ดวงตราไม้แกะสลักของขุนนางสมัยรัตนโกสินทร์

[chatchawan]

ขออนุญาตส่งภาพของวัตถุชิ้นนี้ ซึ่งเป็นตราหรือสัญลักษณ์มาแลกเปลี่ยนครับ ท่านใดพอทราบไหมครับว่าตรานี้คืออะไร มีไว้ทำอะไรครับ พอดีตราชิ้นนี้เป็นของบรรพบุรุษของผม ท่านมีบรรดาศักดิ์เป็นพระสีมาปัจจิมเขตร(ดวง) นายกองนอกบ้านยางอนันต์ หัวหน้าสำรองเจ้าเมืองขุขันธ์ สมัยขึ้นต่อเมืองขุขันธ์

[chatchawan]

อันนี้ภาพมุมเต็มๆของดวงตรานี้ครับ

[พระนาย]

ในยุคก่อนที่คนไทยจะมีลายเซ็น กษัตริย์ ขุนนาง ห้างร้าน คหบดีที่ต้องทำธุระกับทางราชการต้องมีตราประทับ ทั้งตราประทับประจำตำแหน่ง ตราประจำตัว
แกะลงบนวัสดุแข็งเช่น ไม้ งา หิน ด้วยลวดลายไทยสวยงาม เรียกกันว่า ลัญจกร ดวงตรา ตราประทับชาด

[พระนาย]

ปัจจุบันมีเพียงสำนักพระราชวังและคณะสงฆ์ที่ยังใช้ตราประทับชาดลักษณะนี้อยู่ โดยใช้ประกอบสัญญาบัตรตราตั้งเป็นหลัก การใช้ตราประทับก็เปลี่ยนรูปแบบไปเป็นตรายางที่ประทับด้วยหมึกซึมแทน ส่วนตราประทับโบราณทั้งหลายก็กลายเป็นสมบัติของนักสะสมวัตถุโบราณและพิพิธภัณฑ์ต่างๆ ช่างที่มีความรู้ความสามารถในการทำตราประทับลักษณะนี้คงเหลือที่สำนักช่างสิบหมู่ กรมศิลปากร  และยังมีผู้ใช้ตราประทับชาดอยู่บ้างในกลุ่มผู้สนใจไม่มากนักและศิลปิน

[chatchawan]

ผมสามารถนำตรามาเป็นสัญญลักษณ์ของตระกูลได้ไหมครับ พอดีญาติผู้ใหญ่อยากจัดงานรวมญาติ  ต้องขออนุญาตกับทางราชการ หรือจะต้องจัดส่งตราคืนราชการไหมครับ

[เพ็ญชมพู]

ตราประทับของคุณชัชไม่น่าจะเป็นตราประจำตระกูล แต่เป็นตราประจำตำแหน่งมากกว่า




ตัวอย่างข้างล่างนี้เป็นตราประจำตำแหน่งเจ้าเมือง

ภาพจาก http://uauction4.uamulet.com/AuctionDetail.aspx?bid=383&qid=119583

[chatchawan]

ผมสามารถนำตราประจำตำแหน่งนี้ มาใช้เป็นตราประจำตระกูลได้ไหมครับ พอดีตรานี้ได้รับตกทอดมาหลายชั่วอายุคน บรรพบุรุษได้ปกครองบ้านยางอนันต์ตามสายเลือดลงมาตั้งแต่ช่วงรัตนโกสินทร์ตอนต้นไม่ขาดช่วงจนถึงยุคเปลี่ยนแปลงการปกครอง.

[chatchawan]

อีกอย่าง อยากทราบว่า ตราประทับ เจ้านายหัวเมือง ถูกยกเลิกใช้ปีใด พ.ศ.ใดครับรบกวนทุกท่านด้วยครับ

[เพ็ญชมพู]

๑. ผมสามารถนำตราประจำตำแหน่งนี้ มาใช้เป็นตราประจำตระกูลได้ไหมครับ

ก่อนที่จะนำมาใช้เป็นตราประจำตระกูล คุณชัชควรได้รายละเอียดเกี่ยวกับตรามากกว่านี้ เช่น เป็นตรารูปอะไร แต่ก่อนนั้นใช้เพื่อจุดประสงค์ใด หากเป็นตราประจำตำแหน่ง ตำแหน่งนั้นคืออะไร

๒. ตราประทับ เจ้านายหัวเมือง ถูกยกเลิกใช้ปีใด พ.ศ. ใดครับ

ทั้ง ๒ คำถามข้างบน ขอเชิญผู้ทรงคุณวุฒิท่านอื่นเข้ามาวิสัชนา 

[chatchawan]

ขอบคุณคุณเพ็ญชมพูมากครับ
-ตรานี้เป็นตราประจำตำแหน่งผู้ปกครองบ้านยางอนันต์ ครั้งยังขึ้นตรงต่อเมืองขุขันธ์ ได้รับสืบทอดตามสายเลือดผู้ปกครองในอดีตตามลำดับไม่ขาดช่วงคือ>พระสีมาปัจจิมเขตร(ดวง) >พระนรินทร์ภักดี(สวาย)>หลวงทิพย์โอสถ(น้อม) ท่านผู้นี้เป็นกำนันตำบลยางคนแรก >ขุนภักดีนุรักษ์(กลัด)
-ตำแหน่งยุคนั้นเรียกว่า นายกองนอก  หรือ หัวหน้าสำรองเจ้าเมือง ครับ  ต่อมาในช่วงหลังตำแหน่งนายกองนอกเปลี่ยนแปลงไปบุตรหลานผู้มีบรรดาศักดิ์ของท่านได้รับตำแหน่งเป็นกำนัน และผุ้ใหญ่บ้าน ตามการเปลี่ยนแปลงการปกครองแบบใหม่ครับ
-ผู้ที่ได้รับมอบตรานั้นเป็นบุตรหลานของพระสีมาปัจจิมเขตรทั้งสิ้น นอกจากนี้บุตรหลานของท่านยังได้รับแต่งตั้งเป็นกรมการเมืองหลายคนมากครับ ท่านเหล่านี้เป็นต้นสกุลสหุนาฬุ  ทรงศรี  รัมพนีนิล ชูศรี  คำงาม กลิ่นสุคนธ์      พวงประยงค์ฯลฯ
-ตรานี้เอาไว้ใช้สำหรับประทับหนังสือราชการสมัยก่อนครับ