บ้านหรือวังผู้ใด ตั้งริ่มแม่น้ำเจ้าพระยา สวยสง่า

[siamese]

สภาพภูมิประเทศ ถ่ายโดยวิลเลียมฮันท์ พ.ศ. ๒๔๘๙

[เพ็ญชมพู]

ทีนี้ได้แผนผังการเวนคืนที่ดิน ออกเมื่อ ๑๕ กันยายน ๒๔๘๕ สมัยจอมพล ป. เวนคืนที่ดินเพื่อใช้พื้นทีทั้งหมดเป็นเขตทหารเรือในปัจจุบันนี้ ในราชกิจจาจุเบกษาที่ออกประกาศดังกล่าว ได้บอกว่าหมายเลขที่ดินแต่ละแปลง จึงทำให้ทราบข้อมูลคร่าวๆ ดังนี้

ที่ดินหมายเลข ๑ คือ ทีดินที่ตึกนี้ตั้งอยู่พอดีเลย เจ้าของคือ กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เนื้อที่ดิน ๓ งาน ๗๐ วา

ที่ดินติดกัน ๙๔๖ กับ ๑๑๘ เนื้อที่รวมกันแล้วได้ ๑ งาน ๖๐ วา เจ้าของคือ นางฮวย ชัยชนารักส์

รายละเอียดอยู่ในพระราชบัญญัติเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ไนท้องที่อำเพอบางกอกน้อย และกิ่งอำเพอบางกอกใหย่ จังหวัดธนบุรี พุทธสักราช ๒๔๘๖

http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2486/A/004/164.PDF

[siamese]

ได้รับการติดต่อจากผู้ที่ศึกษาย่านกะดีแขกเจ้าเซ็น ชื่อลุงนันท์ บอกว่าตื่นเต้นมากๆ ได้เห็นอดีตที่ดินของบรรพบุรุษตัวเอง เลยส่งข้อมูลให้ดังนี้

1. ที่ดิน เลขที่ 256 เป็นของคุณย่าลุงนันท์ ชื่อ นางผัน

2. ที่ดินที่ 914 นายแบน อะหะหมัดจุฬา เป็นพ่อของนางผัน

3. ที่ดินเลขที่ 258 กับ 913 เป็นที่ดินของพระยาจุฬาราชมนตรี (สัน) เป็นตึกอาศัย

4. ที่ดินเลขที่ 916 นายเปรื่อง นายเปร่ง ชาญอุไร เป็นพ่อค้าร้านปืนย่านวังบูรพา ลุกหลวงสกลโสภา

5. นายชั้น เมนาคม ลูกหลานสายพระจุฬาก้อนแก้ว ร.1

6. นางเผือก มีกิจการคุมท่าเรือ และผู้ก่อตั้งโรงเรียนเผือกวิทยาประสาธน์ อยู่ที่ธรณีสงฆ์วัดอรุณ หมายเลข 4

[ลุงไก่]

สภาพภูมิประเทศ ถ่ายโดยวิลเลียมฮันท์ พ.ศ. ๒๔๘๙

ตึกสองชั้นที่ปรากฎทางมุมล่างซ้ายของภาพใกล้พระวิหาร คือ โรงเรียนทวีธาภิเษกหลังเดิมที่ก่อสร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๒ แล้วเสร็จ พ.ศ. ๒๔๔๔ เปิดเรียใน พ.ศ. ๒๔๔๕ ก่อนที่จะแยกโรงเรียนมัธยมทวีธาภิเษกออกไปตั้งใหม่ที่ข้างวัดนาคกลางเมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๖ และสถานี่เดิมนี้ได้เปลี่ยนเป็นโรงเรียนประถมทวีธาภิเษก และได้สร้างอาคารเรียนใหม่สามชั้น สองหลัง ขึ้นแทน เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๖

เครดิตภาพ - เวปไซท์โรงเรียนทวีธาภิเษก

[ลุงไก่]

จากตำนานวังน่า พระนิพนธ์สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ปรากฎข้อความตอนหนึ่งว่า "...พระองค์เจ้าในกรมพระราชวังบวรรัชกาลที่ ๕ ได้ออกวัง ๑๐ พระองค์ กรมพระราชวังบวรวิชัยชาญประทานวังเก่าบ้าง จะกล่าวเป็นรายพระองค์ต่อไป (๑) พระองค์เจ้าวิลัยวรวิลาศ กรมพระราชวังบวรวิชัยชาญประทาน "วังใหม่" ครึ่งหนึ่ง คือ วังเดิมของกรมพระราชวังฯ ที่ริมคลองคูเมืองเดิมฟากเหนือ ประทานพระองค์เจ้าวิลัยวรวิลาศ ตอนทางตะวันออก ประทับอยู่ที่วังนี้จะกระทั่งจัดซื้อสร้างโรงพยาบาลทหารในรัชกาลที่ ๕ (๒) กรมหมื่นชัยชาญบวรยศประทานวังสะพานเสี้ยว ...

