à¸à¸²à¸žà¸¢à¹Œà¹€à¸«à¹ˆà¹€à¸£à¸·à¸ พระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
(หน้าที่ถูกสร้างด้วย '== ข้อมูลเบื้องต้น == หมวดหมู่:วรรณคดีไทย [[หมวดหมู่…') |
(→บทประพันธ์) |
||
แถว 5: | แถว 5: | ||
'''พระนิพนธ์:''' [[เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์]] | '''พระนิพนธ์:''' [[เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์]] | ||
== บทประพันธ์ == | == บทประพันธ์ == | ||
+ | === เห่ชมเรือกระบวน === | ||
<tpoem> | <tpoem> | ||
+ | <sup>โคลง ๔</sup> | ||
+ | ๏ ปางเสด็จประเวศด้าว ชลาลัย | ||
+ | ทรงรัตนพิมานชัย กิ่งแก้ว | ||
+ | พรั่งพร้อมพวกพลไกร แหนแห่ | ||
+ | เรือกระบวนต้นแพร้ว เพริศพริ้งพายทอง ฯ | ||
</tpoem> | </tpoem> | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | <sup>กาพย์ยานี ๑๑</sup> | ||
+ | ๏ พระเสด็จโดยแดนชล ทรงเรือต้นงามเฉิดฉาย | ||
+ | กิ่งแก้วแพร้วพรรณราย พายอ่อนหยับจับงามงอน ฯ | ||
+ | ๏ นาวาแน่นเป็นขนัด ล้วนรูปสัตว์แสนยากร | ||
+ | เรือริ้วทิวธงสลอน สาครลั่นครั่นครื้นฟอง ฯ | ||
+ | ๏ เรือครุฑยุดนาคหิ้ว ลิ่วลอยมาพาผันผยอง | ||
+ | พลพายกรายพายทอง ร้องโห่เห่โอ้เห่มา ฯ | ||
+ | ๏ สรมุขมุขสี่ด้าน เพียงพิมานผ่านเมฆา | ||
+ | ม่านกรองทองรจนา หลังคาแดงแย่งมังกร ฯ | ||
+ | ๏ สมรรถชัยไกรกาบแก้ว แสงแวววับจับสาคร | ||
+ | เรียบเรียงเคียงคู่จร ดั่งร่อนฟ้ามาแดนดิน ฯ | ||
+ | ๏ สุวรรณหงส์ทรงพู่ห้อย งามชดช้อยลอยหลังสินธุ์ | ||
+ | เพียงหงส์ทรงพรหมินทร์ ลินลาศเลื่อนเตือนตาชม ฯ | ||
+ | ๏ เรือชัยไวว่องวิ่ง รวดเร็วจริงยิ่งอย่างลม | ||
+ | เสียงเส้าเร้าระดม ห่มท้ายเยิ่นเดินคู่กัน ฯ | ||
+ | ๏ คชสีห์ทีผาดเผ่น ดูดังเป็นเห็นขบขัน | ||
+ | ราชสีห์ที่ยืนยัน คั่นสองคู่ดูยิ่งยง ฯ | ||
+ | ๏ เรือม้าหน้ามุ่งน้ำ แล่นเฉื่อยฉ่ำลำระหง | ||
+ | เพียงม้าอาชาทรง องค์พระพายผายผันผยอง ฯ | ||
+ | ๏ เรือสิงห์วิ่งเผ่นโผน โจนตามคลื่นฝืนฝ่าฟอง | ||
+ | ดูยิ่งสิงห์ลำพอง เป็นแถวท่องล่องตามกัน ฯ | ||
+ | ๏ นาคาหน้าดังเป็น ดูเขม้นเห็นขบขัน | ||
+ | มังกรถอนพายพัน ทันแข่งหน้าวาสุกรี ฯ | ||
+ | ๏ เลียงผาง่าเท้าโผน เพียงโจนไปในวารี | ||
+ | นาวาหน้าอินทรี มีปีกเหมือนเลื่อนลอยโพยม ฯ | ||
