Dramatic license กับ ข้อเท็จจริง ใน บุพเพสันนิวาส

[Koratian]

​

แน่ใจอย่างไรว่าโบชองเห็นกับตาตัวเอง วิธีพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์น่าจะให้คำตอบที่ดีที่สุด  

ถ้าไม่เชื่อโบชองจอมโกหก​ เราก็มีวิศวกรโวยัง​ ที่น่าเชื่อกว่า
โวยังเขียนไว้สองครั้งว่า​ฟอลคอนโดนผ่าสองซีก​ (เจ้าฟ้าอภัยทศ
กับเจ้าฟ้าน้อยโดนจับใส่ถุงแดงทุบด้วยไม้​ พระปีย์โดนผ่าสามท่อน)​
โวยังไม่เห็นเหตุการณ์ด้วยตนเองเช่นเดียวกันครับ
แต่พวกฝรั่งเศสยังอยู่ในสยามอีกหลายเดือนหลังจากนั้น

(ชิ้นส่วนของพระปีย์กับฟอลคอนถูกจัดแสดงให้คนเห็น
ส่วนของเจ้าชายสององค์คงนำไปฝัง)​
โครงกระดูกที่ขุดพบไม่น่าเกี่ยวอะไรกับเรื่องนี้ครับ
ไม่งั้นเป็นเรื่องแปลกแน่ถ้าจะมีใครสั่งให้ไปฝังใต้ฐานรากอาคาร
​

[Naris]

มีประเด็นขออนุญาตเรียนถามครับ
คือ ตอนที่ผมทำงานใหม่ๆ เคยมีผู้ใหญ่ในกรม ชี้ให้ผมดูว่า นกของกรมสรรพากร กับนกของกรมบัญชีกลางมีลักษณะที่แตกต่างกัน โดยนกของกรมด้านรายได้ (สรรพากร สรรพสามิต ศุลกากร) จะเป็นนกตัวผู้ จึงได้มีหงอน และมีขนหางที่สวยงามกว่า ในขณะที่ กรมด้านรายจ่ายและหนี้สิน (บัญชีกลาง สำนักบริหารหนี้สาธารณะ) จะเป็นตัวเมีย และนกทั้งสองตัวนี้ ก็หันหน้ากันคนละด้านด้วย
 
และสาเหตุที่กระทรวงการคลังใช้ตรานก ก็ว่ากันว่า มาจากตรา Falcon นี้เอง

ผมลืมเรื่องนี้ไปแล้ว มาสะดุดตาตรงในละครบุพเพฯ ตอนสุดท้าย Falcon แก ประทับตรานกลงในจดหมายที่ส่งไปบางกอก เลยจึงถึงเรื่องนี้ขึ้นมาได้ 
หรือว่า ตรานกเหยี่ยวนี้ จะเป็นที่มาของตรานกวายุภักษ์ จริงหรือครับ 

[Koratian]

น่าจะเป็นนกตัวเดียวกันครับ เป็นนกสวยงาม ไม่ใช่พวกเหยี่ยว

นกการเวก หรือ ปักษาวายุภักษ์ ตรากระทรวงการคลังเริ่มใช้ในรัชกาลที่ ๕

https://th.wikipedia.org/wiki/นกการเวก_(เทพปกรณัม)

[SILA]

อ่านเรื่อง ตราประจำกระทรวงการคลังและกรมสรรพากร ที่

http://www.rd.go.th/publish/3449.0.html

และ พระราชลัญจกรและตราประจำตัวประจำตำแหน่ง ที่

https://goo.gl/Ev3UVL

[เพ็ญชมพู]

มาสะดุดตาตรงในละครบุพเพฯ ตอนสุดท้าย Falcon แกประทับตรานกลงในจดหมายที่ส่งไปบางกอก

ตราที่คุณนริศพูดถึงอยู่ในบุพเพสันนิวาส ตอนที่ ๑๕/๕ นาทีที่ ๑.๓๐ - ๒.๐๐



ตราที่ฟอลคอนใช้ประทับมีอยู่ ๒ ตรา ตราแรกใช้ประทับบนกระดาษเป็นรูปนก (เหยี่ยว) กางปีก

[เพ็ญชมพู]

ส่วนอีกตราหนึ่งประทับบนครั่งเป็นตราลัญจกรมหาโองการของฟอลคอน สังเกตให้ดีจะเห็นปรากฏรูปไม้กางเขนอยู่บนยอดบุษบก

ตรานี้ปรากฏในพระราชสาส์นกำกับของสมเด็จพระนารายณ์ส่งถึงพระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ เพื่อให้บาทหลวงตาชาร์ดกลับไปเจรจาข้อราชการและคงไว้ซึ่งสัมพันธไมตรี ในตอนท้ายของพระราชสาส์นกลับปรากฏลงนามว่า "ฟอลคอน" และประทับตรามหาโองการดังกล่าว

รูปล่างจาก วิทยานิพนธ์ ศิลปศาสตรมหาบัณฑิตสาขาวิชาโบราณคดีสมัยประวัติศาสตร์ ภาควิชาโบราณคดี บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร เรื่องอิทธิพลของศาสนาพราหมณ์ ที่ปรากฏบนตราลัญจกรสมัยอยุธยาถึงสิ้นรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดย นายอิสรกุล คงธนะ หน้า ๓๕

http://www.thapra.lib.su.ac.th/objects/thesis/fulltext/thapra/Issarakul_Khongtana/fulltext.pdf

