบันดาลไฟคคลุ้ม ให้ควันกลุ้มเวหา ด้วยแรงยาแรง มนต์ ผีแดนทนทานยาก จึ่งฝากข่าวแก่ลม กึกก้องอมพรมี่ ลัดพลัดปรี่ปรึงมา บอกแก่เทพดาเสื้อเมือง ฟ้าหล้าเหลืองอุบาทว์ อากาศคลุ้มเปนควัน ฟ้าเครงครรชิตผ่า ใจเมืองบ้าดังจะผก หัวอกเมืองดังจะพัง เทพดาฟังฟฟั่น ตกใจสั่นระรัว กลัวฤทธิ์พระปู่ ผู้มีเดชเกรียงไกร หมอสิทธิไชยเล็งเห็น ทีนี้เข็ญเกิดใหญ่ ปู่หมอใคร่ใจดู ครูกูชี้ให้เห็น อันเปนนั้นปรตยักษ์ ด้วยสิทธิศักดิ์ผีสาง จึ่งทูลแด่ออกนางนาฎชนนี ฟังคดีอัศจรรย์ ว่าจะกันกันบได้ ให้มาเห็นเข็ญปลาด ทุกประ การนาฎพิลาป สองมือทาบตีอกไห้ ใครจักช่วยเจ้าได้ ลูกแก้วกับตน แม่เฮย จอมใจแม่ฮา ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๑๕๑ ปู่หมอใดดั่งนี้ | | อกกู
|
| เชิญปู่เล็งแลดู | | ก่อนไส้
|
| ปู่เอยเอนดูตู | | เชิญช่วย ตูรา
|
| ปู่ช่วยลุจักให้ | | กึ่งแล้เมืองหลวง
|
| ๑๕๒ ปู่ดูปู่ว่าพ้น | | แรงนัก แม่ฮา
|
| เทพดาสิทธิศักดิ์ | | ท่านใช้
|
| ผีสางสุรารักษ์ | | เราพ่าย หนีนา
|
| ยาท่านเติมมาให้ | | เสื่อมข้างยาเรา ฯ
|
| ๑๕๓ ที่สู้ดูที่สิ้น | | จักกัน แลนา
|
| ทุกเทพผีสางสรรพ์ | | พ่ายแพ้
|
| ยังยาหยูกทุกอัน | | เราเสื่อม ไปนา
|
| มนต์แลยาจักแก้ | | ท่านได้ฉันใด ฯ
|
| ๑๕๔ ปรานีออกท้าวราช | | มารดา ท่านนา
|
| ฟังเร่งแสนโศกา | | หมื่นไหม้
|
| น้ำตาบ่เสบยตา | | แถวถั่ง ลงนา
|
| ไห้บ่รู้กี่ไห้ | | แหบแห้งหัวใจ ฯ
|
| | |
|
พระลอเสวยสลาเหิน ขอลาไปหาพระเพื่อนพระแพง
|
|
| ร่าย
|
| ๑๕๕ ผีภายในแล่นออก แลนา ผีภายนอกแล่นเข้า แลนา เทพดาปู่เจ้าสั่ง แลนา มาทำดั่งปู่สอน แลนา ให้ย่อหย่อนทุกสิ่ง แลนา จึ่งให้สารไปกล่าว แลนา จึ่งให้ข่าวไปถึง แลนา สมึงพรายผู้เถ้า แลนา ปู่เจ้าฟังแล้วไส้ แลนา ปู่จึ่งใช้สลาเหิร แลนา เดิรเวหาไปสู่ แลนา ตกลงอยู่รคน แลนา ปนหมากเสวยท่านไท้ แลนา ครั้นท่านได้หยิบเสวย แลนา บนานเลยลอราช แลนา ใจจะขาดรอนรอน แลนา ถึงสายสมรพี่น้อง คิดบลุเลยข้อง ขุ่นแค้นอาดูร ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๑๕๖ ท้าวทูลธิราชไท้ | | ชนนี
|
| ไหว้บาทบงกชศรี | | ใส่เกล้า
|
| ข้าพระอยู่มามี | | ใจเหนื่อย พระเอย
|
| จักใคร่ลาพระเจ้า | | เที่ยวเหล้นพนาสนฑ์ ฯ
|
| ๑๕๗ ออกท้าวฟังลูกไท้ | | ทูลลา ท่านนา
|
| เจ้าแม่เปนใดนา | | ดั่งนี้
|
| มดหมออยู่รักษา | | สงวนราช นะพ่อ
|
| สุดกำลังเขาชี้ | | ยากแท้ทุกอัน ฯ
|
| ๑๕๘ ผีสางเขาส่งซ้ำ | | เติมมา มากนา
|
| มนตรมายายา | | หยูกซ้ำ
|
| วันใดราชลีลา | | ยกย่าง ไปนา
|
| อกแม่ผอมไข้ขว้ำ | | หล่มหล้มพระองค์ ฯ
|
| ๑๕๙ พระลอลาบ่ได้ | | ทนทุกข์ อยู่นา
|
| บัดนั่งบัดนอนลุก | | ละห้อย
|
| ไอศวรรย์บ่เปนสุข | | เสวยโศก ไส้นา
|
| โหยคนึงเสน่ห์สร้อย | | บ่ได้สร่างเสบย ฯ
|
| ๑๖๐ นางเมืองนั่งแนบเฝ้า | | จอมกษัตริย์
|
| ถนอมบาทบงกชรัตน์ | | ใส่เกล้า
|
| พระสนมรำเพยพัด | | ไกวแกว่ง วีนา
|
| พระราชชนนีเล้า | | ลูบไล้โลมขวัญ ฯ
|
| ๑๖๑ พระลอบสร่างเศร้า | | ศรีหมอง อยู่นา
|
| หลับมเมอหาสอง | | หนุ่มหน้า
|
