จาก "หม่อมยิ่ง" ถึง พระศักดาพลรักษ์(เสข)

[เทาชมพู]

ข้อความอีกตอนหนึ่งของคุณเทพ สุนทรศารทูล คือ
"ต่อเมื่อพระศักดาพลรักษ์(เสข) ได้รับพระราชทานนามสกุลแล้ว ในวงญาติของพระสำราญหฤทัย(อ้าว) บิดาของเจ้าจอมมารดาแพ มารดาของพระองค์เจ้าหญิงยอดยิ่งเยาวลักษณ์อรรควรสุดา จึงใช้นามสกุลพระราชทานร่วมกันต่อมาทั้งตระกูล ตระกูลนี้จึงมีพระศักดาพลรักษ์(เสข) เป็นต้นตระกูล"
ความจริง คือ หลวงศักดาพลรักษ์(เสข ธรรมสโรช) หรือพระยาวิบุลอายุรเวช ไม่ใช่ต้นตระกูลธรรมสโรช เป็นเพียงผู้ทำเรื่องกราบบังคมทูลของพระราชทานนามสกุล
ตระกูลธรรมสโรชเป็นตระกูลเก่าย้อนไปได้ถึงสมัยอยุธยา แต่ผู้ที่นับกันว่าเป็นต้นตระกูลคือเจ้าพระยาธรรมาธิกร (ทองดี) เสนาบดีจตุสดมภ์กรมวัง ในรัชกาลที่ ๑
เชื้อสายตระกูลนี้มีจำนวนมาก แยกเป็นหลายสาย จึงได้รับพระราชทานนามสกุลต่างกันไป คือสโรบล ธรรมสโรช รัตนทัศนีย และอินทรวิมล ลูกหลานสายไหนก็ใช้นามสกุลนั้น แต่ความจริงสืบสายจากบรรพบุรุษเดียวกัน
คุณเทพคงเชื่อว่าการที่บรรดาญาติๆของเจ้าจอมมารดาแพ ( มารดาของหม่อมยิ่ง) ใช้นามสกุลธรรมสโรชตามพระยาวิบุลอายุรเวท เป็นหลักฐานว่าพระยาวิบุล(เสข)คือหลานยายของเจ้าจอมมารดาแพ ญาติฝ่ายยายจึงตกลงใช้นามสกุลเดียวกันกับหลาน
แต่เหตุผลน่าจะอธิบายได้ง่ายกว่านั้น คือพระสำราญหฤทัย(อ้น)บิดาของเจ้าจอมมารดาแพ เป็นลูกหลานเชื้อสายเจ้าพระยาธรรมาธิกร จึงให้ลูกหลานใช้นามสกุลธรรมสโรช ก็เท่านั้นเอง

[เทาชมพู]

สรุปว่า พลตรีพระยาวิบุลอายุรเวท หรือพันตรีหลวงศักดาพลรักษ์ (เสข ธรรมสโรช)คือบุตรชายแท้ๆของหลวงเทวะวงศ์( เสน ธรรมสโรช) และคุณนายศิลา ไม่ได้เกี่ยวข้องอย่างใดกับนายโตและหม่อมยิ่ง

ถ้าอย่างนั้น คุณเทพโยงหลวงศักดาพลรักษ์เข้าเป็นบุตรชายของหม่อมยิ่งได้อย่างไร

ดิฉันสันนิษฐานว่า คงจะเริ่มที่คุณเทพพบว่าญาติๆของเจ้าจอมมารดาแพ แม่ของหม่อมยิ่ง ใช้นามสกุลธรรมสโรช ผู้ขอพระราชทานนามสกุลนี้คือบุตรชายของหลวงเทวะวงศ์ เจ้ากรมของสมเด็จกรมพระยาเทววงศ์ ฯ เจ้านายพระองค์หนึ่งในสี่ที่ชำระความเรื่องหม่อมยิ่ง
คุณเทพจึงรวมเข้าด้วยกันว่า ญาติๆของเจ้าจอมมารดาแพกับบุตรชายหลวงเทวะวงศ์ต้องมีอะไรโยงถึงกันแน่ๆ แต่แทนที่จะคิดว่าคำตอบก็คือหลวงเทวะวงศ์เป็นญาติกับบิดาเจ้าจอมมารดาแพ
ก็คิดไกลไปว่าบุตรชายหลวงเทวะวงศ์อาจเป็นพระโอรสที่สาบสูญไป เพราะหลวงเทวะวงศ์เป็นข้าราชบริพารของเจ้านายที่ชำระความเรื่องหม่อมยิ่ง อาจรับเลี้ยงเด็กเอาไว้ พอโตขึ้น ขอพระราชทานนามสกุล ญาติทางฝ่ายเจ้าจอมมารดาแพเลยใช้นามสกุลนี้

