ขอเรียนถามท่านผู้รู้ ประวัติหลวงจงจิตรหิรัญรักส์ (นายแจ่ม นทีนันทน์) ครับ

[เมตธนิก]

ขอเรียนถามท่านผู้รู้หรือทราบประวัติ หลวงจงจิตรหิรัญรักส์ (นายแจ่ม นทีนันทน์) ครับ

ท่านขอใช้นามสกุล ที่มาจากราชทินนาม ว่า "จงจิตร"

แทน "นทีนันทน์" ที่เป็นนามสกุลพระราชทาน  ไม่ทราบว่าท่านมีความเกี่ยวข้อง

หรือไม่กับ ขุนพิปูนเปรมประดิษฐ์ (บาลเมือง จงจิตร) ที่ชาว อำเภอพิปูน จ.นครศร๊ธธรมราช

ถือว่าเชื้อสายที่สืบจากบรรพบุรุษท่านเป็นต้นตระกูล "จงจิตร"

ขอบคุณมากครับ

[เพ็ญชมพู]

"นทีนันทน์" ที่เป็นนามสกุลพระราชทาน 

นามสกุลพระราชทาน "นทีนันทน์" ผู้ขอพระราชทานคือ นายพันตรี หลวงรณภารพินิจ (วิก) หัวหน้าแพนกที่ ๓ กรมปลัดบาญชี กระทรวงกระลาโหม

คำว่า "นที" นี้คงมาจากคำว่า "กระแส" ซึ่งเป็นชื่อของพระยาเสน่หาภูธร ผู้เป็นปู่ของหลวงรณภารกิจพินิจ (วิก)

[เพ็ญชมพู]

ประวัติพระยาเสน่หาภูธร (กระแส)

๒. จากหนังสือ "ต้นตระกูลขุนนางไทย" โดยประยุทธ สิทธิพันธ์ (พ.ศ. ๒๕๐๕)

หน้า ๑๙๙

เดิมทีนั้น พระยาจ่าแสนยากร (ทุเรียน) มีตำแหน่งทางราชการเป็นอธิบดีกรมมหาดไทยในพระบวรราชเจ้ามหาสุรสีหนาทในรัชกาลที่ ๑ พระยาจ่าแสนยากรมีบุตรชายชื่อกระแส ๆ ได้ถวายตัวทำราชการมหาดเล็กในวังหน้า ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นนายนรินทรธิเบศร์มหาดเล็กหุ้มแพร และในตอนปลายรัชกาลที่ ๑ ได้เป็นหลวงนายเสน่ห์รักษานายเวรกรมมหาดเล็ก

ครั้นถึงสมัยพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์กรมพระราชวังบวรฯ ในรัชกาลที่ ๒ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นพระยาเสน่หาภูธร (กระแส) แต่บุญของท่านนี้น้อยได้ถึงแก่กรรมเสียก่อนในรัชกาลที่ ๒

[เมตธนิก]

ขอบคุณมากเลยครับ 

1.ท่านแจ่มเปลี่ยนนามสกุลจาก นทีนันทน์ เป็น จงจิตร ปี 2485 ขณะที่ขุนพิปูนเปรมประดิษฐ์เป็นรองนายที่ เดิมรับตำแหน่ง

หมื่นณรงค์รองที่ พิปูน (ประวติพระเกจิดังในพื้นที่เล่าว่าท่านชื่อ หมื่นญรงค์จงจิตร) เมื่อเปลี่ยนแปลงระบบราชการสมัย ร.5 ยกเลิกตำแหน่งนายที่ เปลี่ยนเป็นกำนัน ออกนามว่า ขุนพิปูนเปรมประดิษฐ์

อยู่ในตำแหน่งปี 2439-2475 ดังนั้นตอน พรบ.นามสกุลประกาศใช้ สมัยร6. (2456-58) ลูกหลานขุนพิปูนจึงใช้ นามสกุลจงจิตรเป็นนามสกุล(น่าจะก่อนท่านแจ่มเปลี่ยนนามสกุล2485)

ผมจึงสันนิษฐานว่านามสกุล จงจิตร น่าจะมี 2 เชื้อสายคือสายใต้จากขุนพิปูน กับสายที่เปลี่ยนจาก นทีนันทน์ ในสายคุณแจ่ม

2. เรียนถามผู้รู้ต่อว่า สายคุณแจ่มที่ว่าสืบจาก พระเสน่หาภูธร (กระแส) ทำไมจึงไปเกี่ยวโยงในประวัติของนามสกุล สุรนันทน์ อีกทั้งใช้คำว่า นันทน์ ลงท้ายเหมือนกันอีก
   
ประหนึ่งว่า รัชกาลที่6 ท่านทรงทราบว่ามีความใกล้ชิดทางเชื้อสายกัน กับขุนสุรสงคราม(พระยารามจัตุรงค์)

3. คำว่า นที คงมาจาก กระแส จริงๆนั่นแหละครับ หรือ นายกระแสนี้จะมีหลายคน มีท่านผู้อาวุโสท่านใดทราบบ้างครับ

[เพ็ญชมพู]

เรียนถามผู้รู้ต่อว่า สายคุณแจ่มที่ว่าสืบจาก พระเสน่หาภูธร (กระแส) ทำไมจึงไปเกี่ยวโยงในประวัติของนามสกุล สุรนันทน์

นามสกุลพระราชทาน "สุรนันทน์" ผู้ขอพระราชทานคือ พระยาบำรุงราชบริพาร (กริ่ม) จางวางมหาดเล็ก กรมมหาดเล็ก ซึ่งมีพระยารามจัตุรงค์ (สุร) เป็นปู่ทวด

พระยาเสน่หาภูธร (กระแส) และพระยารามจัตุรงค์ (สุร) มีความเกี่ยวข้องกันอย่างไร คงต้องให้คุณปิยสารณ์มาวิสัชนา   

[เพ็ญชมพู]

อีกทั้งใช้คำว่า นันทน์ ลงท้ายเหมือนกันอีก

วิสัชนาคำว่า "นันทน์"

รัชกาลที่ ๖ ทรงใช้คำว่า นนท์ และ นันทน์ ต่อท้ายชื่อบุคคล
ตั้งเป็นนามสกุลพระราชทาน  โดยอาศัยแนวเดียวกัน
กับการใช้คำว่า -son ต่อท้ายชื่อบุคคลมาตั้งเป็นนามสกุลของชาวอังกฤษ

(นันท์ หรือ นันทน์ เป็นคำศัพท์บาลีสันสันสกฤต  มีความหมายหลายความหมาย  หนึ่งในจำนวนนั้นคือความหมายว่าลูกชาย
ถามว่าทำไมคำนี้จึงแปลว่าลูกชาย  อธิบายว่า  ในสังคมชาวอินเดียแต่บรรพกาล  ครอบครัวใดมีลูกชาย เป็นเรื่องที่น่ายินดียิ่ง
เพราะลูกชายจะได้เป็นผู้สืบโคตรสกุลให้รุ่งเรืองต่อไป  และทำให้พ่อแม่ไม่ต้องตกนรกขุมปุตระ  เนื่องจากมีลูกชายทำพิธีศราทธพรตหรือสังสการ
อุทิศส่วนกุศลให้แก่พ่อแม่ที่ล่วงลับ  ซึ่งลูกสาวทำไม่ได้)