ห้วยขาแข้ง เมื่อ '14 '15

[naitang]

ปลาในอ่างเก็บน้ำของเขื่อนในพื้นที่ๆเป็นผืนน้ำกว้างที่ชาวบ้านนิยมจับกันก็คือ ปลาตากลับ ก็ที่เห็นตากอยู่ตามแพของชาวบ้านต่างๆนั้นแหละ  ตัวขนาดประมาณฝ่ามือเท่านั้น   ตำแหน่งของตาทั้งสองข้างของปลาตากลับก็คล้ายๆกับของปลาตาเดียวนั่นเอง   

ส่วนปลาที่เรามักได้ยินกล่าวถึงกันตามแพนักท่องเที่ยวต่างๆนั้นเป็น ปลาชะโด     ในปัจจุบันนี้ ปลาชะโดกำลังแย่งปลาช่อนขึ้นโต๊ะอาหารต่างๆ ที่เราเห็นตากแห้ง เผา นึ่ง และที่ทำสดส่งออกทั้งหลายนั้น จะว่าไปแล้วเกือบทั้งหมดเป็นปลาชะโดทั้งนั้น   หากประสงค์จะพบความแตกต่างของรสเนื้อปลาช่อนจริงๆ เห็นทีจะต้องเข้าตลาดซื้อเอามาทำเอง   

[naitang]

เข้าไปเยี่ยมเยียนขาแข้งครั้งนี้ ได้นอนอยู่บนเรือนแพของเจ้าของบ้านที่เคยอยู่ปากลำ นอนอยู่คืนหนึ่ง ตกบ่ายแก่ๆก็ได้มีโอกาสตั้งวงสนทนาถึงเรื่องเก่าๆและที่ได้เปลี่ยนแปลงไป ได้รู้ว่าหลายคนเสียชีวิตไป หลายคนย้ายถิ่นฐานไปอยู่ที่อื่น

พอมืดลงก็มีกะเหรี่ยงคนหนึ่งมาเข้าร่วมวงด้วย หน้าตาคุ้นๆ เขาก็บอกว่าเขาเป็นใครและยังบอกว่าผมเคยจ้างเขาเป็นคนงาน ผมก็เลยถึงบางอ้อ นึกออก แล้วก็ถามถึงเรื่องราวของเขา  ได้ความว่าหลังจากที่ผมไม่ได้จ้างต่อ เขาก็ได้เข้าไปเข้าเป็นพวก ผกค. ไปเป็นถึงระดับหัวหน้าหน่วยจรยุทธหน่วยเล็กๆหน่วยหนึ่งทีเดียว หน่วยของเขาได้พบเห็นตัวผมและคณะอยู่บ่อยๆ ก็ซุ่มดูอยู่    มีอยู่ 2-3 ครั้งที่ผมเกือบจะถูกลูกทีมของเขาซิวเอา ซึ่งเขาได้ห้ามปรามไว้ ผมก็เลยรอด

นึกดูแล้วเรานี่ก็โชคดีชะมัดเลยทีเดียว รอดมาได้แม้ว่าจะทำงานอยู่ในพื้นที่ในสภาพที่มีคนและปืนจ้องมองอยู่ตลอดเวลา   ถามกะเหรี่ยงคนนั้นถึงเหตุผลที่ไม่ทำอะไรผมและคณะ ทั้งๆที่เป็นหน่วยราชการ   

[naitang]

ได้ความว่า ตั้งแต่ครั้งแรกที่ผมจ้างช้างบรรทุกสัมภาระ 2 ตัวจาก บ.นาสวน     เป็นเวลาประมาณเดือนหนึ่งที่ช้างและควาญช้างไม่ได้กลับบ้านเลย ก็เป็นที่โจษจันกันทั่วป่าขาแข้ง บ.นาสวน และหมู่บ้านอื่นๆนอกห้วยขาแข้ง ว่าควาญช้างทั้ง 2 คนถูกผมฆ่าตายไปแล้ว และช้างก็ถูกเอาไปแล้วด้วย    พวกผมและควาญช้างไม่มีใครทราบเรื่องโจษจันนี้เลย ชาวกะเหรี่ยงเองในห้วยก็ไม่เล่าอะไรให้ฟัง 

