เรื่องเล่าชาวกรุงเทพรุ่นทวด

[NAVARAT.C]

คล้ายกันครับ แต่นี่เป็นแบบสมัยใหม่ ส่วนใหญ่เป็เสาคอนกรีตใส่ยางรถยนต์เก่าไปเป็นตัวกันกระแทก

บุรณศิริเป็นตระกูลใหญ่ที่สมาชิกในตระกูลคงจะรู้จักกันไม่ถ้วนทั่วด้วยซ้ำ แต่สายของจารย์ดมศรีท่านจัดว่ามีฐานะดีมาก ทราบจากที่ท่านเล่าเรื่องบ้านของคุณพ่อ

 ตึกที่ผมเกิดนั้นเป็นตึกโบราณกำแพงหนาราว 50 ซม. ตรงช่องหน้าต่างนั่งได้ทั้งตัวเลย ภายในตึกมีที่ว่างกลางบ้าน ในนั้นมีสระน้ำ สวนเล็กๆ มีโอ่งมังกรปากกว้างมาจากเมืองจีนปลูกบัวอยู่ 5-6 โอ่ง และในโอ่งนั้นมีปลาตัวเล็กชื่อ ปลา”หัวตะกั่ว” แยะเลย ทั้งๆ ที่ไม่มีใครมาเลี้ยง ทำให้ผมสนุกกับการช้อนปลาในโอ่งบัวมาก ทำให้คิดถึงคำโบราณที่ว่า “น้ำถึงไหนปลาถึงนั่น” เป็นความจริงเลย และน้ำในโอ่งทุกโอ่งจะใสเสมอเพราะบัวเป็นเครื่องกรอกน้ำของธรรมชาติ แต่ในโอ่งเหล่านั้นไม่ค่อยมีดอกบัวเลย เพราะถูกแดดไม่เพียงพอ (ไม่มีแดดก็มีมีดอก)

ที่ลานหน้าบ้านด้านแม่น้ำเจ้าพระยาปูด้วยหินแกรนิตๆ แผ่นสี่เหลี่ยมผิวหน้าไม่เรียบนัก (เพราะสกัดด้วยมือ) ขนาดราว 50 ซม. หินเหล่านี้ได้มาจากหินถ่วงเรือเพื่อไม่ให้เรือโคลงมากนักขณะแล่นกลางทะเล (ที่เรียกกันว่า “อับเฉา” ของเรือที่มาจากเมืองจีนมาจอดที่ท่าน้ำและขนมาทิ้งไว้ที่บ้านเรา เพื่อขนสินค้าจากเมืองเราไปเมืองจีนต่อไป ฉะนั้น บ้านเราจึงมีลานหินกว้างๆ และโอ่งเคลือบลายมังกรปากกว้าง ๆ ของจีนเหมาะสำหรับปลูกบัวด้วยประการฉะนี้
พออายุ 5-6 ขวบ ไฟก็ไหม้ห้องแถวทั้ง 9 ห้อง แต่ไม่ได้ไหม้ตึกใหญ่ เพราะมีเรือ “ผจญเพลิง” ของตำรวจน้ำ และเรือของทหารเรืออีก 1 ลำ มาช่วยดับให้ และต้นมะม่วงใหญ่ 2 ต้นนั้นก็ช่วยกันไฟให้ตึกใหญ่ด้วย แต่ก็ตายไปครึ่งหนึ่งทั้ง 2 ต้น ต้นไม้ดีฉะนี้แหละนะ

[NAVARAT.C]

พ.ศ. 2472 เราก็ย้ายบ้านไปอยู่ที่ซอย “ศาลาแดง” ถนนสีลม บ้านหลังนี้ออกแบบโดยคุณหลวงบูรกรรมโกวิท และปีนี้เองเหตุการณ์ที่ไม่นึกไม่ฝันก็เกิดขึ้นคือ ภราดา “ไมเกิ้ล” (อธิการ) และภราดา “ฮีแลร์” อาจารย์ใหญ่ ร.ร. อัสสัมชัญ มาที่บ้านและขอให้เราพี่น้อง 3 คนไปเรียนที่ ร.ร. อัสสัมชัญ สมัยนี้ต้องไปขอร้องขอเสียค่า “แปะเจี๊ยะ” เป็นแสน!! แปลกดีนะเหตุการณ์ระหว่างสมัย

[NAVARAT.C]

อ่ะ คุณหนุ่มสยาม ศิษย์เก่าอัสสัมจะประท้วงอะไรมั้ย

[siamese]

ริมแม่น้ำเจ้าพระยา มีบันใดท่าน้ำใหญ่เป็นที่อ่าบน้ำและซักผ้าของคนเช่าบ้านในบริเวณนั้น และมีโป๊ะยื่นลงไปในแม่น้ำ ใช้ขึ้นสินค้าที่มาจากเมืองจีนและต่างจังหวัด (ของร้านคนจีนที่มาเช่าคุณย่าอยู่) มี “เสาตะเกียบ” ใหญ่ 2 ต้น เพื่อกันเรือใหญ่มากระแทกโป๊ะ

“เสาตะเกียบ” นั้นทำด้วยซุงไม้แข็งทั้งต้น เส้นผ่าศูนย์กลางราว 60 ซม. ยาวราว 7-8 เมตร ตอกตะปูถี่ๆ และฉาบปูนขัดมันรอบต้น ระหว่างระดับน้ำขึ้นสูงสุดและน้ำลงต่ำสุด เพื่อกันไม้ผุ เสาตอนเหนือน้ำไม่ฉาบปูน เพราะถ้าถูกเรือกระแทกปูนจะแตก ถ้าเป็นไม้แข็งทนได้ไม่แตก

ผมพยายามหาภาพเสาตะเกียบมาให้ดู แต่หายากมาก ที่นำมาลงนี้พอให้เข้าใจว่าคุณทวดหมายถึงอะไร

ตัวอย่างเสาตะเกียบ

[siamese]

พ.ศ. 2472 เราก็ย้ายบ้านไปอยู่ที่ซอย “ศาลาแดง” ถนนสีลม บ้านหลังนี้ออกแบบโดยคุณหลวงบูรกรรมโกวิท และปีนี้เองเหตุการณ์ที่ไม่นึกไม่ฝันก็เกิดขึ้นคือ ภราดา “ไมเกิ้ล” (อธิการ) และภราดา “ฮีแลร์” อาจารย์ใหญ่ ร.ร. อัสสัมชัญ มาที่บ้านและขอให้เราพี่น้อง 3 คนไปเรียนที่ ร.ร. อัสสัมชัญ สมัยนี้ต้องไปขอร้องขอเสียค่า “แปะเจี๊ยะ” เป็นแสน!! แปลกดีนะเหตุการณ์ระหว่างสมัย

การเรียนของโรงเรียนอัสสัมชัญนั้น ในสมัยเริ่มแรกท่านอธิการมีเจตนาช่วยเหลือให้บุตรหลานได้รับการศึกษา เพื่อจะได้รำเรียนเขียนอ่าน มีความรู้ด้านภาษาอังฤษ ฝรั่งเศส คำนวณเป็นจะได้เป็นเจ้าคนนายคน ไม่ลำบากยากจน เป็นคติประจำของอัสสัสัมชัญ ภารดาหลายท่านให้บุตรหลานเข้าเรียนที่โรงเรียนแบบฟรี ๆ ได้ครับ ท่านช่วยเหลือเด็ก

สำหรับสมัยนี้ก็เป็นทุกโรงเรียนแหละครับ 555 อยู่ที่จะเปิดปากพูดหรือหลับตาทำเป็นไม่เห็นเท่านั้น

[NAVARAT.C]

เอาละนะครับ พอหอมปากหอมคv
.
.

นี่ รูปคุณทวดตอนเป็นนักเรียนอัสสัม
ผมคุ้นๆหน้าจัง เหมือนดาราเด็กที่เล่นเรื่อง Home Alone รึเปล่า?