ข้อความที่ต้องตีความเพิ่มเติมคือ "ริมคลองคูเมืองเดิมฟากเหนือ" จะหมายถึง คลองวัดอรุณหรือไม่ และ "สร้างโรงพยาบาลทหาร" ซึ่งหมายถึง กองโรงพยาบาลทหารเรือ ที่อยุ่ติดกับพื้นที่ของกรมอู่ทหารเรือ ริมคลองมอญฟากเหนือ

[NAVARAT.C]

เขตอิทธิพลของวังหน้าคือฝั่งบางลำพู น่าจะคูเมืองกรุงเทพมากกว่านะครับ

[siamese]

จากตำนานวังน่า พระนิพนธ์สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ปรากฎข้อความตอนหนึ่งว่า "...พระองค์เจ้าในกรมพระราชวังบวรรัชกาลที่ ๕ ได้ออกวัง ๑๐ พระองค์ กรมพระราชวังบวรวิชัยชาญประทานวังเก่าบ้าง จะกล่าวเป็นรายพระองค์ต่อไป (๑) พระองค์เจ้าวิลัยวรวิลาศ กรมพระราชวังบวรวิชัยชาญประทาน "วังใหม่" ครึ่งหนึ่ง คือ วังเดิมของกรมพระราชวังฯ ที่ริมคลองคูเมืองเดิมฟากเหนือ ประทานพระองค์เจ้าวิลัยวรวิลาศ ตอนทางตะวันออก ประทับอยู่ที่วังนี้จะกระทั่งจัดซื้อสร้างโรงพยาบาลทหารในรัชกาลที่ ๕ (๒) กรมหมื่นชัยชาญบวรยศประทานวังสะพานเสี้ยว ...

ข้อความที่ต้องตีความเพิ่มเติมคือ "ริมคลองคูเมืองเดิมฟากเหนือ" จะหมายถึง คลองวัดอรุณหรือไม่ และ "สร้างโรงพยาบาลทหาร" ซึ่งหมายถึง กองโรงพยาบาลทหารเรือ ที่อยุ่ติดกับพื้นที่ของกรมอู่ทหารเรือ ริมคลองมอญฟากเหนือ

พื้นที่ในส่วนการดูแลของกรมพระราชวังบวร และโรงพยาบาลทหาร อยู่ตามแผนที่นีครับลุงไก่

[ลุงไก่]

หมายถึงโรงพยาบาลทหารเรือครับ ไม่ใช่โรงพยาบาลทหารบก ความหมายคือ วังของกรมพระราชวังบวรวิชัยชาญตั้งอยู่ในพื้นที่ที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชประสงค์จะรวบรวมที่ดินให้หน่วยงานกองทัพเรือตั้งอยู่ในพื้นที่เดียวกัน
ก่อนหน้านี้โรงพยาบาลทหารเรือยังเรียกว่ากองแทพย์และพยาบาลทหารเรือตั้งอยุ่ที่ริมน้ำหน้าวัดระฆังข้างอู่เรือหลวง คือบริเวณโรงเรียนสตรีวัดระฆังปัจจุบัน เมื่อเวนคืนที่ดินแล้วก็ทรงให้ย้ายกองแพทย์และพยาบาลทหารเรือเข้าไป

ถ้านั่งเรือล่องแม่น้ำเจ้าพระยาจะเห็นอาคารราชนาวิกสภาตั้งอยู่ริมน้ำ ส่วนอาคารด้านหลังข้างใน คือที่ตั้งของโรงพยาบาลทหารเรือ

ส่วนพื้นที่ที่ให้อักษรสีดำไว้ในภาพว่า โรงพยาบาลทหารเรือ นั้นไม่ใช่ พื้นที่นี้คือที่ตั้งของกองพันนาวิกโยธินที่ ๖ อยู่ด้านในติดแม่น้ำ ปัจจบันคือที่ตั้งของหอประชุมกองทัพเรือ และพื้นที่กองพันสารวัตรทหารเรืออยู่ด้านทางเข้า คือด้านที่ติดกับถนนวังเดิม ปัจจุบันยกฐานะขึ้นเป็นกรมสารวัตรทหารเรือ ยังอยู่ที่เดิม

อีกประการหนึ่ง ตัวตึกกะดีเจ้าเซ็นเมื่อตรวจเทียบดูกับเลขโฉนดที่ดินแล้ว กะดีเจ้าเซ็นอยู่ติดฝั่งแม่น้ำ ดังนั้นจุดชี้ตำแหน่งในภาพน่าจะเลื่อนออกมายังตัวตึกหลังหน้าที่อยู่ชิดกับแม่น้ำมากกว่า

[เทาชมพู]

ดึงกระทู้ไม่ให้ตกจอ
ตกลงก็ยังไม่รู้ว่าเป็นบ้านหรือวังผู้ใด ใช่ไหมคะ

[siamese]