ครับ..คนในพื้นที่เขายังไม่เชื่อในสิ่งที่ผมบอกกล่าวและยังไม่ไว้ใจผม    ยังเข้าใจว่าผมเป็นพวกนายทุน เข้าป่ามาเพื่อหาและจับจองแหล่งแร่ และไล่จับจองและฮุบที่ชาวบ้าน  รวมทั้งอาจจะเป็นพวกทหารหรือตำรวจปลอมตัวเข้ามาหาข่าว  แม้กระทั่งว่าเป็นหน่วยสรรพสามิตมาจับเหล้าเถื่อน หรือเป็น จนท.ป่าไม้ มาตรวจจับไม้  ก็คงจะพอเห็นเห็นภาพของ sensitivity ที่มีส่วนผลักดันให้เกิดมวลชนฝ่ายตรงข้ามกับรัฐได้ง่ายๆนะครับ     

[naitang]

ด้วยที่ผมพอจะรู้อยู่บ้างจากสัมผัสและประสบการณ์ตั้งแต่ปี '11 แถวตาก ปี '12 แถวเขตต่อสุโขทัย แพร่ อุตรดิตถ์ ปี '13 แถวกำแพงเพชร และที่อื่นๆ ฯลฯ     ผมจึงต้องทำในสิ่งที่ไม่สื่อความหมายไปในมโนภาพของหน่วยที่ใช้อำนาจ (ด้วยก็ใช้รถแลนด์โรเวอร์สีเขียวเช่นเดียวกันกับส่วนราชการอื่นๆ)   ต้องทำก็เพื่อให้ผมและคนในคณะปลอดภัยทั้งชีวิตและทรัพย์สินแบบถาวรตลอดไป     

ถ้าท่านเคยเจอชาวบ้านวิ่งหนีเมื่อเห็นเรา เคยถูกปืนยิงไล่เมื่อเดินเข้าใกล้ เคยเจอชาวบ้านทิ้งของแล้ววิ่งหนี ฯลฯ   ก็คงนึกออกนะครับว่าเราจะควรจะเริ่มต้นอย่างไร เริ่มตั้งแต่การเข้าให้ถึงตัวจนสามารถพูดคุยกันได้ ต่อไปถึงการจะต้องสร้างความไว้เนื้อเชื่อใจกันให้เกิดขึ้น (อย่างไร)   และก็จะต้องให้เกิดขึ้นในระดับที่มั่นใจว่าพอจะถาวร ได้ในช่วงระยะเวลาที่น้อยที่สุด     

[naitang]

ในครั้งนั้น ผมทำอยู่ไม่กี่เรื่อง เป็นการทำด้วยใจ และก็ไม่คิดด้วยว่ามันจะส่งผลระยะยาวและกระจายไปในอีกหลายพื้นที่ 

ครับ.. ติดดิน เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ไม่เอาเปรียบ พูดจริง ซื่อตรง คงเส้นคงวา   

[naitang]

ติดดิน ก็คือ กินอยู่หลับนอนไม่ต่างไปจากเขาราวฟ้ากับดิน    เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ทำได้หลากหลายเรื่อง โดยเฉพาะในเรื่องของการแบ่งปันปัจจัยสี่    ไม่เอาเปรียบ พูดจริง ซื่อตรง และคงเส้นคงวานั้น  แสดงด้วยการกระทำให้ประจักษ์ในทุกเรื่อง ไม่มีการยกมาพูดสาธยายโน้มน้าวใดๆ

ก็คือการเป็นฝ่ายให้ โดยไม่คิดในเรื่องของความคุ้มค่า หรือกำไร-ขาดทุน

[naitang]

