พระองค์เจ้าปฤษฎางค์-ชีวิตลับที่ทรงเผยไม่ตลอด

[NAVARAT.C]

ในเดือนเดียวกันนั้นเอง จึงมีหมายรับสั่งไปถึงพระยาวิเชียรคีรี เจ้าเมืองสงขลาผู้กำกับดูแลเมืองรามัน แจ้งเรื่องความผิดของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ และรายงานของหลวงทวีปสยามกิจ กงสุลฝ่ายสนาม ณ เมืองเกาะหมาก คือปีนังของอังกฤษ ซึ่งมีเข้าไปถวายกรมหลวงเทววงศ์

[NAVARAT.C]

สืบความได้ว่า พบพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เสด็จมาอยู่เมือเประ จะรับจ้างรัฐบาลอังกฤษ เป็นนายการทำถนนหนทาง ซึ่งเรื่องนี้ เมื่อพระทรงสุรเดช (ไม่ใช่ผู้ก่อการปฏิวัติ ๒๔๗๕ นะครับ) พร้อมด้วยพระยาวิเชียรบุรีไปราชการเมืองมลายู แล้วได้พบกับเรสิเด็นท์ เมืองเประ ซึ่งแจ้งให้ทราบว่าคิดจะทำทางจากเมืองแประมาถึงเมืองราห์มัน ทางนั้นจะทำให้เสร็จหรือยังไม่ทราบ บางทีพระองค์เจ้าปฤษฎางค์จะเข้ามาทำทางที่ปลายแดน
ให้พระยาวิเชียรบุรีสั่งพระอนันตสมบัติ ผู้ช่วยราชการขึ้นไปเมืองราห์มัน แบบให้เป็นข่าวว่าไปจับโจรผู้ร้าย แต่ให้สืบความเรื่องถนนมาให้ทางสงขลา แล้วบอกต่อให้กรุงเทพทราบ

[NAVARAT.C]

ถ้าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เสด็จมาจริง ก็ให้พระอนันตสมบัติใจเย็นๆไว้ก่อน รอให้ท่านล่วงล้ำเขตแดนเข้ามาในราชอาณาจักรจริงๆเมื่อใด ก็ให้จับตัวให้ได้แต่องค์เดียว ใครจะแย่งชิงก็ให้ต่อสู้ให้แข็งแรง แล้วลงพระราชอาญาจำพระองค์เจ้าปฤษฎางค์อย่างธรรมเนียมเจ้า ให้ข้าราชการเมืองแขกคุมท่านมาส่งจนถึงเมืองสงขลา อย่าให้มีเหตุอันใด แล้วให้พระยาวิเชียรบุรีมีหนังสือบอกมาทางกรุงเทพโดยเร็ว แล้วจึงจะมีตราบังคับลงไปสั่งการภายหลัง

[NAVARAT.C]

เชิญคุณหมอเพ็ญครับ

[เพ็ญชมพู]

ใน # ๕๒๗ ภาพซ้ำกับ # ๕๒๖  คุณนวรัตนกรุณาส่งภาพที่ถูกต้องมาโดยพลัน เพื่อจะได้ถอดเป็นอักษรได้ครบถ้วน  

[เพ็ญชมพู]

หมายรับสั่งไปถึงพระยาวิเชียรคีรี เจ้าเมืองสงขลาผู้กำกับดูแลเมืองรามัน แจ้งเรื่องความผิดของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ และรายงานของหลวงทวีปสยามกิจ กงสุลฝ่ายสนาม ณ เมืองเกาะหมาก คือปีนังของอังกฤษ ซึ่งมีเข้าไปถวายกรมหลวงเทววงศ์

(สำเนา)  

                                                                    ศาลาลูกขุนในฝ่ายขวา

                                                                  วันที่      เดือนสิงหาคม รัตนโกสินทรศก ๑๑๐

               สารตรา ท่านเจ้าพระยาอรรคมหาเสนาฯ มาถึงพระยาวิเชียรคีรีฯ ผู้ว่าราชการเมืองสงขลา

               ด้วยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มีพระบรมราชโองการมารพระบัณฑูรสุรสิงหนาท ดำรัสเหนือเกล้าฯสั่งว่า โปรดเกล้าฯพระราชทานเกียรติยศพระวรวงษ์เธอ พระองค์เจ้าปฤษฎางค์เปนไดเรกเตอเยนิราลจางวางกรมไปรสนีย์แลโทรเลฃให้รับราชการฉลองพระเดชพระคุณมา

               พระองค์เจ้าปฤษฎางค์เบิกเงินพระคลังมาไว้สำหรับกรมไปรสนีย์แลโทรเลฃเสมอทุกเดือน ได้ใช้จ่ายในราชการแผ่นดินบ้าง แลใช้สรอยเปนอาณาประโยชน์ในพระองค์มิได้เปนราชการแผ่นดินก็มาก

               พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงพระวิตก ด้วยเจ้าพนักงานจะตรวจสอบบาญชี จึ่งเสด็จหลบเหลื่อมไปอยู่เสีย ณ เมืองต่างประเทศหลายประเทศ มิได้เข้ามาในพระราชอาณาเฃตรสยาม ประพฤติการเปนที่เสียอยู่เปนอันมาก

               บัดนี้หลวงทวีปสยามกิจกงสุลฝ่ายสยามณเมืองเกาะหมาก มีหนังสือมาถวายพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงเทวะวงษ์วโรประการ เสนาบดีว่าการต่างประเทศว่า สืบได้ความว่าพระองค์เจ้าปฤษฏางค์เสด็จมาอยู่เมืองเประจะรับจ้างฅอเวอนแมนต์อังกฤษเปนนายการทำถนนหนทาง

               จึ่งทรงพระราชดำริห์เหนว่า เมื่อพระทรงสุระเดชออกไปชำระความที่เมืองราห์มันพร้อมด้วยพระยาวิเชียรคีรีแล้วไปเมืองไทร เกาะหมาก ได้พบเรสิเดนต์แประ เรสิเดนต์แประเจ้งว่า คิดจะทำทางตั้งแต่เมืองแประมาจนถึงเมืองราห์มัน ทางนั้นบัดนี้จะได้ลงมือทำแล้วฤๅยังก็ไม่ทราบ บางทีพระองค์เจ้าปฤษฎางค์จะเข้ามาทำทางที่ปลายแดนเมืองเประกับเมืองราห์มันต่อกันซึ่งว่าจะทำนั้นบ้าง จึ่งแจ้งมาให้พระยาวิเชียรคีรีฯทราบ

               ถ้าพระยาวิเชียรคีรีฯทราบท้องตราวันใด ให้บังคับพระอนันตสมบัติผู้ช่วยรีบขึ้นไปเมืองราห์มันให้เปนฃ่าวไปจับโจรผู้ร้าย แต่ให้สืบสวนเรื่องฅอเวอนแมนต์อังกฤษคิดทำทางนี้แล้วฤๅยัง ทำมาทางไหน ผู้ใดเปนนายการให้ได้ความจงแน่ แล้วให้พระอนันตสมบัติมีหนังสือเปนรายงานมาณเมืองสงขลา ให้บอกส่งเฃ้ามาณกรุงเทพฯ แต่พระอนันตสมบัติให้ประจำอยู่ณเมืองราห์มันก่อน

(มีต่อ)

[siamese]

ข่าวหนังสือพิมพ์ของสิงคโปร์ ลงบทความว่าทรงไปอยู่เมืองเปรัค

[NAVARAT.C]

ถ้าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เสด็จมาจริง ก็ให้พระอนันตสมบัติใจเย็นๆไว้ก่อน รอให้ท่านล่วงล้ำเขตแดนเข้ามาในราชอาณาจักรจริงๆเมื่อใด ก็ให้จับตัวให้ได้แต่องค์เดียว ใครจะแย่งชิงก็ให้ต่อสู้ให้แข็งแรง แล้วลงพระราชอาญาจำพระองค์เจ้าปฤษฎางค์อย่างธรรมเนียมเจ้า ให้ข้าราชการเมืองแขกคุมท่านมาส่งจนถึงเมืองสงขลา อย่าให้มีเหตุอันใด แล้วให้พระยาวิเชียรบุรีมีหนังสือบอกมาทางกรุงเทพโดยเร็ว แล้วจึงจะมีตราบังคับลงไปสั่งการภายหลัง

[เพ็ญชมพู]

หมายรับสั่งไปถึงพระยาวิเชียรคีรี เจ้าเมืองสงขลาผู้กำกับดูแลเมืองรามัน แจ้งเรื่องความผิดของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ และรายงานของหลวงทวีปสยามกิจ กงสุลฝ่ายสนาม ณ เมืองเกาะหมาก คือปีนังของอังกฤษ ซึ่งมีเข้าไปถวายกรมหลวงเทววงศ์

(สำเนา)  

                                                                    ศาลาลูกขุนในฝ่ายขวา

                                                                  วันที่      เดือนสิงหาคม รัตนโกสินทรศก ๑๑๐

               สารตรา ท่านเจ้าพระยาอรรคมหาเสนาฯ มาถึงพระยาวิเชียรคีรีฯ ผู้ว่าราชการเมืองสงขลา

               ด้วยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มีพระบรมราชโองการมารพระบัณฑูรสุรสิงหนาท ดำรัสเหนือเกล้าฯสั่งว่า โปรดเกล้าฯพระราชทานเกียรติยศพระวรวงษ์เธอ พระองค์เจ้าปฤษฎางค์เปนไดเรกเตอเยนิราลจางวางกรมไปรสนีย์แลโทรเลฃให้รับราชการฉลองพระเดชพระคุณมา

