ห้วยขาแข้ง เมื่อ '14 '15

[naitang]

ก็มีสัตว์อีกสองชนิดที่มีเนื้อคล้ายเนื้อลูกหมู เป็นสัตว์ฟันแทะ และก็เป็นที่นิยมของชาวบ้านเช่นกัน คือ ตุ่น กับ อ้น ครับ

ทั้งตุ่นและอ้นใช้ชีวิตอยู่ใต้ดิน ขุดอุโมงค์เดินไปรอบๆแหล่งอาหาร ซึ่งก็ได้แก่ พวกรากไม้ทั้งหลาย โดยเฉพาะรากของต้นไผ่ที่อยู่กันเป็นกอใหญ่ๆ
ตุ่นและอ้นมีลักษณะตัวเหมือนกัน ตุ่นจะมีตัวเล็กกว่าอ้น ตุ่นตัวใหญ่ๆนั้นมีขนาดประมาณกำมือ แต่ส่วนมากตัวจะประมาณข้อมือ  ส่วนตัวอ้นนั้นมีขนาดประมาณแมวหง่าว
อ้นนิยมจะทำมาหากินอยู่ตามตลิ่งห้วยที่มีกอไผ่ขึ้น ในขณะที่ตุ่นนิยมอยู่ลึกเข้าไปจากห้วยในดงไผ่ที่มีดินชื้น เช่นดงไผ่บง ดงไผ่ผาก  ส่วนดงไผ่หนามที่เป็นป่าชัฎนั้น ไม่เป็นที่นิยม

สัตว์ทั้งสองชนิดนี้แม้ว่าจะพบได้ตลอดลำห้วยขาแข้ง แต่ที่พบมากจริงๆก็อยู่ในห้วยขาแข้งตอนล่าง  เพราะเป็นพื้นที่ๆดินที่มีต้นกำเนิดมาจากหินปูน  ทำให้ได้ดินเนื้อละเอียดและเนื้อร่วน ขุดอุโมงค์และทำรังได้ง่าย แถมพืชมีหัวมีรากอ่อนที่แสนอร่อยก็จะขึ้นอยู่มากในพื้นที่ลักษณะนี้
กล่าวได้ว่าเป็นพื้นที่อุดมสมบูรณ์ของพวกมัน

[naitang]

มันอยู่ในอุโมงค์ใต้ดินแล้วเราจะจับมันได้อย่างไรครับ ?

[naitang]

มีอยู่ 2 วิธี  คือ
   วิธีแรก  เอาจอบและเสียมขุดไปตามโพรงทางเดินของมันจนกระทั่งพบตัว ซึ่งใช้สำหรับตัวอ้น    ส่วนสำหรับตัวตุ่น จะใช้วิธีขุดเปิดปากทางให้กว้างเป็นหลุม แล้วก็ไปตักน้ำมาเทใส่ให้ท่วม เพื่อไล่ให้ตัวตุ่นโผล่ออกมา   

ครับ..เดินเข้าป่าเข้าดง หากเห็นหลุมขุดอยู่ตามริมตลิ่งห้วย อันนั้นเป็นหลุมจับตัวอ้น  แต่หากเห็นหลุมอยู่ในละแวกกอไผ่ อันนั้นเป็นหลุมจับตัวตุ่นครับ

ที่เล่ามาก็คงพอจะทำให้เห็นภาพได้บ้างนะครับ ว่าเนื้อของมันคงจะต้องกินอร่อย มิฉะนั้นก็งคงจะไม่อยากจะลงแรงให้เหนื่อยขนาดนั้น 

[เทาชมพู]

ไม่เคยเห็นทั้งตุ่นและอ้น   ไปถามอาจารย์กู๊กดู ได้ภาพมาตามนี้ค่ะ
เห็นแล้วคงกินไม่ลง  หน้าตามันเหมือนหนูตะเภา ขนฟูๆด้วย น่าจะเป็นสัตว์เลี้ยงมากกว่าสัตว์ป่านะคะ

[naitang]

วิธีที่สอง  ใช้วิธีล่อ วิธีนี้ออกแรงน้อยมาก เป็นวิธีที่ไม่ค่อยจะมีคนที่รู้ อาจจะกล่าวได้ว่าเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นก็ได้    

ด้วยเขารู้ว่าอ้นและตุ่นเป็นสัตว์ที่มีเขตอาณาและหวงเขตอาณาในระดับหนึ่งอยู่พอสมควร รู้ว่ามันนิยมบริโภครากไม้ โดยเฉพาะเหง้าไผ่อ่อนๆที่อยู่ใต้ดิน  

