บ้านหรือวังผู้ใด ตั้งริ่มแม่น้ำเจ้าพระยา สวยสง่า

[siamese]

พระภักดีพัฒรากร (โอจิว) ค่ะ

นามของท่านคือ โอจิว อุทกภาชน์ น่าจะดูเป็นเจ้าของตึกมากที่สุด มีการยึดที่ดินเป็นของหลวง และตึกอยู่ในช่วงเวลาสั้นๆ

[siamese]

ลองมาค้นหานามสกุล "อุทกภาชน์" มาพบว่า คุณหญิงส่วน อุทกภาชน์ ได้มาสมรสกับพระยาชลภูมิพานิช (ต้นตระกูลอเนกวณิช) สร้างบ้านที่บางยี่ขัน

ทั้งนี้เมื่อมองคร่าวๆ แล้วลักษณะสถาปัตยกรรมของอาคารเป็นรูปตัว E คือ มีมุขอาคารอยู่สามตอน ส่วนกลางทำเป็นบันไดขึ้นลงอาคารจากชั้นสอง เหมือนกับลอกเลียนกันมา

[เพ็ญชมพู]

ราชทินนามของท่านน่าจะเป็น "ภักดีภัทรากร"  ดูเหมือนว่าราชทินนามนี้ใช้สำหรับตำแหน่ง "นายอากร" ดังนั้น พระยาภักดีภัทรากร จึงมีหลายท่าน นอกจาก พระยาภักดีภัทรากร (โอจิว) แล้วที่คันได้จากอินทรเนตร ก็ยังมี พระยาภักดีภัทรากร (เกงซัก) พระยาภักดีภัทรากร (เล่ากี้ปิง)

จาก หนังสือ "กระเบื้องถ้วยกะลาแตก" หน้า ๑๘๙

[เพ็ญชมพู]

เบื้องต้นทราบว่าพระภักดีพัฒรากรมีปัญหาเรื่องการส่งเงินเข้าพระคลัง ทำให้ถูกริบทรัพย์เป็นของหลวงหมด

ท่านนี้คือ พระยาภักดีภัทรากร (โงซัว หรือ เกงซัว หรือ เกงซัก) ไม่สามารถส่งเงินเข้าหลวงตามงวดได้ ค้างหนี้หลวงถึง ๕.๗๕ แสนบาท จึงถูกริบบ้านที่ปากคลองสาน ริมแม่น้ำเจ้าพระยา รัชกาลที่ ๕ พระราชทานบ้านดังกล่าวตั้งเป็น "โรงพยาบาลคนเสียจริต" เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๒ ก่อนที่จะย้ายมายังที่ตั้งในปัจจุบัน ซึ่งก็คือโรงพยาบาลสมเด็จเจ้าพระยา และสถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยาตามลำดับ

http://palawat.org/polthe_socdyn/capital_accumulation_2.ppt

https://web.facebook.com/permalink.php?story_fbid=313457782177370&id=104929369696880&_rdr

[ลุงไก่]

กุฏีบน กุฏีล่าง

ภายหลังกรุงศรีอยุธยาแตกในปี 2310 ชาวมุสลิมที่ถือนิกายชีอะห์ หรือสังคมไทยเรียกว่า "เจ้าเซ็น" ได้อพยพหนีพม่าลงมาทางใต้ โดยล่องลงตามแม่น้ำเจ้าพระยา และได้มาพักพิงบริเวณคลองบางกอกใหญ่ โดยอาศัยอยู่ในเรือนแพและเมื่อรัชกาลที่ 1 ขึ้นครองราชย์ ได้พระราชทานที่ดินแปลงหนึ่งบริเวณปากคลองมอญ ระหว่างคลองมอญกับคลองวัดอรุณราชวราราม ให้แก่ท่านก้อนแก้ว ซึ่งได้รับพระราชทานตำแหน่ง เป็นพระยาจุฬาร
ท่านอากาหยี่ น้องชายของท่านก้อนแก้วเป็นบุคคลหนึ่งที่มิได้ย้ายไปอยู่ในที่ดินพระราชทาน เนื่องจากได้จับจองที่ดินไว้ผืนหนึ่ง ในบริเวณที่เรียกว่า เจริญพาศน์ ในปัจจุบัน เมื่อท่านก้อนแก้วได้ถึงแก่กรรม ท่านอากาหยี่จึงได้รับพระราชทาน ให้ดำรงตำแหน่งจุฬาราชมนตรีแทน และได้สร้างศาสนาสถาน สำหรับชีอะห์อีกแห่งหนึ่งในที่ดินดังกล่าว ชาวบ้านเรียกกุฎีเจ้าเซ็นของท่านก้อนแก้วว่า กุฎีบน และเรียกกุฎีเจ้าเซ็นของท่านอากาหยี่ว่า กุฎีล่าง

