'ข้าวผัด' เป็นจานอาหารที่ปรากฏอยู่ในเมนูอาหารของร้านอาหารต่างๆเกือบจะทุกร้าน และแม้จะไม่มีอยู่ในเมนูของร้านก็ยังสามารถสั่งได้ ข้าวผัดดูจะเป็นอาหารประเภทจานด่วนในสมัยก่อนโน้น น่าจะจนถึงประมาณ พ.ศ.2520 กระมัง จัดเป็นหนึ่งในเมนูหลักสำหรับผู้คนในพื้นที่ชนบทที่ต้องเดินทาง ซึ่งพอจะกล่าวได้ว่าทุกร้านและทุกเพิงขายอาหารสามารถทำได้ด้วยเครื่องปรุงเท่าที่มีอยู่ในขณะนั้น ข้าวผัดหมูและข้าวผัดเนื้อ(วัว)ก็เลยกลายเป็นเมนูมาตรฐานที่อยู่ในใจของทั้งผู้ทำและผู้บริโภค
เครื่องปรุงสำคัญของข้าวผัดแต่ดั้งเดิมแบบพื้นๆนั้น จะมีเพียงกระเทียม หอมแดงหรือหอมใหญ่ มะเขือเทศ เนื้อวัวหรือเนื้อหมู ซีอิ้วดำ(ดำเค็มหรือดำหวานก็ได้) น้ำปลาหรือซีอิ๊วขาว ไข่ไก่ ต้นหอมสดและผักชี ความอร่อยของข้าวผัดแบบเก่านี้จะไปอยู่ที่การผสมผสานของกลิ่นและความ(ค่อนข้าง)แห้งร่วนของข้าวผัด ซึ่งมาจากการใช้ข้าวที่หุงแบบให้ได้เมล็ดข้าวสวยและร่วน หรือการใช้ข้าวค้างหม้อ (ข้าวค้างคืน) ใช้การผัดด้วยไฟแรงจนได้กลิ่นข้าวใหม้ ซึ่งเป็นกลิ่นผสมผสานของข้าว + ซีอิ๊ว + น้ำปลา + ไข่ หากจะให้อร่อยมากขึ้นก็จะต้องมีไข่ดาวที่ทอดในน้ำมันร้อนๆ ไฟแรงๆ เพื่อให้ได้ไข่ขาวกรอบแต่ไข่แดงยังเหลวเละไหลได้ วางปะหน้าจานอาหารมาด้วย บีบมะนาวแล้วกินแนมกับต้นหอมสด แตงกวา และน้ำปลาพริกขี้หนูมะนาว
ก็มีข้อน่าสังเกตอยู่เรื่องหนึ่ง คือทุกร้านที่ทำเมนูนี้จะใช้แตงร้าน(แตงกวาลูกใหญ่)จัดเป็นผักแนม จำได้ว่าไม่เคยเห็นว่ามีการใช้แตงที่เป็นแตงกวาตัวจริง (ซึ่งเป็นแตงลูกขนาดเล็ก)
ข้อสังเกตอีกเรื่องหนึ่งก็คือ ข้าวผัดก็ยังคงเป็นเมนูหลักในร้านอาหารต่างๆอยู่ในปัจจุบัน เพียงแต่มีการยกระดับด้วยการเปลี่ยนเนื้อสัตว์ที่ใช้ ซึ่งที่นิยมกันอยู่ก็คือการใช้เนื้อปู เครื่องปรุงและวิธีการทำก็ยังคงไม่ต่างไปจากเดิมมากนัก ที่เปลี่ยนไปจริงๆก็น่าจะเป็นเรื่องของการเลิกใช้ซีอิ๊วดำ และการเปลี่ยนไปใช้เกลือแทนน้ำปลาเพื่อไม่ให้ข้าวผัดดูแฉะ
ไม่ยักกะมีร้านอาหารใดพัฒนาข้าวผัดที่ใช้เนื้อวัวทำขายเลย

หรือมี
