แม้จะถูกปกปิดไว้เป็นความลับสุดยอด เร่องของค่ายมรณะเทรบลิงกาก็ไม่ใช่ว่าจะไม่เป็นที่รับรู้กันในระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 2
แจนเคียล เวียนิค (Jankiel Wiernik) ชาวยิวโปแลนด์อายุ 53 ปีแล้วตอนที่ถูกส่งมาที่เทรบลิงกาในเดือนสิงหาคม 1942 แทนที่จะถูกสังหารทันทีที่มาถึง เวียนิคถูกเลือกให้เป็นนักโทษแรงงาน ทำหน้าที่ย้ายศำจากห้องแก็สไปยังหลุมฝัง(ต่อมาภายหลังการกำจัดศพเปลี่ยนมาเป็นเผาแทน) เวียนิคได้เป็นพยานเห็นความรุนแรงป่าเถื่อนที่นักโทษถูกกระทำหลายครั้ง ได้เห็นเด็กๆ ที่ถูกพรากออกจากอกแม่แล้วสังหาร เห็นเด็กๆ ที่ถูกโยนลงไปในกองไฟทั้งเป็น เห็นเด็กที่ยืนเท้าเปล่ารอคอยความตายบนพื้นที่เย็นเป็นน้ำแข็งในหน้าหนาว และได้เห็นความกล้าหาญของนักโทษหญิงคนหนึ่งที่แย่งปืนจากการ์ดแล้วก็ยิงการ์ด 2 คนก่อนที่ตัวจะถูกสำเร็จโทษ
เนื่องจากมีฝีมือทางช่างไม้ เวียนิคจึงถูกย้ายไปเป็นช่างไม้ในค่าย ทำหน้าที่ก่อสร้างอาคารต่างๆ ในค่าย ได้มีโอกาสเดินทางระหว่างส่วนต่างๆ ของค่าย ทำให้ได้ทำหน้าที่เป็นตัวกลางประสานงานในการลุกฮือของคนงานค่ายในปี 1943 และหลบหนีออกมาจากเทรบลิงกาในการจราจลนั้น สามารถหนีไปจนถึงวอร์ซอ ได้รับความช่วยเหลือจากนายจ้างเก่า จนอยู่รอดมาได้จนหลังสงครามเพราะหน้าตาที่ดูเป็นอารยัน
ในปี 1944 ด้วยการสนับสนุนจากกลุ่มยิวใต้ดินในวอร์ซอ เวียนิคได้เขียนเล่าเรื่องราวที่ตนพบเห็นที่เทรบลิงกา ในหนังสือชื่อ A Year in Treblinka เล่าเรื่องราวประสบการณ์ที่ได้พบเห็น แม้บางเรื่องถูกตั้งข้อสงสัย เช่นจำนวนนักโทษที่ถูกยัดเข้าไปในห้องแก็สแคบๆ ดูจะมากเกินจริง หรือเรื่องเล่าว่าเมื่อไปขนศพนักโทษ บางศพแขนขาหลุดออกจากร่าง แต่ก็มีส่วนที่น่าสะเทอนใจมากมายเช่นศพแม่ที่อยู่ในท่ามีกำลังปกป้องลูก หรือศะชาวยิวในห้องแก็สที่ตายในท่ายืนเพราะความคับแคบของห้องและนักโทษจำนวนมากที่ถูกสังหาร
หนังสือของเวียนิคได้รับการพิมพ์และถูกแปลเป็นภาษาอังกฤษพิมพ์ในอังกฤษและอเมริกา หลังสงครามเวียนิคย้ายไปอิสราเอลและต่อมาอพยพไปอยู่อิสราเอล เวียนิคมีโอกาสให้การเป็นพยานในการดำเนินคดีนาซีหลายตนรวมถึงอดอล์ฟ ไอชมันน์ด้วย เวียนิคที่ทนทุกข์กับอาการบาดเจ็บในใจจากความรู้สึกผิดที่รอดชีวิตมาได้ เวียนิคเสียชีวิตในปี 1972 เมื่ออายุ 83 ปี
ใครสนใจอ่าน A Year in Treblinka สามารถไปตามอ่านได้ที่
http://www.zchor.org/treblink/wiernik.htmภาพแจนเคียล เวียนิค