à¸à¸¤à¸©à¸“าสà¸à¸™à¸™à¹‰à¸à¸‡
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 14:55, 9 กรกฎาคม 2552 โดย Admin (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
ข้อมูลเบื้องต้น
พระนิพนธ์: สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
บทประพันธ์
สัททุลวิกกีฬิตฉันท์ ๑๙
๏ ขอถวายภิวาทนศาสดาดิลกธรรม์ | |||
ทั่วสงฆ์อันทรงสรรพ์ | คุณา | ||
นบพรหมินทร์วชรินทรวิษณุศิวา | |||
รวิศศิดารา | จำรัส | ||
ฉ้อกามาคัคนาคิรินทร์สินธุพนัส | |||
ภูมิพฤกษ์กำพูฉัตร | ธำรง | ||
ทวยเทพทิพยพิมาน ณ สถานสถิตทุกองค์ | |||
อีกแมนสมมุติทรง | ธเรศ | ||
เชิญปกป้องภยผองพิบัติอุปัทวเหตุ | |||
นานาประเภทพยาธิ | อย่าพาน | ||
แต่ตูผู้จะนิพนธุ์ยุบลบทบรรหาร | |||
แห่งราชโยงการ | ดำรัส | ||
ให้รังสฤษฎ์กฤษณาสุภาษิตสวัสดิ์ | |||
เลบงฉันท์รำพันอรรถ | ภิปราย | ||
แปลกแปลงแสดงพจนเพรงเชลงลักษณะบรรยาย | |||
ชาวชนบทธิบาย | ประดาษ | ||
ไป่สมเสนอ บ่ เสมอสมานมุขประกาศ | |||
อโยธยาคณาปราชญ์ | ทั้งมวล | ||
รังสรรค์สารพอจักขานจักคู่พจนควร | |||
เสนอสนองสำนวนเนือง | กวี | ||
หวังโอวาทอนุศาสน์นุสนธิ์สกลสตรี | |||
แสวงสวามิภักดี | ฤ วาย ฯะ | ||
กาพย์ฉบัง ๑๖
มีองค์อิสราธิปไตย | ทรงนามภูวไนย | ||
คือพรหมทัตกษัรา | |||
เถลิงภพผ่านแผ่นพสุธา | ดลด้าวพารา | ||
ณ สีบุเรศเขตขัณฑ์ | |||
เอกอัครพนิดาลาวัณย์ | เฉิดโฉมโนมพรรณ | ||
พระนามพระนุชบุษบา | |||
เป็นปิ่นอนงค์เนกบริจา | ริกนาฏคณนา | ||
คือหมื่นหกพันนงพาล | |||
มีราชธิดาดวงมาลย์ | ทั้งสองสะคราญ | ||
พิลาสเลิศลักขณา | |||
หนึ่งนามกรแก้วกฤษณา | หนึ่งจิรประภา | ||
ประไพพระพักตร์เพียงจันทร์ | |||
ท้าวสงวนนวลนุชในครรภ์ | ปรางค์รัตนนิรัน | ||
ตรายนิราศราคิน | |||
ควรคู่ขัตติยาธิบดินทร์ | ปรีดาประดิทิน | ||
ในกามกรีฑากล | |||
ผดุงเผดิมเริ่มราชมงคล | สวยมพรมณฑล | ||
พิธีวิวาห์ถาวร | |||
เสกสองศุภลักษณ์บังอร | มหิษีมหิศร | ||
เสวยสวัสดิ์ไอศวรรย์ | |||
ในขัตติยพงศาพัน | ธุศักดิ์เสมอกัน | ||
เป็นเกศมกุฎธาตรี | |||
ทั่วกาสิกรัฐธรณี | ดลด้าวอันมี | ||
พิศาลพิสัยสีมา | |||
อัคเรศเกศแก้วกฤษณา | ยิ่งยศปรีชา | ||
เฉลียวเฉลิมโลกีย์ | |||
