ปริศนารักนางพญา:ควีนวิคตอเรียกับจอห์น บราวน์

[เทาชมพู]

เซอร์เจมส์ รี้ด

[เทาชมพู]

เซอร์เจมส์บันทึกไว้ว่า ในวันพฤหัสบดีที่ 22 มีนาคม 1883   เมื่อเขาเปิดประตูเข้าไปในห้องของควีนวิคตอเรีย  ก็เห็นพระองค์กำลังเล่นหัวอยู่กับจอห์น บราวน์ ขณะที่ "ทรงดำเนินไปมานิดหน่อย"
บราวน์ดึงชายผ้านุ่งแบบสก๊อตของเขา ที่เรียกว่า kilt  ให้สูงขึ้น พร้อมกับพูดว่า
" เอ ! เกล้ากระหม่อมว่ามันอยู่ตรงนี้นี่นา"
ส่วนพระราชินีก็ทรงเลิกชายฉลองพระองค์ยาวขึ้นเช่นกัน  ทรงตอบว่า
" เปล่า  มันอยู่ตรงนี้ต่างหาก"

เซอร์เจมส์ก็ไม่รู้เหมือนกันว่า "มัน" ที่ทั้งสองเอ่ยถึง คืออะไรกันแน่    อาจจะทรงเล่มเกมอะไรตลกๆอยู่กับบราวน์  หรือไม่ก็อาจจะชี้ให้ดูถึงพระชานุ(หัวเข่า) ที่ปวดอยู่ก็เป็นได้ 
แต่จะเป็นอะไรก็ตาม มันก็แสดงถึงความสนิทสนมเกินขั้นระหว่างนายหญิงกับชายรับใช้    ที่แม้แต่นายกับบ่าวสามัญชนเขาก็ไม่ทำกัน  อย่าว่าแต่ระดับพระราชินีกับมหาดเล็กเลย

[เทาชมพู]

  มาถึงตรงนี้ก็ต้องอธิบายเพิ่มเติมว่า สาวๆสมัยนี้ซึ่งนุ่งกระโปรงสั้นเกือบถึงบั้นท้ายคงไม่เห็นเป็นเรื่องแปลกตรงไหน ที่ผู้หญิงจะชี้ให้ใครดูแข้งหรือหัวเข่าตัวเอง     แต่ย้อนหลังไปในยุควิคตอเรียน    ธรรมเนียมประเพณีเขาถือสากันมากเรื่องนี้   คำว่า "ขา" เป็นคำหยาบโลน   กุลสตรีเปิดเผยร่างกายส่วนเหนือข้อเท้าขึ้นไปจนถึงสะโพกให้เห็นไม่ได้เป็นอันขาด
   แม้แต่จะเอ่ยคำว่า "ขา" ก็พูดไม่ได้       ขาไก่ ก็ต้องเรียกเลี่ยงเป็น dark meat       ขาโต๊ะ ก็ต้องเย็บผ้าคลุมโต๊ะคลุมขาโต๊ะให้มิดชิด     ผู้หญิงสมัยนั้นต้องซ่อนร่างกายตั้งแต่เอวลงไปถึงเท้าไว้ใต้กระโปรงสุ่มไก่บานกว้างพะรุงพะรัง
   ดังนั้น  เมื่อควีนทรงดึงชายกระโปรงสูงขึ้นให้มหาดเล็กเห็น "ขา" ของพระองค์    แพทย์หลวงก็คงตาเหลือก  เห็นเป็นเรื่องสลักสำคัญถึงขั้นต้องบันทึกเอาไว้
   แต่ถ้าคนอ่านเรือนไทยตาเหลือกตามแพทย์หลวงผู้นี้    ก็ควรจะรู้ข้อเท็จจริงอีกข้อว่า  เหตุการณ์นี้เกิดเมื่อควีนมีพระชนม์ 64 พรรษาแล้ว  ส่วนบราวน์อ่อนกว่า 7 ปี   อายุ 57

[เทาชมพู]

 

[นางมารน้อย]

แวะเข้ามาลงชื่อค่ะ

[เทาชมพู]

