ในภาษาไทย มีสำนวนไทยที่เกี่ยวข้องกับหนุมานไหมครับ

[Wu Zetian]

ตอนนี้ผมกำลังต้องการข้อมูลสำนวนไทยที่เกี่ยวข้องกับ หนุมาน ในวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์
เช่น ฤทธิ์เดชยังกับหนุมาน ฯลฯ
ไม่ทราบว่าในภาษาไทยมีสำนวน หรือการพูดเปรียบเปรย (คำพูดที่ติดปากของคนไทย) ที่เกี่ยวข้องกับหนุมาน ไหมครับ

ขอบพระคุณเป็นอย่างสูงครับ

[unicorn9u]

หนุมานคลุกฝุ่น คือเลอะเทอะ มอมแมม

ยักษ์ลักมา ลิงพาไป หมายถึงผู้หญิงที่ไปกับผู้ชายคนโน้นที คนนี้ที ซึ่งกล่าวถึง นางสีดา ที่ถูกทศกัณฐ์ เอาตัวมา แล้ว หนุมานมาชิงตัวกลับ

เหาะเกินลงกา น่าจะหมายถึง ทำอะไรเกินพอดี (อันนี้ไม่ชัวร์)

[เพ็ญชมพู]

ฝุ่นที่หนุมานคลุกเป็น "ฝุ่นเสก" ทาตัวแล้วร่างกายคงทน เรื่องนี้อยู่ในรามเกียรติ์ตอน "ศึกไมยราพ" พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๒ ไมยราพและหนุมานต่อสู้กันด้วยอาวุธต่าง ๆ  แต่เอาชนะกันไม่ได้ ไมยราพออกอุบายให้ผลัดกันลงนอน แล้วใช้ต้นตาลใหญ่ ๓ ต้นฟั่นเป็นตระบองตีคนละ ๓ ที หนุมานยอมถูกตีก่อน แต่แอบเสกฝุ่นทาตัวให้คงทนจึงตีไม่ตาย

เมื่อนั้น    
หนุมานอ่านเวทเสกฝุ่นผง
เอาทาตัวทั่วตนทนคง  
แล้วนอนลงกวักเรียกอสุรา

เมื่อนั้น              
ไมยราพลองกำลังตั้งท่า
เงือดเงื้อตะบองตาลทะยานมา
ตีวานรซ้ำร่ำลงไป

เมื่อนั้น  
หนุมานไม่สิ้นยืนขึ้นได้
จึงว่านอนลงมั่งไอ้จังไร
ยื่นตะบองมาให้กูดีดี
แม้นรักตัวกลัวตายวายปราณ
ลงกราบกรานประณตบทศรี
จึ่งจะได้ให้ทานชีวี
ถ้าแม้นตีสามตึงมึงก็ตาย

แต่ไมยราพก็ทนทายาดเหมือนกัน ตีอย่างไรก็ไม่ตาย จนหนุมานรู้ความลับว่าไมยราพถอดหัวใจเป็นแมลงภู่แยกไปไว้ที่เขาตรีกูฎ จึงตามไปจัดการ ไมยราพจึงตายในที่สุด

จากฝุ่นวิเศษในรามเกียรติ์ พอมาเป็นสำนวนกลับเป็นฝุ่นผงสกปรกเปรอะเปื้อนตามร่างกายเสียนี่  

[ธสาคร]

ยักษ์ลักมา ลิงพาไป หมายถึงผู้หญิงที่ไปกับผู้ชายคนโน้นที คนนี้ที ซึ่งกล่าวถึง นางสีดา ที่ถูกทศกัณฐ์ เอาตัวมา แล้ว หนุมานมาชิงตัวกลับ

สมัยที่ทศกัณฐ์ชิงตัวนางสีดาไปใหม่ๆ  หนุมานได้บุกเข้ากรุงลงกา  เข้าถึงห้องนางสีดา  แล้วจะพากลับไปหาพระราม (พาเหาะไป)
แต่สีดาไม่ยอมกลับ  เพราะกลัวข้อครหาว่า "ยักษ์ลักมา ลิงพาไป"  
นางจึงใช้ให้หนุมานไปบอกพระรามว่า  พระรามต้องมารับนางเอง

มีกรณีตัวอย่างใกล้เคียงกันคือ
พระอิศวรประทานนางมณโฑให้ทศกัณฐ์  แต่ระหว่างทางโดน(ลิง)พาลีแย่งนางมณโฑไป
หากอ้างอิงที่มาของสำนวนว่ามาจากนางมณโฑ  ก็ต้องเขียนสำนวนกลับกันว่า "ยักษ์พามา ลิงลักไป"

