à¸à¸²à¸žà¸¢à¹Œà¸«à¹ˆà¸à¹‚คลงนิราศธารทà¸à¸‡à¹à¸”ง
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 11:03, 9 กรกฎาคม 2552 โดย Admin (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
ข้อมูลเบื้องต้น
พระนิพนธ์: เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์
บทประพันธ์
( เนื้อความตอนต้นสูญหาย )
๏ | เกลื่อนกรูหมู่จัตุรงค์ | เปนกันกงเรียบเรียงไป | ||
ทรงช้างระวางใน | เทพลีลาหลังคาทอง ฯ | |||
๏ เกลื่อนกรูหมู่แห่ห้อม | เรียงไสว | |||
เสด็จพุดตาลทองไคล | หว่างเขรื้อง | |||
ทรงช้างระวางใน | มีชื่อ | |||
เทพลีลาเยื้อง | ย่างแห้นหลังดี ฯ | |||
๏ เครื่องสูงเพราเพริศพราย | ชมชุมสายซ้ายขวาเคียง | |||
ธงไชยธงฉานเรียง | ปี่กลองชนะตะเต่องครึม ฯ | |||
๏ กลองทองตีครุ่มครึ้ม | เดิรเรียง | |||
จ่าตะเติงเติงเสียง | ครุ่มครื้น | |||
เสียงปี่รี่เรื่อยเพียง | กระเวก | |||
แตร้นแตร่นแตรฝรั่งขึ้น | หวู่หวู้เสียงสังข์ ฯ | |||
๏ นักสนมกรมชแม่มี่ | ขี่ช้างกูบรูปโลมใจ | |||
พักตราอ่าผ่องใส | นุ่งห่มโอ่โสภาจริง ฯ | |||
๏ นักสนมกรมชแม่เจ้า | ทั้งหลาย | |||
ขี่ช้างกูบดาวราย | แจ่มหน้า | |||
พักตราผ่องใสสาย | สุดสวาท | |||
นุ่งห่มโอ่โถงผ้า | อร่ามริ้วทองพราย ฯ | |||
๏ เพริศเพราเหล่านางห้าม | รูปทรงงามตามเสด็จไป | |||
ผมมวยรวยริมไร | ม่านปีกนกวกวงวัง ฯ | |||
๏ เพริศเพราเหล่านางห้าม | งามนัก | |||
รูปงามตามแลลักษณ์ | ลูบท้อง | |||
ผมมวยรวยไรอรรค | ชาเยศ | |||
ม่านปีกนกปกป้อง | ห่อหุ้มเดิร ฯ | |||
๏ เที่ยวเล่นเปนเกษมสุข | แสนสิ่งสนุกปลุกใจหวัง | |||
เร่งร่ายผายผาดผัง | หัววริกรื่นชื่นชมไพร ฯ | |||
๏ สุขเกษมเปรมหน้าเหลือบ | ลืมหลัง | |||
แสนสนุกปลุกใจหวัง | วิ่งหรี้ | |||
เดิรร่ายผายผันยัง | ชายป่า | |||
หวัวร่อรื่นชื่นชี้ | ส่องนิ้วชวนแล ฯ | |||
๏ พังพลายหมู่ลายหซร้อง | ในเถื่อนท้องร้องระงมดง | |||
ธารน้ำคร่ำกันลง | เล่นน้ำแน่นแคร้นชมกัน ฯ | |||
๏ ฝูงช้างสล้างใหญ่น้อย | พังพลาย | |||
ทอกโทนพินายหลาย | ส่ำถ้วน | |||
ทองแดงเผือกเนียมราย | ในเหล่า | |||
ลงท่าน้ำดำป้วน | เล่นร้องฮูมแปร๋น ฯ | |||
๏ กระบือโคโขล่ร้องเที่ยว | เขาเสี้ยมเสี้ยวเสียวใจหาย | |||
เลมหล้าอาหารชาย | ป่าริมทุ่งวุ้งวงเขา | |||
๏ กระบือโคโขล่ร้องเที่ยว | เขาเสี้ยมเสี้ยวเสียวใจหาย | |||
เขาเซี่ยมเซียวใจหาย | ทดน้ำ | |||
เลมหล้าอาหารชาย | ริมป่า | |||
ลงล่องท่องท้องน้ำ | ปลักแฉ้กลางตม ฯ | |||
๏ กวางทรายร่ายกินหญ้า | สุกรป่าพาพวกจร | |||
สุนัขในไล่เห่าหอน | ตามเปนหมู่พรูเพรียกเสียง ฯ | |||
๏ กวางทรายร่ายเสพย์หญ้า | ดงดอน | |||
หมูป่าพาเพื่อนจร | ลูกล้อม | |||
สุนัขจิ้งจอกหอน | หลายเหล่า | |||
เปนหมู่พรูเพรียกห้อม | เห่าอื้ออึงเสียง ฯ | |||
๏ กระทิงวิ่งทั้งคู่ | ล่ำเติบตรูดูกำยำ | |||
หน้าด่อนท่อนตัวดำ | เขาเข้าวงก่งรอมงาม ฯ | |||
๏ กระทิงวิ่งทั้งคู่ | ขันขำ | |||
ล่ำเติบดูกำยำ | โป่งป้อม | |||
หน้าด่อนท่อนตัวดำ | แรงเลิศ | |||
เขาเค่าวงก่งง้อม | แปล่มเสี้ยมรอมงาม ฯ | |||
๏ มีหมีพีดำขลับ | ขึ้นไม้ผับฉับไวถึง | |||
เรี่ยวแรงแขงขันขึง | กัดโพรงไม้ได้ผึ้งกิน ฯ | |||
๏ มีหมีดำขลับหน้า | เปนมัน | |||
ขึ้นไม้ผับฉับพลัน | ขบขึ้ง | |||
เรี่ยวแรงแขงข้างขยัน | สามารถ | |||
กัดฉีกไม้ได้ผึ้ง | คาบเคี้ยวพลางหวาน ฯ | |||
๏ เสือโคร่งยงปีปเปรี้ยง | แอบโอนเฉียงเสียงพึงกลัว | |||
ร้ายยวดหนวดเพราพัว | ลองเล็บเล่นเผ่นโผนผาย | |||
๏ เสือโคร่งยงปีปเปรี้ยง | สยองหัว | |||
ศัพทสำเนียงพึงกลัว | ทั่วแคว้น | |||
ร้ายยวดหนวดเพราพัว | ตามุ่ง | |||
ลองเล็บเล่นเผ่นแหล้น | โลดเลี้ยวโผนผาย ฯ | |||
๏ เสือเหลืองเมืองเชื่องหน้า | อ้ายพรานป่าล่ากินฉมัน | |||
เรี่ยวแรงแขงดุจกัน | กับเสือโคร่งโกงเสมอสมาน ฯ | |||
๏ เสือเหลืองยงแยกเขี้ยว | ยิงฟัน | |||
อ้ายด่างลายสพายสมัน | คาบเคี้ยว | |||
ปีปเปรี้ยงเสียงขยาดขยัน | ไวว่อง | |||
ปูนเปรียบเสือโคร่งเลียว | โลดแล่นเสมอสมาน ฯ | |||
๏ เสือดาวคร่าวขึ้นไม้ | วิ่งว่องไวได้โดยพลัน | |||
สัตว์ใดไปใกล้มัน | โจนยุดถนัดกัดกินไป | |||
