ฮองเฮาแห่งราชวงศ์ชิง – ทั่วโลกหล้าข้าเป็นหนึ่ง...ถึงจะไม่ง่ายก็ตาม

[han_bing]

ฮ่องเฮา (皇后：huang hou) ตำแหน่งนี้เป็นตำแหน่งในฝันของนางในทุกคน รวมไปถึงหม่อมห้ามของเจ้าชายทุกนาง หากได้ตำแหน่งฮองเฮานี้ก็เป็นที่แน่นอนเลยว่าชีวิตที่เหลืออยู่ ๙๙.๙๙ เปอร์เซ็นน่าจะเป็นสุข อำนาจใหญ่ปกครองได้ทั่ววัง และถ้าสมมุติว่าคุมพระสวามีได้ดีๆ บางทีจะคุมได้ทั้งแผ่นดินเลยก็ได้

แต่การที่จะก้าวขึ้นเป็นฮองเฮาจะว่าง่ายก็ง่าย จะว่ายากก็ยาก

ภาพงานอภิเษกสมรสของพระเจ้ากวงซู

[han_bing]

ขั้นแรกสู่การเป็นฮ่องเฮาจะต้องมีสวามีดีๆก่อน กล่าวคือ พระสวามีที่กำลังจะถวายตัวไปเป็นนางห้ามนั้นควรจะเป็นเจ้าชายอนาคตไกล ถ้าไม่ใช่พระยุพราช ก็ควรเป็นน้องพระยุพราช ไม่เช่นนั้นก็ควรจะเอาพระสามีที่หมายปองในบัลลังค์มังกรไว้มากๆ (แต่อันนี้อาจจะเสี่ยงอยู่ถ้าหมายไว้แล้วไม่ได้ มีสิทธิตายยกตระกูล) พอเลือกพระสวามีได้แล้ว หรือจะพูดให้ถูกคือผู้ใหญ่ในวงตระกูลช่วยกันเลือกและผลักดันให้ ก็นั่งรอไปเรื่อยๆว่าเมื่อไรผู้ชายของเราคนนี้จะได้ครองบัลลงัค์มังกร แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นพึงระลึกไว้ว่าตอนถวายตัวจะต้องเป็นพระชายาเอก หรือ “ตี่ฟูจิ่น” (嫡福晋：di fu jin)เท่านั้น อย่าเป็นอย่างอื่น แต่ถ้าพลาดท่าไม่ได้เป็นพระชายาเอกก็ควรเป็นพระชายารอง นั้นคือ “เชอฟูจิ่น” (侧福晋：ce fu jin) อย่าได้ต่ำไปกว่านี้ เพราะถ้าพระชายาเอกตายเราอาจจะโชคดีได้เป็นเอกแทน แต่ถ้าเป็นพวกนางบำเรอ หม่อมน้อยๆนั้นก็หมดท่า ไต่ไม่ถึงบันไดฝั่งฝัน อย่างดีเป็นได้แค่พระสนมเท่านั้น

ภาพเชื้อพระวงศ์จีนยศอ๋อง กับพระชายาเอก

[han_bing]

หลังจากได้พระสามีที่เหมาะสม และรอคอยจนพระสามีฝ่าฟันและได้ขึ้นครองราชย์กลายเป็นฮ่องเต้ ตำแหน่งฮ่องเฮาก็จะตกอยู่กับพระชายาเอกอย่างไม่ต้องสงสัย พระนางจะได้รับทุกสิ่งทุกอย่างที่รอคอย ฮ่องเฮาที่มาจากตำแหน่งพระชายาเอกจะมีชื่อเรียกเพื่อแสดงความเป็นหลวงว่า “ตี่ฮวงโฮว่” (嫡皇后：di huang hou) อันแปลว่า “ฮวงเฮาที่มาจากพระชายาเอก” ฟังดูน่าเกรงขามยิ่งนัก นอกจากนั้นยังจะถูกเรียกว่า “หยวนฮวงโฮว่” (元皇后：yuan huang hou) เช่นกัน ซึ่งคำนี้แปลว่าฮ่องเฮาพระองค์แรก นอกจากชื่อเรียกอันแสนขลังนี้ฮ่องเฮายังจะได้รับพระราชทานนามอันไพเราะโดยมีคำว่า “เสี่ยว” (孝:xiao) ที่แปลว่ากตัญญูดีงามไว้ข้างหน้า ข้างหลังก็ตามด้วยอักษรที่ฮ่องเต้เห็นแล้วว่าเหมาะกับฮ่องเฮาอันเป็นที่รัก อยู่กันไปนานๆก็จะได้ชื่อเพิ่มขึ้นมาเรื่อยๆเพื่อเป็นการเทิดพระยศให้สูงยิ่งขึ้น แต่ถ้าบุญน้อยตายไปก่อนเดี่ยวก็จะมีพระนามถวายตามมาอีกรอบเพื่อแสดงถึงความรักและรำลึกถึง

