ไปเจอที่อาจารย์ น.อ.ทองย้อย แสงสินชัย ราชบัณฑิต เคยอธิบายถึงคำว่า สวางคนิวาส ไว้
เลยขอลอกบางส่วนที่เกี่ยวกับคำว่า สวางค มาให้อ่านกันค่ะ
สวางคนิวาส
อ่านว่า สะ-วาง-คะ-นิ-วาด
แยกศัพท์เป็น สวางค + นิวาส
(๑) “สวางค”
บาลีเขียน “สฺวางค” (มีจุดใต้ ส อ่านว่า สฺ-วาง-คะ ออกเสียง สฺ- สั้น-เบา คล้ายคำว่า ซวง-) รูปคำเดิมมาจาก สุ (คำอุปสรรค = ดี, งาม, ง่าย) + องฺค
(ก) “องฺค” (อัง-คะ) รากศัพท์มาจาก องฺคฺ (ธาตุ = ไป, ถึง, เป็นไป; รู้) + อ ปัจจัย
: องฺคฺ + อ = องค แปลตามศัพท์ว่า (1) “ร่างที่เดินได้” (2) “เหตุเป็นเครื่องรู้ที่เกิด” คือทำให้รู้ต้นกำเนิด (3) “ส่วนอันเขารู้ว่าเป็นอวัยวะ”
“องฺค” ในบาลีหมายถึง ส่วนของร่างกาย, แขนขา, ชิ้นส่วน, ส่วนประกอบ, เหตุ, เครื่องหมาย (part of the body, a limb, part, member, cause, reason, status symbol); ส่วนประกอบของทั้งหมด หรือของระบบ หรือขององค์ (a constituent part of a whole or system or collection)
องฺค ใช้ในภาษาไทยว่า “องค์” พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายไว้ดังนี้ –
(1) ส่วนของร่างกาย, อวัยวะ, (ราชาศัพท์) ตัว (ใช้แก่หม่อมเจ้า) เช่น รู้สึกองค์ แต่งองค์.
(2) ส่วนย่อยที่เป็นองค์ประกอบ เช่น มรรคมีองค์ ๘.
(3) ในราชาศัพท์ใช้เป็นลักษณนามเรียกอวัยวะ สิ่งของ หรือคำพูด เป็นต้น ของกษัตริย์หรือเจ้านาย เช่น พระทนต์ ๑ องค์ (ฟัน ๑ ซี่) พระสุพรรณภาชน์ ๑ องค์ พระศรี ๑ องค์ (หมาก ๑ คำ) พระที่นั่ง ๑ องค์ พระบรมราโชวาท ๒ องค์.
(4) ลักษณนามใช้เรียกสิ่งที่เคารพบูชาบางอย่างในทางศาสนา เช่น พระพุทธรูป ๑ องค์ พระเจดีย์ ๒ องค์, (ภาษาปาก) ลักษณนามใช้เรียกภิกษุสามเณร เช่น ภิกษุ ๑ องค์.
(ข) สุ + องฺค แผลง อุ ที่ สุ เป็น โอ แล้วแปลง โอ เป็น อว (อะ-วะ) (สุ > โส > สฺว), “ทีฆะสระหลัง” คือ อะ ที่ อ-(งฺค) เป็น อา (องฺค > อางฺค)
: สุ > โส > สฺว + องฺคฺ = สฺวงฺค > สฺวางฺคฺ เขียนแบบไทยเป็น “สวางค” แปลว่า ร่างกายที่ดี, ร่างกายที่ได้รับการบำรุงเป็นอย่างดี, ร่างกายที่สมส่วนสวยงาม
อ่านทั้งหมดได้ที่นี่ค่ะ
http://dhamma.serichon.us/%E0%B8%AA%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%AA-%E0%B8%AD%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B9%88%E0%B8%B2-%E0%B8%AA%E0%B8%B0-%E0%B8%A7%E0%B8%B2/