การรอดพ้นจากอันตรายในการเดินทำงานในห้วยขาแข้งของผมนั้น มาจากขวดน้ำพลาสติก 2 ขวด (ขวดเก็บตัวอย่างน้ำสำหรับการวิเคราะห์ทาง Geochemistry) ที่ผมให้กับควาญช้าง 2 คนที่เดินกลับไปเยี่ยมบ้านและครอบครัวที่ บ.นาสวน   ควาญช้างของผมได้เล่าเรื่องราวการทำงานของผมและของแจกที่ได้รับ จนชาวบ้านเลิกคิดในทางไม่ดีกับผมและคณะ  และจนทำให้กำนันย่องเบอะเลิกระแวงผม (ย่องเบอะเป็นกำนันชื่อดังในเรื่องเกี่ยวกับความเป็นนักเลงและเรื่องของช้าง ไม่ใช่นักล่าช้างนะครับ เป็นเรื่องของการจัดการเกี่ยวกับการจัดหาและควบคุมการว่าจ้างช้างเพื่อทำงานในเรื่องต่างๆ)     

[naitang]

และก็ด้วยจากเหตุการเล่าเรื่องของควาญช้างทั้งสองคนนี้แหละ ผมก็เลยต้องไว้หนวดเป็นการถาวรมาจนทุกวันนี้

เหตุที่ผมไม่โกนหนวดและปล่อยให้หนวดครึ้ม โดยพื้นฐานก็เพราะว่าไม่มีกระจกส่องสำหรับการโกนหนวดและมีตุ่มสิว   เมื่อควาญช้างไปเล่าเรื่องและบรรยายหน้าตาของผมและว่ามีหนวด  ผมก็เลยต้องไว้หนวดตลอดการทำงาน เพื่อให้เป็นที่สังเกตของชาวบ้านทั้งหลาย    และเพื่อที่จะให้เป็นภาพที่ครบถ้วนที่สามารถจำได้แต่ไกล  ผมก็จึงต้องใส่หมวกสักหลาดของพ่อเสมอ (รุ่นสมัยมาลานำไทย) ซึ่งผมได้ใช้ใส่ตลอดช่วงของการทำงานก่อนที่ควาญช้างทั้งสองจะกลับไปเยี่ยมบ้าน   

สำหรับชื่อของผมนั้น ไม่มีผู้ใดรู้จักหรือจำได้  ชาวบ้านจะรู้จักผมในชื่อเรียกขานว่า นายช่างหนวด หรือ ช่างหนวด   ก็เพราะคนในคณะสำรวจจะเรียกผมว่า นายช่าง (คำว่านายช่างนี้ เป็นคำที่คนในคณะทำงานสำรวจนิยมใช้เรียกขานหัวหน้าหน่วยสำรวจคณะต่างๆ) ชื่อของผมก็แถมคำว่าหนวดไปอีกคำหนึ่งเท่านั้นเอง   

[naitang]

ฤดูสำรวจปีถัดไป   ผมก็ย้ายไปทำงานรับผิดชอบสำรวจทำแผนที่ธรณีฯมาตราส่วน 1:250,000 ระวางเย และ ระวางทวาย ก็พื้นที่ทางตะวันตกคลุมแม่น้ำแควใหญ่ แควน้อย จรดชายแดนไทย-พม่า ทั้งหมดตั้งแต่ อ.อุ้มผาง จ.ตาก ลงมาถึงด่านมะขามเตี้ย จ.กาญจนบุรี    ซึ่งได้ใช้รถแลนด์ฯสีฟ้าเข้ม จนกระทั่งหลังจากเหตุการณ์เครื่องเฮลิคอปเตอร์ล่าสัตว์ตก  จนทำให้มีความเข้มงวดในการเข้าพื้นที่เขตป่าทุ่งใหญ่นเรศวร  ซึ่งยังผลให้มีการเข้ามาขยายอิทธิพลของ ผกค.ยึดพื้นที่ป่าทุ่งใหญ่   ขยายและผนวกเขตอิทธิพลจนภายหลังกลายเป็นเป็นป่าผืนใหญ่ที่เกือบจะถูกปิดตาย  (ป่าพบพระ ป่าแม่วงก์ ป่าขาแข้ง ป่าทุ่งใหญ่)

