นิราศกวางตุ้งกับเส้นทางเดินเรือสายประวัติศาสตร์จากไทยสู่จีน

[naitang]

ไมรู้จะหยุดหรือจะเริ่มต้นอย่างไรดี    ไปชักใบให้เรือเขาเสียทิศทางเสียแล้ว 

ลองต่อไปอีกสักหน่อยนะครับ     มีข้อเท็จจริงบางประการ คือ
   - ที่บริเวณ ก.ไก่ ของอ่าวไทย  แต่ดั้งเดิมก่อนการสร้างเขื่อนใดๆในแม่น้ำเจ้าพระยาและแม่น้ำสาขา (ปิง วัง ยม น่าน) ตลอดจนในแม่น้ำอื่นๆ (ท่าจีน และ แม่กลอง) เราจะเห็นพื้นที่ทะเลโคลนทางด้านตะวันตกของปากแม่น้ำเจ้าพระยาเป็นเนื้อที่กว้างขวางมาก มากกว่าทางด้านตะวันออก  ซึ่งเป็นเพราะว่า ดินโคลนและตะกอนที่ถูกพัดพามาสู่พื้นที่ปากอ่าวถูกกระแสน้ำพัดพาไปสะสมในทิศทางนั้น  นั่นก็บ่งชี้ว่าร่องน้ำลึกที่เรือขนาดใหญ่สามารถใช้สัญจรในพื้นที่สันดอนปากอ่าวจะผินไปทางด้านตะวันตกเช่นกัน   เมื่อเริ่มมีการสร้างเขื่อนและทำการกักเก็บน้ำ (+ตะกอน) ปริมาณของตะกอนจะถูกกักไว้มากมายจนทำให้ไม่พอเพียงที่จะรักษาทะเลโคลนในสภาพเดิมไว้ แต่ทิศทางการไหลวนและความแรงของน้ำยังคงเดิม เลยทำให้เกิดสภาพที่หนักไปทางการกัดเซาะมากกว่าการตกตะกอน  ยังผลให้ทะเลโคลนและพื้นที่แห้ง (ผืนดิน) ของชายทะเลด้านตะวันตกถูกกัดเซาะค่อยๆหายไป ซึ่งเห็นได้ชัดตามชายฝั่งในเขตจังหวัดเพชรบุรี  หายไปเป็นพื้นที่มากมายและชายทะเลรุกล้ำเข้ามามากมายเช่นกัน 

 

[siamese]

ให้คุณตั้งชมลักษณะกายภาพอ่าวไทยบริเวณปากแม่น้ำต่างๆ ทางดาวเทียมครับ

[naitang]

เรื่องทิศทางการไหลของกระแสน้ำในทะเลนี้  มีการสำรวจในที่ต่างๆและมีรายงานต่างกันแต่ละพื้นที่   บ้างก็เพื่อแสดงการไหลหมุนเวียนของน้ำที่พื้นผิว (ไม่ลึกนัก จากลม)   บ้างก็แสดงการไหลของน้ำทั้งมวลของน้ำในองค์รวมของพื้นที่นั้นๆ (ทะเลหรือมหาสมุทร)   บ้างก็แสดงกระแสน้ำที่ไหลในบริเวณพื้นท้องทะเล (sea floor current)   บ้างก็แสดงการไหลตามหลัก coliolis effect   บ้างก็แสดงกระแสน้ำที่เกิดจากผลของความต่างของอุณหภูมิ (เช่น Gulf Stream)  และบ้างก็เพื่อการใช้ประโยชในทางเศรษฐกิจ เช่น การประมง

ก็อย่างหลักที่ท่านนวรัตน์ว่าไว้ครับ  เรือเล็ก (หรือใหญ่ก็ตาม) เมื่ออาศัยแรงลมขับเคลื่อน  จะคัดหัวคัดท้ายให้ไปในทิศใหนก็ได้ทั้งนั้น หากได้ความเร็วของการเคลื่อนที่ๆหักลบแล้วเหลือมากกว่าทิศทางการไหลของกระแสน้ำอยู่ในระดับมากพอควร

[naitang]

ขอบพระคุณครับสำหรับภาพถ่ายจากดาวเทียมนี้  แม้จะไม่ทราบว่าถ่ายในช่วงเวลาใดของปี แต่ก็น่าสนใจมากครับ