๏ เสือดาวคร่าวขึ้นไม้ | มองขยัน | |||
วิ่งว่องไวฉับพลัน | นั่งไม้ | |||
สัตว์ใดใกล้กลายมัน | ในร่ม | |||
โจนยุดถนัดกัดได้ | ขย้ำก้มกินหลัง ฯ | |||
๏ ลมาดผาดเริงแรง | ฟันฟางแขงแกล้งกัดวัลย์ | |||
เถาใหญ่ใกล้ปากมัน | กัดขาดสนิธติดปากไป ฯ | |||
๏ ลมาดอาจร่านเหรี้ยว | แรงขยัน | |||
ฟันฟางคางแข็งวัลย์ | กิ่งเกี้ยว | |||
เถาใหญ่ใกล้ปากมัน | คาคาบ | |||
กัดขาดสนิทติดเขี้ยว | ย่ำย้ำกินพลาง | |||
๏ โคแดงแจ้งกินอยู่ | ยืนเป็นหมู่คู่เคียงคลา | |||
ลูกน้อยค่อยตามมา | เที่ยวเล็มรบัดกัดปลายกิน ฯ | |||
๏ โคแดงแจ้งอยู่ล้อม | กินเกลียง | |||
ยืนเป็นหย่อมพร้อมเพรียง | พรั่งหน้า | |||
ลูกน้อยค่อยตามเคียง | แนมแม่ | |||
เที่ยวเล็มรบัดกัดหญ้า | อ่อนอ้วนปลายเคลีย ฯ | |||
๏ โคเพลาะฉะเพาะทุ่งออก | แร่งเป็นศอกหนอกสูงเถลิง | |||
เขาโตโคล่ร้องเริง | เมียลูกน้อยค่อยตามกัน | |||
๏ โคเพลาะฉะเพาะทุ่งแหล้น | ลองเชิง | |||
แร่งศอกหนอกสูงเถลิง | เถื่อนเถ้า | |||
เขาโตโคล่ร้องเริง | ชมหมู่ | |||
เมียลูกน้อยค่อยเคล้า | แม่เนี้ยวกินนม ฯ | |||
๏ ฝูงฟานผ่านเถื่อนถ้อง | เดิรปีบร้องก้องพงไพร | |||
เที่ยวกินถิ่นฐานใด | มีน้ำหญ้าอาหารเนา ฯ | |||
๏ ฝูงฟานผ่านเถื่อนถ้อง | แถวไศล | |||
เดิรเปิบร้องก้องไพร | เกลื่อนกลุ้ม | |||
เที่ยวกินถิ่นฐานใด | แดนโป่ง | |||
มีหญ้าน้ำผงพงผุ้ม | บ่ายเข้านอนเนา ฯ | |||
๏ ลมั่งพรั่งดงกว้าง | เขาสองข้างกางโจงโครง | |||
รูปร่างกวางโอ่โถง | ฝีเท้าวิ่งยิ่งกว่ากวาง ฯ | |||
๏ ลมั่งเขาคู่ตั้ง | กางโกง | |||
สองข้างเคียงโจงโครง | แตกต้น | |||
รูปร่างกวางโอ่โถง | ดีกว่า | |||
ฝีเท้าวิ่งยิ่งพ้น | แล่นล้ำเลยกวาง ฯ | |||
๏ สิงคนัดเขาเสี้ยมเสี้ยว | บิดเปนเกลียวเรียวสูงแหลม | |||
ตัวต่ำดำมอมแมม | ย่อมแล่นโลดโดดโจนลอย ฯ | |||
๏ สิงคนัดเขาเสี้ยมเซี่ยว | สูงแหลม | |||
บิดเปนเกลียวเรียวแนม | คู่หยื้น | |||
ตัวต่ำดำมอมแมม | คราวตื่น | |||
ย่อมแล่นโลดโดดขึ้น | สู่ฟ้าโจนลอย ฯ | |||
๏ เลียงผาอยู่ภูเขา | หนวดพรายเพราเขาแปล้ปลาย | |||
รูปร่างอย่างแพะหมาย | ขนเหม็นสาบหยาบเหมือนกัน ฯ | |||
๏ เลียงผาอยู่พ่างพื้น | ภูเขา | |||
หนวดภู่ดูเพราเขา | ไปล่ท้าย | |||
รูปร่างอย่างแพะเอา | มาเปรียบ | |||
ขนเหม็นสาบหยาบร้าย | กลิ่นเกล้าเหมือนกัน ฯ | |||
๏ งูเหลือมเอื้อมพันไม้ | หางกระหวัดไว้ใฝ่อาหาร | |||
เนื้อกวางย่านเดิรพาน | หย่อนตัวกระหวัดรัดกลมกิน ฯ | |||
๏ งูเหลือมเกี่ยวไม้ใฝ่ | อาหาร | |||
หางกระหวัดโยนยาน | แย่งไว้ | |||
เนื้อกวางสุกรฟาน | เดิรด่วน | |||
หย่อนตัวกระหวัดรัดไว้ | ปากอ้าอมกิน ฯ | |||
๏ งูเหลือมกินสุกร | อึ้งทึ่งนอนห่อนเลื้อยไป | |||
หน่อไม้ขึ้นมาไช | ท้องแทงตลอดรอดคลาคลืน ฯ | |||
๏ งูเหลือมกินลมั่งเนื้อ | กวางฟาน | |||
บ่ห่อนสุดคลาคลาน | อิ่มอึ้ง | |||
นอนใกล้ก่อไผ่สาน | แซมหน่อ | |||
แทงตลอดหลังขาดขรึ้ง | เมื่อเลื้อยคลายไป ฯ | |||
๏ หมูเม่นเห็นพรอมแพรม | ขนตัวแหลมแซมนักหนา | |||
ใครปะจะจับมา | พองขนสบัดสลัดถูกแทง ฯ | |||
๏ หมูเม่นขนเสี้ยมทั่ว | กายา | |||
ขนแหลมแซมหนั่นหนา | แน่นซร้อง | |||
ใครปะจะจับมา | ดูเล่น ก็ดี | |||
พองขนสบัดสลัดต้อง | ติดหน้าถูกแทง ฯ | |||
๏ เสือปลาล่ากินปลา | ริมน้ำท่าหาเหยื่อแฝง | |||
ปลาว่ายสวายหางแดง | ฉวยได้ถนัดกัดเร่กิน ฯ | |||
๏ เสือปลาปลาเวียนหว้าย | ตีแปลง | |||
ริมท่าหาเหยื่อแฝง | อยู่ใกล้ | |||
ปลาว่ายสวายหางแดง | เปนหมู่ | |||
ฉวยถูกถนัดกัดได้ | คาบเว้เร่กิน ฯ | |||
๏ กระต่ายหลายพงศ์พรรค์ | เต้นชมจันทร์หันตัวตาม | |||
ซ่อนซุ้มชุมเหลือหลาม | ยามออกเล่นเต้นชมกัน ฯ | |||
๏ กระต่ายหลายพวกพ้อง | พรรค์งาม | |||
ชมชื่นแสงจันทร์ตาม | ไล่เหล้น | |||
ซ่อนซุ้มชุมเหลือหลาม | หลายเหล่า | |||
ยามเมื่อออกเล่นเต้น | โลดเลี้ยวชมกัน ฯ | |||
๏ เสือกระต่ายลายเขียนขีด | ตัวกระจิดนิดกว่าแมว | |||
อยู่ป่าตาบั้งแบ๊ว | ขบกระตายแล้วแง้วคำราม ฯ | |||
๏ เสือกระต่ายลายขีดขั้น | เปนแถว | |||
กระจิดกว่าแมวเหมือนแมว | ปากเขี้ยว | |||
อยู่ป่าตาบั้งแบ๊ว | มองหมอบ | |||
ขบกระต่ายตายเดี้ยว | ย่ำย้ำคำราม ฯ | |||