ที่เรียกว่ากุฎีบน กุฎีล่าง สันนิษฐานว่าคงใช้พระราชวังเดิมเป็นเกณฑ์ ถ้าอยู่ด้านเหนือของพระราชวังเดิมเรียกว่า กุฎีบน ถ้าอยู่ใต้พระราชวังเดิมลงมาเรียกว่า กุฎีล่าง ทุกวันนี้ชุมชนกุฎีบนได้ย้ายไปอยู่ที่พรานนกบางกอกน้อย เนื่องจากมีการเวนคืนที่ดินเพื่อใช้ในราชการกองทัพเรือ ซึ่งต่อมาเป็นที่ตั้งของกรมสารวัตรทหารเรือจนถึงทุกวัน

อ้างถึง - มูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิม กองบัญชาการกองทัพเรือ

[ลุงไก่]

ข้อความตรงนี้น่าสนใจว่า "พระภักดีพัฒรากร (โอจิ) เป็นคหบดีเป็นนายอากร มีทีดิน ๓๒๐ ตารางวาและมีตึกอยู่ในที่ดิน บริเวณริมแม่น้ำเจ้าพระยาเหนือวัดอรุณฯ ต่อมาถวายบ้านตึกและที่ดินแลกเปลี่ยนกับที่บ้านพระยาอิศรานุภาพ ซึ่งเป็นที่หลวงที่อยู่ติดกัน

เบื้องต้นทราบว่าพระภักดีพัฒรากรมีปัญหาเรื่องการส่งเงินเข้าพระคลัง ทำให้ถูกริบทรัพย์เป็นของหลวงหมด บ้านนี้จะใช่ของพระภักดีหรือไม่ ?


มาพ้องกับที่ดินหมายเลข ๑ คือ ทีดินที่ตึกนี้ตั้งอยู่พอดีเลย เจ้าของคือ กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เนื้อที่ดิน ๓ งาน ๗๐ วา เกือบพอดีกันเลย

จะเป็นพระยาภักดีพัฒรากร(ภักดีภัทรากร)คนเดียวกันหรือเปล่า เรื่องการฟ้องล้มละลาย

[ลุงไก่]

และเรื่องการถอนฟ้องล้มละลาย

[siamese]

กุฏีบน กุฏีล่าง

ภายหลังกรุงศรีอยุธยาแตกในปี 2310 ชาวมุสลิมที่ถือนิกายชีอะห์ หรือสังคมไทยเรียกว่า "เจ้าเซ็น" ได้อพยพหนีพม่าลงมาทางใต้ โดยล่องลงตามแม่น้ำเจ้าพระยา และได้มาพักพิงบริเวณคลองบางกอกใหญ่ โดยอาศัยอยู่ในเรือนแพและเมื่อรัชกาลที่ 1 ขึ้นครองราชย์ ได้พระราชทานที่ดินแปลงหนึ่งบริเวณปากคลองมอญ ระหว่างคลองมอญกับคลองวัดอรุณราชวราราม ให้แก่ท่านก้อนแก้ว ซึ่งได้รับพระราชทานตำแหน่ง เป็นพระยาจุฬาร
ท่านอากาหยี่ น้องชายของท่านก้อนแก้วเป็นบุคคลหนึ่งที่มิได้ย้ายไปอยู่ในที่ดินพระราชทาน เนื่องจากได้จับจองที่ดินไว้ผืนหนึ่ง ในบริเวณที่เรียกว่า เจริญพาศน์ ในปัจจุบัน เมื่อท่านก้อนแก้วได้ถึงแก่กรรม ท่านอากาหยี่จึงได้รับพระราชทาน ให้ดำรงตำแหน่งจุฬาราชมนตรีแทน และได้สร้างศาสนาสถาน สำหรับชีอะห์อีกแห่งหนึ่งในที่ดินดังกล่าว ชาวบ้านเรียกกุฎีเจ้าเซ็นของท่านก้อนแก้วว่า กุฎีบน และเรียกกุฎีเจ้าเซ็นของท่านอากาหยี่ว่า กุฎีล่าง

ที่เรียกว่ากุฎีบน กุฎีล่าง สันนิษฐานว่าคงใช้พระราชวังเดิมเป็นเกณฑ์ ถ้าอยู่ด้านเหนือของพระราชวังเดิมเรียกว่า กุฎีบน ถ้าอยู่ใต้พระราชวังเดิมลงมาเรียกว่า กุฎีล่าง ทุกวันนี้ชุมชนกุฎีบนได้ย้ายไปอยู่ที่พรานนกบางกอกน้อย เนื่องจากมีการเวนคืนที่ดินเพื่อใช้ในราชการกองทัพเรือ ซึ่งต่อมาเป็นที่ตั้งของกรมสารวัตรทหารเรือจนถึงทุกวัน

อ้างถึง - มูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิม กองบัญชาการกองทัพเรือ