   ประเด็นหนึ่งที่ซุบซิบกันอยู่ในสมัยนั้นก็คือ  ควีนวิคตอเรียและจอห์น บราวน์ ได้ลอบสมรสกันอย่างลับๆ    แต่มันก็เป็นเรื่องที่ไม่มีใครหาหลักฐานพยานใดๆมายืนยันได้อยู่ดี      มีแต่ "เขาว่ากันว่า.."ตามฟอร์ม  ก็เลยไม่มีใครให้น้ำหนักกันเท่าไหร่
    จนกระทั่งหลักฐานเก่าชิ้นหนึ่งโผล่ออกมาใหม่สู่สาธารณชนในปี 2003   
    มันคือบันทึกประจำวันของขุนนางคนหนึ่งชื่อลอร์ดลูวิส ฮาร์คอร์ท  บุตรชายของเซอร์วิลเลียม ฮาร์คอร์ท เสนาบดีมหาดไทยในรัฐบาลของนายวิลเลียม แกลดสตัน เขียนไว้เมื่อวันที่ 17 กุมภาพันธ์ 1885  ว่า
    "เลดี้พอนซอนบี ภรรยาของราชเลขานุการของสมเด็จพระราชินีวิคตอเรีย  เล่าให้คุณพ่อฟังเมื่อสองสามวันก่อนว่า  ได้ฟังมาจากสตรีผู้หนึ่งชื่อมิสแมคคลาวด์ ว่า พี่ชายของเธอ ท่านสาธุคุณนอร์แมน แมคคลาวด์ ได้สารภาพกับน้องสาวก่อนสิ้นใจว่า ท่านได้เป็นผู้ประกอบพิธีสมรสระหว่างควีนวิคตอเรียกับจอห์น บราวน์     และท่านเองก็ได้เสียใจอย่างสุดซึ้งที่กระทำพิธีนี้ลงไป  มิสแมคคลาวด์ไม่มีเหตุผลใดๆที่จะกุเรื่องขึ้นมา   เพราะฉะนั้นใครฟังก็น่าจะเชื่อได้ว่าจริง  ต่อให้ฟังไม่น่าเชือถือและน่าอัปยศเพียงใดก็ตาม
      ท่านสาธุคุณแมคคลาวด์ที่ว่านี้เป็นนักบวช ประจำอยู่ที่โบสถ์บารอนี่ในเมืองกลาสโกว์ของสก๊อตแลนด์   ไม่ใช่ในลอนดอนหรือเมืองใดในอังกฤษ      เราคงจำได้ว่าจอห์น บราวน์เป็นชาวสก๊อต และพระราชินีเองก็แปรพระราชฐานไปพักร้อนที่สก๊อตแลนด์บ้างเป็นครั้งคราว
      ตอนที่ลูวิส ฮาร์คอร์ทบันทึกเหตุการณ์นี้ เขาเพิ่งอายุแค่ 21 ปี  ในค.ศ. 1885   ถ้าเหตุการณ์นี้เกิดขึ้นจริงก็ต้องย้อนหลังกลับไปในอดีต  น่าจะเป็นราวๆปี 1866  หรือเกือบ 20 ปีก่อน   ในช่วงนั้นข่าวลือแพร่สะพัดมาก ถึงความสัมพันธ์ใกล้ชิดของควีนและมหาดเล็กชาวสก๊อต    จนมีข่าวว่าทั้งสองสมรสกันลับๆแล้วด้วยซ้ำ

[เทาชมพู]

    โปรดสังเกตว่าผู้บันทึกเรื่องนี้ไม่ได้รู้เห็นเหตุการณ์โดยตรง  หรือฟังจากผู้รู้เห็นโดยตรง   แต่เป็นการเล่าต่อกันมาเป็นทอดๆ
ตัวเขาฟังจากพ่อ ผู้ซึ่งฟังจากเลดีพอนซอนบี   เลดี้เองก็ฟังมาจากน้องสาวของนักบวชอีกที    น้องสาวเองก็ไม่ได้รู้เห็นพิธีสมรสดังกล่าว แต่บอกว่าพี่ชายสารภาพให้ฟังก่อนตาย
    ดังนั้น ใครจะไปสอบสวนทวนพยานกับท่านนักบวชผู้ประกอบพิธีเอง ก็ไม่ได้เสียแล้ว