| เคลิ้มไคล้หวาดใจปอง | | หองไป่ ลุเลย
|
| คิดคนึงโอ้อ้า | | ใคร่กลั้นใจตาย ฯ
|
| ๑๖๒ ตื่นขึ้นวอนว่าข้า | | จักไป
|
| ประพาสชมไพรพลาง | | ไล่ช้าง
|
| ชมพนมพนาไลย | | พลางไล่ มฤคนา
|
| ชมป่าดงพงกว้าง | | เถื่อนถ้ำสระศรี ฯ
|
| ๑๖๓ ออกท้าวฟังลูกไท้ | | ปรารมภ์ อยู่นา
|
| ปากว่าจะไปชม | | ช่อไม้
|
| ครั้นไปจะไปสม | | สองนาฎ แลนา
|
| ใส่เล่ห์วอนไจ้ไจ้ | | จักห้ามฉ้นใด ฯ
|
| ๑๖๔ หาโหรหาถ้วนมิ่ง | | มนตรี
|
| หาปู่สิทธิไชยลี | | ลาศเต้า
|
| แถลงคำแก่นกษัตรีย์ | | ทุกสิ่ง แลนา
|
| โหรว่าจักห้ามเจ้า | | แผ่นหล้าฤๅฟัง ฯ
|
| ๑๖๕ สิทธิไชยทูลแด่เจ้า | | จอมกษัตริย์
|
| แม้นเทพมาทัดทัด | | บ่ได้
|
| มนตรีว่าเห็นขัด | | ทุกสิ่ง แลนา
|
| จักส่งสารถึงไท้ | | สืบสร้องกลความ ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๑๖๖ ธขอบคำความมนตรี | | กลกล่าวดีชอบแท้
|
| แก้อื่นบได้แก้ | | ดั่งนี้เห็นควร ฯ
|
| ๑๖๗ จึ่งเสด็จยวรยาตรเต้า | | กล่าวแก่พระลอเจ้า
|
| พ่อเฮ้ยปรานี แม่รา ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๑๖๘ แม่ฟังคำพ่อว่า ใคร่เล่นป่าชมเขา แม่เดาใช่คำจรึง พ่อคำนึงอื่นไส้ พระบอกจงจริงให้ แม่รู้เต็มใจ หนึ่งรา ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๑๖๙ ข้ารำพึงอื่นแท้ | | จะบอกความจริงแล้
|
| พระห้ามขัดใจ ลูกนา ฯ
|
| ๑๗๐ สิ่งใดพอใจแก้ว | | ยังห่อนฤๅให้แคล้ว
|
| ขัดข้องใจขุน แม่นา ฯ
|
| ๑๗๑ เปนตามความชอบแล้ว | | จ้กแต่งตามใจแก้ว
|
| ก่ำพร้าฤๅขืน อื่นเลย ฯ
|
| ๑๗๒ พระเอยหัวใจข้า | | คิดใคร่ไปเห็นหน้า
|
| เพื่อนไท้แพงทอง ฯ
|
| ๑๗๓ ความปองลูกบ่ได้ | | บ ร้างเห็นหน้าไท้
|
| ธิราชแล้นะหัว ลูกเอย ฯ
|
| ๑๗๔ ลาบัวบาทเจ้าหล้า | | ไปสู่สองแล้วข้า
|
| จึ่งผ้ายคืนมา ฯ
|
| | |
|
พระแม่อาดูร
|
|
| โคลง ๔
|
| ๑๗๕ เจ้าไปแล้วเจ้าจัก | | คืนเมือ ลูกเอย
|
| เนื้อสู่เสือฤๅเสือ | | จักไว้
|
| ฟังคำพ่อคิดเหลือ | | เหลือที่ คิดนา
|
| คิดบ่ได้ล้วนได้ | | แต่ร้อนฤๅเสบย ฯ
|
| ๑๗๖ โดย ธ คิดชอบถ้อย | | คลองความ
|
| จักแต่งไปสู่ถาม | | พี่น้อง
|
| จักรับพงางาม | | สองสู่ พระนา
|
| ได้ง่ายฤๅขัดข้อง | | เท่าเส้นยองใย ฯ
|
| ๑๗๗ ดำริห์โดยราชนี้ | | เยียวนาน
|
| เยียวพ่อสองเยาวมาลย์ | | ห่อนให้
|
| ทางไกลเที่ยวทูลสาร | | ยลยาก พระเอย
|
| ข้าพระไปเองได้ | | ง่ายแท้ทุกอัน ฯ
|
| ๑๗๘ พ่อไปแล้วนะเจ้า | | คืนมา รอดฤๅ
|
| บ รอดเลยราชา | | อย่าผ้าย
|
| ยาอีกสิ่งมนตรา | | คมยิ่ง ยานา
|
| ผีก็ร้ายคนร้าย | | รอดได้กลใด ฯ
|
| ๑๗๙ เมืองเราอุบาทว์ร้าย | | แรงนัก ลูกเอย
|
| เขาส่งผีสางศักดิ์ | | ข่มแล้ว
|
| ฤๅบาปิ่นไตรจักร | | จักรอด ฤๅพ่อ
|
| หล้มแผ่นดินหล้มแก้ว | | แม่หล้มไอศวรรย์ ฯ
|
| ๑๘๐ รอยท้าวทูลบาทเบื้อง | | บุญขจร
|
| พระปู่เขาเรารอน | | ขาดเกล้า
|
| เขาคุมเคียดจักหลอน | | ทำโทษ แทนนา
|
| ฤๅพ่อจักไปเข้า | | สู่เงื้อมมือเข็ญ ฯ
|
| ๑๘๑ ถึงกรรมจักอยู่ได้ | | ฉันใด พระเอย
|
| กรรมบ่มีมีใคร | | ฆ่าข้า
|