[เพ็ญชมพู]

ตราประทับรูปนกเหยี่ยวที่ฟอลคอนใช้ไม่ได้มีเพียงตราที่ปรากฏในละคร แต่มีอีกตราหนึ่งซึ่งใช้ในราชการเกี่ยวกับงานในกรมพระคลังสินค้าที่ฟอลคอนรับผิดชอบ

ภาพจาก วิทยานิพนธ์ Master of Arts in Asian Studies มหาวิทยาลัยฮาวาย เรื่อง Contantine Phaulkon and Somdet Phra Narai : Dynamics of Court Politics in Seventeenth Century Siam โดย Walter J. strach lll หน้า ๑๑๐

https://scholarspace.manoa.hawaii.edu/bitstream/handle/10125/11457/uhm_ma_3194_r.pdf?sequence=1

[เพ็ญชมพู]

สำหรับตราปักษาวายุภักษ์มีอยู่ ๒ แบบคือแบบใหม่ที่คุณหนุ่มโคราชนำมาแสดงซึ่งออกแบบโดยสมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๖ นี้เอง และแบบเก่าซึ่งเป็นตราที่พระยาราชภักดี เจ้ากรมพระคลังมหาสมบัติใช้ประทับหนังสือตั้งนายระวางหัวเมือง และประทับกำกับตราเจ้าจำนวน (เจ้าพนักงานควบคุมการเก็บภาษีอากร) ตั้งนายอากรในกรุง แขวง จังหวัด และหัวเมือง

ข้อมูลจาก พระราชลัญจกรและตราประจำตัวประจำตำแหน่ง/เชิงอรรถ

เมื่อสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ได้ทอดพระเนตรลายตราเก่าปักษาวายุภักษ์ของพระยาราชภักดีฯ  แล้วตรัสว่า      

"เห็นรูปนกวายุภักษ์ในตราของพระยาราชภักดีฯ   ซึ่งคัดมาไว้ก็นึกเสียใจ  ว่าถ้าทำรูปเป็นอย่างเก่าแต่ทำขนเป็นอย่างใหม่ก็จะดีกว่านั้น  ตามที่ทำไว้เป็นธรรมดามากเกินไป"

ภาพตราปักษาวายุภักษ์ของพระยาราชภักดีจาก https://th.wikisource.org/wiki/ไฟล์:Lanchakon_-_030.jpg

[เพ็ญชมพู]

คุณนริศถามว่า

ตรานกเหยี่ยวนี้ จะเป็นที่มาของตรานกวายุภักษ์ จริงหรือครับ

ตรานกเหยี่ยวที่ปรากฏในละครไม่มีเค้าของตราปักษาวายุภักษ์เลย แต่ถ้ามาดูตรานกเหยี่ยวของฟอลคอนที่ใช้ในราชการกรมพระคลังสินค้า กับตราปักษาวายุภักษ์ที่พระยาราชภักดีใช้ในราชการกรมพระคลังมหาสมบัติ มีเค้าว่าน่าจะเกี่ยวข้องกัน

[Koratian]

ตราสีแดงนี้มีที่มาอย่างไร โปรดเฉลยเพิ่มเติมครับ ท่านอาจารย์เพ็ญ
ในวิทยานิพนธ์อ้างอาจารย์ภูธร ภูมะธน แต่ไม่มีรายละเอียดเพิ่มเติม

[เพ็ญชมพู]

คุณ Walter บรรยายว่า

"Phaulkon's official state seal, used on official documents during his appointment to the court of Somdet Phra Narai Maharat.

ตรานี้ฟอลคอนน่าจะออกแบบเอง  

[Naris]

ขอบพระคุณท่านอาจารย์เพ็ญชมพูครับ อย่างน้อยๆ ถึงจะไม่สามารถบอกได้ชัดเจนว่า ตราของกระทรวงการคลัง มีที่มาจากตรานกเหยี่ยวของฟอลคอน แต่นี่ก็พอจะแสดงได้ว่า ฟอลคอน ใช้ตรานกจริงๆ 

[เพ็ญชมพู]

อย่างน้อยก็มีผู้เห็นว่าตราทั้งสองน่าจะเกี่ยวข้องกัน

รองศาสตราจารย์เสนอ นิลเดช ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (สถาปัตยกรรมไทยประเพณี) พ.ศ. ๒๕๕๙ เสนอว่า (ตราปักษาวายุภักษ์ของพระยาราชภักดี) อาจเป็นตราเก่าของคอนสแตนติน ฟอลคอน

จากวิทยานิพนธ์ของคุณอิสรกุล คงธนะ หน้า ๑๐๓

http://www.thapra.lib.su.ac.th/objects/thesis/fulltext/thapra/Issarakul_Khongtana/fulltext.pdf

[Koratian]

งั้นผมตั้งข้อสงสัยไว้ก่อนว่าตราสีแดงไม่เกี่ยวกับฟอลคอนครับ
 

[Koratian]

มาจากเล่มนี้หรือเปล่าครับ