อยากทราบเกี่ยวกับ particle "เลย" ในภาษาไทยครับ

[Arboramo]

เห็นว่าน่าสนใจดีครับ เพราะมักไม่รู้สึกกันว่า particle ต่างๆนั้นน่าจะมีหลักการคร่าวๆในการใช้อย่างไร

โดยส่วนตัวแล้วผมคิดว่าเป็นเรื่องที่อธิบายอยากมากครับ"เลย" อยากลองดู

ใช้เน้นความหมาย เช่น สนุกจังเลย
ใช้เชิงเน้นให้ทำ เช่น ทำเดี๋ยวนี้เลย
บอกเชิงเวลา เช่น ลืมเลย
บอกเหตุผล เช่น เลยลืมเลย
บอกทิศทาง เช่น เลยไปเลย
บอกเวลาเชิงประสบการณ์ เช่น ภาพยนตร์เรื่องนี้สนุกมากเลย
ฯ ล ฯ

ถ้าผมเป็นชาวต่างชาติ ผมคงบ่นอุบว่าภาษาไทยยากจริงๆ"เลย" แค่คำว่า "เลย" ก็มีการใช้ในหลายสถานการณ์ต่างกันมากๆ ไม่รู้จะเลือกใช้ยังไงดี

  เลยอยากทราบว่าที่ยกมาถูกต้องหรือไม่ และมีการใช้แบบอื่นอีกหรือไม่อย่างไรครับ

[เพ็ญชมพู]

ท่านรอยอินอธิบายความหมายและการใช้คำว่า "เลย" ไว้ดังนี้

๑. เป็นคำกริยา หมายถึง พ้นหรือเกินจุดที่กำหนด เช่น เลยเวลาเที่ยงไปตั้งนาน รถเลยบ้านไปแล้ว อายุเลยวัยกลางคน เลยไปเลย

๒. เป็นคำวิเศษณ์ มีความหมายดังนี้

    ๒.๑ ใช้ประกอบหน้ากริยาแสดงว่ากระทำกริยาอีกอย่างหนึ่งต่อไป เช่น จะไปซื้อของแล้วเลยกินข้าวนอกบ้าน  ผมเปียกแล้วเลยสระผมเสียด้วย
    
    ๒.๒ ใช้ประกอบหลังคำอื่น

          ๒.๒.๑ เพื่อเน้นความว่า ทันที, ทีเดียว, เช่น ออกจากนี่แล้วไปเลยไม่ต้องแวะเวียนที่ไหน  พอนั่งโต๊ะก็กินเลยไม่รอใคร  อายุ ๗๐ แล้วยังดูหนุ่มอยู่เลย ทำเดี๋ยวนี้เลย ภาพยนตร์เรื่องนี้สนุกมากเลย

          ๒.๒.๒ หมายถึง โดยสิ้นเชิง, แม้แต่น้อย, เช่น ไม่เชื่อเลย ไม่เห็นด้วยเลย ซื้อของจนเงินหมดกระเป๋าเลย สนุกจังเลย ลืมเลย

๓. เป็นคำสันธาน หมายถึง จึง เช่น ทำถ้วยเขาแตกเลยต้องใช้เงินเขา รถเมล์จอดพ้นป้ายไปมาก เลยต้องเดินย้อนกลับมาใหม่ .......เลยลืมเลย

ลองจัดตัวอย่างของคุณ Arboramo (สีน้ำเงิน) ลงตามความหมายต่าง ๆ

คุณ Arboramo คิดว่า "เลย" มีความหมายมากกว่านี้ไหม

[Arboramo]

ขอบคุณมากครับคุณเทาชมพู
ได้คำตอบชัดเจนเดียวครับ


โดยส่วนตัวแล้ว ผมพบว่า ยังมีข้อที่อาจจะไม่สามารถจัดได้อย่างชัดเจนครับ

กรณี ดังข้อ
 ๒.๒.๑  เพื่อเน้นความว่า ทันที, ทีเดียว ถือว่ายกตัวอย่างได้ชัดเจนมากครับ แต่หากเราพูดกับบุคคลที่สองว่า ภาพยนตร์เรื่องนี้สนุกมากเลยนะ ทำให้ผมคิดว่าเลยในที่นี้เป็นตัวบอกเวลาได้ด้วย คือเป็นประสบการณ์ที่เกิดขึ้นในอดีต ซึ่งต่างออกไปนิดหน่อยครับ
 

[Naris]

เป็นคำนาม ชื่อจังหวัด ด้วยครับ
"มาเที่ยวอิสานเลยเลยไปเที่ยวเมืองเลยเสียด้วยเลย" 

มีคราวหนึ่ง ผมเรียนภาาาอังกฤษกับอาจารย์ชาวต่างประเทศ ท่านถามผมว่า คำว่า "ซิ" หรือ "สิ" (เช่น รีบกินข้าวเสียสิ อย่าทำอย่างนี้สิ) มีความหมายอย่างไร
ผมตอบว่า ไม่มี ใช้เป็นคำลงท้ายประโยคเท่านั้น ท่านก็งงๆ ว่า ไม่มีความหมายแล้วพูดทำไม 

[เพ็ญชมพู]

เป็นคำนาม ชื่อจังหวัด ด้วยครับ

ชื่อนายเลย นางเลย นางสาวเลย รวมด้วยหรือเปล่าหนอ 

คำว่า "ซิ" "ซี" "สิ" ท่านรอยอินอธิบายความหมายว่า

เป็นคําประกอบท้ายคําอื่นเพื่อเสริมข้อความให้เด่น ให้ชัด หรือให้สละสลวยเป็นต้น, โดยมากใช้กับกริยาเป็นเชิงบังคับ เชิงชวน หรือรับคำเป็นต้น เช่น ไปซิ มาซิ หรือ ไปซี มาซี, สิ ก็ว่า

