Dramatic license กับ ข้อเท็จจริง ในหนังอิงประวัติศาสตร์

[เทาชมพู]

เคยอ่านพบที่ไหนจำไม่ได้ว่า ก่อนท่านนาค   ท่านทองด้วงมีหม่อมอยู่แล้วคนหนึ่ง แต่ไม่มีบทบาทอะไรนัก

เห็นด้วยกับคุณเพ็ญชมพูว่าบทบาทที่สะท้อนความเป็นมนุษย์ปุถุชน มีรักโลภโกรธหลง เช่นมนุษย์ทั่วไป มีให้ขยายความได้อีกมาก   ไม่ว่าจะเป็นบทสมเด็จพระอมรินทรฯ บทของลูกเมียท่านบุนนาค    ทั้งภรรยาเดิมที่ตายไปและบทเจ้าคุณนวล
บทในฐานะสามี และหัวหน้าครอบครัว มีให้แสดงได้มากสำหรับสามสหาย  เป็นบทบาทที่ไม่เสียหาย  และมีหลักฐานบอกเล่าเป็นเกร็ดประวัติศาสตร์จริงๆ

[เทาชมพู]

[เทาชมพู]

[เทาชมพู]

[เทาชมพู]

[เทาชมพู]

ในคลิปตอนที่ 13 (5/6) ข้างบนนี้ นาทีที่ 4.1 เป็นต้นไป  มีฉากเจ้าจอมคนใหม่ถวายตัว  มหาดเล็กประกาศดังๆว่า
"ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย "นางพระบำเรอ" ณ บัดนี้"
 
จากนั้นเจ้าจอมคนใหม่ แต่งตัวมีผ้าคลุมหัวยาวเหมือนองค์ลงของเจ้าแม่บางสำนักก็เดินมาพร้อมกับขบวนนาง ถือโคมญี่ปุ่นเป็นแถว
ฉากเด็ด คือพระกำนัลขันที แต่งกายแบบญี่ปุ่น เข้ามาประกาศ  แถมรำพัดเหมือนจะล้อเลียนสไตล์โนะของญี่ปุ่นให้ดูด้วย

ดิฉันคงเส้นลึก เลยไม่ขำ   นึกไม่ออกว่าผู้กำกับและผู้เขียนบทเห็นฉากนี้เป็นตลกหรืออะไร ถึงสร้างออกมาในรูปแบบนี้
ส่วนราชาศัพท์ก็ผิดหมด    ค่อยอธิบายทีหลังแล้วกัน

[เพ็ญชมพู]

จากนั้นเจ้าจอมคนใหม่ แต่งตัวมีผ้าคลุมหัวยาวเหมือนองค์ลงของเจ้าแม่บางสำนักก็เดินมาพร้อมกับขบวนนาง ถือโคมญี่ปุ่นเป็นแถว
ฉากเด็ด คือพระกำนัลขันที แต่งกายแบบญี่ปุ่น เข้ามาประกาศ  แถมรำพัดเหมือนจะล้อเลียนสไตล์โนะของญี่ปุ่นให้ดูด้วย

ดิฉันคงเส้นลึก เลยไม่ขำ   นึกไม่ออกว่าผู้กำกับและผู้เขียนบทเห็นฉากนี้เป็นตลกหรืออะไร ถึงสร้างออกมาในรูปแบบนี้
ส่วนราชาศัพท์ก็ผิดหมด    ค่อยอธิบายทีหลังแล้วกัน

มุขนี้น่าจะขำกว่า แถมราชาศัพท์ก็ผิดเพียบพอ ๆ กัน

https://www.facebook.com/SiamEunuch/posts/522565834781756

[เทาชมพู]

มุกนี้ขำไหมคะ
นางรำชุดกินรีทั้งหลายในห้องพระบรรทม   เป็นสาวประเภทสองหมดเลย
เลยชักสงสัยว่าเจ้าจอมแข รายใหม่นี่เป็นเพศไหนกันแน่

[siamese]