๏ กระจงกระจิดเตี้ย | วิ่งเรี่ยเรี่ยน่าเอ็นดู | |||
เหมือนกวางอย่างตาหู | มีเขี้ยวน้อยสร้อยแนมสอง ฯ | |||
๏ กระจงกระจิดหน้า | เอนดู | |||
เดินร่อยเรี่ยงามตรู | กระจ้อย | |||
เหมือนกวางอย่างตาหู | ตีนกีบ | |||
มีเคี่ยวขาวน้อยช้อย | แนบข้างเคียงสอง ฯ | |||
๏ ฝูงลิงใหญ่น้อยกระจุ้ย | ชนีอุ่ยอุ้ยร้องหา | |||
ฝูงค่างหว่างพฤกษา | ต่างโจนไล่ไขว่ปลายยาง ฯ | |||
๏ ฝูงลิงยวบยาบต้น | พวาหนา | |||
ฝูงชนีมี่กู่หา | เปล่าข้าง | |||
ฝูงค่างหว่างพฤกษา | มาสู่ | |||
ครอกแครกใส่ไขว่คว้าง | โลดเลี้ยวโจนปลิว ฯ | |||
๏ ลิงลมชมเชยคู่ | ขึ้นนั่งอยู่ผู้คนหมาย | |||
ลมพัดบัดเดียวหาย | พัดทิศใดไปตามลม ฯ | |||
๏ ลิงลมชมคู่ต้น | ยางทราย | |||
คนนั่งตั้งใจหมาย | ยื่นกล้วย | |||
ลมพัดบัดเดียวหาย | วิววู่ | |||
พัดทิศใดไปด้วย | ด่วนคล้าย ตามลม ฯ | |||
๏ ลิงจุ่นงุ่นเงื่องเซื่อง | ค่อยกระเตื้องเงื่องคลาคลาน | |||
หางสั้นมันงมงาน | จับตัวไล่ได้ง่ายดาย ฯ | |||
๏ ลิงจุ่นงุนหง่อยหน้า | ซมซาน | |||
ค่อยกระเตื้องเงื่องคลาคลาน | ร่ายไม้ | |||
หางสั้นมันงมงาน | กินอยู่ | |||
จู่จับเอาตัวได้ | ง่ายแท้ควรเห็น ฯ | |||
๏ ฝูงบ่างบ้างแดงด่าง | ไต่หมากปรางบ้างแบนโผ | |||
คนดูอยู่อะโข | ย่อมทิ้งไล่ให้มันบิน ฯ | |||
๏ ฝูงบ่างแดงด่างบ้าง | ตัวโต | |||
ไต่หมากปรางแบนโผ | แล่นไม้ | |||
คนดูอยู่อะโข | เนืองนั่ง | |||
ย่อมทิ้งยิงกระสุนให้ | ผึ่งท้องแบนบิน ฯ | |||
๏ ตะกวดเหี้ยเมียเข้าไข่ | ในโพรงไม้ได้เปนรัง | |||
ตัวน้อยกระจ้อยหวัง | รูปจรเข้เล่ห์เหมือนกัน ฯ | |||
๏ ตระกวดเหี้ยเมียเข้าไข่ | ตื่นตรัง | |||
โพรงไม้อยู่เปนรัง | ด่วนดั้น | |||
ตัวน้อยกระจ้อยหวัง | ดูรูป | |||
อย่างจรเข้เล่ห์นั้น | ห่อนเพี้ยนเหมือนกัน ฯ | |||
๏ ลินแล่นแผ่นดินหลาย | เห็นคนอายซ่อนหน้าตา | |||
คนเขาเอาตัวมา | ขดตัวไว้ไม่คลี่คลาย ฯ | |||
๏ ตัวลินเปนเกร็ดถั้ว | กายา | |||
หัวหางขดหน้าตา | ซ่อนไว้ | |||
คนเขาเอาตัวมา | ดูบ่อย | |||
ยื้อคร่าแกะแคะได้ | ไม่เขยื้อนคลาคลาย ฯ | |||
๏ ตัวตุ่นงุนคลาคลาน | ได้อาหารเข้าในโพรง | |||
ชอบกลต้นสำโรง | เข้าเคล้าคู่อยู่เปนรัง ฯ | |||
๏ ตัวตุ่นค่อยเตื่องเต้น | หลังโกง | |||
ฉวยสัตว์เข้าในโพรง | ไต่เต้า | |||
ชอบกลต้นสำโรง | รังร่ม | |||
พาคู่เคียงคลาเคล้า | อยู่ดี รวงรัง ฯ | |||
๏ ฝูงอ้นด้นแผ่นดิน | กินรากไผ่ใบรวกผุย | |||
ปล่องเห็นเปนขี้ขุย | คุ้ยดินร่วงกลวงเปนโพรง ฯ | |||
๏ ฝูงอ้นด้นข่วนฟุ้ง | ดินขจุย | |||
รากไผ่ไม้รวกผุย | กัดแหง้น | |||
เห็นช่องปล่องดินขุย | ขุดอยู่ | |||
ดินร่วงกลวงทางแหล้น | ลอดเลี้ยวในโพรง ฯ | |||
๏ กระเห็นเต้นคล้ายคล้าย | ลายพรอมแพรมแกมดำเหลือง | |||
ไต่บนต้นหมากเฟือง | ลูกสุกห่ามตามกันกิน ฯ | |||
๏ กระเห็นเต้นต่ายเหนื้อง | มาเนือง | |||
ลายด่างดำแกมเหลือง | เล่าเหลื้อง | |||
ไต่บนต้นหมากเฟือง | กินเฟื่อง | |||
หางด่องกิ่งไม้เปลื้อง | คล่ำคล้ายชายคลาย ฯ | |||
๏ กระเอื้อยเลื้อยหางยาว | ด่างดำขาวราวลูกอิน | |||
สุกพร้อมย่อมมากิน | เห็นเต้นไต่ไปตามกัน ฯ | |||
๏ กระเอื้อยเลื้อยพู่ห้อย | หางยาว | |||
ลูกอินกินเมื่อคราว | แก่ต้น | |||
รูปร่างด่างดำขาว | เขียนขีด | |||
ตื่นเต้นไต่ไปพ้น | อยู่บ้างเบาบาง ฯ | |||
๏ กระแตไต่ไม้กระจ้อย | ตัวน้อยน้อยโจนเรี่ยเรี่ย | |||
โพรงปูอยู่กับเมีย | หางพัวเรียวเที่ยวไปมา ฯ | |||
๏ กระแตไต่กิ่งน้อย | ตามเมีย | |||
ตัวกระจ้อยโจนเรี่ย | ร่ายไม้ | |||
โพรงปรูอยู่เย็นเลีย | โลมลุก | |||
หางพู่เรียวเที่ยวไหล้ | คู่เลี้ยวไปมา ฯ | |||
๏ ชมชมดรสกลิ่นกล้า | หน้าเซี่ยมแสล้มแนมคู่เคียง | |||
เล่าฤาชื่อชมดเชียง | คนหานักมักตามรอย ฯ | |||
๏ ชมดเชียงเกลี้ยงกลิ่นกล้า | หอมชวย | |||
แชล่มคางหางพู่สวย | เซี่ยมหน้า | |||
ยืนคู่อยู่เคียงรวย | รวยกลิ่น | |||
คนตามถามชื่อข้า | คงขึ้น ขายรอย ฯ | |||
๏ กระรอกหางพัวพู่ | โพรงไม้อยู่คู่ไล่ตาม | |||
หางสลวยละลวยงาม | วิ่งไปมาน่าเอนดู ฯ | |||
๏ กระรอกหางพู่เหล้น | ปลายมะขาม | |||
โพรงไม้คู่อยู่ตาม | โลดไหล้ | |||
