คุณศรีสรรเพชญ์เจอหลักฐานว่าทำไมถึงเรียกสมเด็จพระนเรศวร ว่าพระนายรายณ์ไหมคะ
เกี่ยวกับคำว่า "พระรามาธิบดี" หรือเปล่าคะ
ผมยังหาหลักฐานไม่พบครับ แต่ส่วนตัวผมสันนิษฐานว่ามาจากค่านิยมในสมัยโบราณที่จะไม่ออกพระนามจริงของเจ้านาย จึงสมมติพระนามที่เป็นคุณนามขึ้นเพื่อเรียกขานแทน "นเรศ" หรือ "นเรศวร" ที่เป็นพระนามจริงครับ
สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงพระนิพนธ์ไว้ใน "อธิบายพระนามพระเจ้าแผ่นดินครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี" ว่า
"พระนามที่เรียกว่า พระนารายณ์ นั้น ข้าพเจ้าเข้าใจว่า เป็นพระนามพิเศษ ด้วยได้พบในหนังสือพระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐซึ่งเป็นฉบับหลวงครั้งแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราชเรียกพระนามสมเด็จพระนเรศวรว่า สมเด็จพระนารายณ์เป็นเจ้า ทุกแห่ง แลพบหนังสือตำนานแต่งครั้งกรุงศรีอยุธยาราวแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าบรมโกศอีกเรื่องหนึ่งที่เมืองนครศรีธรรมราชเรียกพระนามสมเด็จพระนเรศวรว่า สมเด็จพระนารายณ์เมืองหาง หมายว่า สมเด็จพระนารายณ์พระองค์ที่สวรรคตที่เมืองหาง หนังสือนี้ทำให้เข้าใจว่า เวลาเมื่อแต่ง จะมีพระเจ้าแผ่นดินที่เรียกว่า พระนารายณ์ กว่าพระองค์เดียว (คือ มีพระนารายณ์ลพบุรีขึ้นอีกองค์หนึ่ง) จึงเรียกพระนารายณ์เดิมว่า พระนารายณ์เมืองหาง ด้วยเหตุดังกล่าวมานี้ จึงเข้าใจว่า พระนามที่เรียกว่า พระนารายณ์ นั้นเป็นพระนามพิเศษครั้งหลัง"(แต่สำหรับพระนามของสมเด็จพระนารายณ์นั้น ปรากฏในหลักฐานต่างประเทศหลายชิ้นยืนยันว่าเป็นพระนามเดิม เมื่อเสวยราชย์แล้วจึงมีพระนามวิเศษอย่างอื่นไปอีก)
พระมหากษัตริย์กรุงศรีอยุทธยาในสมัยหลัง ก็มักมีพระนาม "พระนารายณ์" ประกอบอยู่ในพระนามทางการเสมอ เช่น
สมเด็จพระนารายณ์ ในกฎหมายลักษณะรับฟ้อง มหาศักราช ๑๕๔๖ ออกพระนามว่า
"พระบาท สํมเดจํเอกาทศ รํทอีสวรบ่อรํมนาฎบรมบํอพีด พระพุทีเจาอยูห้ว คืออ่ง่พระณ่รายเปนเจาอันประเสีท"สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ สำเนากฎเรื่องตั้งเจ้าพระยานครศรีธรรมราชครั้งกรุงเก่าออกพระนามว่า
"พระราชโองการพระบาทพระศรีสรรเพช สมเด็จเอกาทศรฐอิศวรบรมนารถบรมบพิตรพระพุทธเจ้าอยู่หัว คือองค์สมเด็จพระนารายน์เปนเจ้า พระเจ้าปราสาททอง พระเจ้าช้างเนียม พระเจ้าช้างเผือก ทรงทศพิธราชธรรม์ ราชอนันตสมภาราดิเรก เอกอุดมบรมจักรพรรดิสุนทรธรรมมิกราชบรมนารถ บรมบพิตรพระพุทธเจ้าอยู่หัว"ในพระราชสาส์นจองพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศที่ส่งไปลังกา ออกพระนามเป็นภาษามคธ แปลเป็นภาษาไทยใกล้เคียงกัน เช่น
"สมเด็จพระเอกาทศรุทธ์ อิสรบรมนารถบรมบพิตร พระนารายน์เป็นเจ้า" หรือ
"สมเด็จพระเอกทศรุทธ์อิศร บรมนารถบรมบพิตรพระนารายณ์มหาราช"
