วันฝนตกกับสวนแบบเจียงหนาน

[han_bing]

ช่วงนี้เป็นช่วงเวลาฝนตกของเมืองนานกิง ทางทีดีที่สุดคืออยู่ในห้องในหอ เพราะฝนที่นี้จะตกแบบที่คนไทยสมัยก่อนเรียกว่า "ฝนตกแฉๆ" คือตกแบบปรอยๆ ตกไปเรื่อยๆ ตากผ้าผ้าก็ไม่แห้ง ของทิ้งไว้ชื่นๆก็ขึ้นรา

เมืองหนานจิง หรือจะพูดให้ถูกทั่วทั้งมณฑลเจียงซูอันเป็นพื้นที่ตอนใต้ของแม่น้ำแยงซีเกียง ภาษาจีนเรียกว่าเขต "เจียงหนาน" (江南：jiang nan)หน้าฝนก็จะเป็นเช่นนี้ ฝนตกได้ทั้งวันไม่มีหยุดหย่อน ด้วยเอกลักษณ์อันสวยดีแต่บางทีก็น่าเบื่อ ส่งผลให้เกิดรูปแบบสวนอันเหมาะสมกับสภาพอากาศขึ้น ซึ่งภายหลังเรียกกันว่าเรียกว่าสวนแบบ "เจียงหนาน" (江南园林：jiang nan yuan lin)

ภาพสวนแบบเจียงหนาน

[han_bing]

สวนแบบเจียงหนานถ้าใครนึกไม่ออกว่าเป็นฉันใดขอให้คิดถึงสวนแบบเมืองซูโจวเป็นหลัก สวนที่นี้จะมีลักษณะเด่นสุดๆถ้าให้ข้าพเจ้าแบ่งจะแบ่งได้เป็นสามประการคือ น้ำหินรวมเป็นหนึ่ง พรรณไม้หลากหลาย และสุดท้ายอาคารเรียบๆ

สวนของจีนจริงๆจะมีความแตกต่างกันในแต่ละพื้นที่ แต่ใจความหลักของการสร้างสวนแบบจีนก็คือเลียนแบบธรรมชาติ แต่ว่าความเหมือนของแต่ละพื้นที่ก็หยุดกันตรงนี้ ลายละเอียดในพื้นที่จะแตกต่างกันไปอีกทีดังที่จะเสนอต่อไปนี้

ภาพสวนในซูโจว

[han_bing]

๑. น้ำหินรวมเป็นหนึ่ง สวนแบบเจียงหนานนี้จะมีข้อเด่นคือน้ำเยอะ อันนี้ไม่ต้องตกใจ เพราะว่าฝนมันตกตลอด การทำสระไว้ในบ้าน หรือทำคลองลัดไปทั่วบริเวณบ้านก็มีข้อดีในการระบายน้ำ และกักเก็บน้ำที่มันเยอะเกินความต้องการ แต่ว่ามีน้ำเฉยๆก็กระไร ต้องมีอะไรมาตบแต่งให้งามยิ่งขึ้น อาทิ เขาจำลอง เกาะจำลอง ผาจำลอง ซึ่งของจำลองเหล่านี้จะใช้อะไรทำ ดินถมรึ ก็บ้านๆไป ต้องนี้ หิน - หินเท่านั้น - หินที่ว่านี้ไม่ใช่หินเอามากองเล่นๆ แต่จะเป็นหินธรรมชาติที่รูปทรงสวย หรือสลักให้เหมือนธรรมชาติมาตั้งประดับ บางทีก็เอาหินสลักแล้วทิ้งไว้ในทะเลสาบหรือแม่น้ำสัก ๕๐ ปี แล้วขุดขึ้นมาใช้ เป็นอาชีพที่ทำไว้ให้ลูกหลานกิน และต้องทำต่อไปเรื่อยๆ จนกว่าหินจะหมด

ภาพเขาหินจำลองริมน้ำทำจากหินสลักเป็นก้อนๆแล้วแช่ไว้ในทะเลสาบแห่งคฤหาสน์จันหยวน (瞻园) เมืองหนานจิง

[han_bing]

๒. ต้นไม้หลายพรรณ เนื่องจากอากาศที่นี้เหมาะที่ต้นไม้ทุกชนิดจะขึ้น ดังนั้นในสวนแบบเจียงหนานต้นไม้บ้าอะไรที่พอจะเอามาปลูกได้จึงนำมาปลูกให้หมด สลับๆกันไป จะให้หนาทึบประหนึ่งป่าดงดิบ หรือเป็นสวนหย่อมมีดอกไม้ก็ว่ากันไป บางสวนอาทิสวนเก้อหยวน (个园) ปลูกไผ่ไว้นานาพันธุ์ พร้อมกับไม้อีกหลายชนิด

สาระพัดพันธ์ุไม้และพันธุ์ไผ่ในเก้อหยวน

[han_bing]