พระเกี้ยวหงษ์ของฮ่องเฮา

[han_bing]

หากว่าฮ่องเต้นี้ได้ขึ้นครองราชย์ตั้งแต่วัยเยาว์ ไม่ทันมีหม่อมห้ามนางใน การจะเป็นฮ่องเฮานั้นก็อาจจะวุ่นวายหน่อย เพราะคราวนี้ผู้ร่วมแข่งขันอาจจะเยอะขึ้นมากเมื่อเทียบกับยามไม่ได้เป็นฮ่องเต้ เพราะตอนนนี้ใครๆก็เห็นแล้วว่า ถ้าได้ – ก็ได้เป็นแน่ – ไม่ต้องรอความเสี่ยงใดๆทั้งสิ้น ถ้าเกิดเป็นหญิงดี หน้าตาพอรับได้ และที่สำคัญตระกูลสูงส่ง เข้าพระเนตรฮ่องเต้ หรือฮ่องไทเฮา สตรีที่เคยเป็นซิ่วนู่ (秀女：xiu nu) หรือ “หญิงดีงาม” ที่ถูกส่งมาร่วมคัดเลือกจากทั่วแผ่นดิน จากผู้หญิงตัวเล็กๆก็จะได้รับเลือกเป็นฮ่องเฮาผู้ยิ่งใหญ่ มีพระราชพิธีอภิเสกสมรสอย่างยิ่งใหญ่มโหราฬ แม้จะไม่ได้ชื่อว่า ตี่ฮวงโฮว ที่สื่อว่าเป็นพระชายาเอกมาแต่เดิม แต่อย่างน้อยก็ได้ฉายาว่า หยวนฮวงโฮว โก้เป็นที่สุด “ตี่”ไม่”ตี่” “เดิม” ไม่ “เดิม” ก็ช่างมันประไร อย่างน้อยตอนนี้ก็เป็น ๑ ในแผ่นดิน สิทธิประโยชน์อื่นๆก็ได้ครบเช่นกัน

รายละเอียดผ้าปักของชุดทรงที่ใช้ในพระราชพิธีอภิเษกสมรสของฮ่องเฮา

[han_bing]

อย่างไรก็ตามถ้าบุญไม่ได้พาวาสนาไม่ได้ส่งให้เป็นพระชายาเอกตั้งแต่แรก เป็นแค่พระชายารอง หรือเข้ามาทีหลังเป็นพระสนมกำนัลธรรมดา ข้อนี้อย่าได้ท้อไป เพราะหากฮ่องเฮาพระองค์แรกสวรรคตไป และตัวเองเป็นที่โปรดปรานหรือมีต้นทุนทางสังคมสูง กล่าวคือ ตระกูลของตนคอยดัน มีลูกชายมาก หรือเป็นพระญาติกับฮ่องไทเฮา เป็นอาทิ บุญก็จะชักพาวาสนาส่งให้เป็นฮองเฮาได้ แต่ฮองเฮาประเภทนี้จะเรียกว่า “จี้ฮวงโฮว่” (继皇后:ji huang hou) แปลว่า ฮ่องเฮาที่รับตำแหน่งต่อ ศักดิ์อาจจะไม่สูงเท่าฮ่องเฮาพระองค์แรก แต่ก็จะเป็นไรไป ยังไงก็เป็น ๑ ในแผ่นดินเช่นกัน จะมาช้ามาเร็วก็ขอให้ได้เป็น สิทธิใดที่ฮ่องเฮาองค์แรกพึงได้ตน ก็จะได้เหมือนกัน ดังนั้นจะบ่นไปไย

เครื่องประดับศรีษะของฮองเฮา

[han_bing]

นอกจากฮ่องเฮาสองประเภทข้างต้น ยังมีฮองเฮาอีกประเภทหนึ่งที่ตอนมีชีวิตอยู่ไม่ได้เป็นฮองเฮา นั้นคือ พระสามีได้ขึ้นเสวยราชย์สมบัติ หรือพระโอรสของตนได้ขึ้นครองราชย์ครองแผ่นดิน แต่ตนบุญน้อยสิ้นชีวิตก่อนที่จะเห็นสวามีหรือราชบุตรของตนมีบุญผ่านพิภพ ด่วนหนีละไปยังสรวงสวรรค์เสียก่อน เพื่อเป็นการรำลึกถึง ฮ่องเต้พระองค์ปัจจุบันก็จะสถาปนาพระชายาผู้น่าสงสาร หรือพระมารดาอันเป็นที่รักให้เป็นฮองเฮา เป็นการสถาปนาตามหลัง แต่ว่าถ้าเกิดว่าขณะมีชีวิตอยู่ไม่ได้เป็นฮ่องเฮา แต่ว่าพระโอรสได้ขึ้นครองราชย์ ตนเองก็ยังมีชีวิตอยู่ไม่ได้ตายจากไปไหน ก็จะได้เป็นฮ่องไทเฮา อย่างมีความสุข ตามพฤตินัยแล้วก็ถือว่าเป็นฮ่องเฮาของจักรพรรดิพระองค์ก่อนด้วย

พระราชมารดาของพระเจ้าเฉียนหลง แต่เดิมมียศเป็นฉีกุ่ยเฟย ภายหลังพระเจ้าเฉียนหลงได้ขึ้นครองราชย์จึงได้เป็นไทเฮา

[han_bing]

อย่างไรก็ตาม การสถาปนาใครเป็นฮ่องเฮานั้นมิใช่มีแต่รูปแบบปรกติธรรมดาอย่างข้างต้นเท่านั้น มีอยู่ครั้งหนึ่งในราชวงศ์ชิงนี้แหละ พระสนมคนโปรดสิ้นพระชนม์ลง ฮ่องเต้ด้วยความอาลัยรักมากๆ เลยสถาปนาให้เป็นฮ่องเฮา ทั้งๆที่ฮ่องเฮาพระองค์ปัจจุบันยังมีชีวิตอยู่ ทำให้เป็นที่ขัดเคืองยิ่งนักแต่ก็ทำอะไรไม่ได้ หรือเจ้าชายผู้สำเร็จราชการ แม้ไม่ได้เป็นฮ่องเต้ แต่ว่าตัวเองอำนาจใหญ่ประหนึ่งฮ่องเต้เลยสถาปนาแม่ที่ล่วงลับของตนขึ้นเป็นฮ่องเฮา วิธีการนี้ถือเป็นวิธีการพิเศษ เกิดขึ้นจากอารมณ์ผู้เป็นใหญ่ในแผ่นดินช่วงนั้นล้วนๆ

คฑายู่อี้ กับอักษรซี่คู่ (双喜) สันนิษฐานว่าน่าจะใช้ในงานอภิเษกสมรส

[han_bing]

สุดท้ายนี้การเป็นฮ่องเฮา แม้จะดูยิ่งใหญ่มาก ประหนึ่งเสาหินอ่อนที่ค้ำยันอาคาร แต่ก็จงพึงสังวรไว้ว่า ความสุข ๙๙.๙๙ เปอร์เซ็นที่คิดว่าจะมี ๐.๐๑ เปอร์เซ็นอันโหดร้ายก็ไม่ได้หายไปไหน ชีวิตฮ่องเฮาอาจจะนั่งเครียดนอนเครียดเนื่องด้วยนางในคนอื่นเป็นที่โปรดปรานยิ่งกว่าตน เรื่อยไปจนถึงถูกฮ่องเต้ปลด

สะท้อนให้เห็นว่าชีวิตฮ่องเฮานี้แม้ว่าจะดี เหมือนโรยด้วยกลีบกุหลาย แต่ในกลีบกุหลาบที่โรยนั้น ก็ถือว่ามีหนามปนอยู่ไม่น้อยทีเดียว

ฮ่องเฮาพระองค์แรกและพระองค์ที่ ๒ ของพระเจ้าเฉียนหลงฮ่องเต้

[han_bing]

ฮ่องเฮาพระองค์ที่ ๓ ของเฉียนหลงฮ่องเต้

[เพ็ญชมพู]

เสริมภาษา

คฑายู่อี้ กับอักษรซี่คู่ (双喜) สันนิษฐานว่าน่าจะใช้ในงานอภิเษกสมรส

สัญลักษณ์ หรือ 囍 แต้จิ๋วเรียกว่า ซังฮี้ ซึ่งคนไทยรู้จักกันดีในนามของถนนและสะพาน มีที่มาอย่างไรขออนุญาตเล่าไว้ ณ ที่นี้  

囍 คือสัญลักษณ์มงคลที่นิยมใช้กันมากที่สุดในพิธีแต่งงานของชาวจีน เป็นอักษรมงคลที่ประดิษฐ์สร้างขึ้นมาจากคติความเชื่อและวัฒนธรรมแบบจีน ดังนั้น จึงนิยมเรียกคำนี้ว่า “ซวงสี่” （双喜）ซึ่งแปลว่า “มงคลคู่” หรือ “มงคลคู่มงคล, มงคลซ้อนมงคล”

จริง ๆ แล้วคำว่า 囍 ไม่มีอักษรตัวนี้ปรากฏอยู่ในพจนานุกรมจีน แต่เป็นการออกแบบประดิษฐ์ตัวอักษรแบบจีน ที่สร้างจากอักษรจีนคำว่า “สี่” （喜）แปลว่า ยินดี ,ดีใจ, มีความสุข เมื่ออักษร“สี่” （喜）จำนวน ๒ ตัวมา “สนธิ” (ผสมรวมกัน) เชื่อมต่อกันจนกลายเป็นคำ ๆ เดียวคือ 囍 ที่แปลกไปจากตัวอักษรอื่น ๆ แต่มีความหมายที่น่าสนใจยิ่ง

ประวัติความเป็นมาของสัญลักษณ์ ซวงสี่ มีตำนานเล่าว่า

ในสมัยราชวงศ์ซ่ง มีบัณฑิตหนุ่มนามว่า หวังอันสือ (王安石) (ซึ่งต่อมาภายหลังได้เป็นมหาเสนาบดีคนสำคัญในสมัยราชวงศ์ซ่ง) เดินทางเข้าเมืองหลวงเพื่อสอบเข้ารับราชการ ภายหลังเสร็จสิ้นการสอบ เขาโชคดีที่มีมหาเศรษฐีพึงใจในบุคลิกภาพ จึงยกลูกสาวให้และรับ หวังอันสือ เป็นเขยขวัญ ในวันแต่งงาน ปรากฏว่ามีคนมาแจ้งข่าว่า หวังอันสือ สามารถสอบได้ตำแหน่งจอหงวนหรือจ้วงเอวี๋ยน (状元) เรื่องมงคลทั้งสองเกิดขึ้นซ้อน ๆ กัน ทำให้ หวังอันสือ ที่กำลังจะเขียนอักษรคำว่า “สี่” （喜）เพื่อปิดไว้ที่ประตูบ้าน จึงได้เขียนอักษร“สี่” （喜）ซ้อนติดกันอีก เชื่อมต่อกันเป็น 囍 เมื่อชาวบ้านพบเห็นก็เกิดความชอบใจ นับตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา สัญลักษณ์มงคลคำว่า 囍 จึงถูกนำไปใช้ต่อ ๆ กันมาจนถึงปัจจุบัน

