บทละครนà¸à¸à¹€à¸£à¸·à¹ˆà¸à¸‡à¸„าวี
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
(→) |
(→) |
||
แถว 253: | แถว 253: | ||
มิได้ละวางให้ห่างไกล ฤๅว่าไม่ไว้ใจน้อง | มิได้ละวางให้ห่างไกล ฤๅว่าไม่ไว้ใจน้อง | ||
ฯ ๑๐ คำ ฯ | ฯ ๑๐ คำ ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | ==== ==== | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๏ เมื่อนั้น พระคาวีแจ้งระหัศขัดข้อง | ||
+ | หวั่นหวาดประหลาดจิตต์ผิดทำนอง ค่อยประคองเล้าโลมโฉมงาม | ||
+ | รับขวัญกัลยาแล้วพาที วันนี้หลากใจมาไต่ถาม | ||
+ | ฤๅยายยุเจ้าจะเอาความ บอกตามจริงเถิดนะเทวี | ||
+ | ฯ ๔ คำ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๏ เมื่อนั้น จันท์สุดากล่าวแกล้งแสร้งใส่สี | ||
+ | บิดเบือนเอื้อนอำทำท่วงที อะไรนี่มาตรัสสะกัดสะแกง | ||
+ | น้องรักน้องถามตามซื่อ ควรฤๅมิบอกให้แจ้ง | ||
+ | เพราะพระทรงศักดิ์ไม่รักแรง ว่าพลางนางกรรแสงโศกา | ||
+ | ผันพักตร์ผลักไสมิให้ต้อง สบิ้งสบัดปัดป้องหัตถา | ||
+ | พิไรร่ำทำกลมารยา ประหนึ่งว่าโฉมฉายจะวายวาง | ||
+ | ฯ ๖ คำ ฯ โอด | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๏ เมื่อนั้น พระคาวีเห็นน้องหมองหมาย | ||
+ | ค่อยตระโบมโลมลูบปฤษฎางค์ ประคองนางนฤมลขึ้นบนเพลา | ||
+ | สร้วมสอดกอดรัดแล้วตรัสปลอบ คิดเช่นนี้มิชอบโฉมเฉลา | ||
+ | พี่รักใคร่ในองค์นงเยาว์ แม้จะเปรียบเทียบเท่าดวงใจ | ||
+ | อย่าโศกนักพักตร์น้องจะหมองศรี เจ้าผันหน้ามานี่จะบอกให้ | ||
+ | พระขรรค์นี้พี่ฝังชีวิตต์ไว้ ใครลักเข้าเผาไฟจะมรณา | ||
+ | ความจริงบอกเจ้าไม่อำพราง อย่าพูดมากปากสว่างฟังพี่ว่า | ||
+ | เห็นประจักษ์แจ้งแล้วฤๅแก้วตา พี่รักเจ้ายิ่งกว่าชีวาลัย | ||
+ | ฯ ๘ คำ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๏ เมื่อนั้น จันท์สุดายิ้มย่องสนองไข | ||
+ | ทีนี้น้องเห็นรักประจักษ์ใจ ภูวไนยโปรดปรานปรานี | ||
+ | คุณของทรงฤทธิดังบิตุเรศ เหมือนฉัตรแก้วกั้นเกศเกศี | ||
+ | จะขอเป็นเกือกทองรองธุลี ไปกว่าชีวีจะวายปราณ | ||
+ | ทั้งสองสนิทพิศมัย ถ้อยทีมีใจเกษมสานต์ | ||
+ | คลึงเคล้าเย้ายวนชวนชื่นบาน เยาวมาลย์ไม่มีราคีเคือง | ||
+ | ครั้นเวลาตวันบ่ายชายแสง นางออกมาจัดแจงแต่งเครื่อง | ||
+ | ใส่สุพรรณภาชน์ทองรองเรือง แลเห็นยายชายชำเลืองเข้ามา | ||
+ | ยิ้มพลางทางว่าอย่าทุกข์เลย ยายเอ๋ยผัวรักข้าหนักหนา | ||
+ | เล่าความตามคำภัสดา แล้วกำชับกำชาสารพัน | ||
+ | ฯ ๑๐ คำ ฯ เจรจา | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๏ บัดนั้น ยายเถ้าฟังคำทำรับขวัญ | ||
+ | จูบบาทซ้ายขวาแล้วว่าพลัน ลูกไม่เปนเช่นนั้นดอกแม่คุณ | ||
+ | เกลือกสามีมิรักจึงให้ถาม ใช่จะแกล้งกล่าวความให้เคืองขุ่น | ||
+ | ข้าเปนผู้น้อยพลอยพึ่งบุญ ไม่โว้เว้เนรคุณอย่าแคลงใจ | ||
