กันเกราไม่แน่ใจนะคะ ปกติพระเสาวนีย์หมายถึงพระดำรัสของสมเด็จพระอัครมเหสี "หนึ่งพระเสาวนีที่มียศ" จะทรงหมายถึงพระอัครชายา เจ้าศิริรจจาไหมคะ และ "พระธิดาปรากฏมงกุฏหงษ์" หมายถึงเจ้าฟ้าพิกุลทองไหมคะ หรือทั้งสองวรรครวมกันคือเจ้าฟ้าพิกุลทอง หรือสมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงเทพยวดีในพระบรมมหาราชวัง (กันเกราไม่มั่นใจจริง ๆ ค่ะ)
กำลังจะไปเปิดกระทู้นิพพานวังหน้าดูว่าจะเจออะไรบ้าง คุณกันเกรารวดเร็วกว่า ไปเจอเสียก่อน
ตอบเป็นข้อๆ
1 ตลอดรัชกาลที่ 1 ไม่มีพระอัครมเหสี (อย่างเป็นทางการ) เพราะสมเด็จพระอมรินทรฯท่านก็ตัดขาดไม่มาอยู่ในวังหลวงตั้งแต่ต้นรัชกาล เจ้าจอมแว่นถึงมีอำนาจวาสนาสูงในวังก็ไม่ใช่ชั้นเจ้านาย
เพราะฉะนั้น ทั้งสองท่านไม่ใช่ "พระเสาวนีที่มียศ" แน่นอน
2 พระดำรัสสั่งเสียของกรมพระราชวังบวรฯ มีต่อพระเจ้าลูกเธอทั้งหลายที่เป็นสตรี ย่อมรวมเจ้าฟ้าพิกุลทองด้วย จึงตัดประเด็นไปได้อีกข้อว่า "พระธิดา" ในกลอนวรรคนี้ ย่อมไม่หมายถึงเจ้าฟ้าพิกุลทอง
3 เมื่อพระธิดาที่มียศ ไม่ได้หมายถึงเจ้าฟ้าพิกุลทอง "พระเสาวนี" ก็ไม่ได้หมายถึงเจ้าศิริรจจา
4 ถึงแม้ว่าเจ้าศิริรจจา มีความดีความชอบมาก แต่พระเจ้าอยู่หัวก็มิได้ทรงอำนวยพระยศให้ทรงกรม ยังคงเป็นเจ้าศิริรจจาเหมือนเดิม คำว่า "ที่มียศ" จึงไม่ใช่ท่าน
อีกอย่าง กรมพระราชวังบวรทรงฝากพระโอรสธิดาทุกองค์ไว้กับ พระบิตุลา คือพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯ แสดงว่าท่านไม่เห็นว่าในวังหน้า จะมีเจ้านายผู้ใหญ่องค์ไหนอีกเป็นที่พึ่งได้ ท่านเป็นพ่อคนเดียวของครอบครัวใหญ่ เมื่อจะจากไปก็ฝากลูกเมียไว้กับลุง เป็นการฝากอย่างเป็นทางการ
5 ในทางปฏิบัติ เจ้านายสตรีย่อมขึ้นกับเจ้านายสตรีด้วยกัน ดังนั้นนอกจากพระบิตุลา ก็ต้องมีเจ้านายสตรีที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในราชสำนักเป็นผู้ปกครองอีกที เจ้านายองค์นี้ต้องใหญ่กว่าเจ้าฟ้าพิกุลทองซึ่งมีพระยศสูงสุดของวังหน้า ก็มีองค์เดียวคือสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงเทพยวดี ซึ่งมีพระชันษาเท่ากับเจ้าฟ้าพิกุลทอง
หนึ่งพระเสาวนีที่มียศ พระธิดาปรากฎมงกุฎหงษ์ น่าจะหมายถึงเจ้าฟ้ากรมหลวงเทพยวดี ค่ะ