อุปกรณ์สำคัญที่ต้องมีคือ มีดที่สามารถล้มต้นไผ่ได้เพียงเล่มเดียว    ครับ..เลือกต้นไผ่ที่ยังไม่แก่ (ไผ่แก่จะมีเนื้อในสีออกไปทางสีส้ม) ที่มีลำต้นโตขนาดประมาณแขนของเรา และที่มีปล้องแต่ละปล้องยาวประมาณ 30 ซม. ตัดเอามา 1 ปล้อง เปิดปลายด้านหนึ่งไว้คล้ายจะทำเป็นกระบอกเผาข้าวหลาม  เอามีดบั้งผิวของปล้องที่ตัดมานั้น ให้มีลักษณะคล้ายฟันเฟือง  แล้วก็ไปหาไม้มาเหลาให้เป็นทรงตะเกียบ

เอาปลายด้านเปิดของกระบอกไม้ไผ่จิ้มลงตรงจุดที่ดินเป็นขุย (ดินที่มันขุดออกมาจากรูทางเดินของมัน) ซึ่งก็คือปากรูของมัน   จากนั้นก็เอาไม้ตะเกียบค่อยๆครูดลงไปบนร่องที่บากไว้นั้น ความเร็วในการครูดก็เดาเอาครับ ก็พอๆกับเสียงแทะกรอดๆที่หนูหรือกะรอกแทะไม้

ครับ..เรากำลังทำการส่งเสียงให้ตุ้นที่อยู่ในโพรงได้รับรู้เสมือนหนึ่งว่า กำลังมีอีกตัวหนึ่งเข้ามาหากินอยู่ในพื้นที่ของมัน

[naitang]

ทั้งตุ่นและอ้นเป็นสัตว์ที่ดูน่ารักครับ    ตัวอ้นนั้นค่อนข้างดุ ผมไม่เคยเห็นมีคนเอามาเลี้ยง  แต่ตัวตุ่นนั้น แม้ในระยะแรกๆที่จับมันได้จะขู่ฟอดๆและกัดเหมือนกัน แต่สักพักก็จะยอมและเชื่องขึ้น จึงมีคนเอามาเลี้ยงกัน ขนนุ่ม น่ารักมาก โดยเฉพาะพุง (ท้อง) ของเขานั้นจะเปล่งใส เห็นผิวหนังเป็นมันเลยทีเดียว     

สัตว์ทั้งสองชนิดนี้ (ที่จริงก็แทบจะทุกชนิดเลยก็ว่าได้) ชอบเกาท้อง ดังนั้น หากเราได้ลูบท้องมัน สักพักเดียวก็กลายเป็นมิตรครับ

สำหรับตัวอ้นนั้น ผมไม่รู้ว่ามันนิยมอยู่ตัวคนเดียวหรืออยู่กันเป็นครอบครัว มีลูกเด็กเล็กแดง ??   เท่าที่เคยเห็นมาดูจะเป็นลักษณะของการอยู่เดี่ยวเสียมากกว่า     ต่างกับตุ่นที่มีโพรงอยู่กันเป็นครอบครัว ซึ่งอาจจะเป็นเพราะเหตุนี้ก็ได้ เราจึงได้พบเห็นการนำลูกตุ่นมาขายในตลาด   

[naitang]

เสียงแกรกๆที่เราทำขึ้นนั้น จะคล้ายกับเสียงในขณะที่มันกำลังแทะรากไม้   มันก็จะรีบเดินมายังจุดที่มีเสียง  เราก็ใจเย็นๆไว้ ส่งเสียงล่อมันไปเรื่อยๆ ต้องใช้เวลาหน่อย เพราะว่ารูของมันมีความยาวและคดเคี้ยวไปมามาก (ตามสำนวนที่ว่า  ...ยังกับรูตุ่น)   

พอมันขึ้นมาถึงปากรูและเริ่มดันดิน เราก็จะรู้สึก  กะระยะให้ดี แล้วก็ใช้มีดปักลงไปตามทิศทางของรู ซึ่งจะมีโอกาสทั้งถูกตัวมันหรือปิดรูมัน   ในกรณีปิดรู มันถอยไม่ได้ มันก็จะต้องโผล่ออกมาจากรู จับมันไม่ได้นะครับ มันกัดเอา แผลจะเป็นอย่างไรก็คงจะประเมินได้จากฟันเหยินของมันในรูปใน ค.ห.ของ อ.เทาชมพูนะครับ   ไม่ยากเลย ชาวบ้านเขาเอามีดนั่นแหละครับตบไปที่หน้าของมัน ฟันมันก็จะหัก เลือดกลบปากเล็กน้อย คราวนี้ก็จับตัวได้

[naitang]