               พระองค์เจ้าปฤษฎางค์เบิกเงินพระคลังมาไว้สำหรับกรมไปรสนีย์แลโทรเลฃเสมอทุกเดือน ได้ใช้จ่ายในราชการแผ่นดินบ้าง แลใช้สรอยเปนอาณาประโยชน์ในพระองค์มิได้เปนราชการแผ่นดินก็มาก

               พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงพระวิตก ด้วยเจ้าพนักงานจะตรวจสอบบาญชี จึ่งเสด็จหลบเหลื่อมไปอยู่เสีย ณ เมืองต่างประเทศหลายประเทศ มิได้เข้ามาในพระราชอาณาเฃตรสยาม ประพฤติการเปนที่เสียอยู่เปนอันมาก

               บัดนี้หลวงทวีปสยามกิจกงสุลฝ่ายสยามณเมืองเกาะหมาก มีหนังสือมาถวายพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงเทวะวงษ์วโรประการ เสนาบดีว่าการต่างประเทศว่า สืบได้ความว่าพระองค์เจ้าปฤษฏางค์เสด็จมาอยู่เมืองเประจะรับจ้างฅอเวอนแมนต์อังกฤษเปนนายการทำถนนหนทาง

               จึ่งทรงพระราชดำริห์เหนว่า เมื่อพระทรงสุระเดชออกไปชำระความที่เมืองราห์มันพร้อมด้วยพระยาวิเชียรคีรีแล้วไปเมืองไทร เกาะหมาก ได้พบเรสิเดนต์แประ เรสิเดนต์แประเจ้งว่า คิดจะทำทางตั้งแต่เมืองแประมาจนถึงเมืองราห์มัน ทางนั้นบัดนี้จะได้ลงมือทำแล้วฤๅยังก็ไม่ทราบ บางทีพระองค์เจ้าปฤษฎางค์จะเข้ามาทำทางที่ปลายแดนเมืองเประกับเมืองราห์มันต่อกันซึ่งว่าจะทำนั้นบ้าง จึ่งแจ้งมาให้พระยาวิเชียรคีรีฯทราบ

               ถ้าพระยาวิเชียรคีรีฯทราบท้องตราวันใด ให้บังคับพระอนันตสมบัติผู้ช่วยรีบขึ้นไปเมืองราห์มันให้เปนฃ่าวไปจับโจรผู้ร้าย แต่ให้สืบสวนเรื่องฅอเวอนแมนต์อังกฤษคิดทำทางนี้แล้วฤๅยัง ทำมาทางไหน ผู้ใดเปนนายการให้ได้ความจงแน่ แล้วให้พระอนันตสมบัติมีหนังสือเปนรายงานมาณเมืองสงขลา ให้บอกส่งเฃ้ามาณกรุงเทพฯ แต่พระอนันตสมบัติให้ประจำอยู่ณเมืองราห์มันก่อน

                 ถ้าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์รับจ้างเปนนายการเสด็จมาจริง ให้พระอนันต์สมบัติสงบความไว้อย่าให้ฟุ้งซ่าน เมื่อพระวรวงษ์เธอ พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ฯเสด็จล่วงเขตรแดนเข้ามาในพระราชอาณาเขตรสยามแล้ว ให้พระอนันต์สมบัติจับพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ฯแต่จำเภาะพระองค์เดียว ผู้ใดจะแย่งชิงก็ให้ต่อสู้โดยแฃงแรง ยึดพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ไว้ให้จงได้

               แล้วให้พระอนันต์สมบัติลงพระราชอาญาจำพระองค์เจ้าปฤษฎางค์โดยธรรมเนียมเจ้าเกณฑ์ศรี ต้อนกรมการนายไพร่เมืองแขกคุมพิทักษ์รักษามาตามระยะทางจนถึงเมืองสงขลา อย่าให้มีเหตุแต่สิ่งหนึ่งสิ่งใดได้แล้ว ให้พระยาวิเชียรคีรีฯมีหนังสือบอกเฃ้ามาณกรุงเทพฯโดยเร็ว การจะควรประการใดจึ่งจะมีตราบังคับไปภายหลัง

[NAVARAT.C]

.