| กุศลส่งสนองไป | | ถึงที่ สุขนา
|
| บาปส่งจำตกช้า | | ช่วยได้ฉันใด ฯ
|
| ๑๘๒ ผิไปแล้วและ | | ถึงกรรม์ ก็ดี
|
| ตกนรกแสนศัลย์ | | หมื่นไหม้
|
| เสวยสุขโสดเสวยสวรรค์ | | เพราะอยู่ ก็ดี
|
| บ อยู่เลยลาไท้ | | ธิราชแล้วจักไป ฯ
|
| ๑๘๓ ทาบตีอกไห้พ่าง | | เมือมรณ์
|
| คำแม่สอนสุดสอน | | บ่ได้
|
| รอยกรรมราชจักหลอน | | จักล่อ พระฤๅ
|
| รู้เท่ารู้เว้นไว้ | | กลัดกลุ้มมัวมน ฯ
|
| ๑๘๔ จำศีลบท่อยถ้วน | | เจ็ดวัน ลูกเอย
|
| คลังคลี่ทานผลปัน | | เท่าฟ้า
|
| ขอมีลูกใจธรรม์ | | ชายชอบ ใจนา
|
| แม่จึ่งได้เจ้าหล้า | | แม่แล้สุดใจ แม่เอย ฯ
|
| ๑๘๕ สิบเดือนอุ้มท้องพระ | | ลอลักษณ์
|
| สงวนบ่ลืมตนสัก | | หนึ่งน้อย
|
| ตราบพระปิ่นไตรจักร | | เสด็จคลอด มานา
|
| ถนอมอาบอุ้มค้อยคอ้ย | | ลูบเลี้ยงรักษา ฯ
|
| ๑๘๖ แลวันสามคาบป้อน | | เปนนิตย์
|
| บมิให้ใครทำผิด | | แผกเจ้า
|
| แสนสงวนคู่ชีวิต | | ฤๅใคร่ กลายเลย
|
| เทียรผดุงคุ้งเท้า | | ตราบรู้เสวยเอง ฯ
|
| ๑๘๗ บรรจงกับเข้าแต่ง | | ของเสวย
|
| บ มิได้เลินเล่อเฉย | | หนึ่งน้อย
|
| สรรพเครื่องพระลูกเฮย | | ไตรตรวจ แต่งนา
|
| บ วางใจกึ่งก้อย | | แก่ผู้ใดทำ ฯ
|
| ๑๘๘ แต่น้อยแม่พร่ำเลี้ยง | | รักษา พ่อนา
|
| จนเจริญชนมา | | ตราบได้
|
| สมบัติผ่านภูวดา | | ถวัลยราช
|
| ฤๅพ่อจำจากให้ | | แม่นี้ตรอมตาย ฯ
|
| ๑๘๙ คงชีพหวัดได้พึ่ง | | ภูมี พ่อแล
|
| ม้วยชีพหวังฝากผี | | พ่อได้
|
| ดังฤๅพ่อจักลี | | ลาจาก อกนา
|
| ผีแม่ตายจักได้ | | ฝากให้ใครเผา ฯ
|
| ๑๙๐ สุดใจสุดแม่ห้าม | | ภูธร
|
| สอนบ่ฟังแม่สอน | | จักเต้า
|
| หนักใจหนักอาวรณ์ | | ทุกข์ใหญ่ หลวงนา
|
| แม่อยู่ตั้งแต่เศร้า | | โศกร้อนฤๅเสบย ฯ
|
| ๑๙๑ ลูกเอยจากแม้โอ้ | | กรรมใด นาพ่อ
|
| ตั้งแต่คิดเด็จไป | | สู่สร้อย
|
| แม่เดียวอยู่อาไลย | | ทนเทวษ แลนา
|
| มาแม่จะชมน้อย | | หนึ่งให้คลายใจ ฯ
|
| | |
|
พระแม่จุมพิตสั่ง
|
|
| โคลง ๔
|
| ๑๙๒ ชมปรางชมผากเผ้า | | ริมไร เกศนา
|
| เชยปากตาตรูไตร | | เพริศพริ้ง
|
| ชมพักตรดั่งแขไข | | ขวัญเนตร
|
| บพิตรพ่องามสิงคลิ้ง | | จูมแก้มเชยกรรณ ฯ
|
| ๑๙๓ จูบนาสิกแก้วแม่ | | หอมใด ดุจนา
|
| จูบเคียงคางคอใจ | | จักขว้ำ
|
| จูบเนื้อจูบนมใส | | เสาวภาคย์ พระเอย
|
| จูบไหล่หลังอกซ้ำ | | จูบข้างเชยแขน ฯ
|
| ๑๙๔ จักเชยพระลูกถ้วน | | สรรพางค์
|
| พระลูกประนมกรพลาง | | จึ่งพร้อง
|
| พระควรจูบแต่กลาง | | กระหม่อม ไส้นา
|
| แก้มเกศพระเจ้าต้อง | | สั่งข้าพระควร ฯ
|
| ๑๙๕ ลูกรักแก้วแม่เอ้ย | | ปรานี แม่รา
|
| พระบาทบงกชศรี | | ใส่เกล้า
|
| ฤๅบาปิ่นภูมี | | ทัดแม่ ใยพ่อ
|
| ขอจูบบัวบาทเจ้า | | สั่งเจ้าจอมใจ ฯ
|
| ๑๙๖ พระรักพระว่าไว้ | | เหนือหัว
|
| ข้าบาทบงกชกลัว | | บาปได้
|
| พระคุณโปรดเปนตัว | | สอนสั่ง มานา
|
| ข้าไป่แทนคุณไท้ | | เท่าเส้นใยยอง ฯ
|
| ๑๙๗ รอยกรรมจักจากเจ้า | | จอมกษัตริย์
|
| รอยบาปเพรงจำพลัด | | ออกท้าว
|
| พระคุณไป่แทนขัด | | ใจดั่ง นี้นา
|
| ยาหยูกเขาโน้มน้าว | | ลูกให้ใหลหลง ฯ
|
| | |
|
