ภาพพระตำหนัก ตำหนัก ในเขตพระราชฐานชั้นใน

[NAVARAT.C]

  ขอบคุณครับ

[NAVARAT.C]

คราวนี้มาดูจากภาพจริงบ้าง

[NAVARAT.C]

ทางฝั่งตะวันออก

[NAVARAT.C]

เสียดายนะครับ โหลดภาพแล้วไม่ชัดเท่าต้นฉบับ แต่หวังว่าคงจะพอได้อาศัย

[otto t]

ถือว่าตรงนี้เป็นของแถมก็แล้วกันนะครับ

สมัยก่อนสงคราม คนไทยติดนวนิยายเรื่องหนึ่งอย่างงอมแงมทั้งเมือง บางคนถึงกับไปเฝ้าโรงพิมพ์ในวันที่นิตยสารจะออกวางจำหน่าย ส่งผลให้โชติ แพร่พันธุ์เจ้าของนามปากกา ยาขอบ กลายเป็นนักเขียนผู้ยิ่งใหญ่อมตะคนหนึ่งในประวัติศาสตร์ เรื่องนั้นคือ ผู้ชนะสิบทิศ พิมพ์รวมเล่มไม่รู้จะกี่ครั้งต่อกี่ครั้ง ยุคต่อมาถูกนำมาสร้างเป็นภาพยนตร์และละครโทรทัศน์ไม่น้อยกว่า ๗ คราว

ผู้ชนะสิบทิศมีพระเอกชื่อจะเด็ด เจ้าของวลี "ข้าพเจ้ารักจันทราด้วยใจภักดิ์ แต่รักกุสุมาด้วยใจปอง"
ยาขอบเขียนเล่าว่า ผู้แต่งเป็นแค่ส่วนประกอบ เพราะเมื่อแต่งให้ตัวละครเปลี่ยนทิศทาง ผู้อ่านบอกว่าจะไม่อ่าน จะด่า บางท่านมาที่สำนักพิมพ์ อย่างตอนที่กุสุมาเสียตัว โทรไปถล่มสายแทบไหม้ นั่งรถรางไปด่าถึงที่ก็มี จนผู้แต่งต้องแต่งตามใจผู้อ่าน

ไม่เช่นนั้นกุสุมา คงได้แต่งพร้อมจันทราไปแล้ว กลายเป็นต้องเปลี่ยน ไปคล้ายประวัติศาสตร์ตรงที่ไม่ได้แต่งพร้อมกัน แบบโดยไม่ตั้งใจ

เบื้องหลังคำอธิบายนั้น คือพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเฉิดโฉม ผู้ทรงบันดาลให้กุสุมาไม่ได้แต่งงาน

อ่านถึงตอนดิฉันขนลุกซู่ขึ้นมาทั้งตัว อ่านผู้ชนะสิบทิศมาหลายรอบเพิ่งมารู้แจ้งถึงสาเหตุสำคัญที่ตะละแม่กุสุมาไม่ได้แต่งงานกับจะเด็ดพร้อมตะละแม่จันทราเปนด้วยสาเหตุนี้เองขอบพระคุณท่านอาจารย์นวรัตน์มากๆค่ะ

[NAVARAT.C]

อ่านถึงตอนดิฉันขนลุกซู่ขึ้นมาทั้งตัว อ่านผู้ชนะสิบทิศมาหลายรอบเพิ่งมารู้แจ้งถึงสาเหตุสำคัญที่ตะละแม่กุสุมาไม่ได้แต่งงานกับจะเด็ดพร้อมตะละแม่จันทราเปนด้วยสาเหตุนี้เองขอบพระคุณท่านอาจารย์นวรัตน์มากๆค่ะ

[อาทิตยา]