ต้องฝากถามท่านอื่นๆ ค่ะ   เช่นคุณหนุ่มสยาม ว่าอยุธยามีสะพานข้ามแม่น้ำไปฟากตรงข้ามหรือไม่
คิดว่าสมัยนั้น การใช้เรือสะดวกง่ายดาย ใครๆก็มีเรือ    สะพานคงไม่จำเป็นเพราะไม่มีพาหนะอื่นในการสัญจรข้ามไปมา   ถ้าเดินข้ามจากอีกฝั่ง ลงสะพานก็ต้องไปต่อเรือเข้าคลองต่างๆอยู่ดี

ในกรุงเทพ สะพานพุทธก็เพิ่งจะมีในรัชกาลที่ 7 นี่เอง

มีสะพานตรงหัวรอ แต่ก็สะดวกแก่ชุมชนย่านนั้นอยู่ดี ย่านอื่นๆ คงไม่ได้รับประโยชน์จากการใช้สะพาน ดังนั้นใช้เรืออย่างเดียวในการสัญจร และข้าศึกมาถึงก็นำเรือมาเรียงกันเอาไม้กระดานพาดก็สามารถข้ามได้แล้ว

[เทาชมพู]

^
ขอบคุณค่ะคุณหนุ่มสยาม

กลับมาที่เรื่องถวายตัวอีกครั้ง
ถ้าใครจะทำละครอิงประวัติศาสตร์ แล้วอยากรู้ว่าการถวายตัวในสมัยโบราณทำอย่างไร    ก็พอมีหลักฐานเป็นตัวอย่างแนวทางให้ค้นคว้าได้
คนที่เคยอ่านช้างขุนแผน คงจำตอนหนึ่ง เมื่อพระเจ้าล้านช้างจะถวายพระธิดาชื่อนางสร้อยทองให้พระพันวษา แต่ถูกเจ้าเชียงใหม่ชิงตัวไปเสียก่อน    ต่อมาขุนแผนกับพลายงามลูกชายไปทำศึกกับเชียงใหม่  เอานางกลับมาถวายพระพันวษาได้  รวมทั้งเอาตัวเจ้าเชียงใหม่ และลูกสาวคือนางสร้อยฟ้ามาอยุธยาด้วย

พระพันวษาทรงรับนางสร้อยทองเป็นพระสนม   แต่นางสร้อยฟ้านั้นทรงปรึกษาท้าวนางผู้ใหญ่ข้างในก่อน ก็ได้รับคำทูลตอบว่าจริตกิริยาของนางสร้อยฟ้าท่าทีจะแสนงอนเจ้าคารม ไม่เรียบร้อยนิ่มนวลอย่างนางสร้อยทอง     พระพันวษามีพระชนม์มากแล้ว ก็คงไม่โปรดผู้หญิงสะบัดสะบิ้งเท่าไหร่  จึงยกนางสร้อยฟ้าให้จมื่นไวยแทน

ฉากในเรื่องก็เรียบๆ ไม่มีอะไรเอิกเกริกเป็นดราม่า    นางสร้อยทองถูกนำตัวเข้าเฝ้าพร้อมกับท้าวนางชั้นผู้ใหญ่    พระพันวษาก็ทรงโอภาปราศรัยด้วยอย่างดี ว่า

แล้วหันมาปราศัยนางสร้อยทอง    อย่างหม่นหมองจะเลี้ยงให้งามหน้า
สมเป็นราชบุตรีศรีสัตนา            ซึ่งบิดายกให้ด้วยไมตรี
จึงตรัสสั่งคลังในพนักงาน            ให้จัดของพระราชทานตามที่
หีบหมากทองลงยาราชาวดี    เงินยี่สิบชั่งทั้งขันทอง
แหวนเรือนรังแตนและแหวนงู    ตุ้มหูระย้าเพชรเก็จก่อง
ผ้ายกทองยกไหมสะไบกรอง    ทั้งสิ่งของส่วนพี่เลี้ยงกัลยา
จัดตำหนักให้อยู่ตึกหมู่ใหญ่    ข้าไทยเป็นสุขถ้วนหน้า

เมื่อทรงรับเป็นพระสนม  พระราชทานหีบหมาก เพชรพลอยและเครื่องแต่งกาย ที่ถือกันเหมือน "เครื่องยศ" ของพระสนมแล้ว  คนอื่นๆก็ลงจากพระตำหนัก นางสร้อยทองก็อยู่เฝ้าพระพันวษา กลายเป็น "ฝ่ายใน" ไปโดยไม่ต้องมีใครมารำพัดถวาย หรือจับระบำรำฟ้อนให้ดู

