จากอียิปต์ สู่รัสเซีย สู่สยาม：Fringe Style Russian Tiara พระมงกุฎรัสเซียแบบมีขอบ

[han_bing]

ในพระบรมฉายาลักษณ์ของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ หลายครั้งเราจะเห็นพระองค์ทรงพระมงกุฏเพชร มีลักษณะเป็นรัศมีดวงอาทิตย์ โดยตรงกลางพระมงกุฏจะสูงขึ้น ขณะที่ขอบทั้งสองข้างค่อยๆไล่เรียวลงมา

[han_bing]

ลักษณะพระมงกุฏเช่นนี้ ในอดีต เจ้านายฝ่ายในแห่งราชวงศ์จักรี ก็เคยทรงแล้วหลายพระองค์ ดังสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี เจ้าฟ้าสุทธาทิพยรัตน สุขุมขัติยกัลยาวดี กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร์

พระบรมฉายาลักษณ์สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี

[han_bing]

พระรูปเจ้าฟ้าสุทธาทิพยรัตน สุขุมขัติยกัลยาวดี กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร์

[han_bing]

พระมงกฎลักษณะดังกล่าว เป็นมงกุฏแบบรัสเซีย (russian tiara) หรือที่นิยมเรียกกันเป็นภาษาฝรั่งเศสว่า tiara russe ตรงกลางมงกุฏจะมีลักษณะสูง และค่อยๆลดระดับเล็กลงไปเรื่อยๆทั้งสองข้าง มงกุฏดังกล่าวเป็นที่นิยมในช่วงปลายศตวรรษที่ ๑๙  ประมาณปี ค.ศ. ๑๘๘๐ และเป็นที่นิยมเรื่อยไป แม้จะมีการปฏิวัติในรัสเซียใน ค.ศ. ๑๙๑๗ แล้วก็ตาม เห็นได้จากร้านเพชรในปารีสยังคงทำมงกุฎแบบนี้จำหน่ายอีกนับ ๑๐ ปี

ซึ่งลักษณะมงกุฏที่ปรากฎในไทย จะเรียกว่าเป็นแบบ Fringe Style Russian Tiara มีตัวอย่างดังต่อไปนี้

Classic fringe examples:
1. Princess Mary's Fringe, formerly the property of Mary, the Princess Royal and Countess of Harewood
2. Princess Marie-Chantal's Fringe, from the Greek royal family
3. Habsburg Fringe, from the Liechtenstein princely family
4. Queen Mary's Fringe, from the British royal family
5. Kent City of London Fringe, now worn by Princess Michael of Kent
6. A fringe formerly belonging to Queen Maria of Yugoslavia

[han_bing]

มงกุฏประเภทนี้ซึ่งเป็นการผสมผสานระหว่างเครื่องประดับศรีษะสตรีแบบรัสเซียที่เรียกว่า "kokoshnik" (แปลว่าหงอนไก่) ซึ่งมีลักษณะเป็นกระบังผ้าขนาดใหญ่ สวมบนศรีษะ กับสร้อยแบบมีขอบ (fringe necklace)  ซึ่งสร้อยในลักษณะดังกล่าวกำลังเป็นที่นิยมช่วงศตวรรษที่ ๑๙ เช่นกัน

ลักษณะเครื่องประดับศรีษะสตรี "kokoshnik"

พระจักรพรรดินีแคทรีน แห่งรัสเซีย ทรง "kokoshnik"

[han_bing]

เชื้อพระวงศ์ฝ่ายใน สุภาพสตรีในราชสำนักรัสเซียสวม "kokoshnik"

[han_bing]

ภาพ "kokoshnik"

[han_bing]

สร้อยแบบมีขอบ (fringe necklace) เป็นลักษณะสร้อยอันมีขอบเป็นเส้นตรง แล้วมีจี้เล็กๆ ถักถอ หรือร้อยออกมาจากขอบนั้นๆ สร้อยเช่นนี้มีต้นกำเนิดมาแต่ครั้งอียิปต์โบราณ (Egypt) เมื่อสามพันปีก่อนคริสตกาล ต่อมาช่างทำเครื่องประดับชาวมิโนอัน (Minoan) ไมซิเนียน (Mycenaen) กรีก (Greek) และอีทรัสกัน (Etruscan) ได้รับอิทธิพล ลักษณะสร้อยคอแบบนี้มาและได้ประยุคทำเป็นงานเครื่องประดับจากทอง อาทิ ช่างทองชาวไมซิเนียน ซึ่งโดยทำเป็นทั้งรูปจี้ที่หลากหลาย หรือช่างทองชาวอีทรัสกันได้ทำสร้อยในรูปตาข่ายทองคำถักทอสลับกับจี้อย่างงดงามตามความชำนาญของตระกูลช่างอย่างไรก็ตาม