สวัสดีค่ะ  ได้ติดตามอ่านความรู้ต่างๆในเรือนไทยมานาน  แทบไม่เคยพิมพ์ข้อความใดๆเลยค่ะ   แต่วันนี้มีความสงสัยมากว่า ตำหนักเจ้าคุณพระประยูรวงศ์ในพระบรมมหาราชวังอยู่บริเวณไหนคะ อ่านดูในกระทู้นี้หลายรอบแล้วแต่ไม่พบ  ไม่แน่ใจว่าอ่านไม่รอบคอบหรือเปล่า ได้ลองเสิร์ทหาจากกูเกิ้ลแล้วก็ไม่พบ  รบกวนท่านผู้รู้ไขปัญหาคาใจให้ด้วยนะคะ ขอบพระคุณค่ะ

[NAVARAT.C]

คำถามนี้มีคำตอบอยู่โดยพิศดาร โดยคุณกัมม์ ได้ค้นคว้าหามาลงไว้ตามระโยงนี้

http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/K3401095/K3401095.html

กล่าวโดยย่อ เจ้าคุณพระประยูรวงศ์ได้อยู่หลายตำหนักมาก ผมตัดตอนมาให้อ่านเป็นช่วงๆดังนี้

เมื่อแรกเข้าไปอยู่ในวัง

เจ้าคุณพระประยูรวงศ์ก็ยังตอบยืนคำอยู่ว่าไม่สมัครจะเข้าไปอยู่ในวัง จนบิดาบอกให้เข้าใจว่ามิใช่จะส่งเข้าไปถวายตัวอยู่ในวังที่เดียว เป็นแต่จะให้ไปอยู่กับเจ้าจอมมารดา(เที่ยง)ให้ฝึกสอนกิริยามารยาท เมื่อบิดากลับจากยุโรปก็จะรับกลับไปอยู่บ้านอย่างเดิม ท่านเข้าใจเช่นนั้นจึงยอมเข้าไปอยู่ในวัง บิดาก็ให้ท่านผู้หญิงอ่วมผู้เป็นป้าพาเข้าไปฝากต่อเจ้าจอมมารดาเที่ยง(เห็นจะราวเมื่อเดือนยี่ปีขาล พ.ศ.๒๔๐๙ ใกล้ๆกับเมื่อเจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัธน์ออกจากกรุงเทพฯไปยุโรป) เจ้าจอมมารดาเที่ยงก็รับอุปการะด้วยความยินดี แต่ปรารภว่าถ้าให้อยู่ด้วยกันกับท่านที่ตำหนัก ท่านเป็นผู้ใหญ่เจ้าคุณพระประยูรวงศ์ต้องเกรงใจท่านอยู่เสมอก็จะไม่สบาย  ก็ในเวลานั้นพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดฯใช้สอยพระองค์หญิงโสมาวดี พระธิดาองค์ใหญ่ของท่านซึ่งเรียกกันว่า"พระองค์ใหญ่โสม"เป็นอุปถาก  ดำรัสสั่งให้ขึ้นไปอยู่ ณ พระที่นั่งมูลมณเทียร  ใกล้กับที่เธอเสด็จประทับในบริเวณพระอภิเนาวนิเวศ เจ้าจอมมารดาเที่ยงจึงให้เจ้าคุณพระประยูรวงศ์ไปอยู่ด้วยกันกับพระองค์ใหญ่โสมที่พระที่นั่งมูลมณเทียร  เพราะเห็นว่ารุ่นราวคราวเดียวกันพระองค์ใหญ่โสมพระชันษาแก่กว่า ๒ ปี พออยู่ด้วยกันไม่ช้าก็ชอบชิดสนิทสนมกัน

[NAVARAT.C]

หลังจากที่เป็นหม่อมห้ามของสมเด็จเจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์แล้ว

เจ้าคุณพระประยูรวงศ์ออกไป อยู่พระตำหนักสวนกุหลาบได้สามเดือนเริ่มทรงครรภ์ ต้องคิดหาที่สำนักซึ่งจะคลอดพระหน่อเพราะจะคลอดในพระราชวังไม่ได้ ด้วยผิดพระราชประเพณีดังกล่าวมาแล้ว วังใหม่ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าก็ยังไม่ได้สร้าง แต่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานวัง อันทรงสร้างเป็นที่ประพาส ณ สวนนันทอุทยานที่ริมคลองมอญทางฝั่งธนบุรี แก่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯไว้แต่ก่อน จึงพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้จัดตึกซึ่งสร้างเป็นพระราชมณเทียรในสวนนั้นเป็นที่สำนัก เมื่อถึงเวลาที่เจ้าคุณพระประยูรวงศ์ต้องไปอยู่ที่สวนนันทอุทยาน กรมสมเด็จพระสุดารัตน์ก็เสด็จไปอยู่ด้วย ……

……เมื่อวันศุกร์เดือน ๑๐ ขึ้น ๔ ค่ำ ก็พาเจ้าคุณพระประยูรวงศ์กับพระหน่อย้ายเข้ามาอยู่พระตำหนักสวนกุหลาบตามเดิม

[NAVARAT.C]

หลังสมเด็จเจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์เสด็จขึ้นครองราชย์ 

กรมสมเด็จพระสุดารัตน์ฯกับเจ้าคุณพระประยูรวงศ์ซึ่งเปลี่ยนฐานะเป็นเจ้าจอมมารดา และพระธิดาซึ่งฐานะเปลี่ยนเป็นพระเจ้าลูกยาเธอก็ย้ายเข้าไปอยู่ในพระราชวังในวันแรมค่ำหนึ่งนั้น  กรมสมเด็จพระสุดารัตน์ฯเสด็จกลับไปอยู่ที่พระตำหนักเดิม แต่เจ้าคุณพระประยูรวงศ์กับพระธิดานั้นไปอยู่ที่เรือนเจ้าจอมมารดาผึ้ง

[NAVARAT.C]

ตรงนี้จะพรรณนาแต่ประวัติเจ้าคุณพระประยูรวงศ์ก่อน พิเคราะห์ดูเหมือนเมื่อแรกท่านได้เป็นพระสนมเอก แทนที่จะอิ่มใจกลับได้พบความลำบากใจมิใช่น้อย เริ่มต้นแต่การบรมราชาภิเษกก็ถวายนักสนมนารีสำหรับปฏิบัติบำเรอพระเจ้าอยู่หัวเป็นหมู่ใหญ่ ตัวท่านติดกับพระองค์มาเหมือนอย่างพระจันทร์โคจรอยู่รอบมนุษย์โลกแต่ดวงเดียว มากลายเป็นแต่ดาวดวงหนึ่งในจักรวาล อันรายล้อมดวงพระจันทร์อยู่ในท้องฟ้า นอกจากนั้นยังมีท้าวนางบังคับบัญชาฝึกหัดให้เข้าแบบแผนนางในครั้งรัชกาลที่ ๓ ตัวท่านเองเคยฝึกหัดอบรมมาแต่แบบแผนรัชกาลที่ ๔ และไม่เคยอยู่ในบังคับท้าวนางเหล่านั้นมาแต่ก่อน คงรังเกียจและเกิดความลำบากใจเป็นธรรมดา ตัวท่านมีพระเจ้าอยู่หัวเป็นที่พึ่ง ก็ได้แต่กราบทูลปรับทุกข์ร้อน ถ้าหากว่าเรื่องตามที่ฉันเคยได้ยินมาตรงตามความจริง น่าสรรเสริญเจ้าคุณพระประยูรวงศ์ที่ท่านสามารถแก้ไข ให้พ้นความลำบากด้วยสติปัญญาของท่านในครั้งนั้น 