[Naris]

ส่วนตัวผมนะครับ ผมติดไว้แต่แรกแล้วว่า แม้ละครนี้จะมีข้อเท็จจริงไม่ตรงตามประวัติศาสตร์ แต่ถ้าความไม่ตรงนั้นเกิดจากผู้สร้างตีความใหม่ผมก็ชอบครับ ยิ่งถ้าการตีความใหม่นั้นสอดคล้องกลมกลืน สมเหตุสมผล ก็ยิ่งดีมากๆ ครับ

จุดนี้ทำให้ผมสนุกกับละครนี้ เพราะอยากเห็นความเก๋าของการตีความ ผมอยากเห็นว่า เมื่อละครออกแบบให้พระเจ้าเอกทัศน์เป็นคนดี ไม่เคยมีข้อบาดหมางกับพระเจ้าอุทุมพร ผมก็ลุ้นอยู่ว่า แล้วพอถึงตอนสงครามคราวเสียกรุง จะแต่งเรื่องไปอย่างไร ให้คราวนี้พระเจ้าอุทุมพรไม่สึกออกมาช่วยอีก หรือจะแต่งเรื่องอย่างไร ให้ขุนศึกผู้ภักดีอย่างพระยาตาก ตีฝ่าวงล้อมหนีไปละเสด็จไว้ทั้งๆ ที่กรุงยังไม่แตก และเมื่อพระยาตากเป็นที่โปรดปรานของพระเจ้าแผ่นดินขนาดนั้น พอกู้กรุงคืนมาได้ จะแต่งเรื่องไปอย่างไร ใครจะมาไล่ไม่ให้ท่านอยู่ จนต้องตัดสินใจย้ายเมืองหลวงไปธนบุรี ฯลฯ

พอมีมนตร์ดำเข้ามาเท่านั้นหละ ผมงี้เสียวเลยครับ เกรงว่า สุดท้ายจะได้ความว่า นับแต่ที่รับนางแขเป็น "นางพระบำเรอ" พระเจ้าเอกทัศน์วิปลาศไปต่างๆ เพราะมนตร์ดำนั้น กรุงก็เสื่อมทรามลง เพราะนางผู้มีชื่อนั้นเป็นปฐมเหตุดั่งนี้ ..... จบเห่เลยทีนี้  

[SILA]

          ^   (เดาใจ) ผกก.ตั้งใจวาดวางให้พระเจ้าเอกทัศน์เป็นกษัตริย์คุณภาพแต่ที่ไม่สามารถรักษา
กรุงไว้ได้จนมีคำครหาตามมานานา  ก็เพราะตัวร้าย - สามพี่น้อง(ที่สืบเชื้อสายญี่ปุ่น? มาแต่กาลก่อน)
ใช้มนต์ดำกระทำให้พระองค์เปลี่ยนไป

ป.ล. ส่วนฉากทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายตัว "นางพระบำเรอ" นี้ผกก.ใช้อภิสิทธิ์คิดได้ล้ำหลุดหยุดโลกจริงๆ

ป.ล. ฉากถวายตัวในหนังเรื่อง สุริโยไท

[เทาชมพู]

         ^   (เดาใจ) ผกก.ตั้งใจวาดวางให้พระเจ้าเอกทัศน์เป็นกษัตริย์คุณภาพแต่ที่ไม่สามารถรักษา
กรุงไว้ได้จนมีคำครหาตามมานานา  

