บ้านหรือวังผู้ใด ตั้งริ่มแม่น้ำเจ้าพระยา สวยสง่า

[siamese]

พบคำตอบแล้ว เป็นวังของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงษ์ ครับ มั่นใจว่าครั้งนี้ไม่ผิดอีกแน่

อ้างถึง - หนังสือสารบาญชี ส่วนที่ ๒ คือราษฎรในจังหวัด ถนน แล ตรอก จ.ศ. ๑๒๔๕ เล่มที่ ๒ หน้าที่ ๔๓๘ กรอกวัดอะรุณข้างเหนือ ข้อความว่า "๑๗ ตึกใน กรมหลวงจักรพรรดิพงษ"

ตึกที่ขนาบข้าง ๒ ตึก "๑๘ ห้างฝรั่งริมวัง สมเด็จกรมหลวงจักรพรรดิพงษ" และ "๒๒ จีนซีแซ่วิงผูกปี้ ขึ้นกรมหลวงจักรพรรดิพงษ ตึกซักสือ"

ขอพักดื่มน้ำสักแก้ว

ลุงไก่ดื่มน้ำเสร็จหรือยัง จะได้อธิบายเพิ่มเติมว่า เมื่อครั้งพระราชพิธีสรงสนานเจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศฯ พ.ศ. 2429 มีการบันทึกภาพเห็นริมแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งตะวันตก ยังไม่ปรากฎอาคารสง่างามนี้เลยครับ ซึ่งสารบาญชีนั้นสำรวจอย่างน้อยล่วงหน้า 2-3 ปีก่อนจะจัดพิมพ์ให้ทันการเริ่มกิจการไปรษณีย์ พ.ศ. 2426  ดังนั้นข้อมูลที่สำรวจประชากร เกิดขึ้นก่อนอาคารสร้างนะครับลุงไก่

[ลุงไก่]

ขออนุญาตคัดลอกบทความส่วนหนึ่งจากหนังสือ sense & scene เขียนลงใน facebook เมื่อวันที่ ๔ พฤษภาคม ๒๕๕๙ มาให้อ่านเพื่อพิจารณา ดังนี้


     
ภาพเก่าเล่าเรื่องคืนนี้
นำภาพลักษณะสถาปัตยกรรมในสมัยพระพุทธเจ้าหลวงมาให้ชมกันค่ะ

หลายๆท่านมองภาพนี้แล้วก็ชวนให้สงสัยว่าที่นี่คือที่ใดกันแน่ องศาการมองของภาพนี้เห็นตึกโรงเรียนสุนันทาลัย (โรงเรียนราชินีในปัจจุบัน) แล้วตั้งอยู่บริเวณที่เป็นโค้งน้ำอันเหมาะเจาะ หลายคนที่กำลังแคลงใจคิดว่านี่น่าจะเป็นพระราชวังเดิม แต่เอ๊...ทำไมพระราชวังเดิมถึงมีตึกฝรั่งเช่นนี้ล่ะ

คำตอบที่ว่าเป็นพระราชวังเดิมนั้นถูกต้องแล้วค่ะ แต่เป็นภาพพระราชวังเดิมในสมัยรัชกาลที่ ๕ ซึ่งโปรดฯให้ใช้เป็นที่ประทับในสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอพระองค์สำคัญของพระองค์

ภาพนี้คือภาพพระตำหนักสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงศ์ (พระยศในขณะนั้น) ซึ่งตั้งอยู่ในเขตพระราชวังเดิม กรุงธนบุรี สร้างขึ้นราว พ.ศ. ๒๔๒๔ สมเด็จเจ้าฟ้าฯ จาตุรนต์รัศมี ทรงจัดซื้อสิ่งของวก่อสร้างด้วยพระองค์เองและโปรดฯให้ นายสเตฟาโน คาร์ดู (Stefano Cardo) เป็นผู้รับเหมาก่อสร้าง