๓. อาคารเรียบๆ อาคารในสวนแบบเจียงหนานนี้จะเป็นอาคารเรียบๆ เป็นศาลาไม้หรือตึกน้อยสำหรับอ่านหนังสือ สีสันไม่โดดเด่น นิยมใช้สีไม้ธรรมชาติ ไม่เช่นนั้นก็ทาสีดำหรือน้ำตาลไปให้ดูเป็นธรรมชาติที่ปรุงแต่งจนงามตาแล้ว ชายคากว้างไว้กันฝน มีระเบียงทอดไปทั่วสวน เพื่อดูสวนในวันฝนตกได้ จะว่าไปลักษณะนี้จริงๆจะเป็นลักษณะเด่นของอาคารแบบเจียงหนานอยู่แล้ว

รูปแรก โจวเจิ้งหยวน (拙政园) แห่งเมืองซูโจว

รูปสอง หวางซือหยวน (网师园) แห่งเมืองซูโจวอีกเช่นกัน

[han_bing]

หากท่านใดสังเกตุดีๆแถวนี้จะไม่มีอาคารกลางสวนที่ประดับประดาด้วยกระเบื้องเคลือบหรูหราส่งประกายไปสามบ้านแปดบ้าน อย่างสวนแถวกวางตุ้ง หรือเขียนสีบนอาคารอย่างอลังการอย่างสวนทางเหนือ ที่นี้เราจะเป็นตึกไม้เรียบๆเท่านั้น บางทีก็อาจจะทำเป็นเรือจำลอง

พึงระลึกว่าคำว่า "เรียบ" จะจำกัดเฉพาะด้านสีสัน ด้านการแกะสลักไม้ไม่นับ เพราะจะสลักแบบดูแล้วแทบลืมหายใจ

สวน ชิงหุยหยวน (清晖园) แห่งเมืองกวางตุ้ง

[han_bing]

สวน สือหู้หยวน (十笏园) แห่งเมืองซานตง ซึ่งเป็นสวนของสามัญชน

[han_bing]

สวนแบบเจียงหนานนี้ในเมืองจีนถือว่าเป็นสวนที่สวยที่สุด ดังนั้นหลายพื้นที่จึงเลียนแบบ แต่ก็ไม่ได้เหมือนสนิท ยังคงเอกลักษณ์ส่วนตัวไว้ อาทิ อี่เหอหยวน (颐和园) ที่ปักกิ่งเลียนแบบสวนอย่างเจียงหนานไป แต่ก็ยังเห็นได้ว่าสีสันของตัวอาคารตระการตาตามแบบสวนหลวงที่อยู่ทางเหนือ มากกว่าจะเป็นสีน้ำตาลแบบเรียบๆแบบทางใต้ของเขตเจียงหนาน

สวนหลวงแบบทางตอนเหนือ

รูปแรก สวนหลวงเป่ยไห ปัจจุบันเป็นสวนสาธารณะ (北海公园)

รูปสอง สวนหลวงอี้เหอหยวน (颐和园)

[han_bing]

ความดังสวนแบบเจียงหนานนี้ไม่ได้ดังเฉพาะที่จีนเท่านั้น หากยังดังไปอีกในยุโรป สวนแบบยุโรปดั้งเดิมทำเป็นแบบสมมาตร แต่ภายหลังในช่วงศตวรรษที่ ๑๖ ตอนปลายๆ ถึง ๑๙ ช่วงต้นๆ อิทธิพลตะวันออกเริ่มมาเบ่งบานในยุโรป โดยเฉพาะช่วงศตวรรษที่ ๑๗ การสร้างสวนแบบ "จีน" ของชาวยุโรปจึงเริ่มขึ้น มีการสร้างศาลาจีน เจดีย์จีน ภูเขา ลำธาร ฯลฯ ตามแบบภาพเขียนจีนที่ส่งไป ที่เราเรียกกันว่า Chinoiseri

ใครจะเชื่อ ฝนตกแฉๆ แถบเขตเจียงหนานจะส่งอิทธิพลได้ขนาดนี้

ว่าแล้วนั่งมองฝนตกต่อดีกว่า

สวัสดี

ภาพเจดีย์จีนในสวนพฤษศาสตร์คิว แห่งอังกฤษ (Sir William Chambers' Pagoda at the Royal Botanic Gardens at Kew, London)

ภาพศาลาจีนในเยอรมันนี้ สร้างโดยพระเจ้าเฟรเดอริคมหาราช (The Chinese House (German: Chinesisches Haus) is a garden pavilion in Sanssouci Park in Potsdam. Frederick the Great had it built)

ภาพวาดสะพานแบบจีนและอาคารแบบจีนในสวนแบบจีน ของหมู่บ้านจีน ในสวนอเล็กซานเออร์ แห่งรัสเซีย สร้างโดยพระนางแคทเธอรีนมหาราชินี (The Chinese Village in the Alexander Park of Tsarskoye Selo, Russia was Catherine the Great's attempt to follow the 18th-century fashion for the Chinoiserie.)