[เทาชมพู]

       เรื่องหนึ่งที่อ้อมๆแอ้มๆกันอยู่ในหมู่นักเขียนชีวประวัติ   เป็นข้อเท็จจริงที่ไม่มีใครอยากพูดกันนัก  คือ จอห์น บราวน์เป็น "คนทรง" ทำหน้าที่เป็นสื่อกลาง ให้ควีนติดต่อกับพระสวามีในปรโลกได้   
       ที่ไม่ค่อยอยากพูดกันก็เพราะเรื่องทรงเจ้าเข้าผี แม้ว่านิยมกันมากในสมัยวิคตอเรียน     แต่บรรดาผู้มีความรู้ถือว่าเป็นเรื่องนอกศาสนา  คนชั้นต่ำหรือไม่ก็งมงายเท่านั้นที่ยึดถือ      เมื่อควีนผู้ควรเป็นแบบอย่างของคริสตศาสนิกชนที่เคร่งครัด  เกิดมานอกรีตนอกรอยเสียเอง   ชาววังทั้งหลายก็เลยไม่อยากจะพูดถึง
      เรื่องนี้  บราวน์เข้าทรงได้จริงหรือเปล่าไม่มีใครรู้   แต่ที่รู้คือเขาทำหน้าที่นี้จริง       ข้อนี้่ก็เป็นเหตุผลหนึ่งที่ควีนโปรดให้เขารับใช้ใกล้ชิด ขนาดจัดห้องพักให้ติดห้องพระบรรทม   เพื่อจะเรียกมาใช้สอย ให้ติดต่อกับเจ้าชายอัลเบิร์ตได้ทุกโอกาส ไม่ว่าค่ำมืดดึกดื่นขนาดไหน

      บราวน์รับใช้อยู่หลายสิบปีจนอายุ 56 ปีก็ป่วยเป็นไข้หนักและถึงแก่กรรมอย่างปุบปับ     เรื่องนี้นำความเศร้าโศก สะเทือนพระทัยแก่ควีนวิคตอเรียมาก  ทรงเขียนบันทึก แสดงความเศร้าโศกอาลัยบราวน์ ในฐานะเพื่อนที่ซื่อสัตย์และจงรักภักดียิ่ง    จากนั้นทรงให้สร้างรูปปั้น เป็นอนุสรณ์ถึงเขาไว้ด้วย

[เทาชมพู]

  ควีนวิคตอเรียมีพระชนม์ยาวนานถึง 84 พรรษาจึงเสด็จสวรรคต     ก่อนหน้านั้นทรงสั่งเสียเซอร์เจมส์  แพทย์หลวงประจำพระองค์ถึงการตกแต่งโลงพระศพไว้ถี่ถ้วนทีเดียว    ทรงมีพระประสงค์ให้ประดับพระศพแบบเจ้าสาว มีผ้าคลุมพระเศียรอย่างเจ้าสาวเข้าพิธีวิวาห์     พระหัตถ์สวมแหวนหลายวงของพระสวามีและพระราชโอรสธิดา   และให้นำของที่มีค่าทางจิตใจบรรจุลงไปในโลง ฝังไปพร้อมพระศพด้วย   หนึ่งในจำนวนนั้นคือปูนปลาสเตอร์หล่อพระหัตถ์ของเจ้าชายอัลเบิร์ต ที่ทรงให้ช่างทำไว้หลังเจ้าชายสิ่นพระชนม์เมื่อหลายสิบปีก่อน  แล้วทรงวางไว้บนหัวเตียงเป็นประจำ   เสื้อคลุม และของใช้ประจำตัวคือผ้าเช็ดหน้าของเจ้าชาย
   นอกจากนี้ ทรงสั่งในทางลับให้เซอร์เจมส์ช่วยสวมแหวนที่จอห์น บราวน์ถวายให้พระองค์เมื่อสมัยเขายังมีชีวิตอยู่ บนนิ้วพระหัตถ์ 
    แหวนวงนี้เป็นแหวนแต่งงานของแม่ของบราวน์ ที่เขาเก็บรักษาไว้    ต้องแถมรายละเอียดตรงนี้อีกหน่อยว่า บราวน์ไม่เคยมีครอบครัว  เป็นโสดมาตลอดชีวิต   ผู้หญิงที่เขาใกล้ชิดที่สุดก็น่าจะเป็นเจ้านายของเขาเอง
    นอกจากแหวนของบราวน์ที่ทรงสั่งให้สวมลงบนนิ้วพระหัตถ์  รวมกับแหวนอื่นๆของพระสวามีและพระราชโอรสธิดา  ทรงสั่งให้เซอร์เจมส์นำรูปถ่ายของจอห์น บราวน์ วางลงในอุ้งพระหัตถ์  พร้อมกับปอยผมของเขาและผ้าเช็ดหน้าอีกหนึ่งผืน   ทั้งหมดนี้เป็นของที่ระลึกเกี่ยวกับมหาดเล็กคนโปรดที่ทรงเก็บรักษาไว้หลังเจ้าตัวถึงแก่กรรมไปแล้ว