พระแม่ประทานโอวาทและอำนวยพร
|
|
| ร่าย
|
| ๑๙๘ เมื่อนั้นอนงคเทพี ชนนีนาฎราชรันทด สลดหฤทัยดั่งจะหว่า ท้าว ธ ก็ว่าเจ้าลอลักษณ์ แม่รักเจ้าแม่นา รักยิ่งตายิ่งตัว รักยิ่งหัวยิ่งชีพ แต่นี้จอมทวีปแม่จะจาก พรากแม่พรากพระบุรี ศรีกษัตริย์มีเจ็ดสิ่ง พระมิ่งแม่จงจำ ยำคำแม่อย่าคลา รีตท้าวพระยาอย่าคลาด อย่าประมาทลืมตน อย่ารคนคนเท็จ ริรอบเสร็จจึ่งทำ คิดทุกคำจึ่งออกปาก อย่าให้ยากแก่ใจไพร่ ไต่ความเมืองจงตรง ดำรงพิภพให้เย็น ดับเข็ญนอกเข็ญใน ส่องใจดูทุกกรม อย่างมชมความเท็จ ริรอบเสร็จเกื้อทางธรรม์ ทีจะกันกันจงหมั้น ทีจะคั้นคั้นจงเปนกล ส่องต้นหนคนใช้ เลือกหาใจอันสัตย์ ดัดมนตรีโดยยุกติ์ ปลุกใจคนให้หาญ ผลาญเพรียงไพร่เพรียงเมือง อาญาเรื่องเรื้อยราษฎร์ กันนิกรอาจเกื้อไพรี ดับกลีอย่าให้ลุก อย่าชิงสุกก่อนห่าม อย่าล่ามม้าสองปาก อย่าลากพิษตามหลัง อย่าให้คนชังลักแช่ง แต่งคนให้คนรัก ชักชวนคนสู่ฟ้า เบื้องหน้าเทพยอยศ จงปรากฎชอบแล้ว อย่าได้แคล้วรำพึง คำนึงอย่ารู้มลาย จงอย่าหายยศพ่อ ต่อม้วยฟ้าหล้าสวรรค์ กัลปประลัยอย่ารู้ลาญ ภูบาลเจ้าจงจำ ตามคำแม่โอวาท พ่อสุดสวาทแก่แม่เฮย จงสวัสดิ์แก่เจ้าเทอญ ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๑๙๙ จงเจริญศรีสวัสดิ์เรื้อง | | เดชา
|
| ทุกข์โศกโรคไภยา | | อย่าพ้อง
|
| ศัตรูหมู่พาลา พาลพ่าย | | ฤทธิ์พ่อ
|
| เสวยสุขอย่าเคืองข้อง | | ขุ่นแค้นอารมณ์ ฯ
|
| ๒๐๐ ขอลุสมสบสร้อย | | สองนาง
|
| ขออย่าลุเล่ห์ทาง | | เสน่ห์นั้น
|
| ขอคิดอย่าใจจาง | | คำแม่ สอนนา
|
| ขอพ่อเร็วคืนกั้น | | ขอบแคว้นไกรกรุง ฯ
|
| ๒๐๑ ขอฝากฝูงเทพไท้ | | ภูมินทร์
|
| อากาศพฤกษาสินธุ์ | | ป่ากว้าง
|
| อิศวรนรายณ์อินทร์ | | พรหเมศ ก็ดี
|
| ช่วยรักษาเจ้าช้าง | | อย่าให้มีไภย ฯ
|
| ๒๐๒ ได้คืนชีพิตเจ้า | | จอมกษัตริย์
|
| จักแต่งธงธวัชฉัตร | | เพริศแพร้ว
|
| เทียนทองระย้ารัตน | | งามชื่น ตาแฮ
|
| เป็ดไก่บายศรีแก้ว | | แต่งแก้สบสถาน ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๒๐๓ ท้าวฟังสารท่านไท้ | | บังคมก้มกราบไหว้
|
| รับถ้อยคำสอน ฯ
|
| ๒๐๔ รับพรใส่เศียรไว้ | | แก้เกศเช็ดบาทไท้
|
| ท่านท้าวชนนี ท่านนา ฯ
|
| ๒๐๕ กรชลีเหนือเกล้า | | ลาสมเด็จท้าวเจ้า
|
| สู่ท้องโรงธาร ฯ
|
| | |
|
พระลอโองการสั่งเสนามนตรี
|
|
| ร่าย
|
| ๒๐๖ โองการสั่งมนตรี ผู้ภักดีต่างใจ อยู่ระไวต่างองค์ ดำรงรั้งรักษา ภาราเราจงบำรุง ผดุงราษฎร์อย่าให้เคือง ศัตรูเมืองเร่งบำบัด หนึ่งจอมกษัตริย์แก่นไท้ ถนอมบาทบงกชไว้ เหมือนเมื่อเที้ยรกูยัง ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๒๐๗ แล้วตรัสสั่งขุนพล พวกพหลเหี้ยมหาญ เร่งเตรียมการพยุหบาตร จัตุรงคราชเรืองรบ ครบทุกหมู่ทุกหมวด ตรวจให้สรรพโดยเขบ็จ จัดให้เสร็จโดยขบวร กูจักยวรยาตรเต้า ในวันรุ่งพรุ่งเช้า แต่งตั้งเตรียมพลัน ฯ
|
| | |
|
พระลอสั่งลาพระชายา
|
|
| ร่าย
|
| โคลง ๒
|
| ๒๐๘ เสร็จผายผันสู่ห้อง | | เรือนหลวงโลมลาน้อง
|
| อยู่เจ้าจงดี แม่ฮา ฯ
|
| ๒๐๙ เรียมจะลีลาศเต้า | | อยู่แม่อยู่อย่าเศร้า