+ | ฯ ๔ คำ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๏ เมื่อนั้น จันท์สุดาพาซื่อไม่สงสัย | ||
+ | คิดว่าข้าหลวงเดิมเคลิ้มไป หลงใหลนับถือว่าซื่อตรง | ||
+ | ครั้นจัดแจงแต่งเครื่องเสร็จสรรพ ให้ยายยกสำรับออกไปส่ง | ||
+ | ตั้งถวายภูวไนยด้วยใจจง โฉมยงหมอบกรานอยู่งานพัด | ||
+ | ฯ ๔ คำ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๏ เมื่อนั้น พระคาวีฤทธิรงค์ทรงสวัสดิ์ | ||
+ | แกล้งเสวยเข้าของจนท้องคัด แล้วตรัสสัพยอกหยอกน้อง | ||
+ | ฯ ๒ คำ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๏ บัดนั้น ยายเถ้ากระหยิ่มยิ้มย่อง | ||
+ | สมหวังดังจิตต์คิดปอง ได้ช่องจะฆ่าพระคาวี | ||
+ | ทำเปนเข้าไปให้ใช้สอย หมอบคอยถือชุดจุดบุหรี่ | ||
+ | พูดชักนิทานบ้านเมืองดี ประเพณีกษัตริย์สุริวงศ์ | ||
+ | แม้นได้สมบัติพัศถาน ย่อมแต่งการมุรธาภิเษกสรง | ||
+ | ไปยังฝั่งน้ำดังจำนง สระเกศาทุกองค์กษัตรา | ||
+ | นี่พระจะผ่านไอสูรย์ สืบประยูรสุริย์วงศ์พงศา | ||
+ | เชิญเสด็จไปสรงคงคา ตามอย่างท้าวพระยามาแต่ไร | ||
+ | ฯ ๘ คำ ฯ เจรจา | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๏ เมื่อนั้น พระคาวีลุ่มหลงไม่สงสัย | ||
+ | จึงตรัสว่าคิดชอบเราขอบใจ จะทำให้ต้องตามประเพณี | ||
+ | ยายเปนผู้ใหญ่ได้เคยพบ จงแต่งเครื่องให้ครบตามที่ | ||
+ | แม้นได้ฤกษ์งามยามดี จะไปสระเกศีให้สำราญ | ||
+ | ฯ ๔ คำ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๏ บัดนั้น ยายเถ้ารับสั่งเกษมสานต์ | ||
+ | หยิบโน่นฉวยนี่ตลีตลาน จัดใส่ในพานแล้วยกมา | ||
+ | ฯ ๒ คำ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๏ เมื่อนั้น สองกษัตริย์ยินดีเปนหนักหนา | ||
+ | ชวนเถ้าทัศประสาทยาตรา ลงมาตามฉนวนในวัง | ||
+ | ฯ ๒ คำ ฯ เพลงช้า | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๏ บัดนั้น ยายเถ้าเจ้าเล่ห์ทำล้าหลัง | ||
+ | แวะเข้าก่อไฟใส่ประดัง แล้ววิ่งตึงตังตามมา | ||
+ | ทันสองกษัตริย์ริมนัที วางพานไว้ที่ร่มพฤกษา | ||
+ | เห็นพระจะลงในคงคา ยายทำเปนว่าแล้วแย้มยิ้ม | ||
+ | ไฉนเหน็บพระขรรค์ไว้มั่นคง ลงสรงถูกน้ำจะเป็นถนิม | ||
+ | เสียดายพลอยประดับล้วนทับทิม จะช่วยเชิญไว้ริมชลธาร | ||
+ | ฯ ๖ คำ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๏ เมื่อนั้น พระคาวีฟังคำที่ว่าขาน | ||
+ | ไม่ทันรู้เล่ห์กลคนบุราณ เพราะกรรมนั้นบันดาลให้งวยงง | ||
+ | ชักพระแสงทรงยื่นให้ยายเถ้า แล้วชวนโฉมเฉลาลงสรง | ||
+ | ชำระสระสนานสำราญองค์ เวียนวงแหวกว่ายวารี | ||
+ | พระหยอกนางทางกอบคงคาซัด บังอรค้อนสบัดเบือนหนี | ||
+ | เลี้ยวไล่ไขว่คว้ากัลยาณี สรวลระริกซิกซี้สำราญใจ | ||
+ | ฯ ๖ คำ ฯ เพลงฉิ่ง | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๏ บัดนั้น ยายเถ้าแสนร้ายหมายได้ | ||