[เทาชมพู]

ปูนปลาสเตอร์หล่อพระหัตถ์ของเจ้าชายอัลเบิร์ตพระสวามี ที่ทรงวางไว้หัวนอนมาตลอดพระชนม์ชีพ หลังเจ้าชายสิ้นพระชนม์ไปแล้ว

[เทาชมพู]

พระศพในโลง

[เทาชมพู]

   ในคำสั่งเสียที่ทรงให้เซอร์เจมส์ รี้ดไว้นั้น ทรงระบุไว้ชัดเจนว่า
   " ให้นำแหวนแต่งงานทำด้วยทองวงเกลี้ยงๆ ที่เคยเป็นสมบัติของแม่ของมหาดเล็กรับใช้และมิตรรักที่แสนดีของฉัน จอห์น บราวน์ และฉันได้สวมประจำนับแต่เขาเสียชีวิต   ภาพถ่ายสีของเขาในกล่องหนัง ที่เขานำขึ้นถวายฉัน และมีปอยผมของเขาเก็บรวมอยู่ด้วย ใส่ลงในโลงฝังไปพร้อมกับศพของฉัน"

     แพทย์หลวงทำตามพระบัญชาครั้งสุดท้ายอย่างเคร่งครัด   เขารวบรวมของทั้งหมดนี้ห่ออย่างมิดชิดใส่ลงไปในโลง   และนำช่อดอกไม้สดที่พระราชินีอเลกซานดรา พระสุณิสา(ลูกสะใภ้)ทรงจัดมาประดับประดาโลงพระศพ วางทับลงไปบนพระหัตถ์อีกที    เพื่อว่าบรรดาเจ้าฟ้าที่ทรงเข้ามาเคารพพระศพตามประเพณี จะได้มองไม่เห็นของเหล่านี้    

[เทาชมพู]

      หน้าที่ของเซอร์เจมส์ รี้ดยังไม่จบ แม้ว่ารัชสมัยพระราชินีวิคตอเรียสิ้นสุดลงแล้วก็ตาม   พระราชโอรสองค์ใหญ่ ขึ้นครองราชย์ต่อเป็นพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 7     เจ้านายองค์นี้เป็นไม้เบื่อไม้เมากับจอห์น  บราวน์มาแต่ไหนแต่ไร    พอขึ้นครองราชย์ก็ทรงจัดการย้ายรูปปั้นของบราวน์ที่พระมารดาให้ช่างทำขึ้นเป็นอนุสรณ์  ออกไปจากที่ตั้งเดิม   ไปอยู่ในมุมที่ลับตาคนเสียให้พ้นหูพ้นตา
      เปล่าค่ะ ยังไม่จบ
      จากนั้น ทรงสั่งให้เซอร์เจมส์เป็นตัวแทนพระองค์ ไปจัดการซื้อจดหมายส่วนพระองค์จำนวนหนึ่งที่เขียนโดยพระมารดา  และไปตกอยู่ในมือของลูกชายอดีตกรมวังที่พระตำหนักบัลมอรัล  สก๊อตแลนด์ เอากลับมาทำลายเสียให้หมด      พูดง่ายๆว่านายคนนั้นแบล็คเมล์ว่าถ้าไม่จ่ายเงินก็จะเอาจดหมายเหล่านี้ออกมาแฉ     พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดก็จำต้องยอม
     เซอร์เจมส์จ่ายเงินราคาสูงลิ่วเป็นค่าแลกเปลี่ยน เอาจดหมายกลับมาถวายได้   พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดทรงเผาทิ้งจดหมายทั้งหมด   เราเหลือหลักฐานเพียงบันทึกส่วนหนึ่งของแพทย์หลวงที่เหลือรอดมาได้ (ส่วนใหญ่บันทึกประจำวันของเขาถูกทำลายโดยบุตรชายหลังจากท่านเซอร์ถึงแก่กรรมไปแล้ว) บอกเพียงสั้นๆว่าเขาได้จดหมายจำนวน 300 ฉบับมาจากชายคนนั้น    เนื้อหาในจดหมายจำนวนมาก เป็นเรื่อง  "น่าบัดสี"
     ควีนวิคตอเรียทรงเขียนบันทึกประจำวันไว้เช่นกัน     บันทึกนี้เป็นเอกสารทางประวัติศาสตร์ จึงไม่อาจถูกทำลายได้   ถึงกระนั้นเจ้าฟ้าอลิศพระธิดาก็ได้ทรงแก้ไขขัดเกลาเสียใหม่ในส่วนของจอห์น บราวน์ เพื่อจะออกสู่สาธารณะได้โดยไม่มีปัญหา
     บันทึกของจอห์น บราวน์ถูกทำลายหมด  ไม่เหลือรอดมาให้อ่าน