|
| ไป่ช้าคืนสม แม่แล ฯ
|
| ๒๑๐ ลักษณวดีกรมทรวงสร้อง | | ทุกข์แทบเลือดตาย้อย
|
| เนตรน้ำนองนูน ฯ
|
| ๒๑๑ นบนิ้วทูลเจ้าหล้า | | พระองค์อาจละข้า
|
| บาทไว้ผู้เดียว พระเอย ฯ
|
| ๒๑๒ ทางไกลเปลี่ยวสัตว์ร้าย | | ผีคนองหลอนคล้าย
|
| ทำเล่ห์ให้เห็นตัว ฯ
|
| ๒๑๓ กลัวศัตรูฝ่ายหน้า | | หลังพระเสียใจข้า
|
| ดุจดับแก้วสองดวง ฯ
|
| ๒๑๔ ขอห้ามหวงเจ้าหล้า | | อยู่ปกเกศเกล้าข้า
|
| พระบาทท้าวอย่าไป ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๒๑๕ สิ่งใดในโลกล้วน | | อนิจจัง
|
| คงแต่บาปบุญยัง | | เที่ยงแท้
|
| คือเงาติดตัวตรัง | | ตรึงแน่น อยู่นา
|
| ตามแต่บุญบาปแล้ | | ก่อเกื้อรักษา ฯ
|
| ๒๑๖ จากนุชเรียมขุ่นไข้ | | อารมณ์ เรียมนา
|
| จากที่สมไปสม | | เกลือกแคล้ว
|
| ผิจักอยู่อกกรม | | เกรียมสวาท นาแม่
|
| จำพี่จำจากแก้ว | | ไป่ช้าคืนสม ฯ
|
| ๒๑๗ พระไปแม้พระได้ | | สมสอง
|
| ไหนจะคืนคงครอง | | ครอบเกล้า
|
| อย่าคิดอย่าจงปอง | | สองปล่อย มาฤๅ
|
| สองจักลองโลมเล้า | | อยู่ว้าวังขัง ฯ
|
| ๒๑๘ จำจากใช่จากด้วย | | ชังสมร แม่นา
|
| จากแม่รักฤๅรอญ | | ขาดได้
|
| เด็จบัวแม่เด็จอร | | ยังเยื่อ ใยนา
|
| ไปบ่ลืมน้องไท้ | | อย่าร้อนรนทรวง ฯ
|
| | |
|
(บทที่ ๒๑๘ ฉบับสมุดไทยเป็นดังนี้)
|
|
| ๒๑๘ จำจากจำราศสร้อย | | สายสมร พี่นา
|
| มนตรยายำจำจร | | ไต่เต้า
|
| อยู่ฤาสมสุขอร | | ชาเยศ เลยแม่
|
| แม้มิตายจากเจ้า | | จักบ้าเสียคน ฯ
|
| | |
|
|
|
| ๒๑๙ สุดทานสุดทัดท้าว | | สุดบุญ
|
| ทรงโศกพัตรซบซุน | | ร่ำไห้
|
| เหนือบาทยุคลขุน | | ครวญคร่ำ ไปนา
|
| สยายเกศเช็ดบาทไท้ | | ธิราชไว้เปนเฉลิม ฯ
|
| ๒๒๐ เห็นโศกเพิ่มโศกท้าว | | กลอยนาง
|
| พลางพระโลมนุชพลาง | | ปลอบน้อง
|
| อย่าโศกจะเปนลาง | | ในพฤกษ์ ไพรนา
|
| ดับทุกข์ดับเทวษข้อง | | ขุ่นแค้นเสียโฉม ฯ
|
| ๒๒๑ เสร็จโลมเสร็จสั่งเจ้า | | จอมสนม
|
| สนมอยู่อย่าเกรียมกรม | | อกไหม้
|
| ปวงนางรับคำคม | | บัวบาท ท่านนา
|
| ซบสอึกสอื้นไห้ | | แซร่ซร้องแรงโรย ฯ
|
| ๒๒๒ เสียงโหยเสียงไห้มี่ | | เรือนหลวง
|
| ขุนหมื่นมนตรีปวง | | ป่วยซ้ำ
|
| เรือนราษฎร์ร่ำตีทรวง | | ทุกข์ทั่ว กันนา
|
| เมืองจะเย็นเปนน้ำ | | ย่อมน้ำตาครวญ ฯ
|
| ๒๒๓ เห็นไห้ทุกหมู่ถ้วน | | หญิงชาย
|
| ใจสั่นรันทดกาย | | ท่านไท้
|
| สูเอยอย่ากรรหาย | | เหิมโศก นักนา
|
| ทุกข์นักมักเกิดไข้ | | มักไข้พลันตาย ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๒๒๔ โศกเสื่อมคลายใจราช เสร็จสั่งนาฎสั่งสนม ถ้วนทุกกรมกำนัล ท้าว ธ บ ทันไสยา แสงจันทราโอภาส ดาราดาษดารก ตกต่ำคล้อยเจียนรุ่ง ผกายพรึกพุ่งอัมพรา ไก่ตื่นตาปรบปรือ ปีกกระพือขันเร้า เสียงดุเหว่าเกริ่นร้อง เสด็จสู่ห้องบังคน นางถวายชลเอางาน ภูบางสู่ที่สรง ชำระพระองค์ บ นาน ทรงสุคนธ์ธารกลิ่นลลุง ปรุงปนทองธารทรง ผจงสนับเพลาบวร ภูษาภรณ์เลื่อมลาย รัดพัสตรพรายไพจิตร พิศชายไหวยยาบ ชายแครงคาบเครือวัลย์ พิพิธพรรณเสื้อสนอบ รัดอุระรอบเรืองรอง สังวาลตรองตาบประดับ ทับทรวงแสงร่วงรุ้ง พลอยเพ็ชรพุ่งยรรยง ทรงทองกรจำรัส พาหุรัดรูปมังกรกลาย ธำมรงค์พรายเพริศแพร้ว มกุฎแก้วแสงใส ทรงพิไชยอาวุธเสร็จ บพิตรเสค็จนวยนาด ดั่งพระยาราชไกรสร จากศิขรคูหารัตน์ บัดถึงเกยบมินาน ขุนช้างชาญควาญขับ ประทับเทียนเกยแก้ว ทรงคอคชสารแล้ว เคลื่อนแคล้วพลพฤนท์ ฯ