+ | เห็นสององค์ลงเล่นชลาลัย ก็วิ่งไปยังกองอัคคี | ||
+ | เอาพระขรรค์นั้นวางกลางเพลิงชุม ฟืนสุมใส่เข้าเผาจี่ | ||
+ | ก่อพลางเหลียวดูพระภูมี แล้วเป่าปัดพัดวีวุ่นไป | ||
+ | ฯ ๔ คำ ฯ เชิดฉิ่ง | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๏ เมื่อนั้น พระคาวีร้อนรนไม่ทนได้ | ||
+ | เจียนจักพินาศขาดใจ แลไปดูยายก็หายตัว | ||
+ | เรียกเมียว่าช่วยพี่ด้วยเจ้า ครั้งนี้อีเถ้ามันฆ่าผัว | ||
+ | เรียกพลางองค์สั่นอยู่รันรัว ค่อยทรงตัวขึ้นจากคงคาลัย | ||
+ | จะยืนยั้งตั้งกายก็ไม่ตรง นางโฉมยงเข้าประคองแล้วร้องไห้ | ||
+ | ล้มลงกลางหาดจะขาดใจ ภูวไนยร่ำสั่งบังอร | ||
+ | ฯ ๖ คำ ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | ==== ==== | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | |||
+ | </tpoem> | ||
+ | ==== ==== | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | |||
+ | </tpoem> | ||
+ | ==== ==== | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | |||
</tpoem> | </tpoem> | ||
==== ==== | ==== ==== |
การปรับปรุง เมื่อ 07:42, 24 สิงหาคม 2552
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ พระราชนิพนธ์: พระบาทสมเด็จพระพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
บทประพันธ์
ท้าวสันนุราชหานางผมหอม
ช้า | |||
๏ มาจะกล่าวบทไป | ถึงท้าวสันนุราชจอมกษัตริย์ | ||
เสวยราชย์ธานีบุรีรัตน์ | กรุงพทธวิสัยสวรรยา | ||
ท้าวมีอัคเรศมเหษี | ชื่อคันธมาลีเสนหา | ||
อยู่ด้วยกันแต่หนุ่มคุ้มชรา | ชันษาหกสิบสี่ปีปลาย | ||
หน้าพระทนต์บนล่างห่างหัก | ดวงพระพักต์เหี่ยวเห็นเส้นสาย | ||
เกศาพึ่งจะประปราย | รูปกายชายจะพีมีเนื้อ | ||
พระเสวยมื้อละชามสามเวลา | ทรงกำลังวังชาประหลาดเหลือ | ||
พอใจเกี้ยวผู้หญิงริงเรือ | ผูกพันฟั่นเฝือไม่เบื่อใจ | ||
ราวกับหนุ่มคลุ้มคลั่งนั่งบ่น | จะหางามเล่นสักคนหนึ่งให้ได้ | ||
รำพึงคนึงคิดเปนนิจไป | มิได้ว่างเว้นสักเวลา | ||
ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
ร่าย | |||
๏ เมื่อจะมีเหตุเภทภัย | ให้เร่าร้อนฤทัยเปนหนักหนา | ||
จึงชวนกำนัลกัลยา | ลงมายังที่ตำหนักแพ | ||
ฯ ๒ คำ ฯ เพลง | |||
๏ ท้าวเสด็จนั่งเหนือเรือบัลลังก์ | สาวสนมกรมวังเซงแซ่ | ||
พระเอนอิงพิงพนักผันแปร | เหลียวแลเห็นผะอบลอยมา | ||
หยิบขึ้นเขม้นอยู่เปนครู่ | เปิดดูก็เห็นเส้นเกศา | ||
หอมกลิ่นรวยรื่นชื่นวิญญา | พระนิ่งนึกตรึกตราในอารมณ์ | ||
ผมนี้ดีร้ายนางสาวน้อย | แกล้งลอยหาคู่สู่สม | ||
ชะรอยบุญเราเคยได้เชยชม | จึงพบผะอบผมกัลยา | ||
ฉุนคิดเคลิ้มคลั่งขึ้นทั้งแก่ | กะสันเสียวเหลียวแลชำเลืองหา | ||
เห็นนางพนักงานคลานเข้ามา | ยิ้มแย้มพยักหน้าว่านงลักษณ์ | ||
ค่อยขยดลดองค์ลงนั่งใกล้ | เห็นมิใช่ผุดลุกขึ้นกุกกัก | ||