ตัวตำหนักเป็นอาคาร ๓ ชั้น ก่ออิฐถือปูน ใช้โครงสร้างผนังรับตำหนัก ทางเข้าด้านหน้าทำเป็นเฉลียง มีบันไดโค้ง ๒ ข้างสมมาตรกัน ด้านหลังตำหนักมีปีกอาคาร ๒ ข้างเป็นตึกสูง ๒ ชั้นล้อมลานโล่งตรงกลาง (คล้ายๆกับลักษณะตัวอาคารพระที่นั่งศรเพ็ชรปราสาท พระรามราชนิเวศน์ นั้นเองค่ะ) พื้นชั้นล่างปูกระเบื้องหน้าวัว พื้นชั้นบนปูกระดานไม้สัก พื้นเฉลียงปูหินอ่อนจีน หลังคามุงสังกะสี

ทว่าเมื่อการก่อสร้างแล้วเสร็จ สมเด็จเจ้าฟ้าฯจาตุรนต์รัศมี ไม่โปรดมาประทับ จึงทรงสร้างตำหนักใหม่ขึ้นอีกหลังหนึ่ง ถัดออกมาทางฝั่งวัดอรุณราชวราราม เรียกกันว่า "เก๋งจักรปีก" ทำเป็นตึก ๒ ชั้น โครงสร้างก่ออิฐถือปูน ชั้นล่างปูไม้กระดานและกระเบื้องอิตาเลี่ยน พื้นชั้นบนปูกระดานไม้สัก หลังคาปั้นหยาความสูงต่างๆกัน มุงสังกะสี ที่มุมทั้ง๔ ทำเป็นโดมขนาเล็ก ตรงกลางตำหนักทำหลังคาแบบมังซาร์ด (Mansard) มุงด้วยสังกะสีตัดเป็นเกล็ด ชายคาประดับด้วยสังกะสีฉลุลาย

ในภาพมุมขวาล่างเราจะเห็นลักษณะสถาปัตยกรรมของเก๋งจักรปีกอย่างชัดเจน ส่วนตำหนักใหญ่นั้นจะอยู่ถัดไปด้านหลังในหมู่แมกไม้ ฝั่งตรงข้าม ซ่ายล่างเราจะเห็นบริเวณศาลาท่าน้ำวังจักรพงษ์ และถัดไปคืออาคารโรงเรียนสุนันทาลัย หรือโรงเรียนราชินีในปัจจุบัน ซึ่งอาคารทั้งหมดที่กล่าวมานี้ ล้วนแล้วแต่เป็นสถาปัตยกรรมในสมัยรัชกาลที่ ๕ ทั้งสิ้น

เรียบเรียงข้อมูลจาก :
หนังสือสถาปัตยกรรมในสมัยพระพุทธเจ้าหลวง โดย ผศ.ดร. พีรศรี โพวาทอง คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ภาพประกอบจาก : สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ

สรุปจากบทความข้างต้นโดยสั้นๆ ว่า ตึกหลังดังกล่าว คือ พระตำหนัก "เก๋งจักรปีก" ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงษ

     

[เพ็ญชมพู]

อย่าเพิ่งงงทิศกันนะครับ อาคารหลังปริศนาอยู่เหนือวัดอรุณ ส่วนวังเจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมีอยู่ใต้วัดอรุณ ครับ 

[NAVARAT.C]

พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงเขียนเล่าว่า เมื่อกลับจากเป็นทูต ได้ไปขอยืมเรือนแพของกรมพระจักรพรรดิพงศ์ ที่จอดอยู่หน้าวัง เพื่ออยู่อาศัยชั่วคราว ยังไม่มีเวลาค้น พ.ศ.ให้

[siamese]

ลุงไก่กำลังหลงทิศทางครับ อาคารปริศนาที่กำลังหาเจ้าของตึกนั้นอยู่เหนือคลองวัดแจ้ง อยู่ใต้กะดีเจ้าเซ็น แต่ "เก๋งจักรปีก" ทำเป็นตึก ๒ ชั้น โครงสร้างก่ออิฐถือปูน ชั้นล่างปูไม้กระดานและกระเบื้องอิตาเลี่ยน พื้นชั้นบนปูกระดานไม้สัก หลังคาปั้นหยาความสูงต่างๆกัน มุงสังกะสี ที่มุมทั้ง๔ ทำเป็นโดมขนาเล็ก ตรงกลางตำหนักทำหลังคาแบบมังซาร์ด (Mansard) มุงด้วยสังกะสีตัดเป็นเกล็ด ชายคาประดับด้วยสังกะสีฉลุลาย เป็นไปตามอาคารล่างภาพนี้ครับ