|
| | |
|
ยาตรา
|
|
| โคลง ๒
|
| ๒๒๕ แตรสังข์พิณพาทย์ฆ้อง | | เสียงประโคมครื้นก้อง
|
| แหล่งหล้ากรุงไกร ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๒๒๖ พระยาไชยนุภาพล้ำ | | เลิศเหลือ
|
| ชาญชำนิเศิกเสือ | | ปราบแผ้ว
|
| งามสรรพลักษณเจือ | | ใจราช สงวนนา
|
| ข่ายภู่รัตคนแพร้ว | | เพริศพร้อมดาวทอง ฯ
|
| ๒๒๗ สองขอยอยศไท้ | | มหิมา
|
| ดูดั่งองค์อมรา | | สู่หล้า
|
| พาหนะดุจคเชนทรา | | จอมเทพ เปรียบฤๅ
|
| พลดั่งพลหยาดฟ้า | | แหล่งหล้าสรรเสริญ ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๒๒๘ ธงหน้าเดินนำพล ธงโบกบนสัญญา เคลื่อนพลดาโดยด่วน ถ้วนทุกหมู่ทุกหมวด ขุนตำรวจสารวัด จัดแจงเดิรคู่เคียง ม้าเดิรเรียงเดิรราย ขยายระยะโดยควร นายถือทวนหมายมาด ภู่แดงดาษปลิวปลาย สพายแล่งศรมหิมา เครื่องอาชายรรยง งามบรรจงเพริศแพร้ว ล้วนแก้วก่องแกมมาศ อัศวชาติสินธพ แลเลิศลบเผ่นผยอง ลองเชิงร้องเครงครืน สู้ศึกยืนบ่มิพ่าย นายขี่ขับเข้มแขง ล้วนตำแหน่งยศเจ้าหล้า ขุนม้าหมื่นม้าครัน พันม้านายม้ามาก พิศโสภาคย์โสภา มากดาษดาแต่งแง่ แผ่ตนตามเจ้าหล้า แห่ไปหน้าก็มาก แห่หลังหลากเหลือหลาย แห่ฝ่ายซ้ายดาษดา แห่ฝ่ายขวาดาษเดียร พิศเพียนพร้อมงามสรรพ คณนานับบมิถ้วน ล้วนม้าลักษณม้าเลิศ เฉกโฉมเฉิดแห่งหล้า พิศยิ่งงามถ้วนหน้า ยิ่งม้าเมืองบน ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๒๒๙ แลพวกพลยรรยง ธงนำพลยยับ ดับกองร้อยกองพัน แห่กองทันกองแล่น แห่แหนแน่นขุนหมื่น ดูระรื่นมหิมา คณนาไปสล้าง พวกพลด้างพลดาบ พลกำซาบธนู ดูพลหอกพลห้าว ดูพลง้าวพลงาม พลเขนตามเสโลห์ โตมรสลอนปืนไฟ ย่อม พลไกรโอ่อ่า งามสง่าพรรณราย ไพร่เดิรนายเดิรดับ สำหรับถ้วนขุนหาญ ขี่สารสูงแกล้วกล้า ดาบหน้าสลาบครุฑควร เดิร โดยขบวรแหนแห่ นายแวงแหล่เหลือหลาย นายแวงซ้ายแวงขวา นายแวงหน้าแวงหลัง แวงจัตุลังคบาท รักษาราชนฤบดี นายแวงสี่ตีนช้าง ช้างพระคชกรรกง แวงองครักษ์ตำรวจ กวดขันแหนแห่ห้อม ล้อมพระคชสำหรับ ขับทวิรถรัตนาสน์ พลหน้าดาษดูยง อลงกฎกุญชร บวรวิภูษา เครื่องราชาธิราช งามถึงขนาดเพริศพร้อม งามเครื่องงามพลห้อง เสด็จไท้พระบาท ท่านนา ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๒๓๐ ดูดาษกลิ้งกลดพรรณราย บดชุมสายพรายพรรณ มยุรฉัตรชั้นเพราพริ้งเพริศ กรรชิงเฉิดตรูตราโลก พัดโบกพัดจามร พัดภูธรยยาบ สองตราบข้างยยับ ประดับกษัตริย์ กำนัลสรรพโภคพิพิธติดตาม คานหามเก้าอี้ บ รู้กี้หมู่สังกัด ขนัดนายพลแกล้วกล้า แห่หนหน้าเหลือแหล่ แห่หนหลังเหลือหลาย แห่หนซ้ายเหลือตรา แห่หนขวาเหลือไตร นอกจากไปสองฝ่าย เปนข่ายขอบกรรกง ยรรยงศัพทไกรเกรียง เสียงแตรสังข์พาทย์ฆ้อง กึกก้องเสทือนธรณิน ไท้ธิบดินทรลีลา มีมหิมาอาจอง ดูยรรยงกว่าชิ่นแล ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๒๓๑ พระองค์โอภาสเพี้ยง | | ศศิธร