เอกลักษณ์ประจำตัวของผม คือ หนวดและหมวก ก็ยังใช้เป็นใบเบิกทางในการเข้าทำงานในพื้นที่ได้ดีอยู่   ปีถัดไปผมก็ไปเรียนต่อ หายไป 2 ปี  เมื่อกลับมาก็ยังได้รับมอบหมายในรับผิดชอบสำรวจต่อในพื้นที่ของแผนที่ 2 ระวางดังกล่าว  คราวนี้หนักเลยครับ ผืนป่าดังกล่าวเกือบจะถูกปิดตายโดยสิ้นเชิง    เว้นวันบ้าง ทุกสัปดาห์บ้าง จะมีคนเข้ามาเยี่ยมคุยด้วยถึงที่พักแรม (สายหาข่าวทั้งนั้นแหละครับ) แม้กระทั่งในเมือง

[naitang]

ผมได้ใช้รถแลนด์คันใหม่ สีเขียว  คราวนี้ผมเริ่มคิดมาก  สีรถและลักษณะรถไปเหมือนกับหน่วยราชการอื่นที่ชาวบ้านเขาระแวงกัน  เหตุการณ์ด้านการต่อสู้ในทุกพื้นที่ก็แรงและเข้มข้นมากขึ้น  ผมก็หาทางออกโดยการแต่งรถให้แปลกออกไป เพิ่มไฟ spotlight ที่หน้ารถ  ผมแต่งตัวด้วยเสื้อสีเด่นเห็นได้ชัด ใช้หมวกใบเดิม แล้วก็ไว้หนวดเหมือนเดิม  ที่เอวไม่คาดผ้าขะม้า แสดงตนเป็น Mr.Clean ไม่พกและไม่มีอาวุธใดๆ (แต่ผู้ช่วยคู่หูของผมพกเห็บเอว ในรถก็มีปืนที่เหน็บไว้สำหรับคนขับรถคู่หูของผม)    ครับ ทำตัวให้อยู่ในสภาพที่เด่นเห็นได้ระยะไกล เป้าผมคนแรก

ครับ..รถที่ผมใช้คันนี้ ได้ใช้ตลอดจนหลังปี '22 หลังปีที่เสียงปืนสงบ   ก็รอดมาตลอด  ช่วงนั้น ฝ่ายเขาก็ส่งข่าวบอกตลอดว่า เข้าใหนได้บ้าง เข้าได้ลึกเพียงใด ที่ใดอาจมีอันตราย ฯลฯ   

[naitang]

ใกล้เข้าไปถึงเรื่องความขัดแย้งทางการเมืองก่อนปี '35 เข้าทุกที  ผมคงจะไม่เล่าขยายความต่อนะครับ 

ก็เป็นภาพที่คงจะมีน้อยคนได้รับรู้เรื่องราวและได้สัมผัสตรง    ภาพและเรื่องราวที่เรารับรู้กันโดยทั่วๆไปนั้นจะเป็นภาพในเขตเมือง ส่วนภาพความเคลื่อนไหวในชนบทและในพื้นที่ป่าเขานั้นไม่ค่อยจะมีข้อมูลและมีการกล่าวถึงกัน   

[naitang]

ผมคิดว่าเรื่องในกระทู้นี้น่าจะให้ข้อมูลต่างๆได้มากพอสมควร  ซึ่งข้อมูลทั้งหลายนั้น แม้จะไม่สามารถเล่าได้ดังที่ใจและปากอยากจะเล่า ผมก็ว่าน่าจะพอเพียงที่จะวิเคราะห์และพิจารณาได้ว่าอะไรมันเป็นอะไรในอดีตและที่ต่อเนื่องมาจนถึงในปัจจุบัน
 
งานสำรวจของผมในพื้นที่นี้ เป็นงานทางวิชาการที่มีส่วนช่วยในการค้นพบแหล่งพลังงาน และช่วยในการตัดสินใจในการดำเนินนโยบายด้านพลังงานของประเทศเรา 
 
ก็น่าจะพอเพียงแล้วสำหรับกระทู้นี้นะครับ 

[Anna]

ขอบพระคุณอาจารย์ที่กรุณาเล่าให้ฟังค่ะ รอฟังเรื่องต่อไปอยู่นะคะ