ลักษณะของสัญลักษณ์ซวงสี่ (双) มีผู้ตีความหมายว่า สาเหตุที่อักษรสัญลักษณ์ดังกล่าวใช้กับงานแต่งงานของคู่บ่าวสาว เพราะสัญลักษณ์นี้ เหมือนรอยยิ้มที่เปี่ยมไปด้วยความสุข และการแต่งงานย่อมเกิดขึ้นจากคน ๒ คน และญาติทั้ง ๒ ฝ่าย การแต่งงาน เจ้าบ่าวก็มีความสุข（喜）เจ้าสาวก็มีความสุข（喜）รวมทั้งบิดาหมารดาและญาติมิตรทั้งสองฝ่ายต่างก็มีความสุข ความหมายอันเป็นมงคลซ้อน ๆ กันนี้เองที่เป็นที่มาของการนำความสุขทั้ง ๒ คำคือ喜+喜 มารวมกัน กลายมาเป็นคำมงคลคู่ 囍ไปในที่สุด
 
ที่มา  หนังสือ ๑๐๘ ลัญลักษณ์จีน – ปิยะแสง จันทรวงศไพศาล

[เพ็ญชมพู]

ซวงสี่ หรือ ซังฮี้ กลายเป็นชื่อถนนและสะพานได้อย่างไร

ชื่อ ซังฮี้ มาจากลายของเครื่องกิมตึ๋งหรือเครื่องถ้วยชามที่มาจากประเทศจีน ในสมัยรัชกาลที่ ๕ นิยมสั่งถ้วยชามเหล่านี้เข้ามาและสะสมเป็นของมีค่า และเมื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้สร้างพระราชวังดุสิตขึ้น  ได้พระราชทานนามตำหนัก ถนน สะพานและคลองต่าง ๆ ภายในพระราชวังดุสิต เป็นชื่อเครื่องกิมตึ๋งทั้งสิ้น  ถนนหลังพระราชวัง พระราชทานนามว่า ซังฮี้ อันเป็นคำมงคลของจีน มีความหมายว่า "ยินดีอย่างยิ่ง" ซึ่งในตอนแรกที่สร้างมีระยะทางจากแม่น้ำเจ้าพระยาไปสุดบริเวณด้านหลังพระราชวังดุสิต

ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ ๖ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ขยายถนนซังฮี้ให้ยาวขึ้นและเปลี่ยนชื่อเป็น ถนนราชวิถี แต่ชาวบ้านก็ยังนิยมเรียกชื่อถนนช่วงเดิมว่า ถนนซังฮี้ อยู่นั่นเอง เมื่อมีการสร้างสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาแห่งใหม่ ประชาชนทั่วไปยังไม่ทราบชื่อสะพาน  จึงเรียกชื่อสะพานว่า สะพานซังฮี้ เพราะสะพานนี้เริ่มต้นปลายถนนซังฮี้ทางด้านฝั่งพระนคร  ต่อมาเมื่อสร้างเสร็จแล้วรัฐบาลได้ตั้งชื่อสะพานนี้ว่า สะพานกรุงธน  

ที่มา หนังสือของดีกรุงเทพ ของสำนักงานวัฒนธรรม กีฬาและการท่องเที่ยว

[scarlet]

โชคดีมาก ที่ได้เข้ามาในเรือนไทยที่นี่
มิฉะนั้น ผมคงเข้าใจว่าซังฮี้คือม้า 1 คู่ไปจนตาย....

 

[นางมารน้อย]

ขอบคุณคุณหานบิงค่ะ ติดตามตลอดมา ฮองเฮาในเฉียนหลงหวงตี้ทรงพระสิริโฉมงดงามทั้งสามพระองค์เลยค่ะ


ขอบคุณอ.เพ็ญชมพู ได้ความรู้อีกแล้วค่ะ

[han_bing]

สวยทุกพระองค์ครับ

แต่บางพระองค์ชีวิตน่าเศร้า

รอติดตามตอนต่อไปด้วยใจระทึกตึกตัก

[unming]

ติดตามอยู่ นะค่ะ แล้วเรื่องนางในฯ ยังมีบทความต่อไหมค่ะ