|
| เสด็จดุจเดือนเขจร | | แจ่มฟ้า
|
| ดวงดาวดาษอัมพร | | เรียงเรียบ
|
| ดูดุจพลเจ้าหล้า | | รอบล้อมเสด็จโดย ฯ
|
| | |
|
ครวญ
|
|
| โคลง ๔
|
| ๒๓๒ พระเลงแลราษฎร์รั้ว | | เรือกสวน เรือกนา
|
| พิศไร่นานึกอวร | | อ่อนไท้
|
| ป่านี้รูปรอยครวญ | | ถึงพี่
|
| อกอ่อนรทวยไหม้ | | คร่ำแค้นใครโลม ฯ
|
| ๒๓๓ จักไปบใคร่แคล้ว | | เทพี พี่เอย
|
| จักใคร่คืนคิดศรี | | ฝ่ายหน้า
|
| ไปดีอย่าไปดี | | ใดดั่ง นี้นา
|
| คิดเร่งอ้างว้างว้า | | ห่วงหน้าคิดหลัง ฯ
|
| ๒๓๔ หนหลังเสาวภาคย์ล้วน | | ความรัก
|
| ยาหยูกเขาขลังนัก | | ฝ่ายหน้า
|
| จักคืนพระลอลักษ์ | | ฤๅใคร่ คืนเลย
|
| ตัดฝ่ายคืนเจ้าหล้า | | แต่ตั้งจักไป ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๒๓๕ คลี่ไคลพลคล้ายคล้าย แลนา เร่งฝ้ายเร่งคลาดคลา แลนา ล่วงแดนนาแดนไร่ แลนา ไต่ทางหลงทางหลาย แลนา กลายถิ่นฐานบ้านนอก แลนา ต้นหนบอกตำบล แลนา ให้หยุดพลเอาทับ แลนา ไพร่พรึบจับการจวน แลนา แต่งตามขบวนเขบ็จ แลนา ท้าว ธ เสด็จพพลาทอง แลนา เสนานองนั่งเฝ้า ลอบพิตรพระเจ้า ท่านท้าวมหิมา ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๒๓๖ พี่เลี้ยงข้าถนอมบาท ชาวมหาดเปนกำนัล เฝ้าคั่งคัลโดยกำหนด พระสุริยลดลงต่ำ จะใกล้ค่ำระเรื่อย ลมฉ่ำเฉื่อยฉุนสมร พระภูธรคำนึง ถึงพระราชเทพี ลักษณวดีเพื่อนภิรมย์ โฉมสนมหนุ่มหน้า มือลูบอกโอ้อ้า ด่วนร้างเรียมตรอม อยู่แลฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๒๓๑ พระองค์โอภาสเพี้ยง | | ศศิธร
|
| เสด็จดุจเดือนเขจร | | แจ่มฟ้า
|
| ดวงดาวดาษอัมพร | | เรียงเรียบ
|
| ดูดุจพลเจ้าหล้า | | รอบล้อมเสด็จโดย ฯ
|
| ๒๓๒ พระเลงแลราษฎร์รั้ว | | เรือกสวน เรือกนา
|
| พิศไร่นานึกอวร | | อ่อนไท้
|
| ป่านี้รูปรอยครวญ | | ถึงพี่
|
| อกอ่อนรทวยไหม้ | | คร่ำแค้นใครโลม ฯ
|
| ๒๓๓ จักไปบใคร่แคล้ว | | เทพี พี่เอย
|
| จักใคร่คืนคิดศรี | | ฝ่ายหน้า
|
| ไปดีอย่าไปดี | | ใดดั่ง นี้นา
|
| คิดเร่งอ้างว้างว้า | | ห่วงหน้าคิดหลัง ฯ
|
| ๒๓๔ หนหลังเสาวภาคย์ล้วน | | ความรัก
|
| ยาหยูกเขาขลังนัก | | ฝ่ายหน้า
|
| จักคืนพระลอลักษ์ | | ฤๅใคร่ คืนเลย
|
| ตัดฝ่ายคืนเจ้าหล้า | | แต่ตั้งจักไป ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๒๓๕ คลี่ไคลพลคล้ายคล้าย แลนา เร่งฝ้ายเร่งคลาดคลา แลนา ล่วงแดนนาแดนไร่ แลนา ไต่ทางหลงทางหลาย แลนา กลายถิ่นฐานบ้านนอก แลนา ต้นหนบอกตำบล แลนา ให้หยุดพลเอาทับ แลนา ไพร่พรึบจับการจวน แลนา แต่งตามขบวนเขบ็จ แลนา ท้าว ธ เสด็จพพลาทอง แลนา เสนานองนั่งเฝ้า ลอบพิตรพระเจ้า ท่านท้าวมหิมา ฯ
|
| | |
|
|
|
| ร่าย
|
| ๒๓๖ พี่เลี้ยงข้าถนอมบาท ชาวมหาดเปนกำนัล เฝ้าคั่งคัลโดยกำหนด พระสุริยลดลงต่ำ จะใกล้ค่ำระเรื่อย ลมฉ่ำเฉื่อยฉุนสมร พระภูธรคำนึง ถึงพระราชเทพี ลักษณวดีเพื่อนภิรมย์ โฉมสนมหนุ่มหน้า มือลูบอกโอ้อ้า ด่วนร้างเรียมตรอม อยู่แลฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๒๓๗ เห็นเดือนดุจดั่งหน้า | | เพาพงา พี่เอย