จับตัวได้แล้ว จะเอามาเลี้ยงก็ได้นะครับ อีกไม่กี่วันฟันมันก็จะงอกออกมาเท่าของเดิม

ครั้งหนึ่งเดินทำงานอยู่ในบริเวณที่กำลังมีการบุกเบิกเส้นทางทำถนน ซึ่งมีการใช้รถแทรกเตอร์ล้มกอไผ่ทั้งกอ   พอกอไผ่เอน รากถูกงัดโผล่ขึ้นมาเหนือผิวดิน ก็เห้นคนขับรถแทรกเตอร์หยุดรถ ส่งเสียงตะโกน แล้วก็กระโดดลงรถ คว้าไม้ได้ท่อนหนึ่งแล้วตี  ทีแรกผมก็นึกว่าเป็นงู ไม่ใช่ครับ เป็นตัวอ้นตัวใหญ่เชียว   
ผมก็เดินทำงานต่อไป อีกสองสาม ชม.ก็เดินกลับมาผ่านจุดนั้นอีก  ได้เห็นอ้นตัวนั้นถูกเอาเชือกผูกขาหลังข้างหนึ่งแล้วห้อยไว้กับเสาไม้ไผ่  ผมเข้าไปดู เห็นเท้าของมันบวม เห็นแล้วก็สงสาร  นึกในใจว่าจะขอซื้อเขาเอาไปปล่อย เขาก็คงจะไม่ขาย เพราะมันคืออาหารเย็นอันโอชะ  ผมก็เลยใช้ขอเขาให้ปล่อยมันลงแล้วผูกไว้บนพื้นดินแทน เขาตกลง ผมก็ดำเนินการ อย่างน้อยก็ลดการทรมาณลงไปได้มากนะครับ   ตัวอ้นมันก็ดุตามประสาของมัน ส่งเสียงขู่ฟ่อๆอยู่ไม่กี่ครั้งก็หยุด   เนื่องจากฟันของมันหักไปแล้ว ผมก็เลยกล้าลูบตัวมัน แล้วก็เกาเบาๆที่ข้างตัวใกล้ๆท้องของมัน พักเดียวแหละครับ มันก็สงบ นิ่ง ไม่กระวนกระวาย  ช่วยอ้นตัวนั้นให้รู้สึกผ่อนคลายสบายๆตัวอยู่พักใหญ่ๆ ผมก็ต้องไป ใจของผมมันหดหู่มากเลยครับที่ช่วยให้เขามีชิวิตไม่ได้ตลอด   ภาพนั้นฝังอยู่ในใจของผมอยู่จนในทุกวันนี้     ภาพที่ อ.เทาชมพู เอามาลงนั้น ท่านทั้งหลายคงจะได้เห็นความน่ารักน่าเอ็นดูของมันนะครับ     

[naitang]

ผมเคยเลี้ยงลูกตัวตุ่นอยู่ครั้งหนึ่ง ได้มาด้วยการขอมาจากชาวบ้าน  เลี้ยงไว้ในกล่องกระดาษ  พอมันแข็งแรงดี มันก็เริ่มไม่อยู่นิ่ง กัดกล่องทะลุ เดินไปแอบซ่อนที่ต่างๆ มันก็เชื่องดีมากๆ ขนนิ่มยังกับปุยฝ้าย ยอมนอนหงายนิ่งให้ลูบท้อง เป่าท้องเล่น   พอได้เวลาเข้าป่าทำงาน ได้ที่เหมาะๆผมก็ปล่อยเขาไป

ก็ขอให้ระวังกันด้วยนะครับ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมเกือบทุกชนิด (ทุกชนิด ??) สามารถติดเชื้อโรคกลัวน้ำได้

[Anna]

ผมเคยเลี้ยงลูกตัวตุ่นอยู่ครั้งหนึ่ง ได้มาด้วยการขอมาจากชาวบ้าน  เลี้ยงไว้ในกล่องกระดาษ  พอมันแข็งแรงดี มันก็เริ่มไม่อยู่นิ่ง กัดกล่องทะลุ เดินไปแอบซ่อนที่ต่างๆ มันก็เชื่องดีมากๆ ขนนิ่มยังกับปุยฝ้าย ยอมนอนหงายนิ่งให้ลูบท้อง เป่าท้องเล่น   พอได้เวลาเข้าป่าทำงาน ได้ที่เหมาะๆผมก็ปล่อยเขาไป

ก็ขอให้ระวังกันด้วยนะครับ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมเกือบทุกชนิด (ทุกชนิด ??) สามารถติดเชื้อโรคกลัวน้ำได้

ขออนุโทนาบุญกับอาจารย์ย้อนหลังค่ะ เคยเห็นคนเอาสัตว์ป่ามาเลี้ยง ซึ่งเป็นการฝืนธรรมชาติและทรมานมันมาก ดูก็รู้ว่ามันไม่มีความสุข คนที่เอามันมาเลี้ยงก็ว่าตัวเค้าเป็นคนรักสัตว์ แต่จริงๆแล้ว เค้ารักตัวเองมากกว่า เอาสัตว์ป่ามาเลี้ยงก็แค่สนองความอยากของตัวเองเท่านั้น