ร่องท้องน้ำในบริเวณพื้นที่ตะกอนปากแม่น้ำ (mouth bar channel) ของแม่น้ำเจ้าพระยา นำพาน้ำไหลพุ่งออกไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้  แต่ตะกอนฟุ้งไปทางด้านตะวันตก จะเห็นภาพสีเข้มของตะกอนจางไปทางตะวันตก เพราะตะกอนจะค่อยๆตกจากเม็ดใหญ่ไปเม็ดเล็ก

น่าสนใจตรงที่บริเวณปากแม่น้ำท่าจีน กลับเห็นว่าเกือบจะไม่มีตะกอน (มีแต่ตะกอนละเอียดมาก)  แล้วก็อีกสองปากคลองสองคลอง (ระหว่างแม่น้ำท่าจีนกับเจ้าพระยา) ที่มีตะกอนฟุ้งไปทั้งสองด้าน   ผมเห็นว่าเป็นเรื่องของ eddy current (ไม่ทราบคำภาษาไทยครับ) ที่เกิดขึ้นตามชายตลิ่งที่มีน้ำไหลผ่าน   

[NAVARAT.C]

มัวจอดเรือหลบลมที่เขาขนุนจิบชาชมลมชมน้ำอยู่เขาขนุนเพลิน เห็นว่าค่ำๆจะค่อยออกเรือ นี่โดนกระแสน้ำวนพามาล่มอยู่แถวปากอ่าวแต่หัวดึก เช้าแล้วยังไม่ไปไหน

[siamese]

มัวจอดเรือหลบลมที่เขาขนุนจิบชาชมลมชมน้ำอยู่เขาขนุนเพลิน เห็นว่าค่ำๆจะค่อยออกเรือ นี่โดนกระแสน้ำวนพามาล่มอยู่แถวปากอ่าวแต่หัวดึก เช้าแล้วยังไม่ไปไหน

ถ้ายังไม่ไปไหน ก็ไปเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์ที่โหดร้ายแห่งหนึ่งบนเกาะนี้ได้ครับ เกาะนี้เดิมเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศส คือ เป็นส่วนหนึ่งของอินโดจีน ที่เกาะนี้เป็นที่คุมขังนักโทษและมีการทำร้ายอย่างทารุน โดยมีคนตั้งฉายาว่า "Hell on Earth"

ตามลิงค์นี้เลยครับ http://english.vietnamnet.vn/fms/travel/14125/con-dao-islands-from-hell-to-heaven.html

[NAVARAT.C]

ได้แผนที่ภูมิศาสตร์ของเกาะนี้มาให้ชม แสดงทั้งอาณาบริเวณและความสูงต่ำของแผ่นดิน

[naitang]

กำลังจะช่วยปลุกให้ตื่นจากภวังค์หลังจากนั่งจิบน้ำชา

จุดเริ่มต้นของเส้นทางเดินเรือระยะไกลช่วงแรกที่ต้องเริ่มจากชายฝั่งประจวบฯอีกเรื่องหนึ่งนั้น   ดูจะมีเหตุผลอันเนื่องมาจากกระแสลมจากมหาสมุทรอินเดีย ผ่านทะเลอันดามัน พัดผ่านข้ามช่วงแคบของแผ่นดินแหลมทองเข้ามาในอ่าวไทย ซึ่งเป็นลมที่แรงพอและมีต่อเนื่อง เพียงพอที่จะนำพาเรือข้ามอ่าวจากฝั่งหนึ่งไปยังอีกฝั่งหนึ่ง

ต้องขอยกย่องไต้ก๋งเรือที่ต้องถือหางเรือตามทิศในเข็มทิศ ผสมผสานกับการใช้พระอาทิตย์และดวงดาว ทำให้เรือข้ามฝั่งมาได้ จะข้ามมาได้ถูกต้องตรงจุด เหนือไป-ใต้ไปเล็กน้อย หรือสู่เกาะใดๆในย่านนั้น ดูจะไม่สำคัญมากนัก ข้ามมาใกล้แผ่นดินก็ไช้ได้แล้ว ที่เหลือก็ลัดเลาะไปให้ถึงจุดที่ต้องการ

อันเข็มทิศที่ใช้ในการเดินเรือสมัยนั้น ก็ไม่น่าจะมีการแก้ declination ที่เกิดได้ทั้งจากเส้นแรงแม่เหล็กโลก ณ.ที่ต่างๆ  โลหะของตัวเรือ  และของสินค้าในเรือ  ทิศทางตามเข็มทิศจึงเป็นไปในเชิงของการประมาณให้อยู่ในกรอบนั้น ส่วนระยะทางนั้นก็เป็นการประมาณให้ใกล้เคียงที่สุด ดังที่ท่านนวรัตน์ว่าไว้  ระยะทางและตำแหน่งจริงๆนั้นดูจะเป็นการคำนวณได้จาการส่องดาวหรือส่องพระอาทิตย์