ดูนางห้ามแหนยิ่งแค้นนัก | ให้ละล่ำละลักลืมองค์ | ||
ท้าวกอดผะอบทองประคองไว้ | มิได้ชำระสระสรง | ||
ขึ้นจากเรือสุวรรณ์บรรจง | เสด็จตรงมายังวังใน | ||
ฯ ๑๒ คำ ฯ เชิด | |||
๏ ครั้นถึงจึงเข้าไปในห้อง | ขึ้นบนแท่นทองผ่องใส | ||
กอดผะอบประทับกับทรวงไว้ | ถอนฤทัยครวญคร่ำรำพรรณ์ | ||
ฯ ๒ คำ ฯ | |||
โอ้ช้า | |||
๏ โอ้ว่านวลน้องเจ้าของผม | ถ้าได้ชมจะถนอมเปนจอมขวัญ | ||
เกศาหอมฟุ้งดังปรุงจันทน์ | จะทรงโฉมโนมพรรณ์ฉันใด | ||
ทรวดทรงสูงต่ำดำขาว | ชันษาแก่สาวสักคราวไหน | ||
แม้นรู้ว่าอยู่บุรีใด | พี่จะไปติดตามเจ้าทรามชม | ||
ถึงจะเปนกระไรก็ไม่ว่า | แต่ให้ได้เห็นหน้าเจ้าของผม | ||
คิดละห้อยละเหี่ยเสียอารมณ์ | ร้องไห้ร้องห่มไม่สมประดี | ||
ฯ ๖ คำ ฯ โอด | |||
ร่าย | |||
๏ เมื่อนั้น | นางคันธมาลีมเหษี | ||
เห็นพระพร่ำกำสรดโศกี | จึงเข้าไปในที่บรรธม | ||
แล้วนางทูลทัดภัศดา | พระอย่าโศกเศร้าด้วยเผ้าผม | ||
จงคิดรั้งรักหักอารมณ์ | แม้นเคยคู่สู่สมไม่คลาศแคล้ว | ||
หยุดยั้งตั้งสติตริตรอง | ดับความมัวหมองให้ผ่องแผ้ว | ||
ทรงพระชราหนักหนาแล้ว | ทูลกระหม่อมเมียแก้วจงหักใจ | ||
ฯ ๖ คำ ฯ | |||
๏ เมื่อนั้น | ท้าวสันนุราชเคลิ้มองค์หลงไหล | ||
เห็นเมียมาเซ้าซี้พิรี้พิไร | ขัดใจเกรี้ยวกราดตวาดอึง | ||
ดูดู๋ทำราวกับสาวแส้ | ไม่เจียมตัวว่าแก่สักนิดหนึ่ง | ||
แกล้งมานั่งเฝ้าพเน้าพนึง | จะคอยหึงษ์หวงข้าฤๅว่าไร | ||
ฉวยพระขรรค์งันงกกะปลกกะเปลี้ย | พิโรธโกรธเมียดังเพลิงไหม้ | ||
สดุดโดนสาวสรรค์กำนัลใน | แล่นไล่ลุกล้มไม่สมประดี | ||
ฯ ๖ คำ ฯ เชิด | |||
๏ เมื่อนั้น | องค์อัครชายามารศรี | ||
ความกลัวอาญาพระสามี | วิ่งหนีไปซ่อนซอนซุก | ||
เหล่าพวกสาวสรรค์กำนัลนาง | วิ่งวางวนเวียนจนเจียนจุก | ||
บ้างเข้าแฝงม่านคลานคลุก | บ้างลุกแอบเตียงเมียงมอง | ||
ฯ ๔ คำ ฯ | |||
๏ เมื่อนั้น | ท้าวสันนุราชยิ่งเศร้าหมอง | ||
แสนคนึงถึงเจ้าผะอบทอง | เสด็จตรงออกท้องพระโรงไชย | ||
ฯ ๒ คำ ฯ เสมอ | |||
ช้า | |||
๏ ลดองค์ลงนั่งเหนืออาศน์ | พรั่งพร้อมอำมาตย์น้อยใหญ่ | ||
จึงตรัสสั่งมหาเสนาใน | เร่งไปร้องป่าวชาวพารา | ||
ผู้ใดใครรู้เห็นบ้าง | ตำแหน่งนางผมหอมเสนหา | ||
ถ้าแม้นนำไปได้นางมา | เงินทองเสื้อผ้าจะรางวัล | ||
ท้าเย่าเรือนไร่นาจะหาให้ | ข้าไทชายหญิงทุกสิ่งสรรพ์ | ||
จงเร่งรีบรัดจัดกัน | ไปป่าวร้องให้ทันวันนี้ | ||
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา | |||
ร่าย | |||
๏ บัดนั้น | อำมาตย์รับสั่งใส่เกศี | ||
ออกมาเกณฑ์กันทันที | เสนีตีฆ้องร้องป่าวไป | ||
ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา | |||
๏ บัดนั้น | ฝ่ายเถ้าทัศประสาทชาติไพร่ | ||
ฟังเสียงร้องป่าวก็เข้าใจ | นึกได้ลูกสาวของเจ้านาย | ||
ผมหอมปรากฏรสเร้า | จะนำเขาไปพามาถวาย | ||