[naitang]

สัตว์ฟันแทะที่หากินอยู่ใต้ดินหรือตามโคนต้นไม้  เท่าที่ผมพบเห็นมาก็มีดังที่ได้เล่ามา  

สำหรับสัตว์ฟันแทะอื่นๆในห้วยขาแข้งที่มีก็ไม่ต่างไปจากป่าอื่นๆ ก็มี กะรอก กะรอกบิน (ที่มักเรียกกันว่าบ่าง) กระแต บ่างใหญ่ และพญากะรอกดำ (แล้วก็น่าจะต้องมีหนูด้วย แต่ผมไม่เคยเห็นตัวมันสักครั้ง)     ที่ห้วยขาแข้งจะมีต่างออกไป ก็คือ ดูจะมีประชากรของ บ่างใหญ่ และพญากะรอกดำค่อนข้างจะมากกว่าที่มีอยู่ในป่าแห่งอื่นๆ

กะรอก หากินในตอนกลางวัน จึงเห็นตัวมันได้บ่อยมาก    กะรอกบิน หากินในตอนกลางคืน ผมไม่มีโอกาสได้เห็นตัวมันในป่าเลยสักครั้ง    กระแต หากินในตอนกลางวัน จับแมลงกินตามพื้นดินว่องไวมาก ผมไม่พบตัวมันมากนัก ก็อาจจะเป็นเพราะเราเดินเสียงดัง มันเลยเดินหลบไป     บ่างใหญ่ หากินในเวลากลางคืน ผมก็ไม่เคยเห็นตัวมันในป่าเช่นกัน เคยแต่ได้ยินเสียงร้องที่โหยหวนยังกะคนเจ็บใกล้ตาย สยิวดีครับ     พญากะรอกดำ หากินในตอนกลางวัน ตัวนี้เห็นค่อนข้างบ่อย ก็อาจจะเป็นเพราะตัวมันใหญ่ สีดำ เลยสังเกตเห็นได้ง่าย  

 

[naitang]

ผมชอบไปเดินตลาดเช้าของท้องถิ่นที่มีชาวบ้านเอาของมาขาย พูดคุยกับแม่ค้าชาวบ้าน โดยเฉพาะกับแม่ค้าพ่อค้าที่สูงวัย ได้ความรู้เกี่ยวกับวิถีและปรัชญาในการดำรงชีวิต ภูมิปัญญาท้องถิ่น หลักนิยมหรือหลักคิดในเชิงรุกและเชิงรับ ฯลฯ     

ในตลาดลักษณะนี้ เราจะเห็นว่ามีการจับสัตว์เป็นๆมาขาย  ซึ่งผมมักจะเข้าไปสนทนาด้วยในเรื่องต่างๆ โดยเฉพาะการจับได้มาอย่างไร  หากสัตว์ที่นำมาขายมีเพียงตัวเดียวหรือสองตัว ราคาไม่สูงเกินไป ผมก็จะซื้อ เอาใส่รถไปตามเส้นทางทำงาน พบที่ใหนเหมาะสมกับเขา ผมก็จะปล่อยเขาคืนสู่ธรรมชาติ  บางครั้งก็เลือกซื้อเฉพาะตัวที่มีลักษณะจำเพาะที่น่าจะเป็นพ่อพันธุ์แม่พันธุ์ที่ดี     ก็มีอาทิ นกกระทาดง นกคุ่ม นกกวัก ปลาแค้ (ฉลามน้ำจืดของผม) ปลาเค้า เต่าดำ เต่าหก แย้ เป็นต้น

มีวิถีชีวิตแบบเข้าป่า เข้าดง กินอยู่ หลับนอนไม่ต่างไปจากชาวบ้านมากนัก ก็หนีไม่พ้นที่จะต้องมีการกระทำที่เป็นบาปเมื่ออยู่ในภาวะที่จำเป็น   ดังนั้น เมื่อโอกาสเปิดพอที่จะทำบุญได้บ้าง  ก็คงเป็นเรื่องที่พึงจะคิดกระทำใช่ใหมครับ   ไม่ต้องไปคิดว่าจะได้เอามาหักกลบลบหนี้กัน มันเป็นเรื่องคนละบัญชีกัน 

[naitang]

ผมจะต้องขออนุญาตพักกระทู้ไว้ที่ตรงนี้   จะไป ตจว. 1 สัปดาห์ครับ 

[naitang]

กลับมาเข้าห้องแล้วครับ   และก็จะต้องไปอีกครั้งหนึ่ง อีก 6 -7 วันในช่วงคริสมาส

[เทาชมพู]

มาปูเสื่อฟังต่อค่ะ