ดึงกระทู้ไม่ให้ตกจอ
ตกลงก็ยังไม่รู้ว่าเป็นบ้านหรือวังผู้ใด ใช่ไหมคะ

ครับ ยังไม่รู้ว่าเป็นของใครเลย เบื้องต้นตามเอกสารแผนผังในราชกิจจาระบุเป็นที่ของพระคลังข้างที่ไปเรียบร้อยแล้ว อาจจะมีการขายคืนให้พระคลังฯ ก็เป็นไปได้

[NAVARAT.C]

เจ้านายสมัยก่อน ถ้าจะอยากจะสร้างวังให้เหนือไปจากที่ทรงพระกรุณา ก็จะกราบบังคมทูลขอยืมเงินจากพระคลังข้างที่ กำหนดจะใช้คืนเมื่อนั่นเมื่อนี่ แต่ส่วนใหญ่แล้ว ไม่มีพระสติปัญญาจะใช้คืนได้ แต่พระคลังข้างที่จะไมยึดทรัพย์ตีคืนชำระหนี้  จนกว่าเจ้านายองค์นั้นจะสิ้นพระชนม์ ออกเมรุแล้วจึงจะเกิดเหตุการณ์แพแตก ลูกหลานข้าทาสบริวารจึงจะโยกย้ายหาที่อยู่ใหม่ แบบตัวใครตัวมัน

[เทาชมพู]

ขอเดาว่าเป็นวังเจ้านาย    หากว่าเป็นบ้านขุนนาง น่าจะโอ่อ่าเกินฐานะสามัญชนอยู่มาก  ยกเว้นบางสกุลเช่นบุนนาค แต่ถ้าลงมือปลูกสร้างขนาดนี้น่าจะมีเงินพอปลูกนะคะ
ไปเจอเว็บระบายสีภาพขาวดำให้เอง    ไม่ต้องเหนื่อยแรง  เลยลองสร้างสีสันให้บ้านสวยสง่าหลังนี้ค่ะ

[siamese]

ขอเดาว่าเป็นวังเจ้านาย    หากว่าเป็นบ้านขุนนาง น่าจะโอ่อ่าเกินฐานะสามัญชนอยู่มาก  ยกเว้นบางสกุลเช่นบุนนาค แต่ถ้าลงมือปลูกสร้างขนาดนี้น่าจะมีเงินพอปลูกนะคะ
ไปเจอเว็บระบายสีภาพขาวดำให้เอง    ไม่ต้องเหนื่อยแรง  เลยลองสร้างสีสันให้บ้านสวยสง่าหลังนี้ค่ะ

พื้นที่เหนือวัดอรุณ สายบุนนาคไม่ได้มีอิทธิพลในเขตนี้เลย แต่ในสมัยรัชกาลที่ ๓ เป็นถิ่นของสกุลบุญยรัตนพันธ์ และ สกุลอมาตยกุล แต่ในสมัยรักชาลที่ ๕ นี้คงเปลี่ยนไป และที่สำคัญตึกสวยสง่านี้อยู่ในช่วงเวลาเล็กน้อยเท่านั้น ทุบไปเร็วมาก ภาพเก่าในสมัยรัชกาลที่ ๖ ก็ไม่พบแล้ว

แนบแผนที่สมัยรัชกาลที่ ๕ ช่วงวิกฤตการณ์ ร.ศ. ๑๑๒ น่าจะอาคารนี้หรือไม่ ?

[ลุงไก่]

พบคำตอบแล้ว เป็นวังของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงษ์ ครับ มั่นใจว่าครั้งนี้ไม่ผิดอีกแน่

อ้างถึง - หนังสือสารบาญชี ส่วนที่ ๒ คือราษฎรในจังหวัด ถนน แล ตรอก จ.ศ. ๑๒๔๕ เล่มที่ ๒ หน้าที่ ๔๓๘ กรอกวัดอะรุณข้างเหนือ ข้อความว่า "๑๗ ตึกใน กรมหลวงจักรพรรดิพงษ"

ตึกที่ขนาบข้าง ๒ ตึก "๑๘ ห้างฝรั่งริมวัง สมเด็จกรมหลวงจักรพรรดิพงษ" และ "๒๒ จีนซีแซ่วิงผูกปี้ ขึ้นกรมหลวงจักรพรรดิพงษ ตึกซักสือ"

ขอพักดื่มน้ำสักแก้ว

[ลุงไก่]

แต่ในสารบาญชี ส่วนที่ ๑ คือตำแหน่งราชการ จ.ศ. ๑๒๔๕ เล่มที่ ๑ ที่จัดพิมพ์โดยสำนักพิมพ์ต้นฉบับ ในหน้าที่ ๓ ปรากฎข้อความว่า
บาญชีข้าราชการ
ในแผ่นดินพระบาทสมเดจพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเดจพระเจ้าน้องยาเธอ
"เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมหลวงจักรพรรดิพงษ วัง พระราชวังเดิม ลำน้ำบางกอกฝั่งตวันตก

จะหมายความว่าทรงมีสองวังได้หรือไม่