ตำนานการชักรูปของสยามแต่ครั้งโบราณกาล

[siamese]

สรุปได้ความว่า บาทหลวงลาร์โนดี(Pere Larnaudie)เป็นผู้นำกล้องที่สังฆราชปาเลอกัวส์ฝากซื้อจากปารีสกลับไปกรุงเทพ และเพราะคงได้ฝึกการใช้มาจากทางโน้นด้วย จึงใช้เป็น เพราะขบวนการชักรูปอันสลับซับซ้อนนี้ ท่านสังฆราชปาเลอกัวส์ไม่มีทางจะเรียนรู้ได้ในระยะเวลาอันสั้น และงานหลักของท่านคือการเผยแพร่คริสตศาสนา
 
อย่างไรก็ดี ในจดหมายฉบับหนึ่งที่ท่านเขียนไปถึงมิสซัง มีความบางตอนว่า "...ข้าพเจ้าได้ทดลองถ่ายรูปด้วยกล้องดาแกรืแล้วพรอมกับคุณพ่อลาร์โนดี เมื่อทดลองอยู่สามสี่วัน ข้าพเจ้าก็ถ่ายรูปได้..."

เรื่องบาทหลวงลาร์โนดี ชักภาพนั้นผมทราบมานานแล้ว ท่านยังเป็นล่าม ในคณะราชทูตสยามเดินทางไปยังฝรั่งเศสในสมัยรัชกาลที่ ๔ อีกด้วยนะครับ

[NAVARAT.C]

เรื่องบาทหลวงลาร์โนดี ชักภาพนั้นผมทราบมานานแล้ว ท่านยังเป็นล่าม ในคณะราชทูตสยามเดินทางไปยังฝรั่งเศสในสมัยรัชกาลที่ ๔ อีกด้วยนะครับ

เอาเหอะ ทนหน่อยก็แล้วกันกับเรื่องที่คุณทราบมานานแล้วนั่นน่ะ ก็ผมเขียนให้คนที่เค้ายังไม่ทราบอ่านนี่นา แล้วที่จะเขียนต่อไปก็คงเป็นเรื่องที่คุณก็คงทราบมานานแล้วอีกนั่นแหละ

แต่พูดก็พูดเถอะนะ รูปบาทหลวงลาร์โนดีของอาจารย์ศักดาได้ทำความสับสนให้ผม เพราะดูว่ารูปหล่ออย่างกับดาราหนัง ผิดกับรูปของบาทหลวงลาร์โนดีที่ผมเคยเห็นซึ่งผมคิดว่าท่านมีรูปลักษณ์ที่ตรงข้ามกับความหล่อมาก ดูเหมือนจะเป็นญาติกับมิสเตอร์บีน นี่เป็นเหตุให้ผมไม่ได้เฉลียวใจเรื่องท่านเคยเป็นล่ามที่ว่า

สังเกตุที่รูปทรงของคางสิ เป็นรูปของบุคคลคนเดียวกันแน่หรือ

[NAVARAT.C]

ก่อนที่อาจารย์ศักดาจะโยงเอกสารทั้ง๒ฉบับที่ทำให้เชื่อว่าบาทหลวงลาร์โนดีเป็นผู้ลงมือถ่ายภาพเป็นคนแรกในสยามนั้น ที่แต่เดิมเชื่อว่าเป็นสังฆราชปาเลอกัวส์ก็เพราะท่านเขียนจดหมายไปหามิชชัง ฉบับลงวันที่๒๐ ตุลาคม ๒๓๘๘ ไว้ว่า

“……ข้าพเจ้าได้ชักภาพเจ้านายหลายพระองค์ รวมทั้งข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ที่มาหาข้าพเจ้า…แม้แต่เจ้าพระยาพระคลังก็แจ้งให้ทราบว่า ท่านจะมาให้ชักเงาภาพให้สักวันหนึ่ง ท่านยังได้กราบทูลสมเด็จฯถึงเรื่องที่ข้าพเจ้าถ่ายรูปคน สมเด็จฯทรงตื่นเต้นมาก ข้าพเจ้าเชื่อว่าในไม่ช้าสมเด็จฯคงรับสั่งให้ข้าพเจ้าไปเฝ้า….”

คำว่าข้าพเจ้า ถ้าใช้ je ก็แปลว่าท่านคนเดียว ถ้าใช้ nous ก็แปลว่าท่านให้เกียรติบาทหลวงลาร์โนดีด้วย และอาจารย์ศักดาก็ไม่ได้กล่าวถึงข้อความที่ท่านแปลในประเด็นอื่นที่ผมสนใจ เจ้าพระยาพระคลังในสมัยปลายๆรัชกาลที่ ๓ น่าจะพอหาได้ว่าเป็นใคร แต่สมเด็จฯนี่ผมเดาไม่ออก เพราะอาจารย์ใช้ราชาศัพท์แสดงว่าเป็นเจ้า ไม่ใช่สมเด็จเจ้าพระยาทั้งองค์น้อยหรือองค์ใหญ่ แต่ทราบว่ามีภาพสมเด็จเจ้าฟ้าจุฑามณีและสมเด็จเจ้าพระยาองค์น้อย(ตั้งแต่เป็นพระยาศรีพิพัฒน์)ปรากฏเป็นภาพถ่ายฝีมือท่านอยู่ด้วย ส่วนสมเด็จเจ้าพระยาองค์ใหญ่นั้น ท่านไม่ยอมให้ใครชักเงาท่านเล่นในตอนนั้นเป็นอันขาด

[NAVARAT.C]

อาจารย์ศักดานำจดหมายฉบับนั้นมาลงเป็นหลักฐาน แต่ผมก็ไม่มีปัญญาจะเข้าใจภาษาฝรั่งเศสได้เพราะคุณกู๋ไม่รับแปลจากjpeg อยากทราบจริงๆว่าต้นฉบับท่านเขียนเรียกท่านเหล่านั้นว่ากระไร ตกลงเป็นเจ้านายหรือขุนนาง หากจะรบกวนท่านอาจารย์เทาชมพูให้ช่วยตรวจดูหน่อยได้ไหมครับ

[เทาชมพู]

ภาษาฝรั่งเศสข้าพเจ้าคืนครูบาอาจารย์ไปแล้ว 99%   นอกจากนี้ลายมือยังจางอ่านยากด้วย แต่พอแกะได้ในฉบับแรกว่า ท่านใช้ Je  ซึ่งตรงกับ I  ซ้ำๆกันหลายประโยค    แปลว่า ข้าพเจ้าได้ทำโน่นทำนี่ อยู่หลายประการด้วยกัน
ได้คำตอบแค่นี้ละค่ะ

[NAVARAT.C]

ขอบคุณครับ
อย่างน้อยท่านปาเลอกัวส์ก็ได้แสดงความมั่นใจว่า(ในที่สุด)ตัวท่านก็เป็นช่างภาพได้และสามารถฝากผลงานถ่ายภาพบุคคลสำคัญในบ้านเมืองไว้หลายคน

ผมจะไปหอจดหมายเหตุแห่งชาติอีกครั้งหนึ่งตามนัด ซึ่งอาจจะใช้เวลานานจนถึงช่วงเย็น ระหว่างนี้หากท่านๆจะช่วยหาอะไรมาเสริมกระทู้บ้างก็ยินดีนะครับ

[เพ็ญชมพู]

ทั้งนี้เพราะหนังสือเล่มนี้ เล่าเรื่องกรุงสยาม (Description du Royaume Thai ou Siam) ตีพิมพ์ในฝรั่งเศสอันทำให้ท่านโด่งดังยิ่งนั้น มีภาพของจริงที่ชักมาจากเมืองบางกอก ไปตีพิมพ์แบบลายเส้น ซึ่งเป็นกรรมวิธีเดียวในยุคแรกที่จะแพร่ภาพดาแกโรไทป์ออกไปในจำนวนมาก มาประกอบเรื่องราวอยู่ด้วย

เชิญคุณหนุ่มและคุณเพ็ญออกมาวาดลวดลายต่อ ช่วยหาภาพลายเส้นที่ว่ามาประกอบหน่อย  

ภาพลายเส้นในหนังสือดังกล่าว http://pantip.com/topic/31995509

คำอธิบาย

การแต่งกายของชาวสยาม ชาย (ซ้าย) และเด็กสาว อายุ ๑๔ ปี (ขวา)

[เพ็ญชมพู]

เด็ก ๒ คนที่ไปฝรั่งเศสกับสังฆราชปาเลอกัวส์  เมื่อ พ.ศ. ๒๓๙๕

ซ้าย - เด็กไทยชื่อ แก้ว  ขวา - เด็กญวนชื่อ ชม

[เพ็ญชมพู]

