ชีวิตและผลงานของเสรีไทยที่ถูกอ้างอิงเพื่อใช้ประโยชน์มากที่สุด

[NAVARAT.C]

วันที่ 1 พฤษภาคม 2486 เจ้าหน้าที่ฝ่ายข่าวกรองของจีนแจ้งให้นายจำกัด ทราบว่าทางจีนได้รับโทรเลขจาก ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช สั่งให้นายจำกัด พลางกูรติดต่อเจรจาโดยตรงกับรัฐบาลจีนและรัฐบาลสหรัฐฯ และเน้นด้วยว่าไม่ให้ติดต่อกับอังกฤษ ข่าวสารที่ได้รับจากจีนนี้ไม่มีคำอธิบาย และก็ไม่มีคำสั่งใดๆตามมาอีก ทำให้นายจำกัดตกอยู่ภาวะที่สับสน

วันต่อมานายจำกัด พลางกูรบันทึกในไดอารี่ว่า

“ภายหลังอาหารกลางวัน ได้ออกเดินเล่นกับเฉิน(เจ้าหน้าที่อารักขาคนหนึ่ง) ข้ามไปฝั่งใต้ และกลับที่พักประมาณ 17.00 น. ได้รับประทานแซนด์วิช ซึ่งทันที่หลังจากนั้นก็รู้สึกปวดท้องอย่างมาก และความปวดก็เพิ่มขึ้นทุกขณะ ได้กินยาโดเวอร์ ซึ่งทำให้ทุเลาลงบ้างเล็กน้อย”

[NAVARAT.C]

2-3 วันหลังจากนั้น นายจำกัดมุ่งที่จะส่งข่าวไปถึงอุปทูตอเมริกัน นายไพศาล ตระกูลลี้เป็นผู้นำจดหมายไปสถานทูตสหรัฐฯแล้วกลับมารายงานว่าได้พบกับเจ้าหน้าที่ผู้หนึ่ง บอกว่าทราบถึงภารกิจของนายจำกัด ทาง อเมริกันสนับสนุนรัฐบาลจีนเป็นอย่างยิ่ง และขอให้นายจำกัดติดต่อกับจีนโดยตรง นายไพศาลได้ไปที่สถานทูตอังกฤษด้วยเช่นกัน แต่ทางสถานทูตบอกว่ายังไม่มีเรื่องที่จะแจ้งให้นายจำกัดทราบ

ช่วงเวลาเดียวกัน เจ้าหน้าที่ข่าวกรองของจีนแจ้งต่อนายจำกัด พลางกูร ว่าเขาได้ยินจากทางอังกฤษมาว่า เสอร์ โจซายอา ครอสบี้ อดีตอัครราชทูตอังกฤษประจำกรุงเทพฯ ซึ่งนายจำกัดรู้จักและอ้างถึงนั้น ไม่ทราบเรื่องราวของขบวนการใต้ดินในประเทศไทย (ภายหลังสงคราม ข้อเท็จจริงได้ยืนยันว่าเสอร์โจซายอา ครอสบี้ และ นายฟิตซ์เจอรัลด์ อดีตผู้จัดการธนาคารฮ่องกงเซี่ยงไฮ้ในกรุงเทพฯ ไม่เคยได้รับการติดต่อสอบถามเกี่ยวกับนายจำกัด พลางกูร แต่ทางการจีนทำให้เข้าใจว่าได้ติดต่อสอบถามไปยังบุคคลทั้งสองแล้ว ซึ่งมีผลต่อนายจำกัดในทางลบ) เจ้าหน้าที่จีนแนะนำให้นายจำกัดเลิกคิดที่จะร่วมมือกับทางอังกฤษเสีย และว่าอังกฤษกับสหรัฐฯมีความขัดแย้งกัน ทางอังกฤษไม่พอใจที่สหรัฐฯส่งอาวุธให้จีน และได้ยึดอาวุธที่ส่งผ่านมาทางอินเดียอยู่เนืองๆ  นายจำกัดรู้สึกผิดหวังกับข่าวนี้มาก และเริ่มเชื่อว่าอังกฤษมีท่าทีต่อต้านภารกิจของเขา ซึ่งหมายถึงว่าแผนการที่จะจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นในอินเดียจะต้องยกเลิกไป และตัวเขาก็จะต้องพึ่งพาจีนเท่านั้น เจ้าหน้าที่ข่าวกรองของจีนให้ข่าวแก่นายจำกัดว่า ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช และหน่วย โอ.เอส.เอส. ของสหรัฐฯ กำลังส่ง พ.ท. หม่อมหลวงขาบ กุญชร ทูตฝ่ายทหาร ณ กรุงวอชิงตัน เดินทางมาพบนายจำกัดที่จุงกิง

[NAVARAT.C]

ขณะนั้นนายจำกัด พลางกูร คิดว่าจะเปลี่ยนสถานที่ที่บุคคลสำคัญของขบวนการเสรีไทยจะลอบออกไปตั้งรัฐบาลนอกประเทศ จากหัวหินไปยังระนองทางฝั่งมหาสมุทรอินเดีย ซึ่งอาจจะใช้เรือดำน้ำแทนเครื่องบินทะเลได้ นายจำกัดบันทึกในไดอารี่ว่า การปฏิบัติของจีนต่อตัวเขามีลักษณะที่เลวลง ถูกย้ายไปอยู่ชั้นใต้ดิน อาหารและบริการอื่นๆ ก็ไม่เพียงพอสำหรับความเป็นอยู่ นายจำกัด พลางกูร เริ่มขับถ่ายปนโลหิตและไม่สบายมาก เขาเริ่มรู้สึกหมดหวัง

ปลายเดือนพฤษภาคม เจ้าหน้าที่จีนนำเอกสารทีอ้างว่าเป็นของอังกฤษซึ่งแถลงจุดยืนต่อขบวนการเสรีไทยและต่อภารกิจของนายจำกัดมาให้อ่าน แต่ไม่ยอมให้สำเนา นายจำกัดพยายามบันทึกข้อความที่สำคัญของเอกสารฉบับนั้นไว้ในไดอารี่เท่าที่จะจดจำได้ ดังนี้

[NAVARAT.C]

ลับมาก

รัฐบาลอังกฤษคิดว่า(ภารกิจของ)นายจำกัดเป็นเรื่องก่อนถึงเวลาอันควร เสนอมาโดยปราศจากแผนงานที่รอบคอบ

กระทรวงการต่างประเทศ(อังกฤษ)เห็นว่าเวลายังไม่เหมาะสมที่จะสนับสนุนขบวนการเสรีไทยให้ปฏิบัติการอย่างจริงจังในปัจจุบัน เพราะกองทัพไทยจะเป็นอุปสรรคมากกว่าที่จะให้ความช่วยเหลือ และถ้าหากว่าขบวนการเสรีไทยจะกระทำการใดๆลงไปในขณะนี้ ทหารญี่ปุ่นก็จะต้องโต้ตอบทันที และคนไทยที่ทรยศต่อชาติจะช่วยทำให้ญี่ปุ่นหมดปัญหาในการปกครองประเทศไทย

อย่างไรก็ตาม ขบวนการเสรีไทยควรจะเตรียมการอย่างรอบคอบเพื่อสนับสนุนปฏิบัติการของสัมพันธมิตร และควรจะดำเนินการรุกทางด้านการเมืองต่อไปอย่างช้าๆ

ขณะนี้ ไม่มีปัญหาในเรื่องที่อังกฤษจะช่วยให้ผู้นำเสรีไทยเล็ดลอดออกมาจากประเทศทางทะเลหรือทางอื่นๆ ส่วนเรื่องการรับรองรัฐบาลของเสรีไทย หรือยกเลิกการกักกันทรัพย์สินของรัฐบาลไทยในอังกฤษก็ไม่เป็นปัญหา

[NAVARAT.C]

นายจำกัด พลางกูร บันทึกไว้ในไดอารี่ว่าอย่างน้อยที่สุดอังกฤษก็รับรู้ว่ามีขบวนการเสรีไทยอยู่ เขาเล่นงานอังกฤษว่าทำให้ภารกิจของเขาล้มเหลว และกล่าวหาว่าอังกฤษสนใจเฉพาะสงครามในยุโรป นายจำกัด พลางกูรรำพันว่า เขากำลังตกอยู่ในห้วงลึกแห่งความมืดมนที่สุดของความเศร้าสลด และรู้สึกว่าเขาคงจะพบจุดจบแห่งชีวิตในเวลาอันไม่นานนัก

ปลายเดือนเดียวกัน พล.ต. กริมสเตลบอกพ.อ. ไรด์ว่าเรื่องของนายจำกัด พลางกูรจบลงได้แล้ว และห้าม พ.อ.ไรด์ ยุ่งเกี่ยวกับขบวนการเสรีไทยอีกต่อไป

[NAVARAT.C]

วันที่ 8 เดือนต่อมา นายจำกัด พลางกูรทราบโดยบังเอิญว่า พ.ท. หม่อมหลวงขาบ กุญชร และเสรีไทยสายสหรัฐอเมริกาจำนวนหนึ่งกำลังเดินทางมาจุงกิง และได้รับการบอกเล่าจากทางจีนว่า ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมชจะส่ง ม.ล. ขาบมาพบเขา โอ.เอส.เอส.นั้นทราบดีว่านายจำกัดอยู่ในเมืองจีน แต่จีนไม่ยอมให้ผู้ใดพบนายจำกัด และไม่ยอมเปิดเผยว่าจีนกำลังควบคุมตัวอยู่ กลางเดือนเดียวกัน นายจำกัด บันทึกว่าไอและปวดศรีษะ ตระหนักดีแล้วว่าทางการจีนไม่ต้องการให้เขาติดต่อกับคนไทย และบันทึกไว้ว่า “ บางทีผู้การไรด์คิดถูกแล้วว่าจีนคงไม่ปรารถนาให้ผู้ใดตั้งกลุ่มต่อต้านญี่ปุ่นขึ้นในประเทศจีน และนี่คือเหตุผลว่าทำไมจึงเงียบหายกันไปหมด”

ด้วยเหตุผลบางประการซึ่งบัดนี้ก็ยังไม่กระจ่าง แต่อาจจะเกี่ยวข้องกับปัจจัยหลายๆอย่าง รวมทั้งความสัมพันธ์ระหว่างชาติสัมพันธมิตรด้วยกัน ความคืบหน้าของสงครามในแปซิฟิก สถานการณ์ในประเทศไทยและความปลอดภัยของบรรดาเชลยศึกในไทย ปรากฏว่าท่าทีอย่างเป็นทางการของจีนที่มีต่อขบวนการเสรีไทยในประเทศไทย และต่อนายจำกัด พลางกูรเปลี่ยนแปลงไปอย่างกระทันหัน แต่ก็สายเกินกว่าที่จะช่วยชีวิตของนายจำกัดเอาไว้ได้

[NAVARAT.C]

ตอนเช้าวันที่ 28 มิถุนายน 2486 เป็นเวลา 9สัปดาห์หลังจากเขาเดินทางมาถึงจุงกิง และประมาณ 3สัปดาห์ภายหลังที่เขาได้รับข่าวการเดินทางมาจุงกิงของเสรีไทยสายสหรัฐอเมริกา นายจำกัด พลางกูร ซึ่งอยู่ในสภาพของคนป่วยหนักถูกนำไปพบจอมพลเจียงไคเช็ค แม้ว่าร่างกายจะกะปลกกะเปลี้ยเต็มที่ แต่จิดใจยังคงแจ่มใส นายจำกัดรวบรวมพลังความรูสึกนึกคิดอันยิ่งใหญ่ทั้งหมดของเขา ด้วยความพยายามอย่างไม่เห็นแก่ชีวิตเป็นครั้งสุดท้าย เพื่อปฏิบัติภารกิจให้บรรลุเป้าหมายให้จงได้ ดร.เค.ซี.วู และนายไพศาล ตระกูลลี้เดินทางมาด้วย หลังจากรออยู่ในห้องรับแขกของประธานาธิบดีประมาณ 5 นาที จอมพลเจียงไคเช็คจึงออกมาตอนรับ

[NAVARAT.C]

ประมุขของแผ่นดินใหญ่กล่าวกับนายจำกัดเป็นภาษาจีน และไต่ถามถึงสุขภาพของเขาอย่างสุภาพ ดร. วูทำหน้าที่เป็นล่าม นายจำกัด พลางกูรพูดถึงภารกิจที่เขาได้รับมอบหมายในการเล็ดลอดเดินทางออกจากประเทศไทย เขาแจ้งต่อเจียงไคเช็คว่า คนไทยต้องการจะต่อสู่กับญี่ปุ่น และต้องการช่วยจีนรบกับญี่ปุ่น จอมพลเจียงไคเช็คกล่าวว่า ทางจีนถือว่าสัญญาร่วมเป็นสัมพันธมิตรระหว่างไทยกับญี่ปุ่นเป็นโมฆะ นายจำกัดอธิบายว่า เนื่องจากทางอังกฤษไม่เห็นชอบด้วยกับแผนการของขบวนการเสรีไทย ดังนั้นเขาจึงไม่สามารถจะดำเนินการให้บรรดาหัวหน้าเสรีไทยภายในประเทศหลบหนีออกมาได้ ประธานาธิบดีจีนชี้แจงว่า ความร่วมมือกับ ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมชเป็นเรื่องที่มีความสำคัญ และทุกคนต้องรอฟังเสนีย์ว่าอย่างไรในเรื่องของนายจำกัด ขณะนี้ ม.ร.ว. เสนีย์ กำลังส่งคนมาจุงกิง จึงควรที่จะได้พบกับบุคคลผู้นั้นเสียก่อน นายจำกัด พลางกูร พยายามเน้นคุณประโยชน์ของขบวนการใต้ดินในประเทศไทย ซึ่งเจียงไคเช็คก็แสดงความเห็นด้วย และกล่าวว่าจีนพร้อมที่จะช่วยให้ไทยกู้เอกสารกลับคืนมา นายจำกัดบอกว่าเป็นเรื่องสำคัญที่ทางจีนจะต้องติดต่อกับขบวนการต่อต้านญี่ปุ่นในไทย จอมพลเจียงไคเช็คตอบว่า จีนมีการติดต่อในทางลับกับไทยอยู่แล้ว

[NAVARAT.C]

การสนทนาระหว่างนายจำกัด พลางกูรกับจอมพลเจียงไคเช็ค ใช้เวลาประมาณ 25นาที จากนั้นประธานาธิบดีจีนจึงหันมาพูดกับนายไพศาล ซึ่งอ้างว่าเป็นผู้แทนของชาวจีนในประเทศไทย นายไพศาล ตระกูลลี้เรียนต่อประมุขของรัฐบาลจีนว่า คนจีนในประเทศไทยถูกข่มเหงรังแกมาก นับตั้งแต่จอมพล ป. พิบูลสงครามขึ้นมามีอำนาจ ขบวนการเสรีไทยกำลังพยายามที่จะโค่นอำนาจของจอมพล ป.และขับไล่กองกำลังญี่ปุ่นออกไปจากประเทศ ชาวจีนในเมืองไทยจึงขอความช่วยเหลือจากทางการจีน จอมพลเจียงไคเช็คบอกนายไพศาลว่าจะให้ความร่วมมือกับขบวนการเสรีไทยอย่างใกล้ชิด

หลังจากนั้น นายจำกัด บันทึกในไดอารี่ว่า เขาตั้งใจจะพูดกับเจียงไคเช็คเรื่องรัฐบาลไทยพลัดถิ่น แต่เวลาไม่อำนวย จึงหวังว่าจะมีโอกาสพูดเรื่องนี้และเรื่องอื่นๆ กับจอมพลเจียงไคเช็คอีก นายจำกัดบันทึกต่อไปว่า จากการสนทนากับผู้นำรัฐบาลจีน รู้สึกว่าจีนไม่ค่อยจะพอใจในอังกฤษในงานสงครามนัก และเป็นเรื่องที่แปลก เจียงไคเช็คกล่าวว่าจีนจะช่วยให้ไทยได้เอกราชคืนมา โดยไม่ได้แสดงให้เห็นว่าจีนต้องการอะไรจากประเทศไทย

[NAVARAT.C]

เย็นวันนั้น นายจำกัด พลางกูร ได้รับโทรเลขจาก ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช มีสาระสำคัญว่า “ยินดีที่จะพบด้วยกำลังพยายามทำทุกสิ่งทุกอย่างเพื่อให้ความสะดวกในการเดินทาง” นายจำกัดลอกข้อความในโทรเลขฉบับนั้นส่งไปให้เจียงไคเช็ค แต่เรื่องก็เงียบหายไปอีก

เหตุการณ์ตอนนี้ นายจำกัด พลางกูร ได้บันทึกเป็นรายงานถึงนายปรีดี พนมยงค์ ว่า

“....ทางจอมพลเจียงได้สั่งให้ ดร.ซุงไปถามเสนีย์ดูว่าอยากพบผมหรือไม่ และว่าขาบเป็นผู้แทนของเสนีย์ที่แท้จริงหรือไม่ เพราะเสนีย์เคยทำให้กระทรวงการต่างประเทศจีนเข้าใจไปอย่างนั้น

...เสนีย์ตอบมาทางจีนว่า ขาบไม่ได้เป็นผู้แทนของเขา และเรื่องผมจะไปพบเขาที่อเมริกานั้น ขอให้รัฐบาลจีนวินิจฉัยเอาเองว่าควรอนุญาตให้ผมไปหรือไม่ ถ้าทางจีนเห็นสมควรก็ให้ไป ถ้าไม่เห็นสมควรก็ไม่จำเป็นต้องไป เขา(เสนีย์)ว่าถ้ามีเรื่องอะไรที่จะพูดกับเขา เขาจะส่งผู้แทนของเขามาจุงกิงก็ได้....”

[NAVARAT.C]

ปรากฏว่าจีนไม่เห็นความจำเป็นที่นายจำกัด พลางกูร จะต้องไปสหรัฐอเมริกา ทำให้นายจำกัดต้องรอต่อไปอีก แต่ก็ไม่หมดความพยายาม และได้ส่งโทรเลขเร่งรัดม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมชไปอีกหลายฉบับ แม้ว่าจะไม่ได้รับตอบ ความโอ้เอ้ล่าช้าในการติดต่อกับอัครราชทูตไทย ณ กรุงวิชิงตันนี้ไม่เป็นที่กระจ่างในเหตุผล

[NAVARAT.C]

ต่อมาในเดือนสิงหาคม 2486 สถานการณ์เปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น อังกฤษส่ง พ.ต.หม่อมเจ้าศุภสวัสดิ์วงศ์สนิท สวัสดิวัตน และ พ.ต.ครุ อดีตผู้จัดการโรงไฟฟ้าวัดเลียบเดินทางมาพบนายจำกัด พลางกูรที่สถานทูตเอกอัครราชทูตอังกฤษในจุงกิง  โดยมีเสอร์ไฮรัส เซมัวร์เอกอัครราชทูตร่วมอยู่ด้วย จากข้อมูลที่ได้รับจากนายจำกัดทำให้กองกำลัง 136 ของอังกฤษนัดหมายให้องค์การใต้ดินในประเทศไทยเตรียมรับ ร.ต. ป๋วย อึ๊งภากรณ์ แห่งปฏิบัติการ “พรีชาร์ด” กับคณะซึ่งจะเดินทางโดยเรือดำน้ำมาขึ้นบกที่พังงาในปลายปีนั้น  ม.จ. ศุภสวัสด์ฯได้รับมอบอำนาจจากอังกฤษให้ส่งคนเดินสาร (นายกระจ่าง ตุลารักษ์) นำหนังสือแจ้งการนัดหมายไปมอบให้นายปรีดี พนมยงค์ที่กรุงเทพฯ แต่กว่าที่ขบวนการเสรีไทยจะได้รับข่าวสาร ก็ล่วงเลยเวลาที่นัดหมายไปแล้วหลายเดือน ปฏิบัติการพริชาร์ดจึงประสบกับความล้มเหลวทั้งๆ ที่เรือดำน้ำมาถึงพังงาเมื่อวันที่ 27 พฤศจิกายน แต่ไม่มีคนไปคอยรับ

[NAVARAT.C]

วันที่ 2 สิงหาคม 2486 ซึ่งเป็นช่วงเวลาเดียวกันที่นายจำกัด พลางกูร ได้พบกับ ม.จ.ศุภสวัสดิ์ฯ ทางการจีนให้ พล.ท.โจ๊ะ นายทหารคนสำคัญของจีนคนหนึ่งนำข่าวมาแจ้งแก่นายจำกัดว่า จอมพลเจียงไคเช็คอนุญาตให้เขาเดินทางไปอเมริกาแล้ว เพียงแต่ต้องรอเครื่องบินเท่านั้น ต้นเดือนต่อมานายสงวน ตุลารักษ์, นายแพง คุณะดิลก และ นายวิบูลวงศ์ วิมลประภา เดินทางมาถึงจุงกิงเพื่อติดตามข่าวของนายจำกัด พลางกูร ซึ่งเงียบหายไปหายเดือนตามที่ได้รับมอบหมายจากหัวหน้าขบวนการเสรีไทย

ทางด้าน พ.ท.หม่อมหลวงขาบ กุญชร และเสรีไทยสายสหรัฐอเมริกา รุ่นที่ 1 ซึ่งมาถึงจุงกิงก่อนหน้านั้นได้มาพบนายสงวน ตุลารักษ์ และนายแพง คุณะดิลก กับเสรีไทยสายอเมริกาบางคน จากนั้นก็ไปพบนายจำกัด พลางกูรซึ่งกำลังป่วยหนัก นายจำกัดจึงทราบถึงความคืบหน้าของขบวนการเสรีไทย และได้รับการยืนยันว่าเขากับนายสงวน ตุลารักษ์ จะเดินทางไปวอชิงตันด้วยกันในอีกไม่นาน

[NAVARAT.C]

แต่นายจำกัด พลางกูร ไม่ได้ไปกรุงวิชิงตันตามที่กำหนดไว้ เขาถึงแก่กรรมที่จุงกิง แพทย์จีนสันนิษฐานว่าเป็นโรคมะเร็งในลำไส้ เมื่อวันที่ 7 ตุลาคม 2486 ในวันหนุ่มฉกรรจ์ อายุเพียง 26 ปี และด้วยวาจาครั้งสุดท้ายที่แผ่วออกมาว่า

   “เพื่อชาติ-เพื่อHumanity….”

นายสงวน ตุลารักษ์ กับนายแดง คุณะดิลก จัดการฌาปนกิจศพนายจำกัด พลางกูรที่วัดเล็กๆ แห่งหนึ่งในจุงกิง และนำอัฐิของนายจำกัดพร้อมด้วยสมุดไดอารี่ซึ่งมีคุณค่าในประวัติศาสตร์เสรีไทยติดตัวไปด้วย เมื่อเดินทางไปกรุงวิชิงตัน แล้วนำมามอบให้นายปรีดี พนมยงค์ เมื่อนายสงวนเดินทางกลับประเทศไทยในตอนปลายสงคราม