กรณีสีดา...เป็นข้อกริ่งเกรง เป็นความระมัดระวังตัว
กรณีมณโฑ...เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นและเป็นผลแล้ว  ถูกสังคมนำมานินทา (ถึงแม้เจ้าตัวจะอยู่ในภาวะจำยอมก็ตาม)
เลยไม่รู้ว่าจะใช้แบบไหนดี?  พูดกลับกันนิดเดียว  ความหมายเปลี่ยนไปเลย (ที่จริง ก็ไม่มีใครในยุคปัจจุบันใช้สำนวนนี้กันแล้ว)

[ธสาคร]

=== ลูกพระพาย ===
หนุมานเป็นลูกของพระพาย (พาย ที่ย่อมาจากพายุ  พระพายจึง=เทพแห่งลม)
ถ้าหนุมานตาย  จะฟื้นคืนชีพได้ถ้ามีลมพัดผ่าน  คือฆ่าเท่าไรก็ไม่ตาย
ตอนเด็กๆ เวลาเล่นต่อสู้กันด้วยปืนปลอม  ก็ไม่มีใครยอมล้มลงตายใช่ไหมครับ  
เจ้าเพื่อนคนที่ยิงก็บอกว่า "กูยิงโดนมึง แล้วทำไมมึงไม่ตาย"
เด็กที่ถูกยิงก็จะเถียงว่า "กูตายแล้ว  แต่ฟื้นขึ้นมาใหม่เพราะเป็นลูกพระพาย"
ว่าดังนั้นแล้ว  ก็เล่นต่อสู้กันต่อไป  จนคอแหบคอแห้ง (ปืนปลอมนี่ครับ  ต้องตะเบ็งเสียง ปัง ปัง ปัง กันเอาเอง)
* ลูกพระพายจึงหมายถึงเป็นอมตะฆ่าไม่ตาย  หรือเก่งกล้าเหมือนหนุมาน *

=== หาวเป็นดาวเป็นเดือน ===
หนุมานมีความสามารถพิเศษอยู่อย่างหนึ่งคือ  สามารถหาวเป็นดาวเป็นเดือน
อันเป็นความสามารถที่ไม่มีประโยชน์อันใดในเชิงต่อสู้
ใช้เพียงแค่พิสูจน์อัตลักษณ์ว่าตนคือหนุมานจริงๆนะ  ไม่ใช่ผู้อื่นแอบอ้างแปลงกายมา (ทำนองเดียวกับตรวจลายนิ้วมือ)
เวลาติดต่อประสานงานกับทวยเทพนางฟ้า  หนุมานก็ต้องหาวโชว์  รวมถึงพิสูจน์ความเป็นพ่อให้ลูกเชื่อ (หนุมานลูกเยอะ  และไม่เคยเลี้ยงดู)
* หาวเป็นดาวเป็นเดือน อาจหมายถึง มีฤทธิ์ มีความสามารถพิเศษ  แต่ก็ไม่สู้จะหนักแน่นจริงจัง  ใช้พูดแค่ให้ขำเล่นเท่านั้น    บางทีก็เพี้ยนเป็น "หาวเป็นนกทั้งฝูง" หมายถึงพูดโม้เกินจริง  สรุปคือสำนวนนี้ใช้ไม่ตรงตามตำนานดั้งเดิม *

=== ขนเพชร ===
ขนเพชรเป็นเอกลักษณ์อีกอย่างของหนุมาน  มีความคงทนอย่างยิ่งดังนี้
หนุมานเคยปฏิบัติภารกิจยุดยื้อดวงอาทิตย์ไม่ให้โคจร  แต่กลับโดนความร้อนจากพระอาทิตย์แผดเผาจนกายสลาย  เหลือขนเพชรเส้นเดียว (แต่ไม่ตาย  พระอาทิตย์ชุบชีวิตให้)
ขนเพชรในปัจจุบันหมายถึงขนในที่ลับ  ไม่ได้วิเศษวิโสอันใดเหมือนอย่างในตำนาน

[เพ็ญชมพู]

=== ลูกพระพาย ===
หนุมานเป็นลูกของพระพาย (พาย ที่ย่อมาจากพายุ  พระพายจึง=เทพแห่งลม)