เห็นด้วยกับคุณหมอ SILA ค่ะ 
น่าจะเป็นความตั้งใจของผู้เขียนบทและกำกับ ที่จะตีความ character ของพระเจ้าเอกทัศน์ในละครเสียใหม่  ไม่ให้ตรงกับประวัติศาสตร์      จะด้วยเหตุผลอะไรก็ตาม  เช่นไม่เชื่อบันทึกหลักฐานทางประวัติศาสตร์ไทย หรือเบื่อความซ้ำซากที่ผู้ผลิตคนก่อนๆไม่ว่านิยายหรือหนังละคร ตีความพระเจ้าเอกทัศน์ออกมาในแนวเดียวกัน  ก็เลยอยากจะเสนอภาพใหม่ขึ้นมา
แต่ คนตีความรายใหม่ อาจจะลืมไปว่า เหตุการณ์ต่างๆที่บันทึกไว้ในประวัติศาสตร์ แม้ว่าเขียนกันคนละที หรือว่าเล่ากันมาจากคนละคน  มันสอดคล้องบ่งชี้ไปในทางเดียวกันหมด  คือ
    ๑) เจ้าฟ้าเอกทัศน์เป็นลูกที่พ่อไม่ให้ราคาความฉลาดสามารถเอาไว้เลย     หลักฐานคือการตั้งเจ้าฟ้าอุทุมพรผู้เป็นน้องให้ข้ามหัวพี่ไปเป็นวังหน้ารอคิวขึ้นเป็นกษัตริย์    แบบนี้เรียกได้ว่าพระเจ้าบรมโกศท่านหักหน้าลูกชายคนนี้จนไม่มีชิ้นดี
    ๒) เจ้าฟ้าเอกทัศน์ไม่ใช่คนสุภาพอ่อนโยน  ยึดธรรมะเป็นหลัก    เพราะคนแบบนั้นจะไม่หวนกลับมาขัดคำสั่งพ่อ เอาบัลลังก์มาจากน้องเมื่อพ่อตายไปแล้ว
    ๓) พระเจ้าเอกทัศน์ไม่ใช่นักรบที่แกล้วกล้าเชื่อมั่นในตัวเอง      เพราะถ้าเก่งขนาดนั้นจะไม่ไปขอน้องชายที่ตัวเองผลักตกเก้าอี้ไปหยกๆ ให้ลาผ้าเหลืองมาช่วยรบ
     ๔) พระเจ้าเอกทัศน์ไม่ใช่คนรู้แพ้รู้ชนะ    เพราะเมื่อหมดศึกอลองพญาแล้ว  ก็ไม่น่าจะทวงบัลลังก์คืนจากน้องเอาดื้อๆ   แล้วให้น้องกลับไปบวชตามเดิม     อย่างน้อยถ้าเป็นคนมีน้ำใจรักความยุติธรรมอยู่บ้าง ก็จะต้องเอาน้องชายไว้รักษาบ้านเมืองจะในฐานะกษัตริย์เท่ากับตัวเอง หรือในฐานะวังหน้าก็ตาม  นี่ก็ไม่มี
     ๕)  เมื่อกรุงแตก   หลักฐานเดิมบอกว่าทรงหนีไปอดอาหารตายอยู่หัวเมือง    หลักฐานใหม่บอกว่าถูกปืนตายที่ประตูเมือง   แต่จะตายเพราะอย่างไหนก็ตาม   ไม่ได้แสดงวีรกรรมของนักรบทั้งสองทาง 
     หากว่าข้อสองเป็นจริงคือถูกปืนตายที่ประตูเมือง  เพราะคุมไพร่พลสู้รบกับพม่าเป็นครั้งสุดท้าย   พงศาวดารพม่าน่าจะบันทึกไว้ว่าทรงมีไพร่พลกี่ร้อย มีใครบ้าง สู้รบกันยังไงแบบไหน  แต่ก็ไม่มีรายละเอียดให้เห็นว่าเป็นเรื่องอย่างนั้น

[เทาชมพู]

      ทีนี้  เมื่อจะตีความใหม่ว่าพระเจ้าเอกทัศน์เป็นกษัตริย์แสนดีมีคุณภาพ  ก็ต้องยกเลิกหลักฐานเดิมๆ แล้วสร้างหลักฐานใหม่ขึ้นมา   สร้างใหม่อย่างเดียวไม่พอ ต้องลบของเก่าทิ้งไปด้วย
      จึงมีฉากพระเจ้าเอกทัศน์เดินจงกรมในท้องพระโรง แสดงความธรรมะธัมโม     ฉากพระเจ้าเอกทัศน์กับพระเจ้าอุทุมพรปรองดองกันดี   ฉากพระเจ้าเอกทัศน์เป็นลูกที่รักแม่มาก  ขอนอนหนุนตักแม่   ฉากท่านห่วงบ้านห่วงเมือง ฯลฯ
      ทีนี้  เมื่อดีออกยังงี้ พี่น้องก็ปรองดองกัน   แล้วทำไมเสียกรุง 
      ก็ต้องหาใครสักคนมาโยนความผิดให้     คำตอบก็คือเจ้าจอมมนต์ดำนั่นแหละ   หมดปัญหาไป

