วังลดาวัลย์ ที่มาของสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์

[เทาชมพู]

   ในช่วงปลายรัชกาลที่ 5   พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงย้ายที่ประทับเป็นการถาวรจากพระบรมมหาราชวัง ไปยังพระราชวังดุสิต ทรงสร้างวังพระราชทานพระราชโอรสรุ่นใหญ่สองพระองค์ คือ พระตำหนักสวนจิตรลดา ให้เป็นที่ประทับของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ และพระตำหนักสวนปารุสกวัน เป็นที่ประทับของสมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ
    นอกจากนี้ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวยังโปรดให้สร้างวังใหม่ พระราชทานแก่พระเจ้าลูกยาเธอพระองค์อื่นๆ ที่ทรงสำเร็จการศึกษากลับมาจากต่างประเทศ   ทั้งนี้เพราะแต่ละพระองค์เมื่อเสด็จไปต่างประเทศ ก็ยังทรงพระเยาว์พระชันษาสัก 12-13 อยู่ทั้งสิ้น  ยังไม่มีวังของพระองค์เอง 
    ในการนี้  พระเจ้าอยู่หัวมิได้ทรงใช้เงินจากกระทรวงพระคลังมหาสมบัติซึ่งเป็นเงินราชการ  มีไว้ใช้ในการทะนุบำรุงกิจการต่างๆของแผ่นดิน    แต่ทรงใช้เงินจากพระคลังข้างที่ซึ่งเป็นเงินส่วนพระองค์  ทรงซื้อที่ดินจากราษฎรมาปลูกวังพระราชทานพระราชโอรส
    ดังมีคำอธิบายในพระนิพนธ์ “สาส์นสมเด็จ”  ที่สมเด็จฯ เจ้าฟ้า กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ทรงมีถึง สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ไว้ว่า

[เทาชมพู]

    “ที่วังนั้นมิได้บังคับเรียกเอาที่โดยอำนาจราชการ เหมือนอย่างสร้างวังมาแต่ก่อน ทรงซื้อด้วยเงิน พระคลังข้างที่ อันเป็นของส่วนพระองค์ เหมือนอย่างราษฎรซื้อขายกันตามประเพณีบ้านเมือง เพราะฉะนั้น   ขอให้วังนั้นเป็นสิทธิ แก่พระเจ้าลูกยาเธอ ตลอดไปจนเชื้อสาย  ถ้าหากรัฐบาลจะต้องการที่วังนั้นใช้ในราชการ ก็ให้ซื้อตามราคาอันสมควร”
  
ในบรรดาที่ดินที่ซื้อด้วยพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์  มีที่ดินแปลงหนึ่งอยู่ระหว่าง ถนนลูกหลวงต่อ กับ ถนนดวงดาว  ใกล้คลองผดุงกรุงเกษม ทรงซื้อจากชาวบ้านที่อาศัยอยู่บริเวณนั้นจำนวน ๒๗ ราย รวมเนื้อที่ ๑๗ ไร่ ๘๐ ตารางวา เดิมมีพระราชประสงค์จะสร้างพระตำหนักที่ประทับของพระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตนนารีนาค กรมขุนอรรควรราชกัลยา แต่พระอรรคชายาได้สินพระชนม์เสียก่อน  จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานที่ดินผืนดังกล่าวเพื่อสร้างวังที่ประทับของพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศร์ พระภาคิไนยของพระอัครราชา   ขณะนั้นใกล้จะเดินทางกลับสยามเมื่อทรงสำเร็จการศึกษาจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ สหราชอาณาจักรอังกฤษ
     พระตำหนักออกแบบโดย นาย จี บลูโน (Mr.G. Bruno) สถาปนิกชาวอิตาเลี่ยน พระสถิตย์นิมานการ  เจ้ากรมโยธาธิการ เป็นผู้ควบคุมงานก่อสร้าง ตัวพระตำหนักใช้เวลาในการก่อสร้างนานประมาณ ๑๘  เดือน สิ้นค่าก่อสร้างทั้งสิ้น ๒๑๘,๐๐๐ บาท  
      มีชื่อว่า" วังลดาวัลย์"  ตั้งตามพระนามของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าลดาวัลย์ กรมหมื่นภูมินทรภักดี ผู้เป็นพระชนกของพระอรรคชายา และเป็นพระอัยกาของเจ้าฟ้ากรมหลวงลพบุรีราเมศร์  แต่ชาวบ้านทั่วไปเรียกว่า "วังแดง " ตามสีของกำแพงวัง
    วังลดาวัลย์นี้ได้เป็นเรือนหอของสมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงลพบุรีราเมศร์ และพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเฉลิมเขตรมงคล พระธิดาในสมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช

[เทาชมพู]

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์  ทรงเป็นเจ้าของวังลดาวัลย์มาจนถึงพ.ศ. 2475  ก็ประชวรพระโรคพระหทัย สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 8 เมษายน พ.ศ. 2475   สิริพระชันษา 49 ปี 22 วัน
ทรงมีพระโอรส 3 องค์ คือ
พลตรี พลเรือตรี พลอากาศตรี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล
พลตรี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเฉลิมพลฑิฆัมพร
พลโท พลเรือโท พลอากาศโท พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนุสรมงคลการ
เมื่อเจ้าฟ้ากรมหลวงลพบุรีฯ สิ้นพระชนม์แล้ว   ผู้ครอบครองวังลดาวัลย์ต่อมาคือพระเจ้าวรวงศ์เธอ   พระองค์เจ้าเฉลิมเขตรมงคล

ต่อมาถึง 6 มิถุนายน พ.ศ. 2475 เกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครอง    วังลดาวัลย์ก็ยังเป็นทรัพย์สินส่วนพระองค์ของเจ้าของวัง
ต่อมาจนถึงพ.ศ. 2482   สยามเข้าสู่ภาวะสงครามมหาเอเชียบูรพา  นายกรัฐมนตรีในขณะนั้นคือจอมพล ป. พิบูลสงคราม ได้ทำสัญญาตกลงประนีประนอมเป็นมิตรกับญี่ปุ่น    เพื่อให้ญี่ปุ่นได้เข้ามาตั้งกองทัพอยู่ในประเทศได้โดยปราศจากการขัดขวาง
วังลดาวัลย์ที่เป็น "บ้านส่วนตัว" ของ "เจ้า" จึงเข้าสู่สายตาของจอมพลป.อีกครั้งหนึ่ง   ว่าสมควรจะใช้ประโยชน์ได้มากกว่าเป็นที่อยู่อาศัยของเจ้านาย

[เทาชมพู]

  จอมพลป. พิบูลสงครามเป็นนายกรัฐมนตรีที่มีอำนาจมากกว่านายกฯคนก่อนๆหน้านี้   เพราะควบบทบาท "ท่านผู้นำ" ที่ประชาชนจะต้องเชื่อฟังโดยไม่มีข้อแย้ง    เมื่อจอมพลป. เห็นดีว่า วังลดาวัลย์กว้างขวางเหมาะสมจะเป็นกองบัญชาการของกองทัพญี่ปุ่น (แต่ใช้ชื่อว่าเป็นศูนย์วัฒนธรรม) ก็สามารถทำได้  โดยการเจรจากับเจ้าของวัง ว่าจะขอใช้สถานที่นี้ ไม่ว่าจะให้เช่าหรือขายในราคาถูกก็ตาม
  พระองค์เจ้าหญิงเฉลิมเขตรคงจะทรงเห็นตัวอย่างมาแล้ว ว่าวังต่างๆเมื่อตกเป็นของรัฐแล้วจะมีชะตากรรมอย่างใด   ถ้าโชคดีก็อาจจะอยู่รอดต่อไปได้  ถ้าร้ายก็เป็นอย่างวังวินด์เซอร์ที่ไม่เหลือร่องรอยอยู่อีกเลย     จึงตัดสินพระทัยขายให้สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ในตอนปลายสงครามโลก ปี 2488 
  วังลดาวัลย์จึงอยู่รอดตลอดมา  สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ได้ริเริ่มแนวคิดที่จะบูรณะให้เป็น“อาคารต้นแบบของการพัฒนาเชิงอนุรักษ์ที่ถูกต้องตามหลักวิชาการ” ตั้งแต่พ.ศ. 2530 จึงได้มีการวางแผนดำเนินการอย่างรอบคอบและรัดกุม โดยเชิญผู้เชี่ยวชาญจากกรมศิลปากร และผู้ทรงคุณวุฒิมาเป็นที่ปรึกษาตลอดการบูรณะ จนกลายเป็นวังลดาวัลย์ที่งดงาม เป็นสมบัติล้ำค่าทางสถาปัตยกรรมสำหรับการอนุรักษ์มรดกไทย  อย่างที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน

[นางมารน้อย]

เข้ามาตามอ่านค่ะ ดูเหมือนว่า วังลดาวัลย์เคยให้เอกชนเช่าถ่ายทำละครหลายเรื่องใช่ไหมคะ จำว่า มาลัยสามชายเคยใช้เป็นบ้านพลาธรของคุณยศ

[เพ็ญชมพู]

ช่วงปลายสงครามโลกครั้งที่ ๒ มีการติดต่อจัดซื้อวังลดาวัลย์จากพระทายาท โดยสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ กระทรวงการคลังเป็นผู้ดำเนินการ เมื่อตกลงซื้อขายเรียบร้อย (๑๖ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๘๙) สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ก็ย้ายเข้ามาใช้เป็นสถานที่ทำการใหม่ เป็นที่ทำการลำดับที่ ๕

วังลดาวัลย์เป็นที่ตั้งของสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ หรือ ”สำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์” (ตาม พระราชบัญญัติจัดระเบียบทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ พ.ศ. ๒๕๖๑) ในปัจจุบัน และเป็นที่มาของชื่อ  บริษัท ทุนลดาวัลย์ จำกัด บริษัทบริหารการลงทุนในเครือสำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์

[เพ็ญชมพู]

[เทาชมพู]

เข้ามาตามอ่านค่ะ ดูเหมือนว่า วังลดาวัลย์เคยให้เอกชนเช่าถ่ายทำละครหลายเรื่องใช่ไหมคะ จำว่า มาลัยสามชายเคยใช้เป็นบ้านพลาธรของคุณยศ

ปกติไม่ได้ให้นะคะ   อาจจะอนุญาตเป็นรายๆไป

[เพ็ญชมพู]

คุณผอูน จันทรศิริ ผู้กำกับการแสดงละครโทรทัศน์เรื่องมาลัยสามชายให้สัมภาษณ์ลงในสกุลไทยว่า ที่วังลดาวัลย์ทีแรกเขาจะไม่ให้ถ่าย แต่ได้อาศัยบารมี ม.ร.ว ยงสวัสดิ์ กฤดากร ซึ่งคุณชายยงเป็นแฟนมาลัยสามชาย ได้ช่วยพูดให้ ทางสำนักทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์เลยอนุญาตให้ถ่ายได้เฉพาะตามทางเดิน กับสวนด้านนอก ที่เห็นเป็นห้องหับนี่ ต้องไปถ่ายตึกอื่นแทน ที่เห็นในละคร ไม่ใช่เป็นข้างในของวังลดาวัลย์ทั้งหมด

ข้อมูลจาก คุณ Anemone แห่ง พันทิป

[นางมารน้อย]

ขอบคุณคุณเพ็ญชมพูมากค่ะ ถึงว่าเห็นแต่ฉากสนามบ้างเท่านั้น ยังคิดอยู่เลยว่าคงอนุญาตแค่นี้