พระนมปริก เกิดในที่ดินของตระกูลกัลยาณมิตร คาดว่าจะสถานที่เกิดของท่านจะอยู่ระหว่างวัดแจ้งกับ กุฎีเจ้าเซ็น(ล่าง) มากกว่านะครับ

[ลุงไก่]

จากบันทึกรายงานผลการสำรวจวัดมกุฎกษัตริยาราม แขวงบางขุนพรหม เขตพระนคร กรงเทพมหานคร โดยกลุ่มวิชาการทะเบียนโบราณสถาน กองโบราณคดี กรมศิลปากร วันที่ ๑๖ กันยายน ๒๕๕๘

[ลุงไก่]

พระนมปริก เกิดในที่ดินของตระกูลกัลยาณมิตร คาดว่าจะสถานที่เกิดของท่านจะอยู่ระหว่างวัดแจ้งกับ กุฎีเจ้าเซ็น(ล่าง) มากกว่านะครับ


บริเวณที่ดินของตระกูลกัลยาณมิตร เรียกกุฎีฝรั่งหรือกุฎีจีนครับ ไม่ใช่กุฎีของชาวมุสลิมดังเช่นกุฎีเจริญพาศน์

"ชุมชนกุฎีจีนเป็นชุมชนของชาวไทยเชื้อสายโปรตุเกสที่อพยพมาจากกรุงศรีอยุธยาเมื่อกรุงศรีอยุธยาแตกครั้งที่ 2 ในปี พ.ศ. 2310 แต่ปัจจุบันชาวไทยเชื้อสายโปรตุเกสเหล่านั้น แทบไม่เหลือเค้าลางของรูปร่างหน้าตาแบบตะวันตกแล้ว ชุมชนแห่งนี้มีโบสถ์ซางตาครู้ส เป็นศูนย์กลางของชุมชน ชุมชนแห่งนี้มีขนมกุฎีจีนขายเป็นขนมพื้นเมืองของชุมชนนี้ และขนมกุฎีจีนของชุมชนนี้ถือได้ว่าเป็นขนมพื้นเมืองดั้งเดิมของกรุงเทพมหานครเลยทีเดียว ชุมชนกุฎีจีนตั้ง อยู่ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ตั้งอยู่ที่แขวงวัดกัลยาณ์ เขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร" - วิกิพีเดีย

หมายเหตุ - เพื่อเป็นข้อมูลประกอบการพิจารณา

[siamese]

เจอวิววัดอรุณเลยบอกตำแหน่งคร่าวๆ ให้ดูกัน

[ลุงไก่]

อีกมุมหนึ่ง

จากหนังสือของโฟเนโร ปี ๒๔๓๗

ถ้าผู้ถ่ายภาพเลื่อนหน้ากล้องไปทางซ้ายสัก ๑-๒ ช่วงหน้ากล้อง เราก้คงจะได้เห็นภาพของ "เก่งปิ่นจักร" ที่มองจากกลางแม่น้ำเจ้าพระยาได้อย่างชัดเจน

[เพ็ญชมพู]

ถ้าผู้ถ่ายภาพเลื่อนหน้ากล้องไปทางซ้ายสัก ๑-๒ ช่วงหน้ากล้อง เราก้คงจะได้เห็นภาพของ "เก่งปิ่นจักร" ที่มองจากกลางแม่น้ำเจ้าพระยาได้อย่างชัดเจน

ภาพข้างล่างนี้ น่าจะเห็น "เก๋งปิ่นจักร" อยู่ทางซ้ายสุดของภาพ

เป็นกระทู้ที่น่ารักน่าลุ้นมากครับ แล้วภาพเก่า ๆ แต่ล่ะภาพก็สวยงามเหลือเกิน ผมค่อนข้างชอบเรือเป็นพิเศษ ถ่ายติดแต่ล่ะลำนี่ อยากแทรกภาพเข้าไปดูของจริงกันเลยทีเดียว  

ในลำน้ำมีเรืออยู่หลายลำ ขอมอบให้คุณ superboy เป็นพิเศษ  

[เพ็ญชมพู]

ภาพนี้ก็เห็น "เก๋งจักรปีก" ทางซ้ายสุดเช่นเดียวกัน (คคห.ข้างบน เผลอเรียกตามคุณลุงไก่ว่า "เก๋งปิ่นจักร" ขออภัย  )

ภาพถ่ายจากท่าราชวรดิฐ กลางภาพปรากฎอาคารนี้อยู่กลางภาพ

[ลุงไก่]

ขออนุญาตนอกเรื่อง บ้านหรือวังผู้ใด ไว้สักนิด เมื่อเห็นภาพในความเห็นที่ ๗๒ และ ๗๓ ทำให้นึกได้ว่า หนุ่มรัตนะพันทิป ณล เคยตั้งคำถามเรื่องของศาลาหลังหนึ่งที่ฝั่งท่าราชวรดิษฐ์เอาไว้ ใน facebook เมื่อสัก ๒ เดือนก่อน