+ | ๏ ดนตรีมี่อึงอล ก้องกาหลพลแห่โหม | ||
+ | โห่ฮึกครึกครื้นโครม โสมนัสชื่นรื่นเริงพล ฯ | ||
+ | ๏ กรีธาหมู่นาเวศ จากนคเรศโดยสาชล | ||
+ | เหิมหื่นชื่นกระมล ยลมัจฉาสารพันมี ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | === เห่ชมปลา === | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | <sup>โคลง ๔</sup> | ||
+ | ๏ พิศพรรณปลาว่ายเคล้า คลึงกัน | ||
+ | ถวิลสุดาดวงจันทร์ แจ่มหน้า | ||
+ | มัตสยาย่อมพัวพัน พิศวาส | ||
+ | ควรฤพรากน้องช้า ชวดเคล้าคลึงชม ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | <sup>กาพย์ยานี ๑๑</sup> | ||
+ | ๏ พิศพรรณปลาว่ายเคล้า คิดถึงเจ้าเศร้าอารมณ์ | ||
+ | มัตสยายังรู้ชม สาสมใจไม่พามา ฯ | ||
+ | ๏ นวลจันทร์เป็นนวลจริง เจ้างามพริ้งยิ่งนวลปลา | ||
+ | คางเบือนเบือนหน้ามา ไม่งามเท่าเจ้าเบือนชาย ฯ | ||
+ | ๏ เพียนทองงามดั่งทอง ไม่เหมือนน้องห่มตาดพราย | ||
+ | กระแหแหห่างชาย ดั่งสายสวาทคลาดจากสม ฯ | ||
+ | ๏ แก้มช้ำช้ำใครต้อง อันแก้มน้องช้ำเพราะชม | ||
+ | ปลาทุกทุกข์อกกรม เหมือนทุกข์พี่ที่จากนาง ฯ | ||
+ | ๏ น้ำเงินคือเงินยวง ขาวพรายช่วงสีสำอาง | ||
+ | ไม่เทียบเปรียบโฉมนาง งามเรืองเรื่อเนื้อสองสี** ฯ | ||
+ | ๏ ปลากรายว่ายเคียงคู่ เคล้ากันอยู่ดูงามดี | ||
+ | แต่นางห่างเหินพี่ เห็นปลาเคล้าเศร้าใจจร ฯ | ||
+ | ๏ หางไก่ว่ายแหวกว่าย หางไก่คล้ายไม่มีหงอน | ||
+ | คิดอนงค์องค์เอวอร ผมประบ่าอ่าเอี่ยมไร ฯ | ||
+ | ๏ ปลาสร้อยลอยล่องชล ว่ายเวียนวนปนกันไป | ||
+ | เหมือนสร้อยทรงทรามวัย ไม่เห็นเจ้าเศร้าบ่วาย ฯ | ||
+ | ๏ เนื้ออ่อนอ่อนแต่ชื่อ เนื้อน้องฤๅอ่อนทั้งกาย | ||
+ | ใครต้องข้องจิตชาย ไม่วายนึกตรึกตรึงทรวง ฯ | ||
+ | ๏ ปลาเสือเหลือที่ตา เลื่อนแหลมกว่าปลาทั้งปวง | ||
+ | เหมือนตาสุดาดวง ดูแหลมล้ำขำเพราคม ฯ | ||
+ | ๏ แมลงภู่คู่เคียงว่าย เห็นคล้ายคล้ายน่าเชยชม | ||
+ | คิดความยามเมื่อสม สนิทเคล้าเจ้าเอวบาง ฯ | ||
+ | ๏ หวีเกศเพศชื่อปลา คิดสุดาอ่าองค์นาง | ||
+ | หวีเกล้าเจ้าสระสาง เส้นเกศสลวยรวยกลิ่นหอม ฯ | ||
+ | ๏ ชะแวงแฝงฝั่งแนบ ชะวาดแอบแปบปนปลอม | ||
+ | เหมือนพี่แอบแนบถนอม จอมสวาทนาฏบังอร ฯ | ||
+ | ๏ พิศดูหมู่มัจฉา ว่ายแหวกมาในสาคร | ||
