ร้อยกรอง ๑๓ ตุลา ๒๕๕๙

[SILA]

๑๓ ตุลา...หน้าศิริราช
ร้อยกรองโดย  วิทวัจน์ สุนทรวิเนตร์

[SILA]

คิดถึงพระองค์ คิดถึงเพลง

     

       ราชา เป็นสง่า แห่งแคว้น                     อยู่เป็นขวัญแดน โพธิ์ทอง ของปวงประชา
       มิ่งขวัญ โพธิ์ทอง ของชนทั่วหล้า               ราษฎร์สุขา ก็เพราะ พระบารมี
      
       ราชา เป็นทั้งมิ่ง และขวัญ                       ข้าอภิวันท์ บังคม หวังชมศักดิ์ศรี
       พระคืนมา เหล่าปวงประชา ภักดี                พระปิ่นโมฬี อยู่เป็นศรี ไผท
      
       โอ้ลมฝน บนฟ้า มาแล้ว                          
       ร่มโพธิ์แก้ว จะพาพฤกษา สดใส
       ข้า วรพุทธเจ้า ชาวไทย
       ยกกรไหว้ เทพไท ราชัน
      
       เราน้อมเกล้า เกศี ถวายภูมี นบศิระกราน
       เทิดบังคม ภูบาลเอาไว้ เหนือฟ้า
       โพธิ์ทอง ของชาวไทย อวยพรชัย ให้มหาราชา   
       ช่วยกันเปล่งวาจา ขอทรงพระเจริญ ไชโย ไชโย ไชโย

[SILA]

           เพลง "ราชาเป็นสง่าแห่งแคว้น" ทำนองโดยครูเอื้อ สุนทรสนาน และคำร้องโดยครูแก้ว อัจฉริยะกุล
ร้องนำหมู่โดย เพ็ญศรี พุ่มชูศรี

จากหนังสือ ๑๐๐ เพลงดี ๑๐๐ ปี เอื้อ สุนทรสนาน, ศรี อยุธยา เขียนถึง เพลงนี้ว่า
      
         ...ครูเอื้อ สุนทรสนาน และ ครูแก้ว อัจฉริยะกุล ร่วมกันประพันธ์ถวายการต้อนรับใน
วโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ภูมิพลอดุลยเดช เสด็จนิวัตประเทศไทยอย่างเป็น
การถาวร เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๙๓ โดยยกวงดนตรีสุนทราภรณ์ไปบรรเลงถวายที่สนามบินดอนเมือง

ภาพสนามบินดอนเมืองพ.ศ. ๒๔๙๓ จาก pantip.com/topic/31944679

[SILA]

แต่ จากพระราชประวัติปรากฏความว่า

           สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลเสด็จนิวัตพระนครพร้อมพระอนุชา เมื่อพ.ศ. ๒๔๘๘

           หลังจากสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภูมิพลอดุลยเดช เสด็จขึ้นสืบราชสันตติวงศ์ต่อ
จากสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลแล้ว เนื่องจากสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ยังทรง
มีพระราชภารกิจด้านการศึกษา จึงต้องทรงอำลาประชาชนชาวไทยเสด็จกลับไปสวิตเซอร์แลนด์
อีกครั้ง ในเดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๔๘๙ โดยเครื่องบินราชพาหนะ

            วันที่ ๒๗ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๙๓ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพร้อมด้วยสมเด็จพระเชษฐภคินี
และม.ร.ว.สิริกิติ์ กิติยากร เสด็จนิวัตประเทศไทยทางชลมารคโดยเรือเดินสมุทรซีแลนเดีย จาก
ฝรั่งเศส ผ่านคลองสุเอซเข้าสู่มหาสมุทรอินเดียแล้วผ่านลังกาและสิงคโปร์สู่อ่าวไทย เรือจอดเทียบ
ท่าเกาะสีชัง เมื่อวันที่ ๒๔ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๙๓ ทรงเปลี่ยนมาประทับบนเรือรบหลวงรัตนโกสินทร์
มุ่งสู่ป้อมพระจุลจอมเกล้าฯ แล้วเสด็จเพื่อขึ้นประทับบนเรือรบหลวงศรีอยุธยา จากนั้นเสด็จไปประทับ
ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน

[SILA]

(หลังจากพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบรมเชษฐาธิราช พระราชพิธีราชาภิเษกสมรส
และพระราชพิธีบรมราชาภิเษก)

             พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จกลับประเทศสวิตเซอร์แลนด์อีกครั้งเพื่อติดตามการ
รักษาพระวรกายอันเนื่องจากอุบัติเหตุครั้งนั้น เสด็จจากประเทศไทยด้วยเครื่องบินราชพาหนะ
เมื่อวันที่ ๕ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๙๓
             ระหว่างประทับรักษาพระวรกาย,สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินี ทรงมีพระสูติกาล
สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าอุบลรัตนราชกัญญาฯ ที่โรงพยาบาลมองซัวซีส์ เมืองโลซานน์ เมื่อ
วันที่ ๔ เมษายน พ.ศ. ๒๔๙๔
             พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีและสมเด็จพระเจ้า
ลูกเธอได้เสด็จนิวัตพระนครโดยทางชลมารค ด้วยเรือพระที่นั่งซีแลนเดียถึงไทยในเดือนธันวาคม
พ.ศ. ๒๔๙๔

             กล่าวคือ เสด็จนิวัตพระนครในปีพ.ศ. ๒๔๙๓ และพ.ศ. ๒๔๙๔ โดยทางชลมารค
ทั้งสองครั้ง

[SILA]

           บางส่วนมีความเข้าใจว่าเพลงนี้แต่งขึ้นเนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
อานันทมหิดล เสด็จนิวัตพระนคร ในวันที่ ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๘๘ นั้น เมื่อดูเนื้อร้องในท่อน
หลังจะพบว่าครูแก้วได้นำท่อนแรกของเพลงพระราชนิพนธ์ "สายฝน" มาแปลงใส่ไว้ว่า
"โอ้ลมฝนบนฟ้ามาแล้ว"
           แต่เพลงพระราชนิพนธ์สายฝนนี้ทรงพระราชนิพนธ์ในปี พ.ศ. ๒๔๘๙
           จึงคงเหลือสองปีที่เพลงนี้ถูกแต่งขึ้นนั่นคือ พ.ศ. ๒๔๙๓ หรือ พ.ศ. ๒๔๙๔ ซึ่งต้องดูจาก
หลักฐานอื่นเพื่อมาสนับสนุนว่าจะเป็นปีใด เช่น ปีพ.ศ.ที่แผ่นเสียงเพลงนี้ถูกผลิตขึ้นเป็นครั้งแรก

[SILA]

          ราชา เป็นสง่า แห่งแคว้น                             มิ่งขวัญแดน โพธิ์ทอง ของปวงข้า

ปกเกศ ร่มเกล้า เหล่าประชา                                    เย็นศิระ ถ้วนหน้า ด้วยพระบารมี

          ราชา เป็นทั้งมิ่ง และขวัญ                             ข้าอภิวันท์ บังคม หวังชมศักดิ์ศรี
  
ธ คืนมา มวลราษฎร์รัก พร้อมภักดี                              ต่างเปรมปรีดิ์ มีสุข ทุกเขตคาม                      
                                                              
          ทรงครองแผ่น ดินโดยธรรม แห่งราชา                เพื่อประโยชน์สุข แห่งมหา ชนชาวสยาม

ทุกแหล่งหล้า ต่างเลื่องลือ ระบือพระนาม                      ธ สถิตท่าม กลางดวงใจ ไทยนิรันดร์

          ราชา นิราศจาก แว่นแคว้น                             ธ คืนแดน แมนเมือง เบื้องสวรรค์

ราษฎร์อาดูร อาลัยล้น พ้นรำพัน                                 สิ้นหวังวัน นิวัตใหม่ ไม่มีแล้ว

[เทาชมพู]

      ดิฉันสอบถามคุณอติพร (สุนทรสนาน)เสนะวงศ์  ธิดาของครูเอื้อ    เธอก็ยืนยันว่าเพลง ราชาเป็นสง่าแห่งแคว้น  ใช้บรรเลงครั้งแรกรับเสด็จพระเจ้าอยู่หัว ในพ.ศ. 2494   ยกวงสุนทราภรณ์ไปบรรเลงกันที่สนามบิน    เมื่อเสด็จลงจากเครื่องบินพระที่นั่ง เพลงนี้ก็บรรเลงขึ้น
      ในการเสด็จนิวัตพระนครครั้งนั้น   สมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ  และทูลกระหม่อมพระองค์ใหญ่ เจ้าฟ้าอุบลรัตน์ เสด็จกลับมาด้วยค่ะ
     