กูจะได้พึ่งบุญเปนคุณยาย | คิดแล้วเดินชายมาถามทัก | ||
ท่านขามานี่จะบอกเล่า | นางผมหอมข้าเจ้านี้รู้จัก | ||
รูปโฉมโนมพรรณ์ขยันนัก | จะอาสาทรงศักดิ์ไปพามา | ||
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา | |||
๏ บัดนั้น | เสนีถามซักเปนหนักหนา | ||
เห็นถ้อยยำคำมั่นสัญญา | ก็รีบพายายเถ้าเข้าวังใน | ||
ฯ ๒ คำ ฯ เชิด | |||
๏ ครั้นถึงจึงคลานเข้าไปเฝ้า | ก้มเกล้าทูลแจ้งแถลงไข | ||
ยายเถ้ารับคำจะนำไป | ว่าได้รู้จักนางเทวี | ||
เปนลูกสาวท่านท้าวพรหมจักร | ปิ่นปักจันทราบุริศรี | ||
แต่เมืองนั้นพลไพร่ไม่มี | นกอินทรีย์กินตายเสียก่ายกอง | ||
ที่ในวังยังแต่นางผมหอม | งามพร้อมสารพัดไม่ขัดข้อง | ||
บิดาซ่อนนางไว้ที่ในกลอง | จงทราบลอองพระบาทา | ||
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา | |||
๏ เมื่อนั้น | ท้าวสันนุราชสำรวลร่า | ||
ชื่นชมสมถวิลจินดา | ดังได้เห็นหน้านางนงเยาว์ | ||
จึงตรัสว่าถ้าสมคะเนนึก | อึกกระทึกใจหายแล้วยายเถ้า | ||
มั่งมีดีกว่าค้าตะเภา | ทุกข์ร้อนอะไรเล่ากับเงินทอง | ||
ยายจะเอาอะไรไปบ้าง | ท่าทางกันดารบ้านช่อง | ||
เร่งรีบคลาไคลดังใจปอง | ให้ได้นางในกลองกลับมา | ||
ฯ ๖ คำ ฯ | |||
๏ บัดนั้น | ยายเถ้าทูลพลันด้วยหรรษา | ||
จะเอาเรือเอกไชยไคลคลา | ไปรับกัลยามากรุงไกร | ||
ฯ ๒ คำ ฯ | |||
๏ เมื่อนั้น | ท้าวสันนุราชเปนใหญ่ | ||
ได้ฟังจึงสั่งเสนาใน | จงจัดเรือเอกไชยฉับพลัน | ||
เกณฑ์ยกสำรับใหญ่ใส่ให้เต็ม | เลือกล้วนแต่เล่มคอนขยัน | ||
เรือนำเรือตามจงครามครัน | ให้ทันแต่ในเวลานี้ | ||
ฯ ๔ คำ ฯ เจรจา | |||
๏ บัดนั้น | เสนารับสั่งใส่เกศี | ||
ออกจากวังวิ่งเปนสิงคลี | จัดเรือตามมีพระบัญชา | ||
ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา | |||
๏ บัดนั้น | ยายเถ้าทำประหนึ่งกิ้งก่า | ||
ขึ้นขี่แคร่คานหามคนตามมา | ประตูดินตีนท่าหน้าตะพาน | ||
ฯ ๒ คำ ฯ เชิด | |||
๏ ลงนั่งยังเรือเอกไชย | พลพายนายไพร่อลหม่าน | ||
ออกเรือพร้อมกันมิทันนาน | ร้องขานโยนยาวฉาวมา | ||
ฯ ๒ คำ ฯ เห่เรือ เชิด | |||
๏ ผ่อนพักพลพายมาหลายแห่ง | น้ำเชี่ยวเรี่ยวแรงหนักหนา | ||
สิบห้าวันถึงจันทบุรา | ประทับท่าที่ท้ายเวียงไชย | ||
จึงสั่งผู้คนพลพาย | ทั้งไพร่นายอย่าเที่ยวไปข้างไหน | ||
แต่ตัวของเราจะเข้าไป | สมคะเนเมื่อไรจะกลับมา | ||
สั่งแล้วเข้าสู่พระบูรี | พรั่นตัวกลัวผีเปนหนักหนา | ||
เห็นกระดูกเกลื่อนกลาดดาษดา | รีบเดินภาวนาเข้าในวัง | ||
ฯ ๖ คำ ฯ เชิด | |||
๏ ครั้นถึงจึงขึ้นปราสาททอง | เมียงมองลับล่อแล้วถอยหลัง | ||
เสียงคนพูดอยู่เงี่ยหูฟัง | ทรุดนั่งแอบประตูดูท่วงที | ||
ฯ ๒ คำ ฯ | |||
ช้า | |||
๏ เมื่อนั้น | โฉมนางจันท์สุดามารศรี | ||
สมสู่อยู่ด้วยพระคาวี | เปรมปรีดิ์ประดิพัทธ์กำหนัดใน | ||
หยอกเย้ายิ้มแย้มแกมกล | จะระคายผู้คนก็หาไม่ | ||
