เรือนไทย
ยินดีต้อนรับ ท่านผู้มาเยือน
กรุณา เข้าสู่ระบบ หรือ ลงทะเบียน
ส่งอีเมล์ยืนยันการใช้งาน?
ข่าว: การแนบไฟล์ กรุณาใช้ชื่อไฟล์ภาษาอังกฤษเท่านั้นครับ
หน้า: [1]
  พิมพ์  
อ่าน: 2749 ที่มาของคำเรียกลำลองเจ้านาย
Kiangsak loekaudom
อสุรผัด
*
ตอบ: 13


 เมื่อ 11 มิ.ย. 20, 10:45

ผมอยากทราบว่า คำว่า ทูลกระหม่อม สมเด็จ เสด็จ ท่านชาย/หญิง มีใช้มาตั้งแต่สมัยไหนครับ แล้วในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์เรียกพระเจ้าอยู่หัวว่าทูลกระหม่อมหรือเปล่าครับ
บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 33584

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 1  เมื่อ 11 มิ.ย. 20, 16:43

ละเอียดขนาดนี้ ส่งไม้ต่อให้คุณเพ็ญชมพูค่ะ
บันทึกการเข้า
เพ็ญชมพู
หนุมาน
********
ตอบ: 12599



ความคิดเห็นที่ 2  เมื่อ 11 มิ.ย. 20, 17:48

ท่านรอยอินอธิบายว่า ทูลกระหม่อม เป็นคำที่พระราชโอรสพระราชธิดาทรงเรียกพระราชบิดาที่เป็นพระมหากษัตริย์ หรือ เป็นคำเรียกพระราชโอรสพระราชธิดาซึ่งเป็นเจ้าฟ้าชั้นเอก ประสูติแต่พระอัครมเหสี

คำว่า ทูลกระหม่อม มีใช้มาตั้งแต่สมัยอยุธยาดังปรากฏในนิทานโบราณเรื่อง โสวัต หรือ โสวัตนางประทุม ซึ่งเป็นเรื่องที่รู้จักในสังคมสมัยอยุธยาสืบมาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น  ใน โสวัตกลอนสวด ตอนนางประทุมวดีคร่ำครวญถึงโสวัตกุมารโอรสของพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพรหมกุฏและนางสุมณฑาเทวี ซึ่งถูกพรานป่าลอบยิงด้วยธนูจนสิ้นพระชนม์  มีว่า
                                      ๔๐๕
                                 ๏โอยพระทูลกระหม่อม
เมียรักทุกข์ตรอม              เคยเฝ้าจอมขวัญ
พระละเมียไว้                  เสด็จไปสู่สวรรค์
ข้าน้อยโศกศัลย์               สร้อยเศร้าโศกา


https://vajirayana.org/โสวัตกลอนสวด/โสวัตกลอนสวด
บันทึกการเข้า
Kiangsak loekaudom
อสุรผัด
*
ตอบ: 13


ความคิดเห็นที่ 3  เมื่อ 11 มิ.ย. 20, 17:55

ขอบคุณครับ แล้วคำว่า สมเด็จ เสด็จ ท่านชาย/หญิง ล่ะครับ
บันทึกการเข้า
กาลีเศียรขาด
อสุรผัด
*
ตอบ: 7


ความคิดเห็นที่ 4  เมื่อ 16 ก.ค. 20, 11:25

ในนิยาย พลับพลึงสีชมพู ของสีฟ้า ลดาวัลย์

มีตอนหนึ่ง นางเอกถามต่อหม่อมราชวงศ์หญิงประสงค์สมว่า "ท่านปู่ของคุณหญิงเป็นพระองค์ชายหรือพระองค์เจ้า"


โดย"พระองค์ชาย" จะหมายถึงพระราชโอรสในพระเจ้าอยู่หัว อันกำเนิดจากเจ้าจอมมารดาเป็นพระองค์เจ้าลูกหลวง
"พระองค์เจ้า" ในที่นี้หมายถึง พระองค์เจ้าชั้นหลานหลวง หรือได้พระราชทานพระอิสริยยศใหม่


เเต่ในปัจจุบันสุดเเล้วเเต่พระราชวินิจฉัยเเละพระราชนิยม
เช่น เจ้านายบางพระองค์มีพระอิสริยยศเป็นพระองค์เจ้า เเต่ก็ขานพระนามลำสองเเทนพระองค์ว่า "พระองค์หญิง" หรือ "เสด็จพระองค์หญิง"
บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 33584

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 5  เมื่อ 16 ก.ค. 20, 14:01


โดย"พระองค์ชาย" จะหมายถึงพระราชโอรสในพระเจ้าอยู่หัว อันกำเนิดจากเจ้าจอมมารดาเป็นพระองค์เจ้าลูกหลวง
"พระองค์เจ้า" ในที่นี้หมายถึง พระองค์เจ้าชั้นหลานหลวง หรือได้พระราชทานพระอิสริยยศใหม่


พระองค์เจ้าแห่งราชสกุลยุคลทั้ง 3 พระองค์ เป็นพระองค์เจ้าชั้นหลานหลวง    แต่ก็เรียกกันว่า พระองค์ชาย นะคะ
ตอนหลังเห็นเติมคำว่า เสด็จ เข้าไปด้วย

พระราชโอรสและพระราชธิดาในพระเจ้าแผ่นดิน อันประสูติจากเจ้าจอมมารดา  เรียกแบบลำลองว่า "เสด็จ"  ถ้าเป็นพระราชโอรสคือเสด็จพระองค์ชาย   และพระราชธิดาคือเสด็จพระองค์หญิง
ย่อลงไปอีกก็คือ เสด็จ   อย่าง เสด็จของแม่พลอย  ใน สี่แผ่นดิน
ถ้าพระราชโอรสนั้นได้รับโปรดเกล้าฯสถาปนาให้ทรงกรม   เรียกอย่างลำลองคือ เสด็จในกรม
บันทึกการเข้า
azante
อสุรผัด
*
ตอบ: 31


ความคิดเห็นที่ 6  เมื่อ 22 ก.ค. 20, 09:45

ท่านรอยอินอธิบายว่า ทูลกระหม่อม เป็นคำที่พระราชโอรสพระราชธิดาทรงเรียกพระราชบิดาที่เป็นพระมหากษัตริย์ หรือ เป็นคำเรียกพระราชโอรสพระราชธิดาซึ่งเป็นเจ้าฟ้าชั้นเอก ประสูติแต่พระอัครมเหสี



ทูลกระหม่อม เป็นคำเรียกพระราชโอรสพระราชธิดาซึ่งเป็นเจ้าฟ้าชั้นเอก ประสูติแต่พระมเหสีเทวี ที่เป็นลูกหลวง ในรัชกาลก่อนด้วยครับ เช่น ทูลกระหม่อมบริพัตร ประสูติแต่ พระองค์เจ้าสุขุมาลย์มารศรี พระราชธิดาใน รัชกาลที่ 4
ภายหลังถึงสถาปนาเป็นพระราชเทวี ในรัชกาลที่ 5
บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 33584

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 7  เมื่อ 23 ก.ค. 20, 09:49

ท่านรอยอินอธิบายว่า ทูลกระหม่อม เป็นคำที่พระราชโอรสพระราชธิดาทรงเรียกพระราชบิดาที่เป็นพระมหากษัตริย์ หรือ เป็นคำเรียกพระราชโอรสพระราชธิดาซึ่งเป็นเจ้าฟ้าชั้นเอก ประสูติแต่พระอัครมเหสี
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าฯ และพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าฯ ทรงเป็น "ทูลกระหม่อมฟ้าใหญ่" และ"ทูลกระหม่อมฟ้าน้อย "     ทั้งที่พระราชบิดาไม่ได้ขึ้นครองราชย์ ยังเป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคล
แต่ทรงเป็นพระราชโอรสอันประสูติแต่เจ้าฟ้าชายและเจ้าฟ้าหญิง  จึงเป็นเจ้าฟ้าชั้นเอกมาแต่แรกประสูติ

สงสัยเรื่องสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์  ที่ในวิกิเรียกลำลองว่า เจ้าฟ้าชายกลาง ในฐานะที่ทรงเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ประสูติแต่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากุณฑลทิพยวดี( พระมารดาเป็นลูกหลวงในรัชกาลที่ 1)  น่าจะทรงอยู่ในฐานะเดียวกับสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์ หรือสูงกว่า เพราะพระมารดาได้เลื่อนขึ้นเป็นเจ้าฟ้า    ดังนั้นทรงเป็นเจ้าฟ้าชั้นทูลกระหม่อม หรือสมเด็จ ?
ใครจะช่วยตอบได้บ้างคะ
บันทึกการเข้า
azante
อสุรผัด
*
ตอบ: 31


ความคิดเห็นที่ 8  เมื่อ 23 ก.ค. 20, 12:01

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์  ทรงถูกขานพระนามลำลองว่า สมเด็จ มิใช่ทูลกระหม่อม
ทั้งๆที่ พระมารดาเป็น ถึง เจ้าฟ้า พระราชธิดาในรัชกาลก่อน
มีเรื่องเล่าขาน ว่า สมเด็จพระศรีสุริเยนทรา พระอัครมเหสี ในรัชกาลที่ 2 ทรงทูลขอ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ว่า ขอให้ทรงเป็น เอก แต่เพียงผู้เดียว อย่าทรงยกย่องผู้ใด
ให้มาเสมอเหมือน

ในความจริง โดยพระชาติกำเนิด สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์ ทรงเป็นทูลกระหม่อม อย่างแท้จริง ถึงแม้พระมารดาจะไม่ได้รับการยกย่อง หรือ สถาปนาใดๆก็ตาม

ในต้นสมัย รัชกาลที่ 5 พระภรรยาเจ้า ที่เป็นลูกหลวงในรัชกาลก่อน ประสูติพระราชโอรส ธิดา ก็เป็น ทูลกระหม่อมแต่ประสูติเลย

บันทึกการเข้า
Kiangsak loekaudom
อสุรผัด
*
ตอบ: 13


ความคิดเห็นที่ 9  เมื่อ 12 ส.ค. 20, 20:04

อย่างพระองค์เจ้าชั้นโท เรียกลำลองว่า พระองค์ชาย แล้วบรรดาพระโอรสธิดาจะเรียกท่านว่าอะไรครับ ใช่เรียกเรียนพระองค์พ่อหรือเปล่าครับ แต่เห็นเขาเรียกกันว่าท่านพ่อเป็นส่วนมาก แล้วท่านพระองค์ล่ะครับ คือชั้นไหน
บันทึกการเข้า
หน้า: [1]
  พิมพ์  
 
กระโดดไป:  

Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006, Simple Machines
Simple Audio Video Embedder

XHTML | CSS | Aero79 design by Bloc หน้านี้ถูกสร้างขึ้นภายในเวลา 0.047 วินาที กับ 20 คำสั่ง