      ถ้าข้อมูลนี้ถูกต้อง(เป็นข้อมูลที่สุนทราภรณ์จดจำกันตลอดมา)   ก็อาจเป็นได้ว่าเรือพระที่นั่งนั้นหยุดส่งเสด็จอยู่ ณ ประเทศใกล้ๆนี้    จากนั้นรัฐบาลไทยส่งเครื่องบินไปรับเสด็จนิวัตเข้าสู่พระนคร

[เพ็ญชมพู]

บางส่วนมีความเข้าใจว่าเพลงนี้แต่งขึ้นเนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
อานันทมหิดล เสด็จนิวัตพระนคร ในวันที่ ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๘๘

ข้อมูลนี้ดูจะน่าเชื่อถือได้ หากคิดว่าตรงท่อน "โอ้ลมฝนบนฟ้ามาแล้ว" ไม่ได้แปลงมาจากเพลงพระราชนิพนธ์ แต่หมายถึงการเสด็จกลับมาประดุจฝนตกลงมา ประโลมผืนดินอันแห้งผากให้ชุ่มฉ่ำใจ  

[เทาชมพู]

เพลงนี้ ลูกสาวครูเอื้อยืนยันว่าแต่งปี 2494   ผู้ที่รู้เห็นเหตุการณ์ท่านหนึ่งคือท่านแก้วขวัญ วัชโรทัย อดีตเลขาธิการพระราชวังผู่ล่วงลับไปในปีนี้เอง  ยังเคยพยายามจะหาภาพยนตร์บันทึกเหตุการณ์ที่สนามบินมาให้  แต่ว่าหาไม่พบ
ท่อนเนื้อร้องที่ครูแก้วแต่ง "โอ้ลมฝนบนฟ้ามาแล้ว" ได้รับแรงบันดาลใจจากเพลงพระราชนิพนธ์ "สายฝน" ค่ะ  ไม่ใช่เหตุบังเอิญ
จะสังเกตได้ว่ามีการล้อคำ "โอ้ลมฝนบนฟ้ามาลิ่ว" ในพระราชนิพนธ์   เหมือนเกือบทุกคำยกเว้นคำท้ายสุด

[SILA]

ข้อมูลเพิ่มเติม ครับ

จากวิกกี้ เรื่อง รัฐประหาร ๒๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๙๔ มีข้อความกล่าวว่า

           อนึ่ง การรัฐประหารครั้งนี้ได้เกิดขึ้นก่อนที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล
อดุลยเดชซึ่งขณะนั้นได้เสด็จกลับจากสวิตเซอร์แลนด์และเรือพระที่นั่งจะเข้าอ่าวไทยเสด็จ
นิวัตพระนครเพียง ๑๖ ชั่วโมง เท่านั้น

และ        เว็บพระราชประวัติตอนเสด็จนิวัตพระนครพ.ศ. ๒๔๙๔ ระบุเดือนต่างกัน บ้างเป็น
             พ.ย., บ้าง ธ.ค. และ บางเว็บระบุวันเป็นที่ ๒ ธ.ค. พ.ศ. ๒๔๙๙  

             หากเป็นวันที่ ๒ ธ.ค.แล้ว ยังไม่พบข้อมูลเพิ่มเติมว่า ช่วงเวลา ๓๐ พ.ย. - ๒ ธ.ค. นั้น
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวประทับที่ใด

[SILA]

           ๑๓  พฤศจิกา              ล่วงเวลามาหนึ่งเดือน                                 

แต่ใจยังไม่เลือน                      ยังคงเหมือนเมื่อวันวาน

[SILA]

            ๑๔ คืนเดือนเพ็ญ               สวยเย็นแลเห็นตระหง่าน                                           

วิบวับรายสายธาร                           ตระการประทีปล่องลอยไป

[SILA]

           จันทร์เอ๋ยช่วยเฉลยว่า                  สวรรคาลัยอยู่ตรงไหน                                   

พ่ออยู่แดนดาวไกล                                ทางทิศใดบนนภา

[SILA]

              ตั้งจิตอธิษฐาน                ศิระกรานตรงทิศา

ได้เกิดใหม่ใต้ฟ้า                            พระบารมีทุกชาติภพ