ภาพสร้อยคอแบบชาวอียิปต์

[han_bing]

สร้อยของชาวไมซิเนียน

ภาพแรกสุด คือ Mycenaean necklace British Museum Gold and carnelian. about 1500BC~

[han_bing]

สร้อยคอแบบอีทรัสกัน

[han_bing]

ลักษณะสร้อยคอแบบนี้ต่อมาได้สิ้นความนิยมไปและหายไปจากวงการเครื่องประดับนับพันปี จนกระทั่งในศตวรรษที่ ๑๙ นักโบราณคดีชาวยุโรปได้เริ่มขุดค้นโบราณ สถานและโบราณวัตถุ ทำให้รูปแบบเครื่องประดับโบราณนี้ได้ถูกเผยแพร่และได้รับการฟื้นฟูอีกครั้ง ซึ่งต่อมาได้กลายเป็นที่นิยมไปทั่วยุโรป ในยุคศตวรรษที่ ๑๙ นี้ สร้อยแบบมีขอบ แม้จะเป็นการรับเอารูปทรงแบบโบราณ ของสร้อยคอดั้งเดิม และผสมผสานกับรูปแบบศิลปะในยุคนั้นๆ พร้อมทั้งใช้อัญมณีต่างๆเช่นเพชร หรือไข่มุกมาประดับตบแต่ง

fringe necklace ในยุควิคตอเรียน

ภาพพระราชวงศ์ต่างประเทศทรงสร้อยพระศอแบบ fringe necklace

Princess Louise, Princess Royal and Duchess of Fife (1867-1931)

[han_bing]

ทั้งนี้ สร้อยในลักษณะดังกล่าว มักมีการออกแบบให้เปลี่ยนเป็นมงกุฎได้ด้วย ดัง Fringe tiara ของราชวงศ์อังกฤษ

Fringe tiara belonging to Mary, Princess Royal (daughter of George V and Queen Mary). This can be taken from the frame and worn as a necklace. English, c 1890

[han_bing]

ลักษณะมงกุฎแบบรัสเซีย แบบที่พัฒนาจากสร้อยแบบมีขอบ เป็นที่นิยมของพระบรมราชวงศ์ทั่วโลก ทั้งแค่ยุคศตวรรษที่ ๑๙ ตราบจนปัจจุบัน

พระจักรพรรดินีมาเรีย แห่งรัสเซีย

พระจักรพรรดินีอเล็กซานดรา แห่งรัสเซีย

[han_bing]

1. Queen Sirikit of Thailand's flexible fringe, which can be worn halo-style, or in a more traditional mode (and also as a necklace, like many other tiaras here)
2. Grand Duchess Elena Vladimirovna, Princess Nicholas of Greece and Denmark, and her fringe
3. The Sayn-Wittgenstein-Berleberg Fringe
4. A fringe that belonged to Queen Alexandrine of Denmark, now worn by Countess Sussie of Rosenborg, which almost entirely eliminates the shorter spikes

หนึ่งในมงกุฎลักษณ์ดังกล่าวที่มีประวัติยาวนานมากคือ Queen Mary's Fringe Tiara ซึ่งสมเด็จพระราชินีนารถอลิสเบ็ท ทรงในวันอภิเสกสมรส ภายหลังเจ้าฟ้าหญิงแอนก็ได้ทรงเช่นกัน อ่านรายละเอียดได้ใน http://orderofsplendor.blogspot.com/2011/03/tiara-thursday-queen-marys-fringe-tiara.html

[han_bing]

นอกจากนี้ ยังมีภาพพิเศษ ของเจ้าในฝ่ายในของไทยที่ทรงสร้อยพระศอแบบ fringe necklace

หม่อมเจ้าหญิงสมประสงค์ บริพัตร