ถ้าให้ถูกต้อง ต้องว่าหนุมานเป็น "ลูกบุญธรรม" ของพระพาย

หนุมานมีชื่ออีกชื่อว่าวายุบุตร  แปลว่าลูกลม คือลูกพระพาย    สมัยเรียน  หนังสือว่ายังไงก็เชื่อยังงั้นมาตลอด   เรียนจบแล้วถึงได้ไปเจอหนังสือที่นักอ่านตาไวและหัวไวคนหนึ่ง  ตั้งข้อสังเกตไว้ ว่าหนุมานไม่ใช่ลูกพระพายแต่เป็นลูกพระอิศวร  พระพายเป็นพ่ออย่างเป็นทางการต่างหาก  
ก็เลยเฉลียวใจขึ้นมาได้   ลองอ่านดูนะคะว่ารามเกียรติ์ซ่อนนัยยะเอาไว้ตรงไหน

พระอิศวร...
คิดแล้วจึงแบ่งกำลัง...........สั่งองค์พระพายแกล้วกล้า
เอาเทพอาวุธอันศักดา........................อีกกำลังกายาของเรานี้
ไปซัดเข้าปากสวาหะ.........................จะเกิดบุตรเป็นกระบี่ศรี
......
แล้วสั่งให้พระพายทำหน้าที่พ่อ  คอยดูแลป้องกันอันตรายให้นางอย่าให้ใครมากล้ำกราย

สรุปแล้วตัวจริงผู้ให้กำเนิดหนุมานก็พระอิศวรนั่นแหละไม่ใช่ใคร  แต่ไม่มีเวลาดูแลเอง ใช้พระพายมาเฝ้า     พระพายเองก็รู้ว่าตัวเองมีหน้าที่แค่นั้น  

ครั้นถึงก็เอาเทพอาวุธ...........ทั้งสามฤทธิรุทธเรืองศรี
ทิ้งเข้าไปในปากนางเทวี........ตามมีเทวราชโองการ
จึ่งบอกว่าองค์พระศุลี............ประสาทบุตรฤทธีห้าวหาญ
ให้เราป้องกันภัยพาล.............บริบาลรักษานางเทวี
ตอนนั้นพระพายไม่ได้บอกว่าเป็นพ่อ

หนุมานเองก็ไม่รู้ว่าพ่อเป็นใคร   ถึงเวลาคลอดออกมาจากปากแม่เห็นพระพายเฝ้าระวังภัยอยู่ใกล้ๆก็ " สำคัญว่าบิตุเรศนาถา" ก็เข้าไปคลอเคลียด้วยตามประสาเด็ก   พระพายก็คงนึกเอ็นดู  แล้วไหนๆก็ไหนๆ ก็เอออวยรับเป็นพ่อบุญธรรมไปหมดเรื่องหมดราว   คือมารับเอาตอนหนุมานเกิด

คุณเทาชมพูตีความว่าหนุมานเป็นลูกพระอิศวร แต่ถ้าวิเคราะห์ตรงนี้

คิดแล้วจึงแบ่งกำลัง
สั่งองค์พระพายแกล้วกล้า
เอาเทพอาวุธอันศักดา
อีกกำลังกายาของเรา
ไปซัดเข้าปากสวาหะ
จะเกิดบุตรเป็นกระบี่ศรี

หนุมานน่าจะเป็นอวตารของพระอิศวรนั่นแล   

[เพ็ญชมพู]

ในเรื่องรามายณะของฤาษีวาลมีกิ กล่าวถึงกำเนิดของหนุมานว่าเป็นลูกของวานรตัวเมียชื่อ "อัญชนา" แท้จริงแล้วนางอัญชนาเดิมเป็นนางอัปสรอยู่บนสวรรค์แต่ต้องคำสาปให้ลงมาเกิดเป็นวานรบนโลกมนุษย์ จะพ้นคำสาปก็ต่อเมื่อให้กำเนิดองค์อวตารของพระอิศวร  สามีของนางอัญชนาเป็นวานรชื่อ "เกสรี" มีกำลังมากจนสามารถฆ่าช้างได้

วันหนึ่งขณะที่นางอัญชนากำลังสวดอ้อนวอนขอให้พระอิศวรอวตารลงมาเกิดกับนาง ก็บังเกิดลมหอบเอาว่าวซึ่งเกี่ยวเอาข้าวทิพย์ซึ่งท้าวทศรถ กษัตริย์กรุงอโยธา (ผู้เป็นพระบิดาของพระราม พระลักษณ์) กวนในพิธีขอบุตร  พระพายนำข้าวทิพย์นั้นมาใส่ในมือของนางอัจนา เมื่อนางกินข้าวทิพย์นั้นเข้าไป ก็ตั้งครรภ์และให้กำเนิดเป็นหนุมาน