หางสลวยละลวยงาม | ขาวผ่อง | |||
วิ่งไวไปมาให้ | ชื่นหน้าเอนดู ฯ | |||
๏ ป้องข่างอย่างปึ้งก่า | มาแปลกกันมันรู้บิน | |||
เหนียงในใต้คางกิน | อาหารได้ไป่รู้เลย ฯ | |||
๏ ป้องข่างอย่างปึ้งข่าคล้าย | โดยถวิล | |||
แปลกแต่รู้แบนบิน | ไล่ขู้ | |||
เหนียงในใต้คางกิน | สัตว์เสพย์ | |||
อาหารใดไปรู้ | ห่อนแจ้งใจเอย ฯ | |||
๏ ตุกคู่หมู่ตุกแก | อึ่งอ่างแย้แลบึ้งแตน | |||
ผึ้งหลวงรวงเลื้อยแขวน | บนปลายไม้ใหญ่รังรวง ฯ | |||
๏ ตุกแกคุกตูร้อง | คนแหงน ดูนา | |||
แย้บึ้งปึ้งก่าแตน | ต่อเฝ้า | |||
ผึ้งหลวงรวงเลื้อยแขวน | รังเรียบ | |||
บนปลายไม้ใหญ่เถ้า | แผ่นตั้งรวงเรียง ฯ | |||
๏ งูเขียวเที่ยวเลื้อยแล | พบตุกแกย่อมสู้กัน | |||
ตุกแกกัดงูพัน | แรงงูมากปากคลาคลาย | |||
๏ งูเขียวสายม่านเลื้อย | ลายมัน | |||
พบตุกแกกวดขัน | เกี่ยงกล้า | |||
งูขบกัดงูพัน | รัดรอบ | |||
แรงมากปากคลายอ้า | ออกให้งูพลัน ฯ | |||
๏ งูเขียวรัดตุกแก | ตุกแกแก่คางแขงขยัน | |||
กัดงูงูยิ่งพัน | อ้าปากง่วงล้วงตับกิน ฯ | |||
๏ งูเขียวแลเหลี่อมพ่น | พิศพลัน | |||
ตุแกคางแขงขยัน | คาบไว้ | |||
กัดงูงูเร่งพัน | เนดเครียด | |||
ปากอ้างูจึงได้ | ลากล้วงตับกิน ฯ | |||
๏ ยูงทองย่องเยื้องย่าง | รำรางชางฟ่างปลายหาง | |||
ปากหงอนอ่อนสำอาง | ช่างรำเล่นเต้นตามกัน ฯ | |||
๏ ยูงทองย่องย่างเยื้อง | รำฉวาง | |||
รายร่ายฟ่ายเฟื่องหาง | เฉิดหน้า | |||
ปากหงอนอ่อนสำอาง | ลายเลิศ | |||
รำเล่นเต้นงามหง้า | ปีกป้องเปนเพลง ฯ | |||
๏ นกเขาเค้าเคียงคู่ | ก่งคอคูคู่ขานขัน | |||
กระทาทักปักกรอกัน | ข้างขันไขว่ไล่ลายชม ฯ | |||
๏ นกเขาขันคู่คู้ | เคียงขยัน | |||
คอเก่งคูขานขัน | คั่นหน้า | |||
กระทาทักปักกรอกัน | เสียงเฉื่อย | |||
ลามไล่ไขว่ขวัญจ้า | แปลกขู้ชนแทง ฯ | |||
๏ ไก่ป่าจ้าเสียงเตี้ย | พาลูกเมียเขี่ยหากิน | |||
เห็นคนก่นวิ่งบิน | เข้าเร้นรอกซอกซอนหาย ฯ | |||
๏ ไก่ป่าขันเจื่อยแจ้ว | กลางดิน | |||
ลูกเมียเขี่ยหากิน | กกเหล้น | |||
เห็นคนก่นวิ่งบิน | ถามตื่น | |||
ซอกซอนซ่อนตัวเร้น | พุ่มไม้สูญหาย ฯ | |||
๏ ไก่ฟ้าอ้าสดแสง | หัวสุกแดงแทงเดือยแนม | |||
ปีกหางต่างสีแกม | สีแต้มต่างอย่างวาดเขียน ฯ | |||
๏ ไก่ฟ้าหน้ากล่ำกล้า | ปากแหลม | |||
หัวแดงแฝงเดือยแนม | เนื่องแข้ง | |||
ปีกหางต่างสีแกม | ลายลวด | |||
ตัวด่างอย่างคนแกล้ง | แต่งแต้มขีดเขียน ฯ | |||
๏ นกหว้าหน้างามลาย | คือดาวรายพรายเพริศเพรา | |||
เที่ยวกินถิ่นลำเนา | พาคู่เคล้าเฝ้าชมกัน ฯ | |||
๏ นกหว้าหน้าเปรียบแต้ม | ดรูเฉลา | |||
ตัวลายพรายดาวเพรา | เพริศหน้า | |||
เที่ยวกินถิ่นลำเนา | เคยอยู่ | |||
เคียงคู่เคล้าเฝ้าหล้า | เก็บลิ้มเล็มกิน ฯ | |||
๏ พังพอนจรเคล้าคู่ | พบพานงูอยู่สู้กัน | |||
งูเห่าเอาขนดพัน | พังพอนผันหันตัวตาม ฯ | |||
๏ พังพอนจรเคล้าคู่ | เรียงรัน | |||
พบพานงูสู้กัน | ขบเขี้ยว | |||
งูเห่าเอาขนดพัน | รัดรวด | |||
พังพอนจรผันเลี้ยว | ปลดเปลื้องตัวตาม ฯ | |||
๏ นกกดอดทนสู้ | พบงูเห่าเอาปีกบัง | |||
งูโพนพังพานหวัง | จะขบตอดบรอดเลย ฯ | |||
๏ นกกดอดทนสู้ | งูขลัง | |||
งูขบเอาปีกบัง | เข็ดเขี้ยว | |||
งูเลิกพังพอนหวัง | ขบตอด | |||
ตอดบรอดเลยเลี้ยว | หลีกเลี้ยวสูดหนี ฯ | |||
๏ ดูหนูสู่รูงู | งูสุดสู้หนูสู้งู | |||
หนูงูสู้ดูอยู่ | รูปงูทู่หนูมูทู ฯ | |||
๏ ดูงูขู่ฝุดฝู้ | พรูพรู | |||
หนูสู่รูงูงู | สุดสู้ | |||
งูสู้หนูหนูสู้ | งูอยู่ | |||
หนูรู้งูงูรู้ | รูปทู้มูทู ฯ | |||
๏ นกกระเรียนเวียนลงหนอง | ตรอมเที่ยวย่องร้องแกร๋แกร๋ | |||
ริมทุ่งกระทุงลอยแพ | เดียรดาษแลแหล่เหลือหลาย ฯ | |||
๏ นกกระเรียนเวียนว่อนน้ำ | เลงแล | |||
ลงย่องร้องแกร๋แกร๋ | แจ้มจ้า | |||
ริมทุ่งกระทุงลอยแพ | ลงล่อง | |||
บินกลาดกลุ้มท้องฟ้า | ร่อนร้องเหลือหลาย ฯ | |||
๏ นกแก้วแจ้วเสียงใส | คลอใคล้คู่หมู่สาลิกา | |||
นกตั้วผัวเมียคลา | ผาแขกเต้าเหล่าโนรี ฯ | |||
๏ นกแก้วแจ้วรี่ร้อง | เร่หา | |||
ใกล้คู่หมู่สาลิกา | แวดเคล้า | |||
นกตั้วผัวเมียมา | สมสู่ | |||
สัตวาผ่าแขกเต้า | พวกพ้องโนรี ฯ | |||