+ | คะนึงนุชสุดสายสมร มาด้วยพี่จะดีใจ ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | === เห่ชมไม้ === | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | <sup>โคลง ๔</sup> | ||
+ | ๏ เรือชายชมมิ่งไม้ มีพรรณ | ||
+ | ริมท่าสาครคันธ์ กลิ่นเกลี้ยง | ||
+ | เพล็ดดอกออกแกมกัน ชูช่อ | ||
+ | หอมหื่นรื่นรสเพี้ยง กลิ่นเนื้อนวลนาง ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | <sup>กาพย์ยานี ๑๑</sup> | ||
+ | ๏ เรือชายชมมิ่งไม้ ริมท่าไสวหลากหลายพรรณ | ||
+ | เพล็ดดอกออกแกมกัน ส่งกลิ่นเกลี้ยงเพียงกลิ่นสมร ฯ | ||
+ | ๏ ชมดวงพวงนางแย้ม บานแสล้มแย้มเกสร | ||
+ | คิดความยามบังอร แย้มโอษฐ์ยิ้มพริ้มพรายงาม ฯ | ||
+ | ๏ จำปาหนาแน่นเนื่อง คลี่กลีบเหลืองเรืองอร่าม | ||
+ | คิดคะนึงถึงนงราม ผิวเหลืองกว่าจำปาทอง ฯ | ||
+ | ๏ ประยงค์ทรงพวงร้อย ระย้าย้อยห้อยพวงกรอง | ||
+ | เหมือนอุบะนวลละออง เจ้าแขวนไว้ให้เรียมชม ฯ | ||
+ | ๏ พุดจีบกลีบแสล้ม พิกุลแกมแซมสุกรม | ||
+ | หอมชวยรวยตามลม เหมือนกลิ่นน้องต้องติดใจ ฯ | ||
+ | ๏ สาวหยุดพุทธชาด บานเกลื่อนกลาดดาษดาไป | ||
+ | นึกน้องกรองมาลัย วางให้พี่ข้างที่นอน ฯ | ||
+ | ๏ พิกุลบุนนาคบาน กลิ่นหอมหวานซ่านขจร | ||
+ | แม้นนุชสุดสายสมร เห็นจะวอนอ้อนพี่ชาย ฯ | ||
+ | ๏ เต็งแต้วแก้วกาหลง บานบุษบงส่งกลิ่นอาย | ||
+ | หอมอยู่ไม่รู้หาย คล้ายกลิ่นผ้าเจ้าตาตรู ฯ | ||
+ | ๏ มะลิวัลย์พันจิกจวง ดอกเป็นพวงร่วงเรณู | ||
+ | หอมมาน่าเอ็นดู ชูชื่นจิตคิดวนิดา ฯ | ||
+ | ๏ ลำดวนหวนหอมตรลบ กลิ่นอายอบสบนาสา | ||
+ | นึกถวิลกลิ่นบุหงา รำไปเจ้าเศร้าถึงนาง ฯ | ||
+ | ๏ รวยรินกลิ่นรำเพย คิดพี่เคยเชยกลิ่นปราง | ||
+ | นั่งแนบแอบเอวบาง ห่อนแหห่างว่างเว้นวัน ฯ | ||
+ | ๏ ชมดวงพวงมาลี ศรีเสาวภาคย์หลากหลายพรรณ | ||
+ | วนิดามาด้วยกัน จะอ้อนพี่ชี้ชมเชย ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | === เห่ชมนก === | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | <sup>โคลง ๔</sup> | ||
+ | ๏ รอนรอนสุริยโอ้ อัสดง | ||
+ | เรื่อยเรื่อยลับเมรุลง ค่ำแล้ว | ||
+ | รอนรอนจิตจำนง นุชพี่ เพียงแม่ | ||
+ | เรื่อยเรื่อยเรียมคอยแก้ว คลับคล้ายเรียมเหลียว ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | <sup>กาพย์ยานี ๑๑</sup> | ||
+ | ๏ เรื่อยเรื่อยมารอนรอน ทิพากรจะตกต่ำ | ||
+ | สนธยาจะใกล้ค่ำ คำนึงหน้าเจ้าตาตรู ฯ | ||
+ | ๏ เรื่อยเรื่อยมาเรียงเรียง นกบินเฉียงไปทั้งหมู่ | ||
+ | ตัวเดียวมาพลัดคู่ เหมือนพี่อยู่ผู้เดียวดาย ฯ | ||
+ | ๏ เห็นฝูงยูงรำฟ้อน คิดบังอรร่อนรำกราย | ||
+ | สร้อยทองย่องเยื้องชาย เหมือนสายสวาทนาดนวยจร ฯ | ||
+ | ๏ สาลิกามาตามคู่ ชมกันอยู่สู่สมสมร | ||
+ | แต่พี่นี้อาวรณ์ ห่อนเห็นเจ้าเศร้าใจครวญ ฯ | ||
+ | ๏ นางนวลนวลน่ารัก ไม่นวลพักตร์เหมือนทรามสงวน | ||
+ | แก้วพี่นี้สุดนวล ดั่งนางฟ้าหน้าใยยอง ฯ | ||
+ | ๏ นกแก้วแจ้วแจ่มเสียง จับไม้เรียงเคียงคู่สอง | ||
+ | เหมือนพี่นี้ประคอง รับขวัญน้องต้องมือเบา ฯ | ||
+ | ๏ ไก่ฟ้ามาตัวเดียว เดินท่องเที่ยวเลี้ยวเหลี่ยมเขา | ||
+ | เหมือนพรากจากนงเยาว์ เปล่าใจเปลี่ยวเหลียวหานาง ฯ | ||
+ | ๏ แขกเต้าเคล้าคู่เคียง เรียงจับไม้ไซ้ปีกหาง | ||
+ | เรียมคะนึงถึงเอวบาง เคยแนบข้างร้างแรมนาน ฯ | ||
+ | ๏ ดุเหว่าเจ่าจับร้อง สนั่นก้องซ้องเสียงหวาน | ||
+ | ไพเราะเพราะกังวาน ปานเสียงน้องร้องสั่งชาย ฯ | ||
+ | ๏ โนรีสีปานชาด เหมือนช่างฉลาดวามแต้มลาย | ||
+ | ไม่เท่าเจ้าโฉมฉาย ห่มตาดพรายกรายกรมา ฯ | ||
+ | ๏ สัตวาน่าเอ็นดู คอยหาคู่อยู่เอกา | ||
+ | เหมือนพี่ที่จากมา ครวญหาเจ้าเศร้าเสียใจ ฯ | ||
+ | ๏ ปักษีมีหลายพรรณ บ้างชมกันขันเพรียกไพร | ||
+ | ยิ่งฟังวังเวงใจ ล้วนหลายหลากมากภาษา ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | === เห่ครวญ === | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | <sup>โคลง ๔</sup> | ||
+ | ๏ เสียงสรวลระรี่นี้ เสียงใด | ||
+ | เสียงนุชพี่ฤๅใคร ใคร่รู้ | ||
+ | เสียงสรวลเสียงทรามวัย นุชพี่ มาแม่ | ||
+ | เสียงบังอรสมรผู้ อื่นนั้นฤๅมี ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | <sup>กาพย์ยานี ๑๑</sup> | ||
+ | ๏ เสียงสรวลระรี่นี้ เสียงแก้วพี่หรือเสียงใคร | ||
+ | เสียงสรวลเสียงทรามวัย สุดสายใจพี่ตามมา ฯ | ||
+ | ๏ ลมชวยรวยกลิ่นน้อง หอมเรื่อยต้องคลองนาสา | ||
+ | เคลือบเคล้นเห็นคล้ายมา เหลียวหาเจ้าเปล่าวังเวง ฯ | ||
+ | ๏ ยามสองฆ้องยามย่ำ ทุกคืนค่ำย่ำอกเอง | ||
+ | เสียงปี่มี่ครวญเครง เหมือนเรียมคร่ำร่ำครวญนาน ฯ | ||
+ | ๏ ล่วงสามยามปลายแล้ว จนไก่แก้วแว่วขันขาน | ||
+ | ม่อยหลับกลับบันดาล ฝันเห็นน้องต้องติดตา ฯ | ||
+ | ๏ เพรางายวายเสพรส แสนกำสรดอดโอชา | ||
+ | อิ่มทุกข์อิ่มชลนา อิ่มโศกาหน้านองชล ฯ | ||
+ | ๏ เวรามาทันแล้ว จึงจำแคล้วแก้วโกมล | ||
+ | ให้แค้นแสนสุดทน ทุกข์ถึงเจ้าเศร้าเสียดาย ฯ | ||
+ | ๏ งามทรงวงดั่งวาด งามมารยาทนาดกรกราย | ||
+ | งานพริ้มยิ้มแย้มพราย งามคำหวานลานใจถวิล ฯ | ||
+ | ๏ แต่เช้าเท่าถึงเย็น กล้ำกลืนเข็ญเป็นอาจิณ | ||
+ | ชายใดในแผ่นดิน ไม่เหมือนพี่ที่ตรอมใจ ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | <sup>โคลง ๔</sup> | ||
+ | ๏ เรียมทนทุกข์แต่เช้า ถึงเย็น | ||
+ | มาสู่สุขคืนเข็ญ หม่นไหม้ | ||
+ | ชายใดจากสมรเป็น ทุกข์เท่า เรียมเลย | ||
+ | จากคู่วันเดียวได้ ทุกข์ปิ้มปานปี ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | |||
== เชิงอรรถ == | == เชิงอรรถ == |
การปรับปรุง เมื่อ 15:26, 9 กรกฎาคม 2552
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
พระนิพนธ์: เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์
บทประพันธ์
เห่ชมเรือกระบวน
โคลง ๔ | |||
๏ ปางเสด็จประเวศด้าว | ชลาลัย | ||
ทรงรัตนพิมานชัย | กิ่งแก้ว | ||
พรั่งพร้อมพวกพลไกร | แหนแห่ | ||
เรือกระบวนต้นแพร้ว | เพริศพริ้งพายทอง ฯ | ||
กาพย์ยานี ๑๑ | |||
๏ พระเสด็จโดยแดนชล | ทรงเรือต้นงามเฉิดฉาย | ||
กิ่งแก้วแพร้วพรรณราย | พายอ่อนหยับจับงามงอน ฯ | ||
๏ นาวาแน่นเป็นขนัด | ล้วนรูปสัตว์แสนยากร | ||
เรือริ้วทิวธงสลอน | สาครลั่นครั่นครื้นฟอง ฯ | ||
๏ เรือครุฑยุดนาคหิ้ว | ลิ่วลอยมาพาผันผยอง | ||
พลพายกรายพายทอง | ร้องโห่เห่โอ้เห่มา ฯ | ||
๏ สรมุขมุขสี่ด้าน | เพียงพิมานผ่านเมฆา | ||
ม่านกรองทองรจนา | หลังคาแดงแย่งมังกร ฯ | ||
๏ สมรรถชัยไกรกาบแก้ว | แสงแวววับจับสาคร | ||
เรียบเรียงเคียงคู่จร | ดั่งร่อนฟ้ามาแดนดิน ฯ | ||
๏ สุวรรณหงส์ทรงพู่ห้อย | งามชดช้อยลอยหลังสินธุ์ | ||
เพียงหงส์ทรงพรหมินทร์ | ลินลาศเลื่อนเตือนตาชม ฯ | ||
๏ เรือชัยไวว่องวิ่ง | รวดเร็วจริงยิ่งอย่างลม | ||
เสียงเส้าเร้าระดม | ห่มท้ายเยิ่นเดินคู่กัน ฯ | ||
๏ คชสีห์ทีผาดเผ่น | ดูดังเป็นเห็นขบขัน | ||
ราชสีห์ที่ยืนยัน | คั่นสองคู่ดูยิ่งยง ฯ | ||
๏ เรือม้าหน้ามุ่งน้ำ | แล่นเฉื่อยฉ่ำลำระหง | ||
เพียงม้าอาชาทรง | องค์พระพายผายผันผยอง ฯ | ||
๏ เรือสิงห์วิ่งเผ่นโผน | โจนตามคลื่นฝืนฝ่าฟอง | ||
ดูยิ่งสิงห์ลำพอง | เป็นแถวท่องล่องตามกัน ฯ | ||
๏ นาคาหน้าดังเป็น | ดูเขม้นเห็นขบขัน | ||
มังกรถอนพายพัน | ทันแข่งหน้าวาสุกรี ฯ | ||
๏ เลียงผาง่าเท้าโผน | เพียงโจนไปในวารี | ||
นาวาหน้าอินทรี | มีปีกเหมือนเลื่อนลอยโพยม ฯ | ||
๏ ดนตรีมี่อึงอล | ก้องกาหลพลแห่โหม | ||
โห่ฮึกครึกครื้นโครม | โสมนัสชื่นรื่นเริงพล ฯ | ||
๏ กรีธาหมู่นาเวศ | จากนคเรศโดยสาชล | ||
เหิมหื่นชื่นกระมล | ยลมัจฉาสารพันมี ฯ | ||
เห่ชมปลา
โคลง ๔ | |||
๏ พิศพรรณปลาว่ายเคล้า | คลึงกัน | ||
ถวิลสุดาดวงจันทร์ | แจ่มหน้า | ||
มัตสยาย่อมพัวพัน | พิศวาส | ||
ควรฤพรากน้องช้า | ชวดเคล้าคลึงชม ฯ | ||
กาพย์ยานี ๑๑ | |||
๏ พิศพรรณปลาว่ายเคล้า | คิดถึงเจ้าเศร้าอารมณ์ | ||
มัตสยายังรู้ชม | สาสมใจไม่พามา ฯ | ||
๏ นวลจันทร์เป็นนวลจริง | เจ้างามพริ้งยิ่งนวลปลา | ||
คางเบือนเบือนหน้ามา | ไม่งามเท่าเจ้าเบือนชาย ฯ | ||
๏ เพียนทองงามดั่งทอง | ไม่เหมือนน้องห่มตาดพราย | ||
กระแหแหห่างชาย | ดั่งสายสวาทคลาดจากสม ฯ | ||
๏ แก้มช้ำช้ำใครต้อง | อันแก้มน้องช้ำเพราะชม | ||
ปลาทุกทุกข์อกกรม | เหมือนทุกข์พี่ที่จากนาง ฯ | ||
๏ น้ำเงินคือเงินยวง | ขาวพรายช่วงสีสำอาง | ||
ไม่เทียบเปรียบโฉมนาง | งามเรืองเรื่อเนื้อสองสี** ฯ | ||
๏ ปลากรายว่ายเคียงคู่ | เคล้ากันอยู่ดูงามดี | ||
แต่นางห่างเหินพี่ | เห็นปลาเคล้าเศร้าใจจร ฯ | ||
๏ หางไก่ว่ายแหวกว่าย | หางไก่คล้ายไม่มีหงอน | ||
คิดอนงค์องค์เอวอร | ผมประบ่าอ่าเอี่ยมไร ฯ | ||
๏ ปลาสร้อยลอยล่องชล | ว่ายเวียนวนปนกันไป | ||
เหมือนสร้อยทรงทรามวัย | ไม่เห็นเจ้าเศร้าบ่วาย ฯ | ||
๏ เนื้ออ่อนอ่อนแต่ชื่อ | เนื้อน้องฤๅอ่อนทั้งกาย | ||
ใครต้องข้องจิตชาย | ไม่วายนึกตรึกตรึงทรวง ฯ | ||
๏ ปลาเสือเหลือที่ตา | เลื่อนแหลมกว่าปลาทั้งปวง | ||
เหมือนตาสุดาดวง | ดูแหลมล้ำขำเพราคม ฯ | ||
๏ แมลงภู่คู่เคียงว่าย | เห็นคล้ายคล้ายน่าเชยชม | ||
คิดความยามเมื่อสม | สนิทเคล้าเจ้าเอวบาง ฯ | ||
๏ หวีเกศเพศชื่อปลา | คิดสุดาอ่าองค์นาง | ||
หวีเกล้าเจ้าสระสาง | เส้นเกศสลวยรวยกลิ่นหอม ฯ | ||
๏ ชะแวงแฝงฝั่งแนบ | ชะวาดแอบแปบปนปลอม | ||
เหมือนพี่แอบแนบถนอม | จอมสวาทนาฏบังอร ฯ | ||
๏ พิศดูหมู่มัจฉา | ว่ายแหวกมาในสาคร | ||
คะนึงนุชสุดสายสมร | มาด้วยพี่จะดีใจ ฯ | ||
เห่ชมไม้
โคลง ๔ | |||
๏ เรือชายชมมิ่งไม้ | มีพรรณ | ||
ริมท่าสาครคันธ์ | กลิ่นเกลี้ยง | ||
เพล็ดดอกออกแกมกัน | ชูช่อ | ||
หอมหื่นรื่นรสเพี้ยง | กลิ่นเนื้อนวลนาง ฯ | ||
กาพย์ยานี ๑๑ | |||
๏ เรือชายชมมิ่งไม้ | ริมท่าไสวหลากหลายพรรณ | ||
เพล็ดดอกออกแกมกัน | ส่งกลิ่นเกลี้ยงเพียงกลิ่นสมร ฯ | ||
๏ ชมดวงพวงนางแย้ม | บานแสล้มแย้มเกสร | ||
คิดความยามบังอร | แย้มโอษฐ์ยิ้มพริ้มพรายงาม ฯ | ||
๏ จำปาหนาแน่นเนื่อง | คลี่กลีบเหลืองเรืองอร่าม | ||
คิดคะนึงถึงนงราม | ผิวเหลืองกว่าจำปาทอง ฯ | ||
๏ ประยงค์ทรงพวงร้อย | ระย้าย้อยห้อยพวงกรอง | ||
เหมือนอุบะนวลละออง | เจ้าแขวนไว้ให้เรียมชม ฯ | ||
๏ พุดจีบกลีบแสล้ม | พิกุลแกมแซมสุกรม | ||
หอมชวยรวยตามลม | เหมือนกลิ่นน้องต้องติดใจ ฯ | ||
๏ สาวหยุดพุทธชาด | บานเกลื่อนกลาดดาษดาไป | ||
นึกน้องกรองมาลัย | วางให้พี่ข้างที่นอน ฯ | ||
๏ พิกุลบุนนาคบาน | กลิ่นหอมหวานซ่านขจร | ||
แม้นนุชสุดสายสมร | เห็นจะวอนอ้อนพี่ชาย ฯ | ||
๏ เต็งแต้วแก้วกาหลง | บานบุษบงส่งกลิ่นอาย | ||
หอมอยู่ไม่รู้หาย | คล้ายกลิ่นผ้าเจ้าตาตรู ฯ | ||
๏ มะลิวัลย์พันจิกจวง | ดอกเป็นพวงร่วงเรณู | ||
หอมมาน่าเอ็นดู | ชูชื่นจิตคิดวนิดา ฯ | ||
๏ ลำดวนหวนหอมตรลบ | กลิ่นอายอบสบนาสา | ||
นึกถวิลกลิ่นบุหงา | รำไปเจ้าเศร้าถึงนาง ฯ | ||
๏ รวยรินกลิ่นรำเพย | คิดพี่เคยเชยกลิ่นปราง | ||
นั่งแนบแอบเอวบาง | ห่อนแหห่างว่างเว้นวัน ฯ | ||
๏ ชมดวงพวงมาลี | ศรีเสาวภาคย์หลากหลายพรรณ | ||
วนิดามาด้วยกัน | จะอ้อนพี่ชี้ชมเชย ฯ | ||
เห่ชมนก
โคลง ๔ | |||
๏ รอนรอนสุริยโอ้ | อัสดง | ||
เรื่อยเรื่อยลับเมรุลง | ค่ำแล้ว | ||
รอนรอนจิตจำนง | นุชพี่ เพียงแม่ | ||
เรื่อยเรื่อยเรียมคอยแก้ว | คลับคล้ายเรียมเหลียว ฯ | ||
กาพย์ยานี ๑๑ | |||
๏ เรื่อยเรื่อยมารอนรอน | ทิพากรจะตกต่ำ | ||
สนธยาจะใกล้ค่ำ | คำนึงหน้าเจ้าตาตรู ฯ | ||
๏ เรื่อยเรื่อยมาเรียงเรียง | นกบินเฉียงไปทั้งหมู่ | ||
ตัวเดียวมาพลัดคู่ | เหมือนพี่อยู่ผู้เดียวดาย ฯ | ||
๏ เห็นฝูงยูงรำฟ้อน | คิดบังอรร่อนรำกราย | ||
สร้อยทองย่องเยื้องชาย | เหมือนสายสวาทนาดนวยจร ฯ | ||
๏ สาลิกามาตามคู่ | ชมกันอยู่สู่สมสมร | ||
แต่พี่นี้อาวรณ์ | ห่อนเห็นเจ้าเศร้าใจครวญ ฯ | ||
๏ นางนวลนวลน่ารัก | ไม่นวลพักตร์เหมือนทรามสงวน | ||
แก้วพี่นี้สุดนวล | ดั่งนางฟ้าหน้าใยยอง ฯ | ||
๏ นกแก้วแจ้วแจ่มเสียง | จับไม้เรียงเคียงคู่สอง | ||
เหมือนพี่นี้ประคอง | รับขวัญน้องต้องมือเบา ฯ | ||
๏ ไก่ฟ้ามาตัวเดียว | เดินท่องเที่ยวเลี้ยวเหลี่ยมเขา | ||
เหมือนพรากจากนงเยาว์ | เปล่าใจเปลี่ยวเหลียวหานาง ฯ | ||
๏ แขกเต้าเคล้าคู่เคียง | เรียงจับไม้ไซ้ปีกหาง | ||
เรียมคะนึงถึงเอวบาง | เคยแนบข้างร้างแรมนาน ฯ | ||
๏ ดุเหว่าเจ่าจับร้อง | สนั่นก้องซ้องเสียงหวาน | ||
ไพเราะเพราะกังวาน | ปานเสียงน้องร้องสั่งชาย ฯ | ||
๏ โนรีสีปานชาด | เหมือนช่างฉลาดวามแต้มลาย | ||
ไม่เท่าเจ้าโฉมฉาย | ห่มตาดพรายกรายกรมา ฯ | ||
๏ สัตวาน่าเอ็นดู | คอยหาคู่อยู่เอกา | ||
เหมือนพี่ที่จากมา | ครวญหาเจ้าเศร้าเสียใจ ฯ | ||
๏ ปักษีมีหลายพรรณ | บ้างชมกันขันเพรียกไพร | ||
ยิ่งฟังวังเวงใจ | ล้วนหลายหลากมากภาษา ฯ | ||
เห่ครวญ
โคลง ๔ | |||
๏ เสียงสรวลระรี่นี้ | เสียงใด | ||
เสียงนุชพี่ฤๅใคร | ใคร่รู้ | ||
เสียงสรวลเสียงทรามวัย | นุชพี่ มาแม่ | ||
เสียงบังอรสมรผู้ | อื่นนั้นฤๅมี ฯ | ||
กาพย์ยานี ๑๑ | |||
๏ เสียงสรวลระรี่นี้ | เสียงแก้วพี่หรือเสียงใคร | ||
เสียงสรวลเสียงทรามวัย | สุดสายใจพี่ตามมา ฯ | ||
๏ ลมชวยรวยกลิ่นน้อง | หอมเรื่อยต้องคลองนาสา | ||
เคลือบเคล้นเห็นคล้ายมา | เหลียวหาเจ้าเปล่าวังเวง ฯ | ||
๏ ยามสองฆ้องยามย่ำ | ทุกคืนค่ำย่ำอกเอง | ||
เสียงปี่มี่ครวญเครง | เหมือนเรียมคร่ำร่ำครวญนาน ฯ | ||
๏ ล่วงสามยามปลายแล้ว | จนไก่แก้วแว่วขันขาน | ||
ม่อยหลับกลับบันดาล | ฝันเห็นน้องต้องติดตา ฯ | ||
๏ เพรางายวายเสพรส | แสนกำสรดอดโอชา | ||
อิ่มทุกข์อิ่มชลนา | อิ่มโศกาหน้านองชล ฯ | ||
๏ เวรามาทันแล้ว | จึงจำแคล้วแก้วโกมล | ||
ให้แค้นแสนสุดทน | ทุกข์ถึงเจ้าเศร้าเสียดาย ฯ | ||
๏ งามทรงวงดั่งวาด | งามมารยาทนาดกรกราย | ||
งานพริ้มยิ้มแย้มพราย | งามคำหวานลานใจถวิล ฯ | ||
๏ แต่เช้าเท่าถึงเย็น | กล้ำกลืนเข็ญเป็นอาจิณ | ||
ชายใดในแผ่นดิน | ไม่เหมือนพี่ที่ตรอมใจ ฯ | ||
โคลง ๔ | |||
๏ เรียมทนทุกข์แต่เช้า | ถึงเย็น | ||
มาสู่สุขคืนเข็ญ | หม่นไหม้ | ||
ชายใดจากสมรเป็น | ทุกข์เท่า เรียมเลย | ||
จากคู่วันเดียวได้ | ทุกข์ปิ้มปานปี ฯ | ||