ผมได้อ่านเรื่องราวของจิตร ภูมิศักดิ์ มีเรื่องตอนนึงที่สงสัยเกี่ยวกับ CIA

[เด็กชายน้อย]

บทความที่อ่านมาบอกแต่เพียงว่าจิตร เป็นผู้แปลเอกสารอะไรซักอย่างให้ซีไอเอ เลยสงสัยว่าทำไมจิตร ถึงไปทำงานให้ซีไอเอได้
แล้วทำไมตอนหลังซีไอเอ ต้องฆ่าจิตร

[เพ็ญชมพู]

เมื่อสมัยจิตร ภูมิศักดิ์ยังศึกษาอยู่ที่คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้สนิทชิดเชื้อกับดร.วิลเลียม จอห์น เก็ดนีย์ ดุษฏีบัณทิตทางอักษรศาสตร์ฝ่ายภาษาโบราณตะวันออก ชาวอเมริกัน ที่ได้รับทุนรัฐบาลสหรัฐให้มาศึกษาวรรณกรรมไทย เป็นเวลาสองปี ซึ่งเมื่อหมดทุน ดร.เก็ดนีย์ ก็ไม่ยอมกลับประเทศ อาศัยความสามารถทางภาษาทำมาหาเลี้ยงตนเองโดยการรับแปลเอกสารต่าง ๆ ให้กับหน่วยงานของอเมริกาในไทย

จิตรจึงได้มาอยู่กับ ดร.เก็ดนีย์ กินฟรีอยู่ฟรี โดยแลกกับการทำงานบ้านเล็ก ๆ น้อย ๆ และช่วย ดร. เก็ดนีย์ ทำมาหากินแปลเอกสาร เป็นการตอบแทน ตั้งแต่เรียนปีหนึ่งที่จุฬาฯ  มีงานแปลเอกสารงานหนึ่งซึ่งว่ากันว่าซีไอเอว่าจ้างผ่านทาง ดร. เก็ดนีย์คือ แถลงการณ์พรรคคอมมิวนิสต์ (The Communist Manifesto) โดยมีจุดประสงค์จะนำไปให้เจ้าหน้าที่และนักการเมืองไทยศึกษา เพื่อประโยชน์ด้านการต่อต้านคอมมิวนิสต์

[เด็กชายน้อย]

แล้วเรื่องทำให้กำนันไปฆ่าจิตร แล้วซีไอเอให้รางวัลไปอเมริกาล่ะครับ ทำไมซีไอเอถึงต้องฆ่าจิตรล่ะครับ

[เพ็ญชมพู]

ใจเย็น ๆ เด็กน้อย ขออนุญาตเล่าต่อ

จิตร ภูมิศักดิ์ เคยเล่าถึงประวัติตนเองที่มีประสบการณ์กับพวกจักรวรรดินิยมอเมริกาไว้ตอนหนึ่งสมัยที่เขารับทำงานแปลร่วมกับ ดร.วิลเลียม จอห์น เก็ดนีย์ (William John Gedney) ว่า

ต่อมาก็มีการแปลสุนทรพจน์ของผู้ยิ่งใหญ่หลายคนในเมืองไทย เช่น ครั้งหนึ่ง อเมริกามอบหัวรถจักรดีเซลให้การรถไฟไทย จะจัดพิธีมอบ ในพิธีนั้นทางอเมริกากล่าวมอบ และทางไทยกล่าวตอบรับขอบใจ องค์การร่วมมือของอเมริกาก็จะส่งสำเนาคำปราศรัยของทั้งสองฝ่ายมาให้แปล ต้นฉบับเป็นภาษาอังกฤษ คำปราศรัยกล่าวมอบของฝ่ายอเมริกานั้น ต้องแปลออกเป็นภาษาไทย เพื่อเอาไปให้ รมต.คมนาคมไทยอ่านล่วงหน้าจะได้รู้ว่าผู้มอบจะพูดว่าอย่างไร ส่วนคำตอบรับของ รมต.ไทยนั้น ฝ่ายอเมริกาก็เขียนให้เสร็จเรียบร้อยแต่เขียนเป็นภาษาอังกฤษ ข้าพเจ้าเป็นผู้แปลออกเป็นภาษาไทยที่ไพเราะสละสลวย ซึ่งองค์การร่วมมือของอเมริกาจะนำไปพิมพ์ดีดเรียบร้อยใส่ซองเตรียมไว้ใน รมต.ไทยอ่านตอบรับตามนั้น พูดง่าย ๆ ว่าอเมริกาต้องการจะให้ รมต.ไทยพูดสรรเสริญบุญคุณอย่างไรให้ประชาชนไทยฟัง ก็เขียนลงไป รมต.ไทย ต้อง อ่านตามนั้น ทำท่าเหมือนว่าตนเขียนมาอ่านเอง หรือเหมือนว่า ครม.ไทย ลงมติกันมาให้พูดเช่นนั้นเอง

อีกตัวอย่างหนึ่งคือคำปราศรัยของท่านผู้หญิงละเอียด พิบูลสงคราม ซึ่งจะปราศรัยเกี่ยวกับปัญหาวัฒนธรรมในนามของสำนักวัฒนธรรมฝ่ายหญิง ในโอกาสวันฉลองรัฐธรรมนูญ คำปราศรัยนั้นไม่เกี่ยวข้องกับอเมริกาเลย เป็นเรื่องของวัฒนธรรมไทยล้วน ๆ แต่ร่างคำปราศรัยกลับเขียนเป็นภาษาอังกฤษ องค์การ่วมมือของอเมริกาเป็นผู้ร่างและส่งมาให้สำนัก  ดร.เก็ดนีย์แปลออกเป็นภาษาไทย ข้าพเจ้าก็แปลและใช้ถ้อยคำให้สละสลวยสำหรับท่านผู้หญิงละเอียดเอาไปอ่านในวันงาน

เอกสารทำนองนี้มีอีกมาก แม้บริการข่าวสาร เช่น บทบรรยายภาพยนตร์ ข่าวเสด็จพระราชดำเนิน ต้นบทก็เป็นภาษาอังกฤษส่งมาจากองค์การร่วมมือของอเมริกา ข้าพเจ้าเป็นผู้แปลออกเป็นภาษาไทย หรือบางครั้งก็มีเจ้าหน้าที่ในสำนักวัฒนธรรมแปลออกเป็นภาษาไทยแล้ว แต่องค์การร่วมมือของอเมริกาก็ยังส่งทั้งฉบับอังกฤษและไทยมาให้สำนักดร.เก็ดนีย์ตรวจสอบว่าแปลตรงตามภาษาอังกฤษอย่างแท้จริงหรือไม่ จนที่สุดแม้จดหมายติดต่อบางฉบับ ก็ส่งมาให้แปล ทั้ง ๆ ที่อัตราค่าแปลสูงมาก (ชั่วโมงละ ๗๕ บาท)

ประสบการณ์เช่นนี้ ทำให้ข้าพเจ้าเริ่มรู้สึกถึงการแทรกแซงและเป็นเจ้าเป็นใหญ่ของอเมริกาที่มีต่อไทย รู้สึกว่าอเมริกาไม่วางใจวงการรัฐบาลไทยเลย ไม่ว่าอะไรก็ต้องขีดเส้นให้เดินทั้งสิ้น อีกด้านหนึ่งก็รู้สกว่าพวกคณะรัฐบาลของไทยมีแต่คนโง่ และบ้านเมืองถ้าอยู่ในมือของคนพวกนี้ไปเรื่อย ๆ ก็คงจะหายนะสักวันหนึ่ง ความจริงข้าพเจ้าน่าจะมองเห็นทีเดียวว่า ปรากฏการณ์เหล่านี้แสดงว่าไทยเป็นเมืองขึ้นของอเมริกาชัด ๆ แต่ในขณะนั้นความรู้สึกของข้าพเจ้ายังไม่พัฒนาถึงขั้นนี้ และยังไม่รู้สึกตรง ๆ อย่างจังเช่นนี้

[เด็กชายน้อย]

รอฟังต่อครับ 

[เพ็ญชมพู]

ว่ากันว่าซีไอเอผู้เป็นเกลียดชังคอมมิวนิสต์อยู่เบื้องหลังการปฏิวัติของสฤษดิ์ ธนะรัชต์

ความเคลื่อนไหวอย่างผิดสังเกตดังกล่าวมิได้รอดพ้นจากสายข่าวของซีไอเอไปได้ การคิดกบฏของจอมพลป.ต่ออเมริกาในครั้งนี้ถือว่าเป็นโทษอุฉกรรจ์ เอาไว้ไม่ได้อีกต่อไป ดังนั้นการปฏิวัติของจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ จึงเกิดขึ้น และหลังจากนั้นอเมริกาก็ใช้อิทธิพลบีบให้ความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับสาธารณรัฐประชาชนจีนที่กำลังชื่นมื่นกลับตึงเครียดขึ้นมาอีก เพราะจอมพลสฤษดิ์ดำเนินนโยบายต่อต้านและปราบปรามคอมมิวนิสต์อย่างรุนแรง

และแล้ววาระสุดท้ายก็มาถึง

เขาตายในชายป่า เลือดแดงทาดินเข็ญ ยากเย็นข้นแค้นอับจน
ถึงวันพรากเขาลงมาจากยอดเขา ใต้เงามหานกอินทรี
ล้อมยิงโดยกระหยิ่มอิ่มในเหยื่อตัวนี้ โชคดีสี่ขั้นพันดาว....

สองพันห้าร้อยแปดเมฆดำปกคลุมฟ้า ด้วยฤทธามหาอินทรี
ร้างเมืองไร้บ้าน ออกทำการป่าเขา เสี่ยงเอาชีวีมลาย
พฤษภาห้าร้อยเก้า แดดลบเงาจางหาย เขาตายอยู่ข้างทางเกวียน...

ศพคนนี้ นี่หรือ คือจิตร ภูมิศักดิ์
ตายคาหลักเขตป่ากับนาคร

เขาตายในชายป่า เลือดแดงทาดินอีสาน อีกนาน อีกนาน อีกนาน
เขาตายเหมือนไร้ค่าแต่ต่อมาก้องนาม ผู้คนไถ่ถามอยากเรียน

[เพ็ญชมพู]

ถึงวันพรากเขาลงมาจากยอดเขา ใต้เงามหานกอินทรี
ล้อมยิงโดยกระหยิ่มอิ่มในเหยื่อตัวนี้ โชคดีสี่ขั้นพันดาว....

คนที่ตายเป็นหัวหน้าใหญ่ มันเป็นการตัดเหง้าคอมมิวนิสต์แถวนี้เลยครับ เขามาจากกรุงเทพฯ มีความรู้ด้วย จบอักษรศาสตร์มั้ง ผมมารู้ทีหลังว่า เขาโกหกแม่ว่าจะมาทำงานก่อสร้างทางสายพังโคนถึงวาริชภูมิ เป็นงานปราบปรามชิ้นโบแดงของผม พอดีทางรัฐบาลรู้ข่าวจึงสั่งให้เปลี่ยนตัวกำนันภาคอีสานที่จะเดินทางไปดูงานที่อเมริกา จากนายกลึง ทิพย์ทอง กำนันตำบลