รูปเก่าเล่าเรื่อง-เมืองบางกอก 5

[เพ็ญชมพู]

ทำไมทรงมีพระนามว่า มนุษยนาคมานพ

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงพระนิพนธ์ใน พระประวัติตรัสเล่า ไว้ว่า

ได้ฟังคำผู้ใหญ่เล่าว่า  พอเราประสูตแล้ว  อากาศที่กำลังสว่างมีเมฆตั้ง  ฝนตกใหญ่  จนน้ำฝนขังนองชาลาตำหนัก  ทูลกระหม่อมของเรา  ทรงถือเอานิมิตต์นั้น  ว่าแม้นกับคราวที่พระพุทธเจ้าเสด็จประทับ ณ ควงไม้ราชายตนนาคราชเอาขนดกายเวียนพระองค์  และแผ่พังพานเหนือพระเศียร เพื่อมิให้ฝนตกถูกพระองค์  ครั้นฝนหายแล้ว  จึงคลายขนดจำแลงกายเป็นมาณพหนุ่มเข้ามายืนเฝ้าเฉพาะพระพักตร์  จึงพระราชทานนามเราว่า  พระองค์เจ้า “มนุษยนาคมานพ”  แต่เราได้พบในภายหลัง เมื่ออ่านบาลีเข้าใจแล้ว  ในบาลีมหาวรรคพระวินัยเล่ม ๑ ตอนทรามานอุรุเวลกัสสปชฎิล  คำว่า “มนุสสฺนาโค” หรือ มนุษยนาค”  นั้น  เป็นคำเรียกพระพุทธเจ้าคู่กับคำว่า “อหินาโค” หรือ “อหินาค”  เป็นคำเรียกพระนาคที่เป็นชาติงูเช่นนี้  คำว่า มนุษยนาคก็เหมือนคำว่า บุรุษรัตน์ หรือ มหาบุรุษ  ที่ใช้เรียกท่านผู้สูงสุดในหมู่มนุษย์  คือ พระพุทธเจ้า และพระเจ้าแผ่นดิน  

เมื่อเรายังเยาว์ แต่จำความได้แล้ว  ได้ตามเสด็จทูลกระหม่อมไปวัดราชประดิษฐ์เนือง ๆ  คราวหนึ่งได้ยินตรัสถามพระสังฆราช (ปุถสฺสเทว สา) ครั้งนั้นยังเป็นพระศาสนโศภนว่า  คนชื่อคนมีหรือไม่  สมเด็จพระสังฆราชนิ่งนึกอยู่หนึ่ง แล้วถวายพระพรทูลว่า  ไม่มี  ทรงชี้เอาเราผู้นั่งอยู่เบื้องพระปฤษฎางค์ว่า  นี่แนะคนชื่อคน  แต่นั้นเราสังเกตว่า  ทรงพระสรวล  และสมเด็จพระสังฆราชก็เหมือนกัน  แปลชื่อมนุษยนาคมาณพ  ตามวิกัปป์ต้นว่า  หนุ่มน้อยจำแลงเป็นคน  แต่ศัพท์มคธที่แปลว่า คนหนุ่มนั้น สอบสวนได้แน่ในบัดนี้ว่า “มาณโว”  คือ มาณพ  แต่ในพระราชหัตถเลขา พระราชทานนามนั้นเป็น “มานพ” ที่ที่ตรงศัพท์มคธว่า “มานโว”  และแปลว่า “คน”  หรือ “เชื้อสายของท่านมนุ”  ศัพท์สันสกฤตก็เป็นเช่นเดียวกัน  แต่ครั้งนั้นหนังสือและภาษาอันเป็นเครื่องสอบสวนยังหามีแพร่หลายเหมือนในกาลนี้ไม่  แปลตามวิกัปป์หลังว่า “คนผู้เป็นมนุษยนาค” หรือ “คนผู้เป็นนาคในมนุษย์”  ศัพท์ว่านาคในวิกัปป์นี้ หมายความว่า ผู้หลักผู้ใหญ่  เราเป็นพระเจ้าลูกเธอที่ ๔๗  ของทูลกระหม่อม และเป็นพระองค์เจ้าที่ ๔ ของเจ้าจอมมารดาของเรา ผู้มีพระองค์เจ้า ๕ พระองค์

[เพ็ญชมพู]

คุณดีดีทราบไหมเอ่ยว่าอาคารนี้ชื่ออะไร อยู่ที่ไหน

[:D :D]

คงต้องขอแรงท่านอื่นๆ ช่วยๆ กันตอบค่ะ 

[pierre]

รูปนี้คือ "ตึกมนุษยนาควิทยาทาน" ภายในโรงเรียนวัดบวรนิเวศฯค่ะ 

 


 

[pierre]

นี่ก็อีกรูปนึงค่ะ

[pierre]

ในวิกิพีเดียให้รายละเอียดเกี่ยวกับ "ตึกมนุษยนาควิทยาทาน" ไว้ว่า "ตึกมนุษยนาควิทยาทาน ภายในโรงเรียนวัดบวรนิเวศ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯจัดสร้างถวาย" เท่านั้นเองค่ะ

 

[เพ็ญชมพู]

คุณ  pierre ตอบถูกต้อง

มีรายละเอียดเพิ่มเติม ดังนี้

ตึกมนุษยนาควิทยาทาน วัดบวรนิเวศ สร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๖ เพื่อถวายแด่สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส  พระราชทานนามว่า มนุษยนาควิทยาทาน (ตามพระนามเดิมของเสด็จในกรมท่าน) ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนครราชสีมาทรงรับหน้าที่เป็นผู้อำนวยการดำเนินงาน พระเจ้าพี่ยาเธอกรมพระจันทบุรีนฤนาถ ทรงรับหน้าที่เป็นเหรัญญิก และ พระเทพกวีเป็นผู้อำนวยการงานก่อสร้าง บริเวณที่ตั้งตึกมนุษยนาค เดิมเป็นวัดร้าง ชื่อ วัดรังษี เมื่อได้ถูกรวมเข้ากับวัดบวรนิเวศ วัดรังษี จึงกลายเป็นคณะรังษี ในปัจจุบัน

วัตถุประสงค์ในการสร้างตึก มนุษยนาควิทยาทานนั้น  เพื่อใช้ในการศึกษาเป็นหลัก ในอดีตเคยเป็นชั้นเรียนของนักเรียนมัธยมต้น  ปัจจุบันได้รับการปรับปรุงให้เป็นพิพิธภัณฑ์ของวัดบวรนิเวศวิหาร

 

[V_Mee]

เพิ่มเติมที่คุณเพ็ญชมพูอธิบายไว้ครับ

ตึกมนุษยนาควิทยาทานนี้  บรรดาศิษยานุศิษย์ในสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรยาณวโรรสได้พร้อมกันบริจาคทุนทรัพย์จัดสร้างเป็นพระอนุสาวรีย์เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระมหาสมณเจ้าพระองค์นั้นคราวบำเพ็ยพระราชกุศลออกพระเมรุ  โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยูหัวพระราชทานพระราชทรัพย์จำนวน ๑๐,๐๐๐ บาท เป็นทุนประเดิม  แล้วโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าฯ กรมหลวงนครราชสีมา ทรงเป็นผู้อำนวยการจัดการก่อสร้างจนสำเร็จ

[เทาชมพู]

แวะมาส่งรูปให้ทายอีกครั้ง
เจ้านายพระองค์ใดคะ?

[giggsmay]

รูปเจ้านายพระองค์น้อง พระองค์นี้ ขอทายว่าเป็น สมเด็จเจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ (ร.6) คะ

[siamese]

นำภาพเขียนกระเบื้องในวังมาให้ชมครับ

[กะออม]

ภาพเขียนบนกระเบื้อง งามจริง
สมเด็จเจ้าฟ้าสุทธาทิพยรัตน กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร์ ค่ะ

[เทาชมพู]

คำตอบ # 1707   ของคุณหลวงเล็ก ถูกต้องค่ะ
คำตอบ # 1732,1733  ของคุณ Siamese และคุณกะออม  ถูกต้องค่ะ

[nondt125]

กระทู้นี้แฟนพันธ์เรียกพ่อเลยครับ

ผู้ให้ความรู้แต่ละคนสุดยอดทั่งนั่น

[เทาชมพู]

ระหว่างหารูปเจ้าจอมแส  ไปเจอกระทู้นี้เข้า

http://topicstock.pantip.com/chalermthai/topicstock/2008/11/A7204325/A7204325.html



คุณเจ้าของกระทู้บอกว่าไม่ทราบนามเจ้าของรูป
รูปนี้มาจากเรือนไทย  ดิฉันเป็นคนสแกนจากหนังสืองานศพ ก็เลยตอบได้ว่าเป็นใคร
ท่านไม่ใช่บุคคลสำคัญในประวัติศาสตร์    ไม่ใช่เจ้านาย   เป็นสามัญชน    ก็คงทายยากอยู่สักหน่อย
เลยเอารูปมาลงเผื่อๆไว้  อาจมีชาวเรือนไทยที่อ่านกระทู้เก่าแล้วจำได้