๏ นกกระจิบกระจาบมั่ว | ปากตะกั่วชายชมพู | |||
นกไส้นกกรอดดู | จ้อแจ้อยู่ดูเพรียกไพร ฯ | |||
๏ กระจิบกระจาบน้อยน่า | เอ็นดู | |||
ปากตะกั่วชายชมพู | แห่งห้อม | |||
นกไส้กรอดดูพู | พองปีก | |||
จอแจพรังพรั่งพร้อม | เพรียกร้องในไพร ฯ | |||
๏ กางเขนรำเขนหาง | บ่าวขุนพลางกางปีกรา | |||
จินโจ้แกงจืดมา | ร้องแจ้วจ้าป่าวังเวง ฯ | |||
๏ กางเขนรำไต่ต้น | พฤกษา | |||
บ่าวขุนกางปีกรา | ปากอ้า | |||
จินโจ้แกงจืดมา | พูดเพรียก | |||
นกพริกร้องแจ้วจ้า | ป่าก้องวังเวง ฯ | |||
๏ นกขมิ้นเหลืองหลากหลาย | มีสพายหมายสองคาง | |||
เหลืองอร่ามงามปีกหาง | เห็นสำอางช่างมีพรรณ ฯ | |||
๏ นกขมิ้นเหลืองก่ำป้อง | ปีกหาง | |||
มีสพายหมายสองคาง | ค่างแก้ม | |||
เหลืองอร่ามงามปีกหาง | เห็นเลิศ | |||
สร้อยสำอางอย่างแต้ม | แต่งให้มีพรรณ ฯ | |||
๏ ชมคู่หมู่ซั้งแซว | ร้องโฉดแก้วแล้วบินไป | |||
เลียนนกหกใดใด | ย่อมเลียนได้ให้เสียงแมว ฯ | |||
๏ ซั้งแซวเสียงแจ้วส่ง | เอาใจ | |||
ร้องโฉดแก้วบินไป | มุ่งไม้ | |||
เลียนนกสิ่งใดใด | เหมือนอยู่ | |||
ไม่เพี้ยนเลียนได้ไท้ | เล่ห์ร้องเสียงแมว ฯ | |||
๏ นกคุ่มซุ่มอยู่นอน | ในดงดอนส้อนไคลคลา | |||
ลายเลือนเหมือนนกกระทา | แต่ตัวน้อยค่อยเก็ยกิน ฯ | |||
๏ นกคุ่มซุ่มอยู่ข้อย | ไปมา | |||
ดงดอนซ่อนกายา | กระจ้อย | |||
ลายเลือนเหมือนนกกระทา | กระแจ่ม | |||
แต่ว่าตัวน้อยน้อย | ค่อยเถี้ยวเก็บกิน ฯ | |||
๏ นกเงือกอยู่ในโพรงไม้ | ผัวฟักไข่เมียผันผาย | |||
เล่นชู้อยู่เสบยสบาย | ผัวหมายไว้ให้รวงรัง ฯ | |||
๏ นกเงือกอยู่ซอกไม้ | เรียงราย | |||
ผัวฟักเมียผันผาย | ด่วนได้ | |||
เล่นชู้อยู่เสบยสบาย | ลืมคู่ | |||
ผัวอดอาหารให้ | อยู่เฝ้ารวงรัง | |||
๏ ชาติบุษป์พุทธชาตซาบ | กุหลาบกนาบทั้งสองทาง | |||
เบงระมาดยี่สุ่นกาง | กลีบบานเพราเหล่าดาวเรือง ฯ | |||
๏ ชาติบุษป์พุทธชาติขึ้น | เคียงกลาง | |||
กุหลาบกนาบสองทาง | กลิ่นฟุ้ง | |||
เบงระมาดยี่สุ่นกาง | ตรงกลีบ | |||
สาวสาวฉวยชิงหยุ้ง | เก็บร้อยรอยกรอง ฯ | |||
๏ เพกาสาเกกุ่ม | ไม้ตาตุ่มทุมราชา | |||
สุกรมมะยมพวา | ไม้หมากข้าขานางเปล้า ฯ | |||
๏ เพกาฝักย้อมกุ่ม | ผลหนา | |||
ตาตุมทุมราชา | เนื่องหน้า | |||
สุกรมมะยมพวา | ชมพู่ | |||
สาเกไม้หมากข้า | อิกเปล้าขานาง ฯ | |||
๏ กะจายสยายซร้องนาง | ผ้าสไบบางนางสีดา | |||
ห่อห้อยย้อยลงมา | แต่ค่าไม้ใหญ่สูงงาม ฯ | |||
๏ กะจายสยายคลี่ซร้อง | นงพงา | |||
สไบบางนางสีดา | ห่อห้อย | |||
ยื่นเลื้อยเฟื้อยลงมา | โบยโบก | |||
แต่ค่าไม้ใหญ่น้อย | แกว่งเยื้องไปมา ฯ | |||
๏ กะเช้าเจ้าบรรจง | ปากแฉกตรงทรงหาบหาม | |||
แล่งปืนของพระราม | รูปงามดีมีสืบมา ฯ | |||
๏ กะเช้านางแต่งเจ้า | ผจงงาม | |||
ปากแฉกทรงหาบหาม | ห่วงห้อย | |||
แล่งปืนของพระราม | ยังอยู่ | |||
รูปร่างงามน้อยน้อย | งอกขึ้นสืบมา ฯ | |||
๏ เล็บนางงามแสล้ม | ต้นนางแย้มแกมดองดึง | |||
สุพรรณิกากากระทัง | ดอกราชพฤกษ์ซีกไทรไตร ฯ | |||
๏ เล็บนางนวยแน่งน้อย | พอพัง | |||
นางแย้มแกมดองดึง | อีกอ้อย | |||
สุพรรณิกากากระทัง | บานแบ่ง | |||
ราชพฤกษ์ซีกดวงย้อย | พู่เพี้ยงไทรไตร ฯ | |||
๏ ชงโคตะโกตะขบหว้า | ต้นตุมกากาฝากลง | |||
ชอบกลต้นมหาหงส์ | มะเดื่อดูกลูกนมแมว ฯ | |||
๏ ชงโคตะโกหว้า | ดาดดง | |||
ตุมกากาฝากลง | ติดไม้ | |||
นมแมวมหาหงส์ | เห็นอยู่ | |||
มะเดื่อดูกลูกออกได้ | แส่ทั้งสอยกิน ฯ | |||
๏ กำจัดสลัดไดขึ้น | บนพื้นภูภู่เขาสูง | |||
แคคางยางยูงดูง | ต้นตะแบกแปลกกันบาน ฯ | |||
๏ สลัดไดกำจัดต้น | หางยูง | |||
บนภูภู่เขาสูง | หย่งหยื้น | |||
แคคางยางยูงดูง | ตรงโตรด | |||
ตะแบกแปลกกันขึ้น | เกลื่อนกลุ้มบานไสว ฯ | |||
๏ แคฝอยข่อยเข็มข้า | ต้นกาลาน่าดอกบาน | |||
งิ้วงับพลับพลึงปาน | นิ้วมือเรียมเปรียบเทียนกลึง ฯ | |||
๏ แคฝอยข่อยแข่ขึ้น | ขนัดขบาน | |||
เข็มกาลาดอกบาน | ที่แจ้ง | |||
งิ้วงับพลับพลึงปาน | มือเรียม | |||
นิ้วแน่งงามดังแกล้ง | ฟั่นด้วยเทียนกลึง ฯ | |||
๏ พุมเรียงเคียวคัดเค้า | ต้นปู่เจ้าเหล่าจิงจำ | |||
ต้นองุ่นขนุนสำ | มลอมะก่อสะตอสะเตียน ฯ | |||