[siamese]

"น้ำบ่อน้อย"

เกิดจากตอนหนุมานเผากรุงลงกาแล้วดับไฟที่หางไม่ได้สักที เจอพระฤๅษีเลยบอกว่า ให้ใช้ "น้ำบ่อน้อย" ดับไฟ


"หาวเป็นดาว เป็นเดือน"
นับตอนที่หนุมานแสดงอิทธิฤทธิ์

[ธสาคร]

วันหนึ่งขณะที่นางอัญชนากำลังสวดอ้อนวอนขอให้พระอิศวรอวตารลงมาเกิดกับนาง ก็บังเกิดลมหอบเอาว่าวซึ่งเกี่ยวเอาข้าวทิพย์ซึ่งท้าวทศรถ กษัตริย์กรุงอโยธา (ผู้เป็นพระบิดาของพระราม พระลักษณ์) กวนในพิธีขอบุตร  พระพายนำข้าวทิพย์นั้นมาใส่ในมือของนางอัจนา เมื่อนางกินข้าวทิพย์นั้นเข้าไป ก็ตั้งครรภ์และให้กำเนิดเป็นหนุมาน

ไม่เคยได้ยินตำนานหนุมานทางสายนางอัญชนามาก่อน
ติดใจตรงท่อนที่ว่า "บังเกิดลมหอบเอาว่าวซึ่งเกี่ยวเอาข้าวทิพย์.........พระพายนำข้าวทิพย์นั้นมาใส่ในมือของนางอัจนา"  ฟังแล้วทะแม่งๆ ครับ
เป็นไปได้ไหม?  ว่าจะเป็น "บังเกิดลมว่าวหอบเอาข้าวทิพย์.........พระพายนำข้าวทิพย์นั้นมาใส่ในมือของนางอัจนา"
ลมว่าวคือลมในหน้าร้อน  หอบสิ่งของหนักๆได้  แม้กระทั่งนางบุษบายังถูกลมหอบไปได้

[เพ็ญชมพู]

วันหนึ่งขณะที่นางอัญชนากำลังสวดอ้อนวอนขอให้พระอิศวรอวตารลงมาเกิดกับนาง ก็บังเกิดลมหอบเอาว่าวซึ่งเกี่ยวเอาข้าวทิพย์ซึ่งท้าวทศรถ กษัตริย์กรุงอโยธา (ผู้เป็นพระบิดาของพระราม พระลักษณ์) กวนในพิธีขอบุตร  พระพายนำข้าวทิพย์นั้นมาใส่ในมือของนางอัจนา เมื่อนางกินข้าวทิพย์นั้นเข้าไป ก็ตั้งครรภ์และให้กำเนิดเป็นหนุมาน

ขออนุญาตแก้ไขดังนี้

วันหนึ่งขณะที่นางอัญชนากำลังสวดอ้อนวอนขอให้พระอิศวรอวตารลงมาเกิดกับนาง ก็มีเหยี่ยวคาบเอาข้าวทิพย์ซึ่งท้าวทศรถ กษัตริย์กรุงอโยธา (ผู้เป็นพระบิดาของพระราม พระลักษณ์) กวนในพิธีขอบุตร  พระพายนำข้าวทิพย์นั้นมาใส่ในมือของนางอัญชนา เมื่อนางกินข้าวทิพย์นั้นเข้าไป ก็ตั้งครรภ์และให้กำเนิดเป็นหนุมาน

One story mentioned in Eknath's Bhavartha Ramayana (16th century CE) states that when Anjana was worshiping Shiva, the King Dasharatha of Ayodhya was also performing the ritual of Putrakama yagna in order to have children. As a result, he received some sacred pudding (payasam) to be shared by his three wives, leading to the births of Rama, Lakshmana, Bharata, and Shatrughna. By divine ordinance, a kite snatched a fragment of that pudding and dropped it while flying over the forest where Anjana was engaged in worship. Vayu, the Hindu deity of the wind, delivered the falling pudding to the outstretched hands of Anjana, who consumed it. Hanuman was born to her as a result.

https://en.wikipedia.org/wiki/Hanuman