สร้อยแบบปลอกคอ – เครื่องประดับสตรีในอดีต

[han_bing]

หลายครั้งที่เราดูรูปภาพของเจ้านายฝ่ายรวมถึงเจ้าจอมหม่อมห้ามในสมัยรัชกาลที่ ๕ เราจะพบว่าในบริเวณพระศอหรือคอของสตรีบรรดาศักดิ์จะมีสร้อยเพชรล้อมรอบคออยู่ บ้างก็เป็นสร้อยเพชรถักทอเป็นผืนใหญ่ อยู่บนตัวเรือนผ้ากำมะหยี่สีเข้ม เครื่องประดับอันกระชับคอผู้สวมใส่นี้มีชื่อเรียกอย่างเก๋ไก๋ว่า “Dog Collar”

เครื่องประดับแบบนี้คือสร้อยคอแบบหนึ่งที่มีรูปทรงกระชับรอบลำคอของผู้ส่วมใส่มีมานานแล้วในประวัติศาสตร์เครื่องประดับยุโรป เรียกว่า  Chokers แต่ว่าการที่เริ่มเรียกว่า “Dog Collar” นี้เริ่มขึ้นครั้งแรกในช่วงทศวรรษที่ ๑๘๖๐ หลังจากมีการออกแบบสร้อยคอแบบกระชับคอรูปแบบใหม่ขึ้น กล่าวคือ มีการผสมผสานระหว่างงานอัญมณีกับผืนผ้าขึ้นในเครื่องประดับชิ้นเดียวกัน

รูปเจ้าจอมมารดาอ่อน กับสร้อยคอแบบปลอกคอ

[han_bing]

 สร้อยแบบดังกล่าวปรากฎครั้งแรกในฝรั่งเศสในปี ค.ศ. ๑๘๖๕ โดยออกแบบเป็นผ้ากำมะหยี่สีดำ หรือน้ำเงินดำ แล้วปักทับด้วยเพชร สันนิษฐานว่ารูปแบบสร้อยเช่นนี้พัฒนามาจากผ้าสีดำที่สวมรอบลำคอของนักเต้นบัลลเลย์สตรีในยุคนั้น ในตอนนั้นมีการตั้งชื่อเรียกสร้อยคอประเภทนี้อย่างเก๋ไก๋ว่า “colliers du chien” อันแปลว่า “ปลอกคอสุนัข”ภายหลังร้านเพชรชื่อดังของปารีสคือร้านบูเชอรอง (Boucheron) ได้ออกแบบสร้อยเพชรในลักษณะนี้อีกครั้งสำหรับนักแสดงสาวคนงามชื่อดังแห่งยุคคือ คุณ  Sarah Bernhardt นอกจากนี้ยังได้จัดส่งสร้อยเพชรเส้นนี้ไปร่วมในงานแสดงสินค้าของปารีสในปีเดียวกันอีกด้วย ความนิยมก็เริ่มแพร่หลายขึ้น

การแสดงในครั้งนั้นทำให้กระแสความสนใจสร้อยเพชรแบบนี้มีมากขึ้น แต่ยังไม่ถึงความนิยมระดับนานาชาติ จนกระทั่งเจ้าหญิงแห่งเวลล์ในขณะนั้น คือ เจ้าหญิงอเล็กซานดรา พระชายาในองค์มกุฎราชกุมารแห่งอังกฤษทรงโปรดสร้อยคอแบบนี้และเริ่มสวมใส่สร้อยคอแบบนี้ขึ้นมา พระองค์ริเริ่มใส่ในปี ๑๘๘๐ จุดประสงค์ของพระองค์ในการใส่สร้อยคอแบบนี้มากจากความจำเป็นจากพระสรีระ กล่าวคือ แม้พระองค์จะเป็นหญิงงามลื่อเลืองแห่งยุค แต่ว่าพระองค์ก็ทรงมีพระตำหนิเล็กๆบนพระศอ นั้นคือ พระองค์มีร้อยแผลเป็นตรงพระศอระหงของพระองค์ ดังนั้นเพื่อที่จะปกปิดรอยแผลเป็นบนพระศอของพระองค์ ดังนั้น เพื่อที่จะปิดบังรอยแผล จึงมักสวมใส่ฉลองพระองค์ที่ปิดพระศอ สร้อยเพชรแบบนี้นับว่าช่วยพระองค์ได้มากขึ้นทีเดียว จนในที่สุดก็กลายเป็นสัญลักษณ์หนึ่งของพระองค์

พระราชินีอเล็กซานดรา ผู้ทำให้สร้อยคอแบบนี้กลายเป็นแฟชั่นทั่วโลกขณะที่ดำรงพระยศเจ้าหญิงแห่งเวลล์