สงัดเงียบเซียบเสียงทั้งเวียงไชย | สำราญใจอยู่ในห้องสองคน | ||
ฯ ๔ คำ ฯ | |||
ร่าย | |||
๏ บัดนั้น | ยายเถ้าเพ่งพิศคิดฉงน | ||
ชายนี้ทีท่วงชอบกล | เห็นจะไม่ใช่คนต่ำช้า | ||
ใส่เครื่องประดับองค์ทรงพระขรรค์ | รูปโฉมโนมพรรณ์งามหนักหนา | ||
ต่อจะเปนลูกเต้าท้าวพระยา | จันท์สุดาจึงปลงลงใจ | ||
กูคิดไว้ไม่สมอารมณ์คิด | จะลงล้างชีวิตเสียให้ได้ | ||
แต่องค์กัลยาจะพาไป | ทูลถวายท้าวไทเอารางวัล | ||
คิดพลางทางคลานเข้าไปหา | ทำทีกิริยาโศกศัลย์ | ||
ก้มกราบบาทาสุดาจันท์ | แล้วตีอกงกงันร่ำไร | ||
ฯ ๘ คำ ฯ | |||
๏ เมื่อนั้น | โฉมตรูดูยายก็จำได้ | ||
เปนข้าเก่าเจ้าเคยช่วงใช้ | จึงพูดจาปราไสด้วยเมตตา | ||
ยายหนีนกอินทรีย์ไปช้านาน | ลูกหลานอยู่ไหนไม่เห็นหน้า | ||
ฤๅนกมันกินสิ้นชีวา | เออตาผัวอยู่ดอกฤๅยาย | ||
ฯ ๔ คำ ฯ | |||
๏ บัดนั้น | ยายเถ้ากล่าวเกลี้ยงเบี่ยงบ่าย | ||
ลูกหลานกระจัดพลัดพราย | ท่านตาก็ตายแต่คราวนั้น | ||
ข้าไปอยู่เถื่อนถ้ำลำบาก | จึงพ้นปากปักษาไม่อาสัญ | ||
ได้ยินเหล่าชาวป่าพูดจากัน | ว่าแม่จันท์สุดาได้สามี | ||
ข้าสู้ดั้นด้นมาจนถึง | จะอยู่พึ่งบุญทั้งสองศรี | ||
ยังพรั่นตัวกลัวแต่นกอินทรีย์ | มันมานี่ฤๅไม่เยาวมาลย์ | ||
ฯ ๖ คำ ฯ | |||
๏ เมื่อนั้น | โฉมจันท์สุดาจึงว่าขาน | ||
ผัวข้ามาล้างมันวายปราณ | หายมาช้านานจนปานนี้ | ||
ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา | |||
๏ บัดนั้น | ยายเถ้าทำเปนเกษมศรี | ||
จึงว่าแม่คุณบุญสิ้นที | ได้สามีเรืองอิทธิฤทธา | ||
งามทั้งรูปโฉมโนมพรรณ์ | น่าชมสมกันหนักหนา | ||
สมคิดของยายที่หมายมา | จะอยู่กับกัลยาเปนข้าไท | ||
แล้วทำท่วงทีกะปรี้กะเปร่า | ตักน้ำตำเข้าเอาใจใส่ | ||
ครั้นสองเจ้าเข้าที่บรรธรมใน | ยายไปปฏิบัติพัดวี | ||
ฯ ๖ คำ ฯ ตระ | |||
๏ เห็นพระราชานิทราสนิท | นั่งพินิจพิศดูถ้วนถี่ | ||
ผิดกับกษัตราทุกธานี | ขัดพระขรรค์เข้าที่บรรธมใน | ||
คิดพะวงสงสัยอย่างไรอยู่ | จะล่อลวงถามดูให้จงได้ | ||
ครั้นรุ่งรางส่างแสงอโณทัย | ยายเถ้าเข้าไปอยู่ในครัว | ||
จันท์สุดามาทำเครื่องเสวย | ตามเคยจัดแจงแต่งให้ผัว | ||
ยายเข้าเมียงหมอบยอบตัว | แล้วว่าแม่ทูลหัวอย่าไว้ใจ | ||
อันองค์ภัศดาสามี | เห็นทีหาซื่อต่อแม่ไม่ | ||
เหน็บพระขรรค์บรรธมทุกคืนไป | น่าจะแหนงแคลงฤทัยเทวี | ||
แม่จงถามไถ่ให้ประจักษ์ | ถ้าท้าวรักก็จะแจ้งถ้วนถี่ | ||
แม้นมิบอกออกความลับลี้ | นานไปจะหนีแม่มั่นคง | ||
ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
๏ เมื่อนั้น | จันท์สุดาพาซื่อลุ่มหลง | ||
สำคัญมั่นหมายว่ายายตรง | โฉมยงเห็นชอบก็ตอบไป | ||
จริงอยู่ยายว่าข้านึกพรั่น | ขัดพระขรรค์ติดองค์น่าสงสัย | ||
จะทูลถามทรงศักดิ์ซักไซ้ | ให้ได้ความขำสำคัญ | ||
ว่าพลางนางเข้าไปในที่ | ปรนนิบัติพัดวีให้ผัวขวัญ | ||
ทำทีทอดสนิทติดพัน | นวดฟั้นนั่งแนบแอบอิง | ||