|
| เรียมเรียกนงนุชมา | | พี่ถ้า
|
| เลงแลเหล่าเห็นตรา | | กต่าย เปล่านา
|
| เดือนยะแย้มแย้มหน้า | | ใคร่กลั้นใจตาย ฯ
|
| ๒๓๘ เห็นดาวเดียรดาษห้อง | | เวหา
|
| เหมือนหมู่สาวสนมมา | | ใฝ่เฝ้า
|
| พิศดูย่อมดารา | | เรียงรอบ ไปนา
|
| โอ้อ่อนสาวสนมเหน้า | | หนุ่มร้างแรมสมร ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๒๓๙ นอนเดียวเปลี่ยวอ้างว้าง | | กรกอดอกไห้ช้าง
|
| จากชู้เมียไกล อกนา ฯ
|
| ๒๔๐ พิศไพรเพยียรวดเร้า | | หอมกลิ่นกลกลิ่นเจ้า
|
| พี่ฟุ้งหอมขจร บารนี ฯ
|
| ๒๔๑ นกสมสมรปากป้อน | | ถนัดดั่งเจ้าเยียวอ้อน
|
| อ่อนให้เรียมโลม ฯ
|
| ๒๔๒ คิดถึงโฉมอ่อนอ้า | | ถนัดดั่งจะเห็นหน้า
|
| หนุ่มเหน้าสุดใจ พี่เอย ฯ
|
| ๒๔๓ ฉันใดสองพี่เลี้ยง | | บปากสักคำเพี้ยง
|
| ดั่งใบ้ฤๅควร นะพี่ ฯ
|
| ๒๔๔ วานช่วยสรวลแก้หน้า | | ชาวนอกฉันนี้อ้า
|
| พี่เอ้ยวานดู หนึ่งรา ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๔
|
| ๒๔๕ เห็นบ้าน บ ดุจบ้าน | | เมืองเรา พี่เอย
|
| เรือนโรงรุกรุยเขา | | รูปร้าย
|
| บ เห็นที่จักเอา | | สักหยาด เลยพี่
|
| เห็นดั่งนี้สู้หม้าย | | อยู่แล้ฤๅแล ฯ
|
| ๒๔๖ พระเอยอาบน้ำขุ่น | | เอาเย็น
|
| ปลาผอกหมกเหม็นยาม | | อยากเคี้ยว
|
| รุกรุยราคจำเปน | | ปางเมื่อ แคลนนา
|
| อดอยู่เยียวดิ้วเดี้ยว | | อยู่ได้ฉันใด ฯ
|
| ๒๔๗ ยามไร้เด็ดดอกหญ้า | | แซมผม พระเอย
|
| หอมบ่หอมทัดดม | | ดั่งบ้า
|
| สุกกรมรำดวนชม | | เชยกลิ่น พระเอย
|
| หอมกลิ่นเรียมโอ้อ้า | | กลิ่นแก้วติดใจ ฯ
|
| ๒๔๘ สองนายสนองนาถถ้อ | | ไปมา
|
| พระหากเจรจาใจ | | จอดน้อง
|
| หัวใจหนึ่งโหยหา | | สองเพื่อน แพงนา
|
| ใจหนึ่งนึกนางห้อง | | หนุ่มหน้าพระสนม ฯ
|
| | |
|
|
|
| โคลง ๒
|
| ๒๔๙ พระตนกลมแก่นไท้ | | กรกอดหมอนม่ายไหม้
|
| สวาทว้าหัวใจ ฯ
|
| ๒๕๐ เดือนสุทธิใสส่องฟ้า | | ลอบพิตรเจ้าหล้า
|
| ท่านท้าวเสด็จไป ฯ
|
| | |
|
๒๓๙ ปั่นป่วนใจ
๒๕๑ ชมดง
๒๕๔ ชมไม้
๒๖๘ ถึงพรมแดนเมืองสรอง
๒๗๘ แปลงตน
๒๘๖ ข้ามแม่น้ำกาหลง
๒๘๘ คิดถึงเมือง
๒๙๖ เสี่ยงน้ำ
๓๐๖ ให้สืบหาที่อันสมควร
๓๑๕ รอวันดี
๓๑๘ พระลอตามไก่
๓๑๙ มาถึงสวน
๓๒๙ ชมสวน
๓๔๗ คะนึงนาง
๓๕๑ พระลอนิมิตเล่าความฝัน
๓๖๐ เพื่อนแพงครวญถึงพระลอ
๓๗๕ นางนิมิต
๓๘๒ ทำนายฝัน
๓๘๙ ทราบข่าวผู้มาเที่ยว
๔๐๓ พบกันที่สระ
๔๑๑ เล่นน้ำ
๔๑๙ สี่พี่เลี้ยง
๔๓๐ เสียกล เผยความจริง
๔๔๖ เชิญพระลอ
๔๔๙ สนทนา
๔๕๘ นางพี่เลี้ยงเข้าวัง
๔๖๐ ข่าวดี
๔๖๙ พระย่าสุดสวาท
๔๗๗ ทูลลาเที่ยวสวน
๔๘๕ เสี้ยมสอน
๔๙๒ ประสบกัน
๔๙๘ ชมโฉม
๕๐๘ เข้าห้อง
๕๓๖ สมฤดี
๕๓๙ ตะวันเย็น
๕๕๕ อาลัย
๕๖๕ โอดครวญ
๕๗๘ ปลอมเข้าวัง
๕๘๙ ได้ครึ่งเดือน
๕๙๑ ความแพร่
๕๙๙ ความพยาบาทพระย่า
๖๐๐ ความสวามิภักดิ์ถึงขนาด
๖๐๔ สามกษัตริย์เข้าสู้
๖๐๗ ขัตติยมรณ์
๖๑๑ พระสสุรีพิลาป
๖๒๓ ปริเวทนาการ
๖๓๓ สดุดี
๖๓๕ เชิญพระชนนีเมืองสรวง
๖๔๔ มนตรีเตือน
๖๕๑ เชื่อฟัง
๖๕๖ แบ่งธาตุสามกษัตริย์
๖๕๖ ฉลองสถูป
๖๕๙ กวีนิพนธ์