      ใครก็ตามที่เคยเขียนนิยายหรือบทละครจะรู้ว่าการสร้าง character ตัวละครเป็นส่วนยากที่สุดของเรื่อง   งานประพันธ์จะดังหรือจะพังก็เพราะตัวละครนี่ละเป็นหลักใหญ่สุด      เพราะงานชิ้นใหญ่ๆที่ยั่งยืนมานานหลายศตวรรษ ร้อยทั้งร้อยคนจำตัวละครได้มากกว่าจำเนื้อหารายละเอียดในเรื่อง   คนไทยจำนางวันทองได้เพราะสองใจ   จำขุนช้างได้ว่ารูปชั่วตัวดำแต่รวยและรักเมีย   ขุนแผนรูปหล่อแต่เจ้าชู้     แต่อาจจะจำไม่ได้ว่าขุนช้างมีอาชีพหรือเปล่า หรือขุนแผนเป็นขุนนางระดับไหน   
      ตัวละครที่สร้างยากติดอันดับคือตัวละครที่มีภาพสเกตช์  หรือหลักฐานพยานแวดล้อมกำหนดไว้หนาแน่นแล้ว  ยากที่ผู้ประพันธ์จะทำให้มีชีวิตชีวา แหวกไปจากภาพเดิมๆขึ้นมาได้ 
     ภาพสเกตช์คืออะไร ยกตัวอย่างง่ายๆคือภาพในประวัติศาสตร์   เช่นนางพญาอย่างควีนเอลิซาเบธที่ 1  ที่นำอังกฤษไปสู่มหาอำนาจทางทะเล   ตามประวัติศาสตร์พระนางไม่เคยอภิเษกสมรส  เคยสั่งประหารชายคนรักมาแล้ว   เคยอดทนฝ่าฟันอุปสรรคการเมืองนานาชนิด จนตลอดรัชกาล     ถ้าจะสร้างหนังให้พระนางเป็นสตรีเข้มแข็งก็ไม่แปลกอะไร  เพราะหลักฐานทั้งหมดชี้ไปทางนั้น  แต่ถ้าจะฉีกแนวสร้างพระนางเป็นสตรีอ่อนไหวง้องแง้งไม่รู้จักโต   คนสร้างต้องทำงานหนักมาก     ถ้าไม่เก่งจริง ก็ต้องแต่งชีวิตพระนางใหม่หมด    ซึ่งเท่ากับบิดเบือนประวัติศาสตร์  ผลก็คือพังลูกเดียว

[Koratian]

ในความอ่อนแอของพระเจ้าเอกทัศน์ ตามบันทึกประวัติศาสตร์
เรายังอาจมองเห็นจุดเด่นของพระองค์อยู่บ้าง

หลังจากที่พระเจ้าอุทุมพรร่วมกับพระเชษฐา ปราบเจ้าสามกรม
แล้วทรงละทิ้งราชสมบัติไปบวชในเวลาอันสั้น

ผู้ที่จัดการพระราชพิธีพระบรมศพพระเจ้าบรมโกศและพระพันปีหลวงอย่างยิ่งใหญ่คือพระเจ้าเอกทัศน์
ผู้แต่งพงศาวดารคำให้การฯ จดจำความโอ่อ่าในพระราชพิธีต่างๆในราชสำนักของพระเจ้าเอกทัศน์ได้เป็นอย่างดี
เราอาจคาดได้ถึงการจัดพิธีราชาภิเษก และพระราชพิธีอื่นๆอย่างยิ่งใหญ่

ต่อไปในละครคงจะมีฉากการเสด็จฯพระพุทธบาทอย่างอลังการ  
หม่อมน้อยต้องการโชว์ความสามารถในการจัดการและรสนิยมความบันเทิงของพระเจ้าเอกทัศน์แห่งศรีอโยธยาอย่างเต็มที่ครับ