๏ พุมเรียงเคียงคัดเค้า | บานช้ำ | |||
ปู่เจ้าเหล่าจิงจำ | ไขว่ขึ้น | |||
ต้นองุ่นขนุนสำ | มลอมาก | |||
มะกอสะตอสะเตียนพื้น | เลี่ยนเกลี้ยงตลิบเตียน ฯ | |||
๏ กำจายรายท้องที่ | ต้นลิ้นจี่ทีทางจร | |||
กลำเพาะเงาะเรียงสลอน | สท้อนพวงพะงวงชุม ฯ | |||
๏ กำจายรายทีท้อง | ดงดอน | |||
ลิ้นจี่ที่ทางจร | ป่ากว้าง | |||
กลำเพาะเงาะเรียงสลอน | ทรงลูก | |||
สท้อนลางสาดสล้าง | ลูกเลื้อยพะงวงชุม ฯ | |||
๏ จิงจ้อยอยมโดย | ดวงรายโรยโชยชายชม | |||
ฉิ่งชี่ถี่ทางสม | ร่มรื่นสนุกปลุกปลื้มใจ ฯ | |||
๏ ยมโดยยอจิ่งจ้อ | สลอนสลม | |||
ดวงโรยโชยชายชม | ชื่นหน้า | |||
ฉิ่งชี่ถี่ทางสม | เย็นเฉื่อย | |||
ร่มรื่นสนุกริกหร้า | ปลุกปลื้มใจหญิง ฯ | |||
๏ กล้วยไม้ห้อยต่ำเตี้ย | นมตำเรียเรี่ยทางไป | |||
หอมหวังวังเวงใจ | ว่ากลิ่น แก้ว แล้วเรียมเหลียว ฯ | |||
๏ กล้วยไม้ห้อยย้อยคลี่ | ดวงไสว | |||
นมตำเรียรายไป | กลิ่นกล้า | |||
หอมหวังวังเวงใจ | รสราด | |||
ว่ากลิ่นแก้วแล้วข้า | หยุดยั้ง แลเหลียว ฯ | |||
๏ ทองกวาวคราวดอกแดง | เชิงจำแจงแดงเหียนหัน | |||
ลำไยไม้มูกมัน | เคี่ยนตะเคียนเลี่ยนรังเรียง ฯ | |||
๏ ทองกวาวคราวดอกพร้อม | แดงฉัน | |||
เชิงจำแจงเหียงหัน | เหี่ยวต้น | |||
ลำไยไม้มูกมัน | เฟืองฝ่อ | |||
เคี่ยมตะเคียนเลี่ยนต้น | หมู่ไม้รังเรียง ฯ | |||
๏ เจตพังดีสีเสียดสรล | พรมคดปนคนทาดง | |||
เล็บครุฑสุดสูงระหง | ต้นเต่าร้างกร่างแต้วกะโดน ฯ | |||
๏ สรลสร้อยสีเสียดขึ้น | เปนกง | |||
พรมคดคนทาดง | ด่านกว้าง | |||
เจตพังคีสูงระหง | พังอาด | |||
เล็บครุฑต้นเต่าร้าง | กร่างแต้วกะโดนหนา ฯ | |||
๏ ตรดตรวยสลวยร่มชื้อ | สะตอสะตือชื่อหลายมาน | |||
มะหาดมะตาดแสมสาร | มะตูมมะขวิดจิตมูลเพลิง ฯ | |||
๏ ตรดตรวยสลวยร่มชื้อ | เสถียรสถาน | |||
สะตอสะตือชื่อหลายมาน | มากพ้น | |||
มะหาดมะตาดแสมสาร | สนับสนุ่น | |||
มะตูมมะขวิดติดต้น | ดกไม้เจตมูล ฯ | |||
๏ ปอเป้งเตงเตยตาล | สรลตระการปานหางโต | |||
ต้นทองตรองตองโพ | สักสูงสุดพุดซากะถิน ฯ | |||
๏ เตยตาลตอป่านเป้ง | เตงอะโข | |||
สรลเปรียบหางสิงห์โต | ต่ำผุ้ม | |||
ต้นทองตรองตองโพ | ทเลเรียบ | |||
พุทราสักสูงกลุ้ม | ค่าไม้กะถินงาม ฯ | |||
๏ ปรูปะระกำดก | ต้นรกฟ้าหญ้านางแฝง | |||
พัวพุ่มชุมแสงแซง | ลูกติดต้นหล่นลงเนือง | |||
๏ ปรูประเดียรดาดด้วย | ระกำแดง | |||
รกฟ้าหญ้านางแฝง | ผากเหรื้อง | |||
พัวพุ่มชุมแสงแซง | กางกิ่ง | |||
ลูกดกตกลงเหนื้อง | กลาดกลุ้มกลางกิน ฯ | |||
๏ พาดไฉนตะไคร้มะนาว | เทียนช้างน้าวหาวนนทรี | |||
ชเอมเขล็นเบญจกานี | หงอนไก่สลับทับทิมบาน ฯ | |||
๏ พาดไฉนตะไตร้เนื่อง | มะนาวมี | |||
ช้างน้าวหาวนนทรี | หนาดน้ำ | |||
ชเอมเขล็นเบญจกานี | เทียนป่า | |||
หงอนไก่ทับทิมกล้ำ | กลีบช้อยแดงฉัน ฯ | |||
๏ น้อยหน่าหนาเปนเหล่า | น้อยเหน่เล่าเต้าตามชม | |||
นางนวลนวลนางสม | หว้านน้ำกลุ้มกทุ่มนาขนาน ฯ | |||
๏ น้อยหน่าน่าลูกพร้อม | โตกลม | |||
น้อยเหน่เต่าตามชม | ชื่นผุ้ม | |||
นางนวลนวลนางสม | โสภิศ | |||
หว้านน้ำมีเกลื่อนกลุ้ม | กทุ่มท้องนาขนาน ฯ | |||
๏ ไผ่เทศงามผาดผุด | ต้นเล็บครุฑพุทธรักษา | |||
ทองสิบอย่างงามนานา | เข้าตอกแตกแปลกดอกขาว ฯ | |||
๏ ไผ่เทศงามเงื่อนแต้ม | เลขา | |||
เล็บครุฑพุทธรักษา | โทษคุ้ม | |||
ทองสิบอย่างตรุตรา | งามเลิศ | |||
เข้าตอกแตกดวงกลุ้ม | แปลกด้วยดอกขาว | |||
๏ มังคุดลมุดหมากเหม้า | เหล่าทุเรียนเนียรภูสี | |||
มูลมังสังกรณี | มีร้อนลิ้นอินทผาลำ ฯ | |||
๏ มังคุดลมุดหมากเหม้า | มากมี | |||
ทุเรียนเนียรภูสี | ค่าค้อม | |||
มูลมังสังกรณี | มีมาก | |||
ต้นร้อนลิ้นชื้นล้อม | หมู่ไม้อินทผล ฯ | |||
๏ แทงทวยกล้วยกุตีบ | ต้นปีปไสวไข่เน่าหอม | |||
พองลมพนมพนอม | น่องโลดเลียบหลาหลกปะโลง ฯ | |||
๏ แทงทวยกล้วยกลีบเลื้อย | เครืองอม | |||
ปีปไสวไข่เน่าหอม | ทั่วเบื้อง | |||
พองลมพนมพนอม | ลำเจียก | |||
โลดเลียบหลาหลกเหนื้อง | น่องต้นปะโลงสาร ฯ | |||
๏ หมากม่วงพวงพรวนย้อย | พิมเสนห้อย สอยมากิน | |||
สุกห่ามตามใจถวิล | เอาตะกร้อซอเกี่ยวลง ฯ | |||