[NAVARAT.C]

"อย่าซี่ เดี๋ยวปั๊ด เบิ๊ดกระโหลกให้เลย"

แปลว่ากระไรครับ

[เพ็ญชมพู]

อย่านะ (ทำตาเขียวเชิงบังคับ) เดี๋ยว (ทำหน้าแสดงความรำคาญ) ตบกระโหลกให้ในบัดดล

พอได้ไหม

[NAVARAT.C]

รอยอินท่านว่ายังงั้นหรือครับ

[เทาชมพู]

ขอบคุณมากครับคุณเทาชมพู
ได้คำตอบชัดเจนเดียวครับ

ดิฉันว่าคุณเพ็ญชมพูเปลี่ยนนามแฝงเถอะ   ไม่งั้นความดีตกที่ดิฉันบ่อยเลย

[Arboramo]

ชะอุ๋ย พิมพ์พลาดไปอีกแล้วครับ ทิ้งไว้ประจานความเลินเล่อ เลย ก็แล้วกันครับ 

[เพ็ญชมพู]

เลยตามเลย ก็แล้วกัน

[เทาชมพู]

อย่าว่าแต่ particle เลย คำวิเศษณ์ไทยบางคำ ฝรั่งก็ส่ายหน้าเหมือนกัน  เพราะแต่ละประโยค ต้องแปลเป็นคนละคำไม่ตรงกันเลย  

คำว่า สนุก แปลได้สารพัดแบบ  
ไปตั้งแค้มป์กับเพื่อน เป็นเรื่องสนุก                                                        อย่างนี้ฝรั่งพอเข้าใจ      
สภาเปิดประชุมแล้ว  สนุกแน่วันนี้                                                         ฝรั่งเริ่มงง
เมื่อวานเมียหลวงแถลงกับสื่อ  วันนี้เมียน้อยออกมาให้สัมภาษณ์มั่ง  สนุกกันใหญ่     อย่างนี้ฝรั่งไม่รู้จะแปลว่าอะไร

[Arboramo]

มีอาจารย์ด้านภาษาจีนท่านหนึ่งเคยปรารภว่า แค่คำว่า เต๊อะ(的) ของจีนก็เป็นวิทยานิพนธ์ได้เล่มหนึ่งเลย

ผมเองจึงคิดว่า ภาษาไทยเราโดยโครงสร้างพื้นฐานแล้วจัดอยู่ในตระกูลเดียวกัน พวก particle ทั้งหลายคงจะมีความซับซ้อนไม่ด้อยกว่ากันเป็นแน่

หากมองในแง่นี้แล้วน่าสนใจครับ ผมเองไม่ใคร่ทราบว่ามีคนทำวิทยานิพนธ์ด้านนี้หรือยัง หากได้อ่านคงจะช่วยเพิ่มพูนความเข้าใจไม่น้อยเทียวครับ

คำว่าสนุกเองก็น่าสนใจอยู่ไม่น้อย โดยส่วนตัวแล้วกระผมคิดว่าน่าจะเทียบเคียงโดยอาศัยบริบทและรูปประโยคได้ โดยไม่ยากเท่า particle อื่นๆในภาษาไทยครับ

อย่างประโยคสุดท้ายที่คุณเทาชมพูยกขึ้นมานั้น น่าสนใจเทียวครับ

"เมื่อวานเมียหลวงแถลงกับสื่อ  วันนี้เมียน้อยออกมาให้สัมภาษณ์มั่ง  สนุกกันใหญ่   "

หากลองแปล(ด้วยความรู้อันอ่อนด้อยของกระผม) อาจแปลงได้ว่า

 "The wife was interviewed yesterday but today though the lover is to be interviewed. That Should be fun."

ไม่แน่ใจว่าผมเข้าใจความหมาย รวมถึงเก็บความในตัวอย่างที่คุณเทาชมพู ได้กรุณายกขึ้นมาได้ครบความหรือไม่ แต่ได้ลองพยายามดูแล้วคิดว่าน่าจะมีความใกล้เคียงพอสมควรครับ

คำว่าสนุกนั้นผมยังไม่สามารถนึกตัวอย่างที่เป็นเอกลักษณ์แล้วยากจะแปลเป็นภาษาอังกฤษได้ครับ ผมเองก็คิดว่ามีแน่ๆ เช่นกันครับ

[ศานติ]

อีกคำครับ  ไปเที่ยว  บ้านผมใช้ "Let's go ไปเที่ยว" กว้างดี ไม่จำกัดว่าจะทำอะไร

[เทาชมพู]

ดิฉันยังไม่แน่ใจว่า เมียหลวงเมียน้อยทะเลาะกันออกสื่อ  มัน "สนุก" ในแง่ของ fun หรือเปล่า    มันไม่ใช่ "สนุก" ในความหมายของความเพลิดเพลินบันเทิงใจ   หรือหัวร่อเฮฮาประเภทไร้พิษภัย   อย่างเวลาเราไปงานปาร์ตี้
สนุก ในประโยคนี้ไม่ใช่ศัพท์ แต่เป็นสำนวน   ต้องแปลเป็นไทยอีกต่อหนึ่ง   คือ สะใจ   มันส์หยด   สมน้ำหน้า  หรืออลหม่านล้านเจ็ด  จนคนดูอ้าปากค้าง

อาจารย์หมอศานติเดินเข้ามาในกระทู้พอดี   ความรู้ทางสำนวนภาษาของอาจารย์คงจะดีกว่าดิฉันแน่ๆ   ขอถามเอาดื้อๆเลยค่ะว่าสนุกแบบเมียน้อยเมียหลวงตีกันนี่  ควรใช้สำนวนกว่าอะไร