เขาเล่าว่าท่านกราบทูลพระเจ้าอยู่หัว ว่าพระองค์เป็นพระมหากษัตริย์จะมีพระสนมกำนัลมากสักเท่าใด ท่านก็ไม่เคียดขึ้งหึงหวง และไม่ปรารถนาจะมีอำนาจว่ากล่าวบังคับบัญชาผู้หนึ่งผู้ใด ขอแต่ให้สนองพระเดชพระคุณเพียงเหมือนอย่างเมื่อเสด็จอยู่พระตำหนักสวนกุหลาบเท่านั้นก็พอใจ พระเจ้าอยู่หัวก็ทรงพระกรุณาโปรดพระราชทานพรดังท่านประสงค์ ตรัสห้ามมิให้ท้าวนางไปว่ากล่าวรบกวนเจ้าคุณพระประยูรวงศ์และทรงสร้างพระที่นั่งเย็นเป็นที่สำราญพระราชอิริยาบถขึ้นหลังหนึ่งทางด้านตะวันออกพระที่นั่งมณเทียร ให้แต่เจ้าคุณพระประยูรวงศ์คนเดียวเป็นผู้ปฏิบัติเมื่อเสด็จอยู่พระที่นั่งเย็นนั้น  ท่านเล่าว่ามีแต่ตัวท่านคนเดียวที่นุ่งโจงขึ้นเฝ้าได้เสมอ มิต้องเปลี่ยนเป็นนุ่งจีบตามแบบรัชกาลที่ ๓ นอกจากนั้นทรงพระกรุณาโปรดฯให้สร้างตำหนักหมู่ใหญ่พระราชทานเจ้าคุณพระประยูรวงศ์อีกแห่งหนึ่ง ข้างหลังพระมหามณเทียรตรงที่เคยเป็นพระตำหนักพระสนมเอกครั้งรัชกาลที่ ๑ และรัชกาลที่ ๒

[NAVARAT.C]

จบหนังตัวอย่างที่ผมนำมาฉายแล้ว ถ้าชอบก็เข้าระโยงไปอ่านเรื่องของคุณกัมม์ต่อนะครับ สนุกทีเดียวสำหรับผู้ที่ชื่นชอบเรืองแนวนี้

[Anna]

อากาศร้อนเกินกว่าจะออกนอกบ้าน วันหยุดในช่วงนี้ก็ได้อาศัยเรือนไทยเป็นที่หลบร้อน ไล่อ่านกระทู้เก่าๆย้อนหลังรวมทั้งกระทู้ของคุณกัมม์ที่อาจารย์นวรัตนกรุณาโยงให้ด้วย..สนุกจริงๆค่ะ

กราบขอบพระคุณท่านอาจารย์เจ้าของเรือน อาจารย์ทุกท่านที่กรุณานำความรู้มาแบ่งปัน อีกทั้งขอบคุณทีมงานทุกท่านด้วยค่ะ

[NT]

ในฐานะผู้ตั้งกระทู้ ขอขอบพระคุณอาจารย์นวรัตน ซี และอาจารย์ทุกท่านครับ

[อาทิตยา]

ขอบพระคุณคุณNAVARAT.C นะคะที่กรุณามาตอบให้  ท่านเจ้าคุณฯท่านได้อยู่หลายตำหนักจริงๆ  แต่จากข้อความ "ทรงพระกรุณาโปรดฯให้สร้างตำหนักหมู่ใหญ่พระราชทานเจ้าคุณพระประยูรวงศ์อีกแห่งหนึ่ง ข้างหลังพระมหามณเทียรตรงที่เคยเป็นพระตำหนักพระสนมเอกครั้งรัชกาลที่ ๑ และรัชกาลที่ ๒"  นี่น่าจะเป็นตำหนักที่สร้างเพื่อท่านจริงๆที่อยู่ในเขตพระราชฐานชั้นใน  แต่ทำไมไม่มีปรากฎในแผนที่ด้านบนล่ะคะ  ตำหนักหมู่ใหญ่ของท่านหายไปไหนหนอ?
ข้างหลังพระมหามณเฑียรนี่น่าจะแถวๆหมายเลข 2 ที่ระบุว่าเป็นตำหนักของเจ้าจอมมารดาแสหรือเปล่าคะ ตรงนั้นมีที่ว่างอยู่  หรือจะเคยมีตำหนักอยู่ตรงนั้น และถ้าใช่ ทำไมหายไปหนอ???  มีแต่คำถามนะคะ  แหะ แหะ