๏ หมากม่วงพวงห่ามย้อย | ยามเห็น | |||
พรวนพิมเสนเหลืองเปน | ปากกร้อ | |||
หมอนทองม่วงมันเย็น | เดิรสู่ | |||
สอยแส่พลางหัวหร้อ | หล่นกลุ้มชิงกัน ฯ | |||
๏ หมากม่วงดิบห่ามฝาน | ใส่ในจานพานตบะรอง | |||
นั่งล้อมห้อมเนืองนอง | จิ้มน้ำปลางาปิกิน ฯ | |||
๏ หมากม่วงดิบห่ามให้ | ปอกฝาน | |||
งาปิน้ำปลาจาน | จุ่มจิ้ม | |||
นั่งล้อมห้อมกินกราน | กินอยู่ | |||
เข็ดฟันฝันหน้ายิ้ม | อิ่มเอื้อน ราถอย ฯ | |||
๏ ชมร่มไม้ไทรไตร | เรไรไพรแว่วแจ้วเสียง | |||
เรื่อยเฉื่อยสำเนียงเพียง | ปี่รีเสนาะเพราะเพลงเครง ฯ | |||
๏ เดิรเพลินชมร่มไม้ | ไทรไตร | |||
สดับศัพท์เรไรไพร | แว่วแจ้ว | |||
ระกำรำไยไพร | เลือนเถื่อน | |||
มังคุดลมุดแต้วแก้ว | กุ่มกถุ้มทรม่วงมะงวง ฯ | |||
๏ หัวลิงหมากลางลิง | ต้นลางลิงแลหูลิง | |||
ลิงไต่กะไดลิง | ลิงโลดคว้าประสาลิง ฯ | |||
๏ หัวลิงหมากเรียกไม้ | ลางลิง | |||
ลางลิงหูลิงลิง | หลอกชู้ | |||
ลิงไต่กะไดลิง | ลิงห่ม | |||
ลิงโลดฉวยชมผู้ | ฉีกคว้าประสาลิง ฯ | |||
๏ ปุ้มไก่แลหงอนไก่ | ต้นหางไก่ แลสร้อยไก่ | |||
โหราเดือยไก่ไก่ | ให้เทียนไก่ไก่จับนอน ฯ | |||
๏ ปุ้มไก่หงอนไก่ต้น | เรียงไสว | |||
หางไก่แลสร้อยไก่ | กกก้อง | |||
โหราเดือยไก่ไก่ | เมียงม่าย | |||
ต้นเทียนไก่ไก่ร้อง | ไก่เตี้ยจับขัน ฯ | |||
๏ เพกาต้นตุมกา | โยทกากรรณิกา | |||
ชุมกาแลสามกา | ต้นมะกากาจับนอน ฯ | |||
๏ เพกาตุมกาต้น | กาลา | |||
โยทกากรรณิกา | ถี่ก้อง | |||
ชุมกาและสามกา | กาสู่ | |||
ต้นมะกาการ้อง | จับไม้กาหลง ฯ | |||
๏ ธารไหลใสสอาด | มัจฉาชาติดาษนานา | |||
หวั่นหว้ายกินไคลคลา | ตามกันมาให้เห็นตัว ฯ | |||
๏ ธารไหลใสสอาดน้ำ | รินมา | |||
มัจฉาชาตินานา | หวั่นหว้าย | |||
จอกสร่ายกินไคลคลา | เชยหมู่ | |||
ตามคู่มาคล้ายคล้าย | ผุดให้เห็นตัว ฯ | |||
๏ นั่งเล่นเห็นหมู่ปลา | พรั่งพรูมาเหล่าเหลือหลาย | |||
กินเข้าเอาโปรยปราย | ปลามาใกล้ได้เห็นตัว ฯ | |||
๏ นั่งชมปลาหมั่วหมู่ | เรียงราย | |||
พรูพรั่งมาเหลือหลาย | ว่ายหวิ้ง | |||
กินเข้าเอาโปรยปราย | ลงบ่อย | |||
ปลาว่ายใกล้ได้ทิ้ง | ห่อเข้าดูปลา ฯ | |||
๏ ปลาแปปแลปลาเป้า | ปลาเข้าเม่าปลาคางเบือน | |||
ปลาม้าหน้าคนเหมือน | ปลากดกรายสวายหางแดง ฯ | |||
๏ ปลาดุกปลาแปบเป้า | แลเลือน | |||
เข้าเม่าเหล่าคางเบือน | มุ่งหม้าย | |||
ปลาม้าหน้าคนเหมือน | คนอยู่ | |||
ปลากดกรายสวายหว้าย | โบกน้ำหางแดง ฯ | |||
๏ ตะตรับคอยตรับหู | หมู่ปลาบู่ว่ายเวียนแฝง | |||
สร้อยส้าปลาหมอแขยง | ปลาแมงภู่หมู่กระทุงเหง ฯ | |||
๏ ปลาตะตรับคอยกะตั้ง | หูแขง | |||
ปลาบู่ว่ายเวียนแฝง | ฝั่งน้ำ | |||
สร้อยส้าปลาหมอแขยง | สังกวาด | |||
แมงภู่ดูโลดล้ำ | พรั้งพร้อมกะทุงเหง ฯ | |||
๏ ปลาอ้าวปลาเนื้ออ่อน | ว่ายมาก่อนปลาหนามหลัง | |||
กระแหหางแดงหวัง | เข้าสู่ทุ่งมุ่งเลมไคล ฯ | |||
๏ ปลาอ้าวเนื้ออ่อนหญ้า | ตัวบัง | |||
มาก่อนปลาหนามหลัง | อยู่หน้า | |||
กระแหหางแดงหวัง | คลาแหล่ง | |||
เข้าสู่ทุ่งเลมหล้า | เหยื่อย้ำกินไคล ฯ | |||
๏ ปลากะโห้ชโดแฝง | ช่อนชวาดแชวงแฝงครัน | |||
หน้าสั้นปลานวลจันทร์ | ปลาอ้องแอ้งปลาเสือหมู ฯ | |||
๏ ปลาชะโดกะโห้ใฝ่ | แฝงกัน | |||
ช่อนชวาดแชวงสูบครัน | ว่ายแว้ง | |||
หน้าสั้นอิกนวลจันทร์ | หลายเหล่า | |||
ปลาทุกท้องอ้องแอ้ง | หมึกเหม้าเสือหมู ฯ | |||
๏ กดคลังปลาสังมี | ปลากระดี่ปลาดุกอุย | |||
พ่นน้ำกระจายกระจุย | ปลาหูช้างช้างเหยียบซิว ฯ | |||
๏ กดคลังปลากสังหว้าย | ชายงุย | |||
ปลากระดี่ปลาดุกอุย | แอบข้าง | |||
พ่นน้ำกระจายกระจุย | หลายเหล่า | |||
ปลาชื่อหูช้างช้าง | เหยียบบี้ปลาซิว ฯ | |||
๏ เทโพแลเทพา | ตะเพียนพาพาพวกจร | |||
ไอ้บ้าปลาสลุมพอน | ผักพร้าเพรี้ยแลหนวดพราม ฯ | |||
๏ เทโพพาพวกพ้อง | เทพา | |||
ปลาตะเพียนปลากาพา | คู่เคี้ย | |||
สลุมพอนไอ้บ้าปลา | หลายหมู่ | |||
ปลาผักพร้ามาเพรี้ย | ว่ายไหล้หนวดพราม ฯ | |||
๏ ฝูงนาคมากหมู่มา | ดำน้ำท่าหาอาหาร | |||
ฝูงปลามาพะพาน | ขบได้ถนัดกัดกินเนือง ฯ | |||
๏ ฝูงนาคมากหมู่หมั้ว | ดาขนาน | |||
ดำน้ำหาอาหาร | แกล่กล้ำ | |||