ปฏิบัติกษัตราสวามี | ห้าองค์นฤบดี | ||
เสน่ห์สนิทนิจกาล | |||
ห่อนเคียดขึ้งคำรำคาญ | เกษมสุขสำราญ | ||
ภิรมย์ฤดีปรีดา | |||
ผลัดเปลี่ยนเวียนเวรราชา | ถนอมแนบนิทรา | ||
ละวันบรรโลมโฉมสมร | |||
ในห้องสิริไสยากร | เกื้อกามตระอร | ||
บ่โรยบ่ร้างห่างขวัญ | |||
เสวยสวัสดิ์สังวาสนิรัน | ดรแผ้วภยัน | ||
ตราย ฤ พานพาธา | |||
เพื่อพระเทพีมีมา | รยาทกิริยา | ||
บ่ หยาบสุภาพพร้อมมูล | |||
ควรฉลองละอองบาทบดีศูร | ภิเษกสมบูรณ์ | ||
สมบัติพิพัฒน์โอฬาร ฯะ | |||
วสันตติลกฉันท์ ๑๔
๏ ปางองค์อนงค์นุชสุดา | จิรประภาพิมลมาลย์ | ||
ภรรดานราธิปบ่ดาล | ประดิพัทธเปรมปรีดิ์ | ||
เคียดขุ่นก็ครุ่นฤทยโทษ | บ่มิโปรดมิปรานี | ||
เศร้าทรวงระลวงทุกขทวี | ดุรเทวษถวิลครวญ | ||
อกโอ้อาภัพดูอัปลักษณ์ | นิราศรักแต่ไห้หวน | ||
เอกาสวามิบ่มิควร | กมลหมางมาห่างเหิน | ||
พระพี่ ธ มีวรภรรดา | ประมาณห้าบำเรอเจริญ | ||
จิตท้าว ฤ ร้าวรมยเพลิน | เสน่ห์น้อมประนอมโฉม | ||
ฉันใดจึ่งดาลกมลปรี | ดิฤดีบ่ลืมประโลม | ||
ห่อนห่างและสร่างสุขตระโบม | บริบาลบรรสานสม | ||
ควรกูจักสู่อรจักถาม | จักขานความที่เกรียมกรม | ||
ยลอย่างบ่ร้างเสน่หชม | จักเชยชื่นทุกคืนวัน | ||
ตริเสร็จพธูก็ยุรยาตร | ยังปรางค์มาศพิมานจันทน์ | ||
เกศก้มประนมกรภิวันทน์ | วรเชษฐ์ยุพาพะงา | ||
เทพี ธ มีพจนประภาษ | เยียใดนาฏกนิษฐา | ||
เศร้าศรีฉวิวรรณวิภา | รวิกลมาหม่นหมาง | ||
เพื่อพานพิบัติอุปัทวทุกข์ | บ่มีสุขในสรรพางค์ | ||
ไข้จริงไข้ใจฉันใดนะนา | นุชชี้คดีแถลง | ||
อ้าอายบ่อาจอรรถจักเอื้อน | และจักเยื้อนยุบลแสดง | ||
โอษฐ์อ้างไฉนฤทยแหนง | มรณเลิศประเสริฐแล | ||
อดสูดูยิ่งสิ่งใดจะเทียบ | จะปูนเปรียบที่ห่างแห | ||
โหยหาภรรดาก็บ่มิแปร | พักตรพ้องเป็นสองสรวล | ||
ร้อยทุกข์รันทมระบบระบุ | อุระระอุกำสรวลครวญ | ||
ชอกช้ำระกำจิตประมวล | ประมาณมากกว่าแดนดิน | ||
พระองคทรงคุณพิเศษ | วรเวทประสิทธิ์ศิลป์ | ||
อาจผะโอนมนัสขัตติย์นรินทร์ | ทั้งห้าท้าว ฤ ร้าวราน | ||
ร่วมรมย์ผทมสุข บ่ สร่าง | สวาทร้างฤดีสมาน | ||
เชิญเฉลยในเล่ห์เสน่หวาน | วจนารถประศาสน์สอน | ||
อ้าแม่อย่ามานกมลปรี | ดิกลีกะลำพร | ||
ใช่ชอบประกอบกรรมจักรอน | ยศยิ่งทุกสิ่งเจริญ | ||
ไป่ก่อในกิจประสิทธิเวท | อคุณเหตุห่อนสรรเสริญ | ||
สวามีภักดีธรรมพันเอิญ | ภิรมย์ราชฤทัยไท | ||
อย่าแม่อย่าแปรประทุษฐจิต | ทุจริตจัญไรภัย | ||
ซึ่งซ้อมถนอมสัตยใน | บทเรณุภรรดา | ||
แม้รักด้วยฤทธิ์ประสิทธิมน | ตรวิกลกฤติยา | ||
พลันหน่ายบังวายสวาทอา | ดุรร้างบ่รางนาน | ||
เสน่ห์สนิทด้วยมิตรธรรมแท้ | บ่ปรวนแปรจักร้าวฉาน | ||
สุจริตเจริญคุณ ฤ ราน | เมตรมุ่งคุงวายวาง | ||
สารแล่นครรไลคือใครจักฉุด | และจักยุดจักยื้อหาง | ||
จักแจ้งแสดงอรรถภิปราย | บรรยายเรื่องระบอบระบิล | ||
โอวาทนุศาสนยุพิน | ทรเพื่อจักเพียรผดุง | ||
โดยกิจสวามิบริรักษ์ | พิทักษ์ราชอำรุง | ||
กอบกัตเวทิธรรมคุง | ชิพิตม้วยด้วยสัตยา | ||
อีกการภิบาลพิบุลวัตร | ปฏิบัติและวาจา | ||
หย่อนหยาบสุภาพพจนมา | รยาทพร้อมละม่อมกาย | ||
สิ่งนี้เป็นที่ภิรมเยศ | บุรุษเจตนาหมาย | ||
เสน่ห์สนองบ่หมองจิตระคาย | ฤ ข้องเคียดจักเกลียดไกล | ||
ธรรมดาบุรุษอุดมเพศ | ก็พิเศษคือธงชัย | ||
เฉลิมศรีสุรางคคณะใน | ภพแม้นมกุฎทรง | ||
ผิบ่ นั้นประหนึ่งวรประวิช | ประกิจแก้วพิเชียรผจง | ||
สวมใส่ในนิ้วอรอนงค์ | พิโรจน์รัตน์จรัสเจริญ | ||
ไร้ร้างนิราศวรสวา | มิภรรดา ธ ห่างเหิน | ||
เป็นม่าย ฤ วายวัจนดำเนิน | ดำเนียนความ อันหยามยิน | ||
เฉกเช่นชโลทกนที | บ่มิมีกระสสินธุ์ | ||
นคราอันไร้นฤบดิน | ทรเสื่อมสถาพร | ||
สิ้นสูญสริและกิติยศ | ฤ ปรากฏประกาศขจร | ||
ทั่วทวยคณานรนิกร | ประมาทหมิ่นทุกถิ่นสถาน | ||
ธงชัยอันไพบูลยในงอน | เป็นอาภรณ์แห่งรถยาน | ||
ธุมาก็ปรากฏแก่กราน | และเถกิงระเริงแสง | ||
ราชาก็ปรากฏเป็นปิ่น | นครินทรเขตแขวง | ||
สวามีเป็นศรีสวัสดิ์แสดง | ศักดิ์สง่าแก่นารี | ||
ชายใดแม้ได้เป็นภรรดา | บ่โศภาทั้งอินทรีย์ | ||
สูญเสื่อสติวิริย์ ฤ มี | ปัญญาโหดและโฉดเฉา | ||
ไป่ควรจักคิดจิตประมาท | บริภาษดูเบา | ||
ควรคิดสนิทเสน่หเคา | รพเพิ่มภักดีสนอง | ||
เฉกฉัตรประชาบดิพรหเมศ | สุรเชษฐปกครอง | ||
กั้งเกล้าบรรเทาทุกขทั้งผอง | พิบัติใดบ่ใกล้กราย ฯะ | ||
กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘
๏ อย่าเยี่ยงหญิงชั่ว | |||
ไป่รู้คุณผัว | ไม่กลัวความอาย | ||
ลิ้นลมข่มคำ | ห่อนยำเยงชาย | ||
จงจิตคิดหมาย | มุ่งร้ายภรรดา | ||
ต่อหน้าปราศรัย | |||
ลับหลังตั้งใจ | ดูหมิ่นนินทา | ||
คอยหาข้อผิด | ห่อนคิดกรุณา | ||
ไป่ได้นำพา | กิจการงานเรือน | ||
การหูกการไน | |||
สะดึงรึงไหม | ต้องให้ตักเตือน | ||
เย็บเสี้ยวร้อยปัก | คร้านนักชักเชือน | ||
คบค้าหาเพื่อน | ชอบหน้าพาที | ||
โภชชาอาหาร | |||
ห่อนเอื้อเอาภาร | ปฏิบัติสวามี | ||
กล่าวเถียงเลี่ยงล้อ | ปากต่อมือตี | ||
คารมข่มขี่ | จู้จี้เจรจา | ||
อย่าเยี่ยงหญิงโหด | |||
มักหึงขึ้งโกรธ | วิวาทวาทา | ||
ฤาห่อนย่อท้อ | งอนง้อภรรดา | ||
โอหังตั้งหน้า | ปากกล้าไป่กลัว | ||
อย่าเยี่ยงหญิงร้าย | |||
แง่งอนห่อนอาย | เล่นริกขิกหัว | ||
หากินก็เกียจ | เตรียจชายเข้าครัว | ||
ละไว้ให้ผัว | กอบกิจปิดงำ | ||
แขกมาหาสู่ | |||
เกรงเปลืองหมากพลู | ทานทัดขัดคำ | ||
ดูตาผัวพลาง | ให้ข้างฤายำ | ||
แยบยลกลทำ | ขับแขกจากสถาน | ||
อย่าเยี่ยงหญิงบาป | |||
ละโมบโลภลาภ | เกลศเหลือประมาณ | ||
เร่ชู้รู้เช่น | ฤๅเป็นแก่นสาร | ||
ชาติช้าสาธารณ์ | ทรลักษณ์ศักดิ์สูญ | ||
ไป่กลัวความอาย | |||
ชนฉินยินร้าย | หาบคายแต่ประยูร | ||
ชนกชนนี | สวามีตระกูล | ||
เกิดเข็ญเป็นมูล | โทโสโมหันธ์ | ||
เผ่าพงศ์วงศ์วาน | |||
เพื่อนเรือนเพื่อนบ้าน | ผิดพ้องหมองกัน | ||
เคืองขุ่นครุ่นเคียด | รังเกียจเคียดฉันท์ | ||
ฤๅว่างเว้นวัน | จองจิตริษยา | ||
ห่อนผูกไมตรี | |||
ร่วมสุขเกษมศรี | พาทีปรีดา | ||
ทำเล่ห์เท่ห์กล | แยบยลนานา | ||
ซื่อส่อต่อหน้า | ลับหลังปรวนแปร | ||
แหวนทองเงินตรา | |||
แพรพรรณผืนผ้า | ย้ายยักชักแช | ||
ผันผ่อนซ่อนไว้ | อย่าให้ผัวแล | ||
เป็นหญิงแสนแง่ | ลามกพกลม | ||
ล้วนชาติหฤโหด | |||
ก่อเข็ญเป็นโทษ | ชายร้างห่างสม | ||
ฤๅห่อนเคียงคู่ | สมสู่อภิรมย์ | ||
บำราศขาดชม | เชยชิดนิจกาล ฯ | ||
สัทธราฉันท์ ๒๑
๏ เอกองค์อนงค์นุชนงคราญ | กลศศิชัชวาล | ||
เมฆ บ่ พ้องพาน | ก็ผ่องพิศ | ||
เป็นพงศ์ขัตติยาวราฤทธิ์ | วุบุลธนสมิทธิ์ | ||
อัครราชิศ | รบดี | ||
รักศักดิ์สุริย์วงศ์กษัตรี | กลมิคจมรี | ||
เสน่หอินทรีย์ | สงวนพาล | ||
ไป่ได้อาลัยในชนมาน | บ่มลสัตยปาน | ||
เปรียบก็ปูนประมาณ | ดั่งยองยง | ||
บริรักษ์ภักดีบาทบงสุ์ | นฤบดิศรทรง | ||
คุณคือองค์ | พระภรรดา | ||
รักตนสงวนตนกัลยา | ครหะวจนทา | ||
รุณโทษา | จงอย่าพาน | ||
ยังราชหฤทัยนราบาล | นฤจิตวิมัติดาล | ||
เชื่อ ฤ ร้าวราน | เสน่ห์สนิท | ||
โดยสุนทรภาพมิตรจิต | กลชนมชีวิต | ||
สุจริตร่วม | มโนสมาน | ||
ห่อนเคียดเคืองคำรำคาญ | ประดิพัทธ์ขัตติยปาน | ||
เปรียมดั่งชนมาน | บ่หม่นหมาง | ||
จงจำพร่ำพจน์อย่าละวาง | คุณวิบุลยทาง | ||
วัตรจริยาง | คขัตติยา | ||
จักเจริญเกียรติยศลือชา | อิสริยยศวรา | ||
ดิเรกบริวา | รไพบูลย์ | ||
สมศักดิ์อัครราชประยูร | วรอุทิตตระกูล | ||
อย่าพึงเสื่อมสูญ | ในสิ่งสัตย์ | ||
ไว้ความสรรเสริญเจริญสวัสดิ์ | ณ วิคุบุลพิพัฒน์ | ||
โดยวิริยวัตร | กษัตรี | ||
พึงทราบอัธยาสวามี | มนสภิรตปรี | ||
ดาอันใดมี | บันโดยตาม | ||
อย่าทำทระนงจิตหยาบหยาม | สุจริตประดิษฐ์งาม | ||
พึงพยายาม | เสงี่ยมสงวน | ||
ทูลแถลงแสดงอรรถโดยควร | ยุบลสัตยประมวล | ||
เท็จบ่ทบทวน | มาทูลไท | ||
รอบรู้กิริยาอัชฌาสัย | นฤบดิศรไอ | ||
ศูรย์ประศาสน์ไข | บ่ขัดคำ | ||
ร่วมทุกข์สุขร่วมภิรมย์สัม | ฤทธิหฤทยบำ | ||
เรอบำรุงทำ | คุณาสนอง | ||
สวามีภักดีจิตโดยปอง | กตัญญุวิบุลครอง | ||
กรรมบถคลอง | กุศลแสวง ฯะ | ||
อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑
๏ ตื่นก่อนเมื่อนอนหลัง | พึงเฝ้าฟังบรรหารแสดง | ||
ตรัสใช้ระไวระแวง | ระวังศัพท์รับสั่งสาร | ||
ยามไท้ธิเบศทรง | ประชวรองค์บ่สำราญ | ||
อย่าคลาพยาบาล | บำเรอรักษ์ภักดีตระโบม | ||
ปางท้าว ธ ไสยา | อย่าลีลาให้เครงโครม | ||
อำรุงฤทัยประโลม | บพิตรผู้อย่าดูเบา | ||
ที่สูงที่ไสยาสน์ | อย่าอุกอาจจักเอื้อมเอา | ||
สิ่งใดบ่ได้เคา | รพไท้ ฤ ไป่ควร | ||
ยามเอื้อนโองการตรัส | สนองอรรถอย่าลามลวน | ||
ยามท้าว ธ เชยชวน | บันโดยชอบในเชิงสม | ||
ยามร้อนพึงไกวกวัด | รำพายพัดรำเพยลม | ||
ยามสรงถวายฉม | สุคนธ์ฟุ้งจรุงขจร | ||
ยามวายก็อยู่งาน | บริบาลบดีศร | ||
ยามสถิตไสยากร | พึงนวดนั่งระวังยาม | ||
ปางไท้ ธ สู่สม | สนมใดบันโดยตาม | ||
ฤ แหน ฤ ห่อนงาม | พึงโหดเหตุหวงหึง | ||
ปางราชรางวัลปัน | กำนัลนางที่พอพึง | ||
อย่าทัดอย่าทรรทึง | อธรรมจิตอันริษยา | ||
เกรงไท้ฤทัยราน | บันดาลโทษโกรธา | ||
เสื่อมศักดิเดชา | นุภาพผู้จะดูแคลน | ||
รักองค์สงวนองค์ | อย่าทระนงพึงกลัวแกลน | ||
ภรรดาคุณาแทน | บิตุเรศพิเศษสมาน | ||
ไตรตรวจทุกหมวดหมู่ | อนงค์ผู้พนักงาน | ||
ในราชบำเรอการ | ปฏิบัติกษัตรา | ||
เช้าค่ำบำบวงบาท | บ่มิขาดสักเวลา | ||
ผดุงราชบริจา | ริกวัตรสวัสดี | ||
ดูถ้วนทุกนวลนาง | สุรสุรางคนารี | ||
ปางโปรดปรานีมี | มิตรธรรม์อันเที่ยงธรรม์ | ||
มลเหตุอคติ | บ่เริ่มริทั้งสี่พรรค์ | ||
โทสะโมหะฉัน | ทภยา ฤ อาวรณ์ | ||
ครั้งหนึ่งถึงสองครั้ง | ผิผิดพลั้งพึงสั่งสอน | ||
สามซ้ำพึงกรรมกรณ์ | นุกิจราชอาชญา | ||
หนึ่งรู้จริตจิต | บพิตรผู้ภรรดาปรา | ||
รภใดบันโดยอา | รมณพระประสงค์สม | ||
หนึ่งน้องจักทูลความ | สิ่งใดยามสำเริงรมย์ | ||
ยามไท้ฤทัยระทม | ทุกขอย่ากิจจาแถลง | ||
รู้รอบประกอบการ | บริบาลบันโดยแสดง | ||
ชอบราชมโนแหนง | สิ่งใดไซร้อย่าได้ทำ | ||
ตรวจตราสุธาโภชน์ | อันเอมโอชบำเรอบำ | ||
รุงราชผู้พำ | นักนิเนื่องคณาประชา | ||
จัดเครื่องสุคนธ์ปรุง | จรุงรสมาลา | ||
ลูบไล้พระกายา | ขัตติเยศสำอางองค์ | ||
อีกทั้งพระภูษิต | พิจิตรพัสตร์อันบรรจง | ||
อวลอบตรลบทรง | สุวคนธ์ละเวงขจร | ||
น้ำสรงและน้ำเสวย | รำเหยรสเกสร | ||
เสารภยเอมอร | อดิเรกชวยฉม | ||
ปัดปูยี่ภู่ลาด | บรรจ์ถรณ์อาสน์ภูธรผทม | ||
ยามราชนิทรารมณ์ | บริรักษ์ภักดีผดุง | ||
ลูบล้างวิบุลบท | สุธารสสุคนธ์ปรุง | ||
ประกอบราชอำรุง | ขณะสู่ศัยยาสถาน | ||
เครื่องสรงพระพักตร์ไท้ | เอาใจใส่เป็นนิจกาล | ||
ปางปิ่นสุธาธาร | มิทันตื่นพึงเตรียมถวาย | ||
แม้ ว ไท้ ธ ไคลคลาด | พยุหบาตรคลี่คลาย | ||
จักโดยเสด็จผาย | คชยานยาตรา | ||
กูบกั้งกระโจมทอง | วิสูตรป้องกำบังตา | ||
สำรวมพระนัยนา | อย่าแหวกม่านระเมียรมอง | ||
แสนเสวกามาตย์ | อันลีลาศอเนกนอง | ||
ทราบไท้ฤทัยหมอง | มนัสแหนงระแวงถวิล | ||
หนึ่งน้องอย่ายืนขาน | นุสนธิ์สารแก่ราชินทร์ | ||
ฤๅชอบระบอบระบิล | บำหยัดหยาบพึงเยงยำ | ||
เฒ่าแก่ชะแม่หมู่ | กำนัลผู้ใดใดทำ | ||
ควรโทษพิโรธคำ | อย่าเคียดขึ้งให้เครงโครม | ||
พึงน้องสำรวมโอษฐ์ | ผรุสโทษทำลายโฉม | ||
เสียศรีอินทรีย์โทรม | ศุภลักษณ์พักตราหมอง | ||
หนึ่งเราเยาว์มี | ชนนีชนกครอง | ||
ตราบได้ภิเษกสอง | สุขในมไหศวรรย์ | ||
คุณพระภรรดาเจ้า | ได้ปกเกล้าช่วยกั้นกัน | ||
คุ้มขวงภยันอัน | ตรายร้างบ่รางพาน | ||
ธรรมดาคณะพธู | บำราศคู่สมัครสมาน | ||
เสมอแหวนวิเชียรราน | รังสีหมองบ่ผ่องพรรณ | ||
เจียนจันทรดารก | วลาหกมากีดกัน | ||
เศร้าแสงชระอับอัน | ธการคลุ้มชรอุ่มโพยม | ||
เฉกหญิงที่ชายหน่าย | แม้เป็นม่ายก็หมองโฉม | ||
เสื่อมสุขแต่ทุกข์โทม | นัสเศร้ากำสรวลศัลย์ | ||
ชุมชนจะชวนฉิน | ประมาทหมิ่นทุกสิ่งอัน | ||
ยากนักจักผ่อนผัน | บรรเทาที่สตรีตรอม | ||
สบสรรพสิ่งชั่ว | มาเกลือกกลั้วให้หมองมอม | ||
พักตร์ผ่องก็เผือผอม | พิกลรูปจักซูบทรง | ||
พฤษภกาสร | อีกกุญชรอันปลดปลง | ||
โททนต์เสน่งคง | สำคัญหมายในกายมี | ||
นรชาติวางวาย | มลายสิ้นทั้งอินทรีย์ | ||
สถิตทั่วแต่ชั่วดี | ประดับไว้ในโลกา | ||
ความดีก็ปรากฏ | กิติยศลือชา | ||
ความชั่วก็นินทา | ทุรยศยินขจร | ||
เป็นราชบุตรี | มหิษีมหิศร | ||
เสวยสวัสดิถาวร | ถวัลยราชธราดล | ||
อย่าเผยบัญชรบาน | พิศาลทัศนาชน | ||
จักแถลงแสดงนุสนธิ์ | อย่าสรวลเสียงสำเนียงดัง | ||
เดินนั่งจงยั้งองค์ | ดำรงกายระไวระวัง | ||
ซวดซวนก็ชวนชัง | ชนผองจะซ้องสรวล | ||
อย่าด่วนครรไลแล่น | กรกรีดแหวนบ่รางควร | ||
ทอดตาลีลาจวน | สะดุดบาทจักพลาดพลำ | ||
อย่าเดินทัดมาลา | เสยเกศาบ่ควรทำ | ||
จีบพกพลางขานคำ | สะกิดเพื่อนสำรวลพลาง | ||
ยุรยาตรโยกย้าย | กรกรีดกรายสไบบาง | ||
ยอหัตถ์สัมผัสปราง | จักเสื่อมสวัสดิ์กษัตรี | ||
นุ่งเฟ็ดภูษาเดิน | และมุ่งเมินวิถีลี | ||
เปลือยเปล่าพระอินทร | หนึ่งสองบ่าสไบทรง | ||
พบชายก็ชายสรวล | สำรวลฤๅสำรวมองค์ | ||
ล้วนเลศอวมง | คลเหตุบ่ห่อนงาม | ||
เท้าคางและเท้าแขน | จนองค์แอ่นฤๅเขินขาม | ||
หนึ่งสนธยายาม | และแวะพูดเพื่อนเคหา | ||
หนึ่งนั่งเอาบ่าทรง | ศิระบงบ่โศภา | ||
โยกย้ายวิการกา | ยประเภทหลากหลาย | ||
หนึ่งสถิตที่บันได | อีกร่มไม้และตากกาย | ||
นอนนั่งยังชานชาย | สถลท้องวิถีทาง | ||
ล้วนเลศอัปลักษณ์ | ทุรลักษณานาง | ||
ราคีคดีห | กมลผู้ภรรดาตน | ||
หนึ่งโสดจะสำรวล | บ่ มิควรทรอึงอล | ||
แย้มยิ้มพระพริ้มยล | พักตรเพริศพะเพราพราย | ||
จักจาม บ่ งามแรง | แสดงอรรถอย่าตรัสหลาย | ||
นอนนานมักคร้านกาย | ป่วยการกิจคิดการงาน | ||
น้อยภักษ์ก็ผอมซูบ | สรีรรูปบันดาล | ||
มากภักษ์ก็พีพาน | จะหนักเนื้อและเทื้อองค์ | ||
พึงภักษ์พอประมาณ | บ่วิการวิกลทรง | ||
โสภาคยยรรยง | ทุกสิ่งสิ้นทั้งอินทรีย์ | ||
อีกอิริยาบถ | กำหนดถ้วนทั้งสี่มี | ||
นั่งนอนหนึ่งจรลี | และยืนพร้อมเสมอสมาน | ||
เพียรกิจบ่คิดเกียจ | ฤ กลัวเกลียดในงานการ | ||
รอบรู้วิธีชาญ | ปฏิบัติกษัตรา | ||
รักตนเสงี่ยมตน | บำเพ็ญผลสัตยา | ||
รักรุกขอุปถัมภ์ | พึงรดน้ำและพูนดิน | ||
ทานศีลศรัทธาปรา | รภเกื้อกุศลธรรม์ | ||
รักสัตวนานา | พึงรักษาบ่เดียดฉันท์ | ||
เลี้ยงดูทุกคืนวัน | จงอิ่มหนำเป็นอาจิณ | ||
กิ่งก้าน ฤ รานสิน | สงวนไว้ได้เชยชม | ||
ผูกงูด้วยมนตรา | วิทยาอาคมหมาย | ||
รักชนพึงเลี้ยงดู | ให้อยู่สุขสำราญรมย์ | ||
นุ่งห่มอุดมสม | บุรณะพร้อมภักษาหาร | ||
ใช้สอยบ่หลบลี้ | ฤ หน่ายหนีในงานการ | ||
จงรักภักดีนาน | ห่อนเหินห่างคุ้งวางวาย | ||
ผูกสารบ่เคลื่อนคลาย | ด้วยเชือกบาศกระสันพัน | ||
ผูกชนด้วยไมตรี | จิตปรีดีหฤหรรษ์ | ||
รักคุ้งชีวาวัน | มรณา ฤ หน่ายแหนง | ||
คำสอนสมรมาลย์ | ประศาสน์สารสุนทรแสดง | ||
เป็นที่เสน่หา | แต่ภรรดาเจริญผล | ||
จงจำอย่าเคลือบแคลง | ประพฤติเพื่อผดุงตน | ||
กว่าเล่ห์เสน่ห์มน | ตรมายาอันอาธรรม์ ฯะ | ||
มาลินีฉันท์ ๑๕
๏ มธุรพนจนรำพัน | พื้นพิเศษสรรพ์ | ||
สถาพร | |||
มธุรพจนสารสอน | เชิญวิมลสมร | ||
บำรุงองค์ | |||
มธุรพจนยรรยง | สรรพสิ่งมง | ||
คลาเลิศ | |||
มธุรพจนกอบเกิด | วัฒนะประเสริฐ | ||
สวัสดี | |||
มธุรพจนสารศรี | ธรรมวาที | ||
สุภาษิต | |||
มธุรพจน์โสภิต | นุชนาฏพนิตห | ||
บำเพ็ญเพียร | |||
อมรนิกรอันเสถียร | ราชมนเทียร | ||
จะอวยชัย | |||
อมรนิกรสถิตใน | เศวตฉัตรไท | ||
ธ อวยผล | |||
โตฎกฉันท์ ๑๒
๏ วรราชกนิษ | ฐพนิตวิมล | ||
ธ สดับอนุสนธิ์ | อนุศาสนคดี | ||
ศุภมงคลเหตุ | วรเชษฐ์ภคินี | ||
ก็ประณตบทศรี | ศิระรับพจนา | ||
ปฏิบัติ บ่ ขาด | ดุจนาถกถา | ||
คุณวัฒนปรา | กฏเกิดอภิรมย์ | ||