[NAVARAT.C]

ขณะที่เรียนอยู่ที่อัสสัมชัญนั้น เมื่อพ.ศ.2475 พวกเราตื่นเต้นมากที่ได้ขึ้นรถยนต์ข้ามสะพาน “พระพุทธยอดฟ้าฯ” ซึ่งตอนกลางสะพานยกเปิดด้วยเครื่องจักรให้เรือใหญ่ๆผ่านไปได้เป็นสะพานแรกของกรุงเทพฯ ที่ให้รถข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาไปฝั่งธนบุรีได้แทนการข้ามน้ำด้วยเรือจ้าง ทำให้การคมนาคมของกรุงเทพฯ ธนบุรีดีขึ้นมาก
และก็ตื่นเต้นอีกครั้งเมื่อมีการยึดอำนาจและเปลี่ยนแปลงการปกครองมาเป็นระบบประชาธิปไตยเมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2475 เรื่องชนิดนี้ผมไม่รู้มากนัก ตื่นเต้นตามเขาไปด้วย
   
นักเรียนอัสสัมชัญสมัยนั้นมีเครื่องแบบคือ กางเกงขาสั้นสีน้ำเงิน เสื้อนอกคอปิดสีขาวกระดุม 5 เม็ด ถึงเท้าสีขาวและรองเท้าสีดำ เด็กที่ไม่มีถึงเท้ารองเท้าก็เดินเท้าเปล่า มีหลายคนเหมือนกัน และมีครูคนหนึ่งนุ่งกางเกงแพรจีน “ปังลิ้น” สีดำ เสื้อนอกคอปิดขาวและเท้าเปล่า
   
ที่โรงเรียนอัสสัมชัญ นี้มีดีมากอีกอย่างหนึ่งคือ รับเด็กยากจนมาอยู่ฟรีอีกด้วย แต่ต้องถือศาสนาคริสต์ ซึ่งพวกเราเรียกว่า “เด็กใน” (ผมได้เลขประจำตัว 9269 แต่ไม่ใช่เด็กใน)

มีซอยอ้สสัมชัญให้เข้าไปหาความรู้ไหมครับ

[เทาชมพู]

มีซอยอ้สสัมชัญให้เข้าไปหาความรู้ไหมครับ

มีเด็กอัสสัมอยู่แถวนี้คนหนึ่ง รูปเพียบ แผนที่หลายพับ 
น่าจะตัดถนนเข้าไปได้จนถึงแม่น้ำละค่ะ

[siamese]

มีซอยอ้สสัมชัญให้เข้าไปหาความรู้ไหมครับ

มีเด็กอัสสัมอยู่แถวนี้คนหนึ่ง รูปเพียบ แผนที่หลายพับ 
น่าจะตัดถนนเข้าไปได้จนถึงแม่น้ำละค่ะ

ให้เกียรติจังเลยครับ  ซอยแห่งอัสสัมชัญเข้าได้เสมอครับ

บุคคลที่จบจากโรงเรียนอัสสัมชัญนั้นเรียกว่าได้เป็น "อัสสัมชนิก" อย่างเต็มปาก นักเรียนจะมีเลขประจำตัวเป็นเอกลักษณ์ตั้งแต่นักเรียนคนแรกหมายเลข ๑ เรื่อยมาจนทุกวันนี้ก็ราว ๕๐,๐๐๐ กว่าคนได้

คติพจน์ที่อัสสัมชนิกต้องท่องได้คือ "จงตื่นเถิด เปิดตาหาความรู้ เรียนคำครู คำพระเจ้าเฝ้าขยัน จักอุดมสมบัติ ปัจจุบัน แต่สวรรค์ดีกว่า เราอย่าลืม"

เป็นการสรุปชีวิตของ ๑ ชีวิตได้อย่างเป็นขั้นเป็นตอน โดยมีประติมากรรมนี้โดยฝีมือ อ.ศิลป์ พีระศรีและลูกศิษย์ร่วมปั้นไว้

[siamese]

ปฐมบทการก่อตั้งโรงเรียนอัสสัมชัญ เริ่มจากบาทหลวงกอลมเบต์ ชาวฝรั่งเศส ท่านเป็นเจ้าอาวาสวัดสวนท่าน (อาสนาวิหารอัสสัมชัญในปัจจุบัน) เห็นว่าการศึกษาให้กับบุตรหลานชาวสยามนั้น
ท่านต้องให้ความรู้ ใน พ.ศ. ๒๔๒๐ ท่านเริ่มทำการหาเด็กชาวสยาม ชาวจีน ชาวแขก และบุตรหลานต่าง ๆ ให้เข้ามาเรียนโดยใช้บ้านของหลวงพ่อกันตอง เป็นที่เรียนในระยะเริ่มแรก
โดยบ้านหลวงพ่อกันตอง ตั้งอยู่ใกล้วัดสวนท่าน ซึ่งเคยเป็นที่พำนักของบาทหลวงลาโนดีร์ (ผู้เป็นล่ามไปกับราชทูตในสมัยรัชกาลที่ ๔ ไปอังกฤษ และเป็นผู้ซื้อกล้องถ่ายรูปเข้ามายังสยามเป็นท่านแรก)
โรงเรียนครั้งแรกใช้ชื่อว่า ""โรงเรียนอาซมซานกอเล็ศ"