ฝูงปลามาพอพาน | พะปาก | |||
ขบถนัดกัดใต้น้ำ | ผุดขึ้นกินเนือง ฯ | |||
๏ งูเหลือมคอกระหวัดไม้ | หางกระหวัดไว้ใฝ่อาหาร | |||
วิดน้ำในห้วยธาร | โพงไปมาเอาปลากิน ฯ | |||
๏ งูเหลือมแบนท้องแผ่ | คือกะดาน | |||
วิดน้ำหาอาหาร | ใฝ่กล้ำ | |||
โครมครุ่นในห้วยธาร | เสียงฉ่า | |||
โพงสาดไปให้น้ำ | ซ่านสิ้นกินปลา | |||
๏ งูเหลือมบนกิ่งไม้ | ใบหนาใส่ซ่อนซอน | |||
แกกาช้างวานร | พอมาใกล้ได้ฉวยกิน ฯ | |||
๏ งูเหลือมบนค่าไม้ | ใบสลอน | |||
คางซบแนบแอบนอน | ซ่อนเร้น | |||
กาแกค่างวานร | ลืมร่าง | |||
งูขบถนัดกัดเน้น | ค่อยกล้ำกลืนกิน ฯ | |||
๏ จรเข้หลายว่ายเคียงคู่ | เป็ดปนหมู่ภู่เข้าไป | |||
เป็ดบินสิ้นตกใจ | คนพิศเพ่งเล็งแลดู ฯ | |||
๏ จรเข้ใหญ่น้อยว่าย | ชลใส | |||
ภู่ตามเป็ดน้อยไป | เรื่อยรี้ | |||
เป็ดน้ำดำตกใจ | บินตื่น | |||
คนคร่ำเลงแลชี้ | บอกให้กันดู ฯ | |||
๏ เป็ดหงส์ลงธารา | คล่ำดำหาปลาตะเพียนเวียน | |||
ไล่ลัดฉวัดเฉวียน | หาปลาแปบแทบทันกัน | |||
๏ เป็ดหงส์ลงท่องท้อง | ธารา | |||
เตร็จคล่ำดำหาปลา | ก่ายหว้าย | |||
แชวงแขยงม้ากา | กดหลด | |||
ได้แปบแทบกายหม้าย | อ่าวค้าวตะเพียนเวียน ฯ | |||
๏ ตะพาบน้ำคลานขึ้นไข่ | ฝังไข่ไว้ในหาดทราย | |||
ตริวคราวเต่าม่านลาย | ผุดดำคล้ายว่ายเห็นตัว ฯ | |||
๏ ตะพาบน้ำคลานขึ้นไข่ | ตีนตะกาย | |||
ฝังไข่ในหาดซาย | กลบเกลี้ยง | |||
ตริวตราวขุนม่านลาย | ตระเต่า | |||
ดำผุดคล้ายว่ายเพี้ยง | ก่ายกลุ้มหนาตัว ฯ | |||
๏ ปูกุ้งลอยก่งก้าม | แลเหลื่อมหลามย่ามเหยื่อหา | |||
หอยโข่งหอยขมตา | วัวก็มีที่ท้องธาร ฯ | |||
๏ ปูกุ้งลอยก่งก้าม | ไคลคลา | |||
เหลือหลามย่ามเหยื่อหา | สู่ส้อง | |||
หอยโข่งหอยขมตา | วัวเกลื่อน | |||
สารพัดมีที่ท้อง | ท่าน้ำธารสินธุ์ ฯ | |||
๏ เถาวัลย์พันพฤกษา | ถีบชิงช้าช้าแกว่งไกว | |||
ทำเพลงวังเวงไพร | ส่งเสียงเรื่อยเฉื่อยละคอนเครง ฯ | |||
๏ เถาวัลย์พันไม้หย่อน | ลงมา | |||
สาวนั่งถีบชิงช้า | ห่วงห้อย | |||
ทำเพลงวังเวงอา | รมณ์ชื่น | |||
เสียงส่งเพราะดอกสร้อย | ฉ่ำร้องละคอนเกรง ฯ | |||
๏ ลมพัดมาเรื่อยเรื่อย | เย็นชวยเฉื่อยสำราญใจ | |||
ปูผ้านอนหลับใน | ใต้ร่มไม้ไทรสาขา ฯ | |||
๏ ลมพัดมาเฉื่อยชื้อ | เย็นใจ | |||
ปูผ้านอนหลับใหล | กลาดกลุ้ม | |||
ฟูกหมอนเรียงกันไป | หลายเหล่า | |||
นอนอยู่ใต้ไทรผุ้ม | ร่มไม้ไพศาล ฯ | |||
๏ ลางนามอาบน้ำท่า | ทาขมิ้นหอมพึงชม | |||
ทาแป้งแกล้งหวีผม | ผัดหน้านวนยวลใจชาย ฯ | |||
๏ ลางนางตักน้ำท่า | อาบองค์ | |||
ขัดขมิ้นเหลือบรรจง | ลูบน้ำ | |||
หวีเกล้าเอาเทริดทรง | ผมปีก | |||
ผัดหน้านวนงามล้ำ | ยั่วเย้าใจชาย ฯ | |||
๏ จบเสร็จชมนกไม้ | ในแหล่งไหล้พนัศสถาน | |||
หญิงชายฟังสำราญ | ที่ผิดอ่านวานแต้มเขียน ฯ | |||
๏ จบเสร็จชมนกไม้ | โคลงการ | |||
ชมแหล่งไพรพนัศสถาน | เถื่อนกว้าง | |||
หญิงชายชื่นชมบาน | ใจโลกย์ | |||
ใคร่อ่านวานเติมบ้าง | ช่วยแต้ม เขียนลง ฯ | |||
๏ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ เจ้า | ทรงเขียน | |||
ไชยเชษฐสุริย์วงศ์ เพียร | เลิศหล้า | |||
แต่งไว้ให้สถิต เสถียร | ในโลกย์ | |||
จำเนียรกาลนาน ช้า | อ่านอ้างสรรเสริญ ฯ | |||
๏ เจ้าฟ้า หนุ่มน้อยราช | กุมาร | |||
ธรรม์ ธำรงกลอนการ | ยั่วแย้ม | |||
ธิเบศร์ วราสถาน | ไชยเชษฐ | |||
สุริย์วงศ์ ทรงโคลงแต้ม | แต่งไว้วานสงวน ฯ | |||
๏ เจ้าฟ้า เลิศล้ำโพธิ | สมภาร | |||
กรมขุน หลวงพญากราน | กราบเกล้า | |||
เสนา นราบาน | ใจชื่น ชมนา | |||
พิทักษ์ รักษาเช้า | ค่ำด้วยใจเกษม ฯ | |||
๏ จบ จนจอมโลกย์เจ้า | คืนวัง | |||
บ พิตรสถิตยบัลลังก์ | เลิศหล้า | |||
ริ ร่างกาพย์โคลงหวัง | ชนโลก อ่านนา | |||
บูรณ์ พระโคลงเจ้าฟ้า | ธิเบศร์เจ้าจงสงวน ฯ | |||
๏ อักษรเรียบเรียงถ้อย | คำเพราะ | |||
ผู้รู้อ่านสารเสนาะ | เรื่อยหรี้ | |||
บรู้อ่านไม่เหมาะ | ตรงเทิ่ง ไปนา | |||
ทำให้โคลงทั้งนี้ | ชั่วช้าเสียไป ฯ | |||
๏ อักษรสรรค์สร้างช่าง | ชุบจาน | |||
โคลงก็เพราะเสนาะสาร | แต่งไว้ | |||
ผู้รู้อ่านกลอนการ | พาชื่น ใจนา | |||
ผู้บ่รู้อ่านให้ | ขัดข้องเสียโคลง ฯ | |||