อัฐิของนายจำกัด พลางกูร ได้รับการประดิษฐานอยู่ชั้นบนของตึกโดมในมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง โดยมีนักเรียนนายสิบสารวัตรทหารผลัดเปลี่ยนเวรกันถืออาวุธเป็นเกียรติตลอด 24 ชั่วโมง ภายหลังวันสันติภาพ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานยศทหารให้นายจำกัด พลางกูร เป็นพันตรี

ปัจจุบัน อัฐิของ พ.ต. จำกัด พลางกูร บรรจุอยู่ที่อนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ

[NAVARAT.C]

เมื่อข่าวการเสียชีวิตของนายจำกัด พลางกูร ไปถึงกรุงวอชิงตัน ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช ได้แสดงความรู้สึกเสียใจอย่างยิ่งไว้ในบันทึกประจำวัน อัครราชทูตไทยอาจจะตระหนักว่าความล่าช้าในการจัดการให้นายจำกัดเดินทางมาสหรัฐอเมริกามีส่วนอยู่บ้างที่ทำให้นายจำกัด พลางกูร หมดโอกาสที่จะรับใช้ชาติบ้านเมืองได้มากไปกว่าที่เขาได้กระทำไปแล้ว แต่ทั้งนี้และทั้งนั้น การตัดสินใจต่อปฏิบัติการใด ๆ ในยามสงครามย่อมต้องการความมั่นใจและความรอบคอบเป็นพิเศษ อย่างไรก็ตาม จากบันทึกประจำวันของ ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช ได้สะท้อนความจริงว่า หัวหน้าเสรีไทยในสหรัฐฯรู้จักนายจำกัด พลางกูรเป็นอย่างดี และเห็นคุณงามความดีของเขา ดังที่ได้เขียนถึงความรู้สึกเกี่ยวกับนายจำกัด พลางกูร ไว้บางตอนว่า

   “...ยิ่งคิดก็ยิ่งน่าสงสารและนับถือจำกัด คนดีที่สุดคนหนึ่งของเมืองไทย จำกัดตายคราวนี้ไม่ได้ตายเปล่าให้โลกลืมอย่างคนทั้งหลาย จำกัดอาจจะเป็นคนหัวดื้อและบ้าบิ่น แต่ตลอดชีวิตเขาเป็นคนติดตามแสวงความจริง เพราะเหตุนี้จึงถูกรังแกมาแล้ว แม้แต่ในชีวิตอันสั้นและที่ตายก็อาจจะตายเพราะพูดจริงทำจริงนั่นเอง วีรบุรุษจำกัด วิญญาณของท่านจะอยู่ที่ไหนก็ตาม  ขอจงเป็นสุขเถิด เราทั้งหลายที่ยังมีชีวิตอยู่เบื้องหลังจะรับช่วงดำเนินงานของท่านต่อไปจนสำเร็จ ท่านอุทิศชีวิตให้แล้ว งานอันมีเกียรติยิ่งที่จะกอบกู้เอกสารราชของไทย...
   ....เพราะจำกัดตาย ข้าพเจ้าจึงเห็นแล้วว่ายังมีเกียรติสูงสุดอันพึงใฝ่สูงกว่าเกียรติของการเป็นนายกรัฐมนตรี ใหญ่ยิ่งกว่าเกียรติของกษัตริย์ เกียรติอันนั้นคือ เกียรติของผู้ตายเพื่อชาติ วงศ์กษัตริย์มีวันล้ม ตำแหน่ง ร.ม.ต. มีวันเปลี่ยนมือ แต่เกียรติของผู้ที่ตายอย่างจำกัดนี้ไม่มีใครจะแย่งไปจากเขาได้ เขาตายแล้วไม่สูญ.....

   ขอให้วิญญาณของจำกัดไปสู่สุคติเถิด เราผู้มีชีวิตอยู่เบื้องหลังจะไม่นิ่งดูดายให้เขาตายเปล่า เมล็ดพืชอันใดที่จำกัดได้หว่านลงไว้แล้วด้วยดีเพื่อเอกราชของชาติ เราจะเก็บเกี่ยวรวบผลเอาไว้ประดับเกียรติของเขาต่อไป...”