ภาพลายเส้นในหนังสือข้างบน ลอกมาจากภาพถ่ายโดยกระบวนการดาแกโรไทป์ ที่ปารีส พ.ศ. ๒๓๙๗ กระมัง 

เข้าไปใช้บริการของคุณวิกี้มา เลยไปเจอภาพนี้ครับ มีคำบรรยายภาพว่า ฌัง บัปติสต์ ปาลเลอกัวซ์ พร้อมด้วยเด็กไทยชื่อแก้ว และเด็กญวนชื่อชมถ่ายที่ปารีส เมื่อ พ.ศ. 2397   (ค.ศ.1854)

[เพ็ญชมพู]

พระปรางค์วัดอรุณในสายตาท่านสังฆราช - มหาปิรามิดเฉลิมพระเกียรติพระพุทธเจ้าที่กรุงเทพ สูง ๓๐๐ ฟุต  

[เพ็ญชมพู]

ภาพพระปรางค์วัดอรุณข้างบนต้องวาดหรือถ่ายก่อนที่หนังสือ Description du Royaume Thai ou Siam พิมพ์ใน พ.ศ. ๒๓๙๗  ยังไม่เห็นต้นอินทผาลัมที่เกาะน้อยหน้าวัด และทางขวามือต้นไม้ยังไม่ขึ้นครึ้มเหมือนภาพข้างล่าง

ภาพข้างล่าง คุณ Wilhelm Burger ถ่ายเมื่อพ.ศ. ๒๔๑๒  เห็นต้นอินทผาลัมต้นใหญ่แล้ว

[ประกอบ]

ฮิฮิ  มาแสดงตัวว่ายังวนเวียนอยู่แถวๆ นี้แหละครับ เข้ามาทุกวัน แต่หลังๆ แต่ละกระทู้เนื้อหามันเกินความรู้ความสามารถผม  ไม่รู้จะถกยังไง  แผ่นดินไหวเงี้ย หลุมยุบ งี้ หรือเนื้อหาประวัติศาสตร์ที่ต้องหาข้อมูลเชิงลึก  เลยได้แต่เมียงมองแอบซ่อน


ถ้ามีเนื้อหาแบบให้วิพากษ์วิจารณ์ก่นด่าหละก็ แบบนั้นถึงจะถนัดคนปากเสียแบบผมหน่อย

[เพ็ญชมพู]

ว่าง ๆ คุณประกอบเข้าไปช่วยเสริมเรื่อง DIY ฉีดน้ำแรงดับสูงสร้างรอยพญานาค บ้างก็ได้  

กลับเข้าเรื่อง สองภาพนี้น่าจะมีบางอย่างเชื่อมโยงกัน  

[siamese]

พระปรางค์วัดอรุณในสายตาท่านสังฆราช - มหาปิรามิดเฉลิมพระเกียรติพระพุทธเจ้าที่กรุงเทพ สูง ๓๐๐ ฟุต  

ภาพกลับซ้าย - ขวาครับคุณเพ็ญ 

เมื่อกลับภาพแล้วจะเห็นศาลาน้อย หน้าวัดอรุณได้ง่ายขึ้น

[NAVARAT.C]

จากตุลาคม พ.ศ.๒๓๘๘ ซึ่งบาทหลวงลาร์โนดีนำกล้องถ่ายรูปกล้องแรกเข้ามากรุงเทพ และทั้งสองได้ชักภาพบุคคลและทิวทัศน์ต่างๆไม่ทราบว่ากี่ภาพไปแล้วเป็นเวลาประมาณสองปี กล้องนั้นก็ถูกเปลี่ยนมือเพราะท่านเจ้าของมีความจำเป็น ต้องการเอาเงินไปซื้อบ้าน เจ้านายที่ทรงซื้อไปเชื่อว่าคือพระองค์เจ้านพวงศ์ พระราชโอรสพระองค์แรกของเจ้าฟ้ามงกุฏที่ประสูติก่อนขึ้นครองราชย์ ซึ่งขณะนั้นทรงมีอายุ๒๕พรรษาแล้ว และสนพระทัยเรื่องการถ่ายรูป แต่น่าประหลาดใจที่ตำแหน่งคนไทยคนแรกที่สามารถถ่ายรูปได้(ดังที่จะกล่าวต่อไป)วงวิชาการกลับไปยกให้กับผู้อื่นที่ไม่ใช่ท่าน นี่แปลว่าท่านไม่เคยชักเงารูปอะไรได้สักภาพเดียวเชียวหรือนั่น