[han_bing]

หลังจากที่พระองค์เริ่มสวมใส่สร้อยเพชรแบบปลอกคอสุนัขนี้ ความนิยมก็ได้แพร่หลายขึ้น ในประเทศอังกฤษยุคนนั้น เจ้าหญิงแห่งเวลล์เป็นผู้นำแฟชั่นคนดังแห่งยุค อะไรที่พระนางใส่จะถูกเลียนแบบทั่วทั้งแผ่นดิน หรือถ้าจะพูดให้ถูกจะถูกเลียนแบบไปทั่วยุโรป อเมริกา รวมถึงดินแดนที่ชาวอังกฤษเข้าไปมีอิทธิพลปกครองเป็นอาณานิคม ด้วยเหตุนี้ สร้อยเพชรแบบปลอกคอจึงกลายเป็นกระแสความนิยมอย่างรวดเร็ว

ตัวอย่างสุภาพสตรีฐานะดีในยุคนั้นแต่งกายแบบเต็มยศ

[han_bing]

สร้อยคอแบบนี้แรกเริ่มเป็นการปักอัญมณีบนผืนผ้ากำมะหยี่ ภายหลังก็ได้รับการพัฒนารูปทรงขึ้นเรื่อยๆ โดยอาจจะแบ่งได้เป็น ๔ แบบ

๑.   แบบแรกคือการปักอัญมณีลงบนกำมะหยี่อย่างแรกเริ่ม

๒.   แบบที่สองมีการใช้ไข่มุกทักทอเป็นผืนขึ้นมาแทนผ้า บ้างครั้งแถบไข่มุกอันยาวนี้จะถูกขั้นด้วยแถบเพชรหรืออัญมณีเป็นระยะห่างๆ

๓.   แบบที่สามเป็นแถบไข่มุกถักทอเป็นผืนเช่นกัน แต่แทนที่จะมีแถบเพชรหรืออัญมณีขั้นห่างๆกลับกลายเป็นการเอาอัญมณีชิ้นโต หรือชิ้นเล็กๆทำเป็นจี้ลวดลายงดงามประดับไว้ตรงกลางแถบไข่มุกนั้น

๔.   แบบสี่คือแบบที่หรูหราและราคาแพงสุด กล่าวคือ จากการพัฒนาของวิธีการทำตัวเรือนอัญมณีในยุคนั้นทำให้ตัวเรือนโปร่งบางราวกับผ้าลูกไม้ นักออกแบบจึงเลือกที่จะใช้อัญมณีมีค่ารวมถึงเพชรมาเรียงร้อยเป็นแถบ รูปแบบนี้ถือว่าอลังการที่สุดและใช้ความสามารถช่างที่สุด เพราะจะต้องหรูหรา ขณะเดียวกันก็ต้องโปร่งและเบาจนดูไม่อืดอัด

[han_bing]

สร้อยคอแบบปลอกคอนี้นอกจากจะสวยงามเพราะเน้นลำคออันงามระหงของผู้ส่วมใส่ สร้อยคอชนิดนี้ยังบ่งบอกสถานะทางสังคมได้ดีด้วย เนื่องจากสร้อยชนิดจะสวยก็ต่อเมื่อกระชับรับกับลำคออย่างพอดี ซึ่งตรงนี้ย่อมแสดงว่าผู้ที่จะซื้อนั้นจะต้องรวยมากพอที่จะสั่งทำเครื่องประดับเป็นของตัวเองโดยเฉพาะ ไม่ใช่เดินเข้าไปในร้านเพชรและเลือกหยิบมา จากของจำนวนมากที่ทำไว้ขายใครก็ได้ สตรีชั้นสูงในยุคนั้น หากมีทรัพย์เพียงพอ นอกจากจะสั่งทำสร้อยเพชรแบบปลอกคอเพื่อประดับร่างกาย สตรีชั้นสูงนี้ยังสั่งตัดเสื้อผ้าที่จะส่วมใส่เพื่อให้เข้ากันกับเครื่องเพชรชิ้นใหม่ เรียกได้ว่า ทุกอย่างเป็นการสั่งทำเฉพาะเพื่อตน เลยทีเดียว

ในยุคนั้นแม้ว่าจะมีเสื้อผ้าที่ตัดสำเร็จรูปขาย และสร้อยคอแบบปลอกคอจะมีการทำสำเร็จขายตามร้านเพชรแต่ว่าการสั่งตัดเฉพาะเพื่อตนก็ย่อมบ่งบอกสถานะทางสังคมได้ดียิ่งกว่า และดูเข้ากับรูปทรงตนยิ่งกว่าที่จะไปซื้อจากร้านที่ทำสำเร็จ