[เทาชมพู]

  ขยายความอีกหน่อยว่า จดหมายที่ว่าข้างบนนี้ เป็นจดหมายที่ควีนวิคตอเรียทรงมีไปถึงอเลกซานเดอร์ โปรเฝท ซึ่งเป็นกรมวังของพระตำหนักบัลมอรัลที่สก๊อตแลนด์   ที่ทำงานเดิมของจอห์น บราวน์     เดาว่านายคนนี้น่าจะเป็นคนที่สนิทสนมคุ้นเคยกับจอห์น บราวน์ในฐานะหัวหน้างานของเขามาก่อน  จอห์น บราวน์คงจะชอบนายคนนี้มาก    เมื่อควีนเสด็จไปพักที่บัลมอรัล ก็ทรงให้ความเป็นกันเองกับนายคนนี้ เพราะจอห์น บราวน์เชียร์   ดังนั้น จึงมีจดหมายลายพระหัตถ์ติดต่อกับนายคนนี้เยอะมาก กว่า 300 ฉบับ   เรื่องอะไรที่ทรงเล่าให้คนอื่นฟังเกี่ยวกับจอห์น  บราวน์ไม่ได้  ก็คงจะทรงเล่าให้นายคนนี้ฟังได้  โดยเฉพาะมรณกรรมของจอห์น บราวน์ที่นำความเศร้าโศกเสียพระทัยมาให้ใหญ่หลวง
  นายโปรเฝทเก็บรักษาจดหมายเหล่านั้นไว้อย่างมิดชิด  เวลาผ่านไปสองทศวรรษ เมื่อบุคคลที่เกี่ยวข้องรวมทั้งเขาด้วยตายไปหมดแล้ว  ลูกชายเขาก็เกิดเจอเอกสารเก่าๆของพ่อ    พอเปิดอ่านก็หัวใส มองเห็นเงินทองลอยมาทันที   จึงเกิดกรณียื่นเงื่อนไขต่อพระเจ้าเอ็ดเวิร์ด   ขอแลกจดหมายเหล่านี้กับเงินก้อนโต    พระราชโอรสของควีนวิคตอเรียก็จำต้องยอม

[เทาชมพู]

คำสั่งเสียของควีนวิคตอเรีย ส่วนที่เกี่ยวกับจอห์น บราวน์ มีดังนี้ค่ะ

      `the plain gold wedding ring which had belonged to the mother of my dear valued servant and friend J. Brown which I have worn constantly since his death. A coloured profile Photograph in a leather case of my faithful friend J. Brown, his gift to me—with some of his hair laid with it and some of the Photographs which I have marked with an X and have often carried in a silk case in my pocket, to be put in my hand. All these objects, which have been so dear to me during my life time and have never left me—I should wish to be near my earthly remains.'