สภาประชาชน - ประชาธิปไตยใต้ร่มคอมมิวนิสต์ของจีน

[han_bing]

ตอนนี้ประเทศไทยมีเสียงก้องกึกถึง “สภาประชาชน” นำโดยอดีตนักการเมืองผู้หนึ่ง

สำหรับนักเรียนที่เรียนเกี่ยวกับการปกครองของจีนแล้วคำว่า “สภาประชาชน” เป็นสิ่งที่คุ้นหู เพราะเป็นคำแปลรัฐสภาแบบจีนเป็นภาษาไทยอย่างพื้นฐาน แต่เราจะเติมคำว่า “แห่งชาติ” ไปต่อท้ายด้วย และในช่วงเดือนมีนาคมพ.ศ. ๒๕๕๖ หลายคงจะได้ยินคำนี้บ่อยเป็นพิเศษ เนื่องด้วยเป็นช่วงเลือกตั้งประธานาธิบดีคนใหม่ของจีน ซึ่งกล่าวไว้ว่าที่ประชุมสภาประชาชนแห่งชาติมีมติเห็นชอบ ในการแต่งตั้งนายสี จิ้นผิง เป็นประธานาธิบดีแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีนอย่างเป็นทางการ

สภาประชาชนของจีนคืออะไร

ภาพการเลือกประธานาธิบดีสี จิ้นผิงของจีนในวันที่ ๑๔ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๖

[han_bing]

รัฐสภาแบบจีนๆ ในภาษาจีนเรียกว่า “จงฮัวเหรินหมินก่งเหอกั๋วฉวนกั๋วเหรินหมินไต้เปี่ยวฮุย”（中华人民共和国全国人民代表大会：zhong hua ren min gong he guo quan guo ren min dai biao hui）ปรกติคนจีนไม่ค่อยมีใครเรียกยาวถึงเพียงนี้ถ้าไม่จำเป็นจะเรียกสั้นๆเพียง “ฉวนกั๋วเหรินต้า” (全国人大) ภาษาอังกฤษแปลว่า National People's Congress ส่วนภาษาไทยแปลกันมานมนานแล้วว่า “สภาประชาชนแห่งชาติ”

ทั้งนี้ในจีนมิได้มีเพียง ๑ สภาเท่านั้น หากมี ๒ ได้แก่ สภาประชาชนแห่งชาติ เป็นองค์กรที่มีอำนาจสูงสุดของจีน และสภาปรึกษาการเมืองแห่งชาติ (中国人民政治协商会议) หรือ Chinese People's Political Consultative Conferenceเป็นองค์กรสำคัญของการร่วมมือและให้คำปรึกษาการเมืองระหว่างพรรคต่างๆ ภายใต้การนำของพรรคคอมมิวนิสต์ เป็นรูปแบบสำคัญอย่างหนึ่งของระบบประชาธิปไตยแบบสังคมนิยมจีน

คำว่า “สภาประชาชน” ชื่อนี้ฟังแล้วดูศักดิ์สิทธิ์จนขนลุกชูชันไปทั้งตัว เพราะมันดูยิ่งใหญ่มาก หลายคนบอกว่าสภาประชาชนไร้สาระเป็นตราประทับเฉยๆ ด้วยจริงๆแล้วไซร้จีนนี้เผด็จการ บ้าง คณาธิปไตยบ้าง แต่จีนก็บอกว่านี้แหละประชาธิปไตยแล้ว เหตุไรจึงว่าเช่นนี้เล่า

[han_bing]

เหตุที่บางคนประณามว่าเผด็จการหรือคณาธิปไตย เนื่องจากในกระบวนการเลือกตั้ง พรรคคอมมิวนิสต์ จะเป็นผู้กำหนดตัวผู้สมัครรับเลือกตั้งสมาชิกรัฐสภา ตามที่เห็นว่าเหมาะสมต่อความมั่นคงของระบบการเมือง ซึ่งอาจจะเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์ทั้งหมด หรืออาจจะมีสมาชิกพรรคการเมืองและกลุ่มผลประโยชน์อื่นๆ  (มีอยู่ ๘ พรรค) มีมาตั้งแต่ก่อนพรรคคอมมิวนิสต์จะขึ้นครองอำนาจ  ซึ่งกลุ่มทางการเมืองทั้งหลายเหล่านี้พรรคคอมมิวนิสต์ได้ให้ความเห็นชอบ สมควรให้มีชื่ออยู่ในบัญชีรายชื่อผู้สมัครรับเลือกตั้งสมาชิกรัฐสภา หรือสภาประชาชนนั้นเอง

ด้วยเหตุนี้แหละเขาถึงว่าเป็นเผด็จการบ้าง คณาธิปไตยบ้าง

ภาพการเลือกตั้งในเมืองของจีน

[han_bing]

อย่างไรก็ตาม หลายคน โดยเฉพาะทางจีนเอง แจงว่ามิได้เผด็จการแต่อย่างใด แต่เป็นพัฒนาการทางประวัติศาสตร์ ที่ให้ชนชั้นกรรมมาชีพนำประเทศ แต่อย่างไรก็ตาม ก็ใช่ว่าประชาชนจะไม่มีสิทธิเลือกตั้ง ชนชั้นนำยันชนชั้นรากหญ้ามีสิทธิเลือกทั้งหมด

การเลือกตั้งสมาชิกได้รับการเลือกตั้งจากสภาประชาชนของเขต ปกครองที่แบ่งเป็น ๒๓ มณฑล省(Province) ๕ เขตปกครองตนเอง自治区(Autonomous Regions) ๔ เทศบาลพิเศษ(มหานคร) 直辖市(Municipalities) ซึ่งขึ้นตรงต่อรัฐบาลกลาง  เขตบริหารพิเศษฮ่องกงและมาเก๊า 特别行政区รวมทั้งผู้แทนที่เลือกตั้ง จากกองทัพ军队 (People's Liberation Army หรือ PLA) โดยวิธีลงคะแนนเสียงลับ

วิธีการเลือกตั้งนั้นมีการเลือกตั้งจากทั้งทางตรง (เลือกด้วยใจเราเอง) และทางอ้อม (ทางอ้อมคือเลือกคนให้ไปเลือกแทนเรา) กล่าวคือ ผู้แทนประชาชนระดับหมู่บ้าน ตำบลและระดับอำเภออันถือว่าเป็นผู้แทนระดับต่ำสุดมีฃึ้นด้วยการเลือกตั้งโดยตรง นอกนั้นมีฃึ้นด้วยวิธีการเลือกตั้งทางอ้อม ดังในเขตเมือง หรือสมาชิกสภาผู้แทนในระดับสูงได้รับการเลือกตั้งจากสมาชิกสภาผู้แทนในระดับต่ำลงไปไม่ใช่จากประชาชนโดยตรง

ภาพชาวชนบทจีนเดินทางมาเลือกตั้งอย่างมหาศาล

[han_bing]

อำนาจของสภาประชาชนแห่งชาติอยู่ที่ไหน อำนาจะอยู่ที่การประชุมสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติจีน มีอำนาจเลือกตั้งประธานาธิบดี ประธานคณะกรรมการการทหารส่วนกลาง นายกรัฐมนตีรจีนและผู้นำประเทศคนอื่น ๆ ขั้นตอนการเลือกตั้งองค์กรรัฐบาลคือ

๑.   คณะกรรมการที่ประกอบด้วยหัวหน้าคณะของมณฑลและเขตต่าง ๆ เสนอชื่อผู้สมัครรับเลือกตั้งผู้นำประเทศส่วนหนึ่งเช่น ประธานาธิบดี ประธานคณะกรรมการประจำสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติตามการเสนอแนะของคณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์จีน

๒.   บรรดาสมาชิกสภาผู้แทนทั่วประเทศพิจารณารายชื่อที่ยื่นเสนอโดยคณะกรรมการดังกล่าว

๓.   คณะกรรมการกำหนดรายชื่อผู้สมัครรับเลือกตั้งอย่างเป็นทางการ ให้สมาชิกทั้งปวงลงคะแนนเสียง ซึ่งสามารถลงคะแนนเสียงเห็นด้วย ไม่เห็นด้วยหรืองดออกเสียง ผู้สมัครรับเลือกตั้งต้องได้รับเสียงสนับสนุนเกินกว่าครึ่งหนึ่งจึงสามารถได้รับเลือก และประธานาธิบดีที่ได้รับเลือกคนใหม่จะเป็นผู้เสนอชื่อผู้สมัครรับเลือกตั้งนายกรัฐมนตรี และจะต้องผ่านการลงคะแนนเสียงของสมาชิกสภา ฯ เช่นกัน ในอดีต ในการเลือกตั้งครั้งหนึ่งนายหูจิ่นเทาและนายเวินเจียเป่าล้วนได้รับคะแนนเสียงกว่าร้อยละ ๙๙ และขณะประกาศผลการเลือกตั้ง ที่ประชุมมีเสียงปรบมือดังกึกก้องเวลานาน

ตัวอย่างของการเลือกผู้ที่จะเข้ามาอยู่ในสภาประชาชนแห่งชาตินี้ ขอยกตัวอย่างในปี ๒๐๑๓ การประชุมสภาประชาชนแห่งชาติชุดที่ ๑๒ มีสมาชิกทั้งหมด ๒๙๗๘ คน ทั้งนี้ตามกฎหมายการเลือกตั้งของจีน พลเมืองจีนที่มีอายุครบ ๑๘ ปี ล้วนมีสิทธิ์ลงคะแนนเสียง เลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนของตน เริ่มตั้งแต่ระดับเขตต่างๆ ของเมือง อำเภอ เขตปกครองตนเองชนกลุ่มน้อย เป็นต้น

หลังจากนั้น ผู้ที่ได้รับเลือกตั้งจะเข้าสู่การเลือกตั้งขั้นตอนต่อไป เพื่อเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนประชาชนระดับมณฑล หรือเขตปกครองตนเองระดับมณฑล สำหรับเมืองที่ขึ้นตรงกับรัฐบาลกลาง ซึ่งเป็นเมืองใหญ่ ต่อจากนั้น บรรดาสมาชิกสภาผู้แทนประชาชนจะเข้าการเลือกตั้งรอบสุดท้าย เพื่อคัดเลือกสมาชิกสภาระดับชาติ ผู้ที่ได้รับเลือกตั้งจะรวมกับสมาชิกที่คัดเลือกมาจากกองทัพจีน ร่วมกันประกอบเป็นสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติ มีวาระดำรงตำแหน่ง ๕ ปี

ภาพผู้นำจีนภายหลังจากการเลือกตั้ง

[han_bing]

แม้ฟังดูวิธีการเลือกหลายคนจะบอกว่าก็เป็นแค่ตรายางประทับเฉยๆ แต่อย่างไรเสียพรรคก็อ้างได้ว่ายางไม่ยางฉันก็ ฟังเสียงทุกชนชั้น จะรากหญ้า รากถั่ว รากผัก รากโสม รากอะไรก็แล้วแต่ก็มีสิทธิเลือก และมีสิทธิออกความเห็น เพื่อจะส่งคนของตนไปแสดงความเห็นอย่างเท่าเทียมกัน จะรับก็ได้ไม่รับก็ได้ มิได้ส่งตรงลงจากฟ้า แม้ต่างชาติจะวิจารณ์ว่าตัวที่ถูกเลือกไม่มีอำนาจที่แท้จริง แต่จะมีอำนาจหรือไม่อย่างไรชาวชนบทจีนก็กระตือรือล้นมากที่จะเข้าร่วมการเลือกตั้ง และใช้สิทธิของตนในฐานะมนุษย์คนหนึ่ง ที่เท่าเทียมกับคนอื่นๆ

ดังนั้นในความเผด็จการ หรือคณาธิปไตยของจีนที่หลายคนดูถูก พรรคคอมมิวนิสต์จีนก็ยังภูมิใจ ว่าเป็นเผด็จการ หรือคณาธิปไตย – ที่มวลมหาประชาชนทั้งแผ่นดินไม่ว่าจะยากจีนข้นแค้นเพียงใดก็มีสิทธิเลือก และสิทธิออกเสียงของตน

ไม่ว่าจะเป็นเพียงชาวนาตัวเล็กๆก็ตาม

นี้คือลักษณะเด่นของ "สภาประชาชนแห่งชาติจีน" จะเหมือนหรือต่างกับสภาประชาชนแห่งอื่นๆในประเทศอื่นๆอย่างไร

ขอทุกท่านพิเคราะห์ด้วยตนเอง

ภาพประชาชนคนหนึ่งที่เข้ามาใช้สิทธิของตน