เจ้านายหลานเธอชั้นพระองค์เจ้า จะใช้คำนำหน้าพระนามต่างกันออกไปตามพระเกียรติยศ ดังนี้
พระจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า และ พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้า
พระราชนัดดาที่จะใช้คำนำหน้าพระนามว่า พระเจ้าหลานเธอ หรือ พระเจ้าวรวงศ์เธอ นั้น มีกฎเกณฑ์ดังนี้
1. เป็นพระราชนัดดาของพระเจ้าแผ่นดิน ซึ่งพระบิดาเป็นสมเด็จพระอนุชาธิราชร่วมพระบรมราชชนกแลพระบรมราชชนนีเดียวกันกับพระเจ้าแผ่นดิน ประสูติจากพระชายาเอก ซึ่งพระราชทานให้เป็นสะใภ้หลวง เช่น พระโอรสธิดาในสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระจักรพรรดิพงศ์ กับหม่อมราชวงศ์สว่าง และพระโอรสธิดาในสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระยาภาณุพันธุ์วงศ์วรเดช กับหม่อมแม้น ซึ่งทั้ง 2 พระองค์ เป็นพระอนุชาร่วมพระครรโภทรเดียวกับรัชกาลที่ 5
2. พระราชนัดดาของพระเจ้าแผ่นดิน ซึ่งมีพระบิดาเป็นเจ้าฟ้า และพระมารดาเป็นพระองค์เจ้าหรือหม่อมเจ้า เช่น พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา พระธิดาในสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร กับพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุมภฏพงศบริพัตร พระโอรสในสมเด็จเจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธ์ กับหม่อมเจ้าประสงค์สม
3. พระราชนัดดา (หลานตา) ของพระเจ้าแผ่นดิน ซึ่งได้รับพระมหากรุณาธิคุณพระราชทานพระเกียรติยศเป็นพิเศษ เช่น พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าสิริภาจุฑาภรณ์ พระธิดาในสมเด็จพระลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กับ น.อ.วีระยุทธ ดิษยะศริน
4. หม่อมเจ้า ซึ่งได้รับพระมหากรุณาธิคุณยกขึ้นเป็นพระองค์เจ้า เช่น พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงศ์ พระโอรสในสมเด็จฯ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กับหม่อมคัทริน เนื่องจากรัชกาลที่ 6 ทรงพระเมตตาโปรดปรานว่าเป็นพระราชภาติยะ (หลานลุง) เพียงพระองค์เดียวในสมเด็จพระอนุชาธิราชร่วมพระครรโภทร
พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา พระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอฯ กรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ และหม่อมเจ้าทิพยสัมพันธ์ ซึ่งทั้งสองพระองค์นี้ได้รับพระเกียรติยศเป็นพิเศษเฉพาะพระองค์ มิได้สืบไปถึงพระทายาท โอรสธิดาที่ยังคงเป็นหม่อมราชวงศ์ ซึ่งตามปกติเจ้านายชั้นนี้ทรงมีพระทายาทเป็นหม่อมเจ้า
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า
พระราชนัดดาที่ทรงใช้คำหน้าพระนามว่า พระวรวงศ์เธอ นั้น เป็นพระราชนัดดาของพระเจ้าแผ่นดิน ซึ่งพระบิดาเป็นเจ้าฟ้าชั้นเอก แต่พระมารดาเป็นสามัญชนที่เป็นสะใภ้หลวง ซึ่งได้เลื่อนขึ้นจากหม่อมเจ้าในสมัยรัชกาลที่ 6 - 7 และทำให้พระโอรสธิดาที่ประสูติหลังจากประกาศนี้ มีพระยศเป็นพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า ทุกพระองค์ตั้งแต่แรกประสูติ เช่น
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุขุมาภินันท์ (หม่อมเจ้าสุขุมาภินันท์) ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรานนท์ธวัช (หม่อมเจ้าวรานนท์ธวัช) ใน สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจุฑาธุชธราดิลก กรมขุนเพชรบูรณ์อินทราชัย
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภูมิพลอดุลยเดช ในสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงสงขลานครินทร์ กับหม่อมสังวาลย์
นอกจากนี้พระราชนัดดาที่มีพระบิดาเป็นพระองค์เจ้า และพระมารดาเป็นพระองค์เจ้า ก็ใช้คำนำหน้าพระนามว่า พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า ด้วย เช่น พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิมลฉัตร พระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน และพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประภาวสิทธิ์นฤมล
หม่อมเจ้าหลานเธอ
พระราชนัดดาในสมเด็จเจ้าฟ้า เจ้าต่างกรม พระองค์เจ้า ที่พระมารดาเป็นสามัญชนตั้งแต่หม่อมราชวงศ์ลงไป เจ้านายหลานเธอชั้นนี้ทรงมีพระทายาทเป็นหม่อมราชวงศ์ เช่น หม่อมเจ้าสิริวัณวรี มหิดล พระธิดาในสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร กับหม่อมสุจาริณี
ที่มาครับ
http://stat05.diaryclub.com/20071122/%A1%D2%C3%C5%D3%B4%D1%BA%AA%D1%E9%B9%BE%C3%D0%CD%D4%CA%C3%D4%C2%C2%C8%BE%C3%D0%C1%E0%CB%CA%D5-%E3%B9%CA%C1%D1%C2%C3%D1%AA%A1%D2%C5%B7%D5%E8-%F5-%E1%C5%D0-%C7%E8%D2%B4%E9%C7%C2%E0%C3%D7%E8%CD%A7-%BE%C3%D0%C2%C8%A2%CD%A7%BE%C3%D0%C3%D2%AA%B9%D1%B4%B4%D2-%E1%C5%D0-%CA%C1%E0%B4%E7%A8%BE%C3%D0%BA%C3%C1%C3%D2%AA%A1%D8%C1%D2%C3%D5