สำหรับตำหนักแพหน้าเก๋งจักรปีกก็ปรากฎแพของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ ตามภาพครับ

สรุปว่าลุงไก่หาผิดตึกครับ 

[ลุงไก่]

ลุงไก่กำลังหลงทิศทางครับ อาคารปริศนาที่กำลังหาเจ้าของตึกนั้นอยู่เหนือคลองวัดแจ้ง อยู่ใต้กะดีเจ้าเซ็น แต่ "เก๋งจักรปีก" ทำเป็นตึก ๒ ชั้น โครงสร้างก่ออิฐถือปูน ชั้นล่างปูไม้กระดานและกระเบื้องอิตาเลี่ยน พื้นชั้นบนปูกระดานไม้สัก หลังคาปั้นหยาความสูงต่างๆกัน มุงสังกะสี ที่มุมทั้ง๔ ทำเป็นโดมขนาเล็ก ตรงกลางตำหนักทำหลังคาแบบมังซาร์ด (Mansard) มุงด้วยสังกะสีตัดเป็นเกล็ด ชายคาประดับด้วยสังกะสีฉลุลาย เป็นไปตามอาคารล่างภาพนี้ครับ

สำหรับตำหนักแพหน้าเก๋งจักรปีกก็ปรากฎแพของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ ตามภาพครับ

สรุปว่าลุงไก่หาผิดตึกครับ  

ขอคาระ

[เพ็ญชมพู]

"เก๋งจักรปีก" หรืออีกชื่อค้ือ "พระตำหนักประยูรพันธุ์อภิรมย์"  

ภาพจาก หนังสือ "เรื่องเสด็จประพาสแหลมมลายู เมื่อรัตนโกสินทร์ศก ๑๐๘, ๑๐๙, ๑๑๗ รวม ๓ คราว"

[เพ็ญชมพู]

อีกมุมหนึ่ง

จากหนังสือของโฟเนโร ปี ๒๔๓๗

[kui045]

เอ๋ ผิดหรือ
แอบหลงดีใจว่า
ปริศนาไขกระจ่างแล้วเสียอีก

[siamese]

เอ๋ ผิดหรือ
แอบหลงดีใจว่า
ปริศนาไขกระจ่างแล้วเสียอีก

ต้องหาต่อไปครับ

[เทาชมพู]

ดูจากค.ห. 52   วังนี้มีวี่แววว่าตั้งอยู่แล้วรึยังคะในปี 2437

[superboy]

เป็นกระทู้ที่น่ารักน่าลุ้นมากครับ แล้วภาพเก่า ๆ แต่ล่ะภาพก็สวยงามเหลือเกิน ผมค่อนข้างชอบเรือเป็นพิเศษ ถ่ายติดแต่ล่ะลำนี่ อยากแทรกภาพเข้าไปดูของจริงกันเลยทีเดียว   

[siamese]

ข้อความตรงนี้น่าสนใจว่า "พระภักดีพัฒรากร (โอจิ) เป็นคหบดีเป็นนายอากร มีทีดิน ๓๒๐ ตารางวาและมีตึกอยู่ในที่ดิน บริเวณริมแม่น้ำเจ้าพระยาเหนือวัดอรุณฯ ต่อมาถวายบ้านตึกและที่ดินแลกเปลี่ยนกับที่บ้านพระยาอิศรานุภาพ ซึ่งเป็นที่หลวงที่อยู่ติดกัน

เบื้องต้นทราบว่าพระภักดีพัฒรากรมีปัญหาเรื่องการส่งเงินเข้าพระคลัง ทำให้ถูกริบทรัพย์เป็นของหลวงหมด บ้านนี้จะใช่ของพระภักดีหรือไม่ ?


มาพ้องกับที่ดินหมายเลข ๑ คือ ทีดินที่ตึกนี้ตั้งอยู่พอดีเลย เจ้าของคือ กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เนื้อที่ดิน ๓ งาน ๗๐ วา เกือบพอดีกันเลย

[เพ็ญชมพู]

ข้อความที่คุณหนุ่มแสดง มาจาก หนังสือเล่มนี้ ซึ่งน่าจะหาข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องนี้เพิ่มเติมได้  

http://dl.parliament.go.th/handle/lirt/386185

[เทาชมพู]

 พระภักดีพัฒรากร (โอจิว) ค่ะ