คุณเทพคงไม่ได้อ่านหนังสืองานพระราชทานเพลิงศพของพลตรีพระยาวิบุลอายุรเวท ซึ่งถึงแก่กรรมตั้งแต่พ.ศ. 2518 เกือบ 30 ปีก่อนคุณเทพพิมพ์จำหน่ายหนังสือฟ้าสูงแผ่นดินต่ำ
จึงไม่ทราบว่าพระยาวิบุลฯหรืออดีตหลวงศักดาฯ เกิดก่อนบุตรชายหม่อมยิ่งตั้ง 3 ปี และมีพี่น้องร่วมบิดามารดาหลายคน ในหนังสือประวัติของท่านก็ไม่มีตอนไหนเกี่ยวข้องกับเรื่องของหม่อมยิ่งหรือนายโตเลย

[เทาชมพู]

http://www.lungkitti.com/product.detail_844932_th_6695699#

[เทาชมพู]

*

[เพ็ญชมพู]

ขออนุญาตลบทิ้งข้อความของคุณเพ็ญชมพูนะคะ
มันทำให้เรื่องที่ดิฉันค่อยๆลำดับความ  เสียขั้นตอนหมดค่ะ

ลำดับความเรื่องตามขั้นตอนคงเรียบร้อยแล้ว จึงขออนุญาตโพสต์ข้อความที่ถูกลบไป อีกครั้ง

เหตุเกิดเป็นเรื่องอื้อฉาวทราบถึงพระเนตรพระกรรณเมื่อ พ.ศ. ๒๔๒๙

ดังปรากฏในจดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน ลงวันที่ 19 กุมภาพันธ์ จ.ศ. 1245 (พ.ศ. 2429) บันทึกไว้ว่า

"เกิดเป็นที่เสื่อมเสียพระเกียรติยศ คือพระองค์เจ้ายิ่งเยาวลักษณ์ซึ่งเดิมว่าเป็นโรคท้องมานนั้น ปวดครรภ์แลคลอดออกมาเป็นลูกชาย ที่เรือนภายในพระบรมมหาราชวัง สมเด็จกรมพระภาณุพันธุ กรมหมื่นนเรศร กรมหมื่นอดิศร กรมหลวงเทวะวงศ์ ได้จัดการที่จะชำระพิจารณาที่ได้เกิดขึ้นต่อไป แต่ลูกนั้นเอาออกไปไว้วังกรมหมื่นอดิศรอุดมเดช"

ตำแหน่งสุดท้ายของพันตรี หลวงศักดาพลรักษ์ (เสข) คือ พลตรี พระยาวิบุลอายุรเวท ท่านเกิดเมื่อ พ.ศ. ๒๔๒๖ ใช่ลูกชายของหม่อมยิ่งจริง ๆ หรือ ?

ภาพจาก อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ พลตรี พระยาวิบุลอายุรเวท (เสข ธรรมสโรช)

[เพ็ญชมพู]

พระยาวิบุลฯหรืออดีตหลวงศักดาฯ เกิดก่อนบุตรชายหม่อมยิ่งตั้ง 3 ปี และมีพี่น้องร่วมบิดามารดาหลายคน ในหนังสือประวัติของท่านก็ไม่มีตอนไหนเกี่ยวข้องกับเรื่องของหม่อมยิ่งหรือนายโตเลย

[เทาชมพู]

สรุปว่าพลตรีพระยาวิบุลอายุรเวท(เสข ธรรมสโรช) ไม่ใช่บุตรชายของหม่อมยิ่งที่เกิดจากนายโต   ตามความเข้าใจของคุณเทพ สุนทรศารทูล
พระยาวิบุลฯ คือบุตรชายแท้ๆของหลวงเทววงศ์วโรปการ   เป็นเชื้อสายสกุลธรรมสโรช สืบมาจากเจ้าพระยาธรรมาธิกร(ทองดี)
ส่วนบุตรชายของหม่อมยิ่ง ไม่ปรากฎชะตากรรม   

[เพ็ญชมพู]

สำหรับรายละเอียดคำให้การของบุคคลต่าง ๆ ในคดีหม่อมยิ่ง สามารถอ่านได้ที่

http://ejournals.swu.ac.th/index.php/JOH/article/download/11797/9785