ความนิยมสร้อยคอแบบปลอกคอนี้นิยมไปทั่วโลกเป็นเวลาเกือบ ๓๐ ปีนับตั้งแต่ปี ๑๘๗๐ แต่ว่าหลังจากปี ๑๙๑๐ เป็นต้นมา ความนิยมสร้อยแบบนี้เริ่มเสื่อมลง เพราะเครื่องประดับแบบใหม่ๆเริ่มออกแบบขึ้นมา ยิ่งเมื่อสงครามโลกครั้งที่ ๑ ได้เกิดขึ้น และสิ้นสุดไป การแต่งกายสตรีก็เปลี่ยนไป สร้อยคอแบบนี้ก็ไม่ได้เข้ากับเสื้อผ้าในยุคใหม่ที่เข้ามา ในที่สุด สร้อยแบบนี้ก็หายไปจากความนิยม

ราชสำนักไทยในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เหล่าเจ้านายฝ่ายในตลอดจนเจ้าจอมล้วนแล้วแต่ได้รับกระแสนิยมจากโลกตะวันตกนี้ทั้งนั้น หากเราค้นรูปภาพเก่าๆ จะพบว่าสร้อยคอแบบปลอกคอเป็นที่นิยมของดังพบภาพเจ้าจอมบางท่านเป็นต้น

[han_bing]

มีผู้แจ้งมาว่า บทความนี้ไม่สมควร รบกวนผู้ดูแลเพจลบบทความนี้ออกให้ด้วยนะครับ ข้าพเจ้าลบและแก้เองมิได้

ขออภัยในที่นี้ด้วย หากเขียนอะไรไม่เหมาะสมไป

[เทาชมพู]

ไม่สมควรตรงไหนคะ งง?

[han_bing]

ผู้เขียนเองก็งงมากๆครับ ว่าไม่สมควรตรงไหน แต่ว่าเพื่อความสบายใจของทุกฝ่าย เลยคิดว่าจะลบเรื่องเสียดีกว่า

ทั้งนี้ หากท่านผู้ดูแลเห็นว่าไม่มีปัญหา ไม่ต้องลบ รบกวนผู้ดูแล เปลี่ยนชื่อ ให้เหลือเฉพาะ " สร้อยคอสุนัข“Dog Collar” – เครื่องประดับสตรีในอดีต" แทนได้ไหมครับ

[เทาชมพู]

ขอให้แอดมินตั้งชื่อกระทู้ใหม่ได้ไหมคะ
เรื่องนี้น่าสนใจ  ดิฉันเตรียมจะหารูปประกอบมาให้คุณ han_bing อยู่พอดีทีเดียว
ไม่อยากลบกระทู้นี้  เสียดายค่ะ

ไม่ทราบว่าใครคนนั้นมีเหตุผลอะไร  แต่เขาไม่ได้แจ้งมาที่ดิฉัน ก็ถือว่าไม่มีการแจ้งก็แล้วกัน

[เทาชมพู]

๑.   แบบแรกคือการปักอัญมณีลงบนกำมะหยี่อย่างแรกเริ่ม

[han_bing]

ภาพสุภาพสตรีไทยในอดีต สวมสร้อยคอแบบนี้แล

[han_bing]

คือ เรื่องของเรื่อง ผู้เขียนเอาไปแปะไว้ในเพจอันหนึ่ง กำลังเขียนเพลินๆ มีเสียงตำหนิติติงมาว่าไม่เหมาะสม เลยเพื่อความสบายใจ ว่าจะลบเสีย

แต่ว่าถ้าแอดมินเห็นว่าไม่จำเป็นต้องลบ ก็ถือว่าแล้วไป ขอแค่แก้ชื่อบางส่วนก็พอ

ฮันปิง ปวดศรีษะเลยทีเดียว 

[เทาชมพู]

๒.   แบบที่สองมีการใช้ไข่มุกทักทอเป็นผืนขึ้นมาแทนผ้า บ้างครั้งแถบไข่มุกอันยาวนี้จะถูกคั่นด้วยแถบเพชรหรืออัญมณีเป็นระยะห่างๆ

[เทาชมพู]

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าสุทธาทิพยรัตน์ สุขุมขัตติยกัลยาวดี กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร์ ทรงโช้คเกอร์ไข่มุก คั่นด้วยเพชรเป็นช่วงๆ

[เทาชมพู]

๓.   แบบที่สามเป็นแถบไข่มุกถักทอเป็นผืนเช่นกัน แต่แทนที่จะมีแถบเพชรหรืออัญมณีคั่นห่างๆกลับกลายเป็นการเอาอัญมณีชิ้นโต หรือชิ้นเล็กๆทำเป็นจี้ลวดลายงดงามประดับไว้ตรงกลางแถบไข่มุกนั้น