การเรียนครั้งแรกนั้นมีนักเรียนเพียง ๑๒ คน แต่บาทหลวงกอลมเบต์ก็ไม่ย่อท้อ พยายามไปเรื่อย ๆ จนกระทั่งมีนักเรียนเพิ่มขึ้นตามลำดับ จนกระทั่งเมื่อโรงเรียนเริ่มปักฐานได้มั่นคงแล้วก็เรี่ยไรเงินจาก
พ่อค้าต่าง ๆ เพื่อทำการสร้างตึกเรียนแห่งแรก และขอพระราชทานพระมหากรุณาธิคุณต่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชทานเงินทุน ๘๐ ชั่ง และสมเด็จพระพันปีก็พระราชเงิน
ทุนร่วมเข้ามาอีก

และวันที่โรงเรียนปลาบปลื้มเป็นล้นพ้นเมื่อ วันที่ ๑๕ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๓๐ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมารเสด็จฯ ทรงวางศิลาฤกษ์
ตึกเรียนหลังแรก โดยทรงเสด็จมายังโรงเรียนโดยเรือ และทรงมาวางศิลาฤกษ์ ทรงจับเกรียงและค้อนเคาะที่แผ่นหิน ทรงตรัสว่า "ให้ที่นี้ถาวรมั่นคงสืบไป"

ภาพถ่ายสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมารเสด็จฯ ทรงวางศิลาฤกษ์โรงเรียนอัสสัมชัญ

[siamese]

บทบาทของโรงเรียนในระยะหลัง บาทหลวงกอลมเบต์ได้ขอให้คณะเซนต์คาเบียลเข้ามาดำเนินการช่วยเหลือเรื่องบุคคลากร เนื่องจากนักเรียนมีจำนวนเพิ่มมากขึ้น หนึ่งในนั้นคือ "ภารดา ฟ. ฮีแฬร์"
ได้เข้ามาช่วยเหลืออย่างมาก ท่านรักเมืองไทยมาก และสามารถแต่งหนังสือเรียนดรุณศึกษาไว้ให้เล่าเรียนกัน แม้ว่าในช่วงภาวะสงครามโลกครั้งที่ ๒ ไทยมีปัญหาเกี่ยวกับฝรั่งเศส บรรดาบาทหลวง
ก็ต้องถูกให้ออกไปนอกประเทศ แต่การศึกษาก็ไม่ขาดช่วง ภายหลังท่านก็ได้กลับมาสร้างความเจริญให้กับโรงเรียนจนวาระสุดท้าย

ภาพถ่ายเหล่านักเรียนที่ครบ ๑,๕๐๐ คน

[siamese]

ภาพนักเรียนอัสสัมชัญ ในยุคแรกต่างแต่งชุดอะไรก็ได้ไม่จำกัด ภายหลังเริ่มแต่งขาสั้น เสื้อกระดุม ๕ เม็ด สวมหมวก แต่ยังไม่สวมรองเท้า

ภาพนี้ถ่ายไว้ขณะกำลังเปิดประตูใหญ่โรงเรียน

[เทาชมพู]

บุคคลสำคัญของอัสสัมชัญ   ภราดาฟ.ฮีแลร์   ผู้ชำนาญภาษาไทยถึงขั้นแต่งบทกวีนิพนธ์ได้

[เพ็ญชมพู]

ชื่ออัสสัมชัญ นั้นเด่นมาช้านาน ยังมีพยานปรากฏรับรอง   

[เทาชมพู]

หอมกลิ่นกุหลาบ ซึมซาบขจรไกล   หอมฟุ้งจรุงใจ อบไปทั่วทิศทาง

อ้าว  เข้าผิดซอย  ขอโทษทีค่ะ...