ไปถึงเกาะที่ต้องการแล้ว สะสมสะเบียงและน้ำแล้ว ก็ถึงเวลาออกเรือต่อไป

  

[CrazyHOrse]

ขออภัยครับ ไต้ก๋งล้มไก่ไหว้เจ้านานไปหน่อย ปล่อยให้แขกผู้มีเกียรติทุกท่านต้องรอนาน ตอนนี้ถอนสมอกางใบ ไปต่อกันเลยครับ

เขาล้มไก่ลงไหว้เทเวศร                ตามเพศที่สถิตอยู่สิงขร
บรรดาพวกเรือค้าเภตราจร         ถวายกรตามตำแหน่งทุกแห่งไป
ครั้นถึงแหลมเลี้ยวหน้าเมืองปาสัก  ก็ประจักษ์ปากน้ำพอจำได้
เห็นเรือญวนยืนแจวเป็นแถวไป        เขาใช้ใบเล็มล่าออกหากิน

เมืองปาสักปัจจุบันคือ ซ็อกจาง (Sóc Trăng) อยู่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำปาสัก (Bassac) เวียดนามเรียกแม่น้ำเหิ่ว (Hậu) เรื่องหาตำแหน่งไม่ใช่ปัญหา แต่พอดูแผนที่แล้วต้องก่ายหน้าผากอีกครั้งครับ

[siamese]

จากวรรคนี้ "ครั้นถึงแหลมเลี้ยวหน้าเมืองปาสัก  ก็ประจักษ์ปากน้ำพอจำได้"

ตกลงเรือถึงเกาะมันแหลมญวน แล้วเลี้ยวเข้าปากน้ำปาสักเลยซิ    เส้นทางเดินเรือสีแดงนี้ เป็นเส้นทางเหมือนอย่างการเสด็จพระราชดำเนินประพาสเวียดนามของรัชกาลที่ ๗ ครับ

[CrazyHOrse]

ไม่ใช่ครับคุณ siamese เรือคณะทูตแล่นแบบ non-stop รวดเดียวถึงกวางตุ้ง ไม่ได้แวะขึ้นฝั่งที่นี่ครับ ดังกลอนวรรคต่อไปดังนี้

แล้วไปสองวันครึ่งก็ถึงไศล      เห็นปากน้ำญวนใหญ่ก็ใจถวิล
เกลือกจะออกชิงชัยสิไพริน      ก็คิดสู้กว่าจะสิ้นสุดที

ท่านกวีนิราศกวางตุ้งท่านว่า "ครั้นถึงแหลมเลี้ยวหน้าเมืองปาสัก  ก็ประจักษ์ปากน้ำพอจำได้" ความนี้อ่านเมื่อก่อนก็ผ่านไปเฉยๆ แต่มาเที่ยวนี้ทำสูตรระยะสังเกตการณ์มาแล้ว ใช้สมมุตฐานว่าชายฝั่งแถบนี้เป็นที่ราบเหยียดยาว ไม่มีภูเขา และให้ท่านกวีสังเกตการณ์จากบนดาดฟ้าเรือ (คิดว่าท่านคงไม่ปีนขึ้นรังกาแน่ๆ) ประมาณความสูงสัก 10 เมตรก็แล้วกัน ได้ตัวเลข (กลมๆ) เป็น 11 กม. นั่นหมายถึงว่าเรือต้องแล่นผ่าหว่างเกาะจึ๋งใหญ่กับเกาะกุ๋นตุ๋นเข้าไปจนเกือบถึงฝั่งสิครับ

พอลองย้อนกลับไปดูที่คุณหมอแกมป์เฟอร์แกเขียนไว้อีกที

On the 28th of July we saw the large Island Puli Condor ahead. It belongs, as well as the former, to the King of Cambodia, and is uninhabited, but provided with a good harbour and fresh water. We sail'd by it, leaving it on our Starboard-side, about three Leagues off, and soon after discover'd ahead us to the Larboard two Rocks, between which we steer'd North East, the wind continuing till then at South West.

ตอนเรือแกผ่าน Puli Condor แกบอกว่าเกาะอยู่ทางกราบขวาเรือห่างไปราว 3 leagues หน่วย leagues นี่มีสารพัดมาตรฐานมากครับ แต่อย่างน้อยต้องราว 5.5 กม. ขึ้นไป ดังนั้นเรือหมอแกมป์เฟอร์ผ่าน Puli Condor ห่างอย่างน้อยก็ 16.5 กม. ในขณะที่ระยะระหว่างเกาะจึ๋งใหญ่กับเกาะกุนตุ๋นเท่ากับ 38 กม. เรือหมอมาทางเดียวกับเรือคณะทูต ก็เรียกได้ว่าเรือหมอแทบจะแล่นผ่าตรงกลางระหว่างสองเกาะนี้เลยทีเดียว และเมื่อไปดูบันทึกในวันต่อไปของคุณหมอก็ยิ่งน่าสนใจ

The 29th in the morning we perceived that the current from the River of Cambodia had carried us too far out of sight of Land, which endeavouring to regain, by keeping to the North, we found to be Tsiampa. We bore away so violently with the current towards N. N. E. that considering the uncertainty of depths in those parts, tho' it brought us very much forward, we resolv'd to drop, and accordingly came to an anchor, as soon as we found ground, and lay there that night.

เรือของแกมป์เฟอร์โดนกระแสน้ำจากปากแม่น้ำโขงซัดออกห่างฝั่งจนมองไม่เห็นฝั่ง ต้องพยายามกลับเข้าไป ซึ่งหมายความว่าเรือหมอก็พยายามแล่นเลียบชายฝั่งเหมือนกันสิครับ

[siamese]

ปากแม่น้ำโขงที่ออกทางทะเลจีนใต้ เป็นสามเหลี่ยมปากแม่น้ำใหญ่มาก มีชื่อเรียกตามที่ผ่านเมืองตั้งอยู่ถึง ๔ ชื่อคือ ปากน้ำฮก ปากน้ำปาสัก ปากน้ำเตียนปาง ปากน้ำมีถ่อ ส่วนปากน้ำดุกนอย (รอให้เรือไปถึงก่อนแล้วค่อยว่ากัน)

[CrazyHOrse]

ผมไปเจอแผนที่ของ U.S. Army ที่ทำให้สังเกตเห็นอะไรบางอย่างครับ

[CrazyHOrse]

รูปบนคือตรงปลายแหลมญวน (มีแผนที่เล็กประกอบคือส่วนเกาะจึ๋งใหญ่-เล็ก กับเกาะโกนต๋าว ซึ่งไม่ได้อยู่ในตำแหน่งจริง อันที่จริงควรจะอยู่ออกไปทางตะวันออกในแผนที่ระวางถัดไป แต่เข้าใจว่านี่คือแผนที่ของทหารบก ซึ่งจะแสดงเฉพาะส่วนที่เป็นพื้นดิน จึงดึงเข้ามาใส่ระวางนี้เพื่อความประหยัดครับ) ส่วนรูปล่างคือแถวปากน้ำปาสัก แผนที่ต้นฉบับมีขนาดใหญ่มาก ท่านใดสนใจไป download ได้ที่นี่ครับ
http://loadmap.net/en/m40295
http://loadmap.net/en/m40294
ต้องกรอกตัวอักษรให้ถูกต้องแล้วจึงมีลิงก์ปรากฏขึ้นมาให้ download ได้ครับ

ที่ว่าน่าสนใจคือแนวเส้นระดับ (contour) ในทะเล เส้นใกล้ชายฝั่งคือเส้น 6 เมตร เส้นห่างออกมาคือเส้น 10 เมตร พอจะเรียกได้ว่าแนวนี้คือไหล่ทวีป จากสองรูปข้างบนจะเห็นว่าไหล่ทวีปตรงแหลมญวนห่างฝั่งออกมาค่อนข้างมาก ในขณะที่ไหล่ทวีปจากแถวปากน้ำปาสักเป็นต้นไปนั้นอยู่ใกล้ชายฝั่ง ซึ่งถ้าดูจากแผนที่สองระวางนี้ น่าจะเรียกได้ว่าเส้นทางเดินเรือนี้จะเลียบไปตามไหล่ทวีปครับ

ข้อดีของการเดินเรือเลียบไปตามไหล่ทวีปคงต้องขอความเห็นคุณ Navarat.C และคุณนายตั้งครับ

[เพ็ญชมพู]

นักเรียนหลังห้องขออนุญาตยกมือถาม

ก็ใช้ใบไปกลางที่หว่างนั้น              ถึงสลุบกำปั่นไปค้าขาย
จะแล่นนอกนั้นไม่ได้ใกล้ เกาะทราย  จำเพาะบ่ายเข้าหว่างเป็นทางจร

เกาะทราย เป็นชื่อเกาะหรือเปล่าหนอ หากใช่อยู่ตรงไหน