[sirinawadee]

ไม่ได้เข้ามาพักใหญ่ๆ นั่งอ่านกระทู้นี้มาชั่วโมงกว่าแล้ว ถึงหน้า 20 คืนนี้จะได้นอนกี่โมง

ขออนุญาตรายงานตัวค่ะ นักเรียนมาสายขอยืนฟังก็ยังดีค่ะ

[NAVARAT.C]

^ เช้านี้ อนุญาตให้ยืนหลับได้นะครับ ไม่ต้องคาบไม่บรรทัดก็ได้ไม่ว่ากัน

[NAVARAT.C]

เมืองรามัน หรือราห์มัน สมัยที่เกิดเรื่องนี้ขึ้น ตั้งอยู่ใกล้กับแม่น้ำสายบุรีบริเวณที่เป็นอำเภอโกตาบารูในปัจจุบัน
ในทศวรรษที่ผ่านมาเจ้าเมืองรามันกับเจ้าเมืองเประจะทะเลาะกันในเรื่องดินแดนที่ติดต่อกันเสมอ โดยคนไทยไม่ได้เข้าไปเกี่ยวข้องด้วยเลย เนื่องจากสยามปกครองพวกหัวเมืองแขกเหล่านี้แบบหลวมๆ ปล่อยให้เจ้าเมืองว่ากันเอง เรื่องส่วนใหญ่เกิดจากทางฝ่ายราห์มันรุกพื้นที่เข้าไปทำบ่อดีบุก พอทางเประสู้ไม่ได้ก็มักจะร้องเรียนมาทางราชสำนักสยาม กว่าทางนี้จะให้คนไปฟังความก็มักจะช้าเกินการ ครั้นอังกฤษได้เประไปแล้วเรื่องประเภทนี้ก็ยังไม่จบ กว่าจะจบกันได้ก็เข้าไปถึงปี พ.ศ. ๒๔๕๒ สยามกับอังกฤษได้ทำสนธิสัญญาที่ชื่อว่า Anglo-Siamese Treaty of 1909 เพื่อแลกปลี่ยนผลประโยชน์กัน โดยของเราเอารัฐมลายูที่เป็นเมืองออก ไม่ได้รับผลประโยชน์อะไรนอกจากดอกไม้เงินดอกไม้ทองปีละครั้ง ไปแลกกับการที่อังกฤษจะไม่มาเคาะๆแคะๆจะเอาหัวเมืองแขกที่เป็นสยามไป โดยกำหนดเส้นเขตแดนกันชัดเจน ไม่มีเชื้อให้ทะเลาะกันอีก แถมด้วยเงินกู้มาทำทางรถไฟสายใต้ เชื่อมต่อสิงคโปร์ มลายู มาถึงกรุงเทพ

ครั้งนั้นสยามจึงรอดจากกรงเล็บสิงโตมาได้

พวกที่คิดแต่เพียงว่าเราเสียดินแดนให้อังกฤษนั้น ลองคิดใหม่ว่าเราเอาเมืองขึ้นที่เราปกครองไม่ได้ ไปแลกเมืองของเราไว้ เช่นเดียวกับยอมแลกจันทบุรีและตราด กับเสียมราฏ พระตะบอง และศรีโสภณ เมืองขึ้นที่เป็นเขมรให้ฝรั่งเศส มหาอำนาจทั้งสองได้เมืองเหล่านี้ไปไม่กี่สิบปี ก็ยังต้องคืนเอกราชให้เจ้าของ เพราะหมดปัญญาจะรักษาไว้เหมือนกัน

[NAVARAT.C]

เรื่องที่เกิดขึ้นในปีร.ศ. ๑๑๐ หรือตรงกับพ.ศ. ๒๔๓๔ นั้น ไม่ปรากฏต่อไปว่ามีอะไรเกิดขึ้นบ้าง ถนนเส้นนั้นคือถนนที่มาเชื่อมกับชายแดนไทยที่เบตงหรือเปล่าก็ไม่ทราบเหมือนกัน แต่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ไม่ได้มายุ่งอะไรตรงนั้นด้วยแน่

ฉะนั้นอย่าเพิ่งไปตำหนิโทษท่านเกินเหตุ

เรื่องสมัยพระองค์เจ้าปฤษฏางค์รับจ้างราชการอังกฤษอยู่ที่เประนี้ยังมีอีกหนึ่ง สำคัญเสียด้วย เพราะเป็นความเห็นของราชสำนักที่มีต่อพี่ศรี แต่ต้นฉบับบางแผ่นเลอะเลือน จะทารุณคุณหมอเพ็ญมากไปถ้าใช้วิธีทุ่นแรงเดิม ผมจะขอเวลาแกะต้นฉบับหน่อยแล้วจึงจะเล่าต่อให้เป็นหลักเป็นฐานดีกว่านะครับ

โปรดอดใจรอ ยกสุดท้ายแล้ว

[Naris]

แล้วให้พระอนันต์สมบัติลงพระราชอาญาจำพระองค์เจ้าปฤษฎางค์โดยธรรมเนียมเจ้าเกณฑ์ศรี

ขออนุญาตออกนอกประเด็นหลักนะครับ ลงพระราชอาญาเช่นว่านั้น กระทำกันอย่างไรหรือครับ