สัพยอกหยอกเย้าแย้มสรวล | ชักชวนพูดจามารยาหญิง | ||
ได้ช่องก็ฉะอ้อนวอนวิง | ทูลถามความจริงภูวไนย | ||
น้องนึกกินแหนงแคลงจิตต์ | พระขรรค์ของทรงฤทธิเปนไฉน | ||
มิได้ละวางให้ห่างไกล | ฤๅว่าไม่ไว้ใจน้อง | ||
ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
๏ เมื่อนั้น | พระคาวีแจ้งระหัศขัดข้อง | ||
หวั่นหวาดประหลาดจิตต์ผิดทำนอง | ค่อยประคองเล้าโลมโฉมงาม | ||
รับขวัญกัลยาแล้วพาที | วันนี้หลากใจมาไต่ถาม | ||
ฤๅยายยุเจ้าจะเอาความ | บอกตามจริงเถิดนะเทวี | ||
ฯ ๔ คำ ฯ | |||
๏ เมื่อนั้น | จันท์สุดากล่าวแกล้งแสร้งใส่สี | ||
บิดเบือนเอื้อนอำทำท่วงที | อะไรนี่มาตรัสสะกัดสะแกง | ||
น้องรักน้องถามตามซื่อ | ควรฤๅมิบอกให้แจ้ง | ||
เพราะพระทรงศักดิ์ไม่รักแรง | ว่าพลางนางกรรแสงโศกา | ||
ผันพักตร์ผลักไสมิให้ต้อง | สบิ้งสบัดปัดป้องหัตถา | ||
พิไรร่ำทำกลมารยา | ประหนึ่งว่าโฉมฉายจะวายวาง | ||
ฯ ๖ คำ ฯ โอด | |||
๏ เมื่อนั้น | พระคาวีเห็นน้องหมองหมาย | ||
ค่อยตระโบมโลมลูบปฤษฎางค์ | ประคองนางนฤมลขึ้นบนเพลา | ||
สร้วมสอดกอดรัดแล้วตรัสปลอบ | คิดเช่นนี้มิชอบโฉมเฉลา | ||
พี่รักใคร่ในองค์นงเยาว์ | แม้จะเปรียบเทียบเท่าดวงใจ | ||
อย่าโศกนักพักตร์น้องจะหมองศรี | เจ้าผันหน้ามานี่จะบอกให้ | ||
พระขรรค์นี้พี่ฝังชีวิตต์ไว้ | ใครลักเข้าเผาไฟจะมรณา | ||
ความจริงบอกเจ้าไม่อำพราง | อย่าพูดมากปากสว่างฟังพี่ว่า | ||
เห็นประจักษ์แจ้งแล้วฤๅแก้วตา | พี่รักเจ้ายิ่งกว่าชีวาลัย | ||
ฯ ๘ คำ ฯ | |||
๏ เมื่อนั้น | จันท์สุดายิ้มย่องสนองไข | ||
ทีนี้น้องเห็นรักประจักษ์ใจ | ภูวไนยโปรดปรานปรานี | ||
คุณของทรงฤทธิดังบิตุเรศ | เหมือนฉัตรแก้วกั้นเกศเกศี | ||
จะขอเป็นเกือกทองรองธุลี | ไปกว่าชีวีจะวายปราณ | ||
ทั้งสองสนิทพิศมัย | ถ้อยทีมีใจเกษมสานต์ | ||
คลึงเคล้าเย้ายวนชวนชื่นบาน | เยาวมาลย์ไม่มีราคีเคือง | ||
ครั้นเวลาตวันบ่ายชายแสง | นางออกมาจัดแจงแต่งเครื่อง | ||
ใส่สุพรรณภาชน์ทองรองเรือง | แลเห็นยายชายชำเลืองเข้ามา | ||
ยิ้มพลางทางว่าอย่าทุกข์เลย | ยายเอ๋ยผัวรักข้าหนักหนา | ||
เล่าความตามคำภัสดา | แล้วกำชับกำชาสารพัน | ||
ฯ ๑๐ คำ ฯ เจรจา | |||
๏ บัดนั้น | ยายเถ้าฟังคำทำรับขวัญ | ||
จูบบาทซ้ายขวาแล้วว่าพลัน | ลูกไม่เปนเช่นนั้นดอกแม่คุณ | ||
เกลือกสามีมิรักจึงให้ถาม | ใช่จะแกล้งกล่าวความให้เคืองขุ่น | ||
ข้าเปนผู้น้อยพลอยพึ่งบุญ | ไม่โว้เว้เนรคุณอย่าแคลงใจ | ||
ฯ ๔ คำ ฯ | |||
๏ เมื่อนั้น | จันท์สุดาพาซื่อไม่สงสัย | ||
คิดว่าข้าหลวงเดิมเคลิ้มไป | หลงใหลนับถือว่าซื่อตรง | ||
ครั้นจัดแจงแต่งเครื่องเสร็จสรรพ | ให้ยายยกสำรับออกไปส่ง | ||
ตั้งถวายภูวไนยด้วยใจจง | โฉมยงหมอบกรานอยู่งานพัด | ||
ฯ ๔ คำ ฯ | |||
๏ เมื่อนั้น | พระคาวีฤทธิรงค์ทรงสวัสดิ์ | ||
แกล้งเสวยเข้าของจนท้องคัด | แล้วตรัสสัพยอกหยอกน้อง | ||
ฯ ๒ คำ ฯ | |||
๏ บัดนั้น | ยายเถ้ากระหยิ่มยิ้มย่อง | ||
สมหวังดังจิตต์คิดปอง | ได้ช่องจะฆ่าพระคาวี | ||
ทำเปนเข้าไปให้ใช้สอย | หมอบคอยถือชุดจุดบุหรี่ | ||
พูดชักนิทานบ้านเมืองดี | ประเพณีกษัตริย์สุริวงศ์ | ||
แม้นได้สมบัติพัศถาน | ย่อมแต่งการมุรธาภิเษกสรง | ||
ไปยังฝั่งน้ำดังจำนง | สระเกศาทุกองค์กษัตรา | ||
นี่พระจะผ่านไอสูรย์ | สืบประยูรสุริย์วงศ์พงศา | ||
เชิญเสด็จไปสรงคงคา | ตามอย่างท้าวพระยามาแต่ไร | ||
ฯ ๘ คำ ฯ เจรจา | |||
๏ เมื่อนั้น | พระคาวีลุ่มหลงไม่สงสัย | ||
จึงตรัสว่าคิดชอบเราขอบใจ | จะทำให้ต้องตามประเพณี | ||
ยายเปนผู้ใหญ่ได้เคยพบ | จงแต่งเครื่องให้ครบตามที่ | ||
แม้นได้ฤกษ์งามยามดี | จะไปสระเกศีให้สำราญ | ||
ฯ ๔ คำ ฯ | |||
๏ บัดนั้น | ยายเถ้ารับสั่งเกษมสานต์ | ||
หยิบโน่นฉวยนี่ตลีตลาน | จัดใส่ในพานแล้วยกมา | ||
ฯ ๒ คำ ฯ | |||
๏ เมื่อนั้น | สองกษัตริย์ยินดีเปนหนักหนา | ||
ชวนเถ้าทัศประสาทยาตรา | ลงมาตามฉนวนในวัง | ||
ฯ ๒ คำ ฯ เพลงช้า | |||
๏ บัดนั้น | ยายเถ้าเจ้าเล่ห์ทำล้าหลัง | ||
แวะเข้าก่อไฟใส่ประดัง | แล้ววิ่งตึงตังตามมา | ||
ทันสองกษัตริย์ริมนัที | วางพานไว้ที่ร่มพฤกษา | ||
เห็นพระจะลงในคงคา | ยายทำเปนว่าแล้วแย้มยิ้ม | ||
ไฉนเหน็บพระขรรค์ไว้มั่นคง | ลงสรงถูกน้ำจะเป็นถนิม | ||
เสียดายพลอยประดับล้วนทับทิม | จะช่วยเชิญไว้ริมชลธาร | ||
ฯ ๖ คำ ฯ | |||
๏ เมื่อนั้น | พระคาวีฟังคำที่ว่าขาน | ||
ไม่ทันรู้เล่ห์กลคนบุราณ | เพราะกรรมนั้นบันดาลให้งวยงง | ||
ชักพระแสงทรงยื่นให้ยายเถ้า | แล้วชวนโฉมเฉลาลงสรง | ||
ชำระสระสนานสำราญองค์ | เวียนวงแหวกว่ายวารี | ||
พระหยอกนางทางกอบคงคาซัด | บังอรค้อนสบัดเบือนหนี | ||
เลี้ยวไล่ไขว่คว้ากัลยาณี | สรวลระริกซิกซี้สำราญใจ | ||
ฯ ๖ คำ ฯ เพลงฉิ่ง | |||
๏ บัดนั้น | ยายเถ้าแสนร้ายหมายได้ | ||
เห็นสององค์ลงเล่นชลาลัย | ก็วิ่งไปยังกองอัคคี | ||
เอาพระขรรค์นั้นวางกลางเพลิงชุม | ฟืนสุมใส่เข้าเผาจี่ | ||
ก่อพลางเหลียวดูพระภูมี | แล้วเป่าปัดพัดวีวุ่นไป | ||
ฯ ๔ คำ ฯ เชิดฉิ่ง | |||
๏ เมื่อนั้น | พระคาวีร้อนรนไม่ทนได้ | ||
เจียนจักพินาศขาดใจ | แลไปดูยายก็หายตัว | ||
เรียกเมียว่าช่วยพี่ด้วยเจ้า | ครั้งนี้อีเถ้ามันฆ่าผัว | ||
เรียกพลางองค์สั่นอยู่รันรัว | ค่อยทรงตัวขึ้นจากคงคาลัย | ||
จะยืนยั้งตั้งกายก็ไม่ตรง | นางโฉมยงเข้าประคองแล้วร้องไห้ | ||
ล้มลงกลางหาดจะขาดใจ | ภูวไนยร่ำสั่งบังอร | ||
ฯ ๖ คำ ฯ | |||
ท้าวสันนุราชชุบตัว
๏ | |||
นางคันธมาลีขึ้นเฝ้า
๏ | |||
พระคาวีรบกับไวยทัต
๏ | |||
เพลงยาวชมพระราชนิพนธ์
๏ | |||
เชิงอรรถ
ที่มา
บทละครนอกเรื่อง คาวี สถาบันภาษาไทย กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ ๒๕๔๐
( ขอขอบคุณ คุณโอม สมาชิก kaewkao.com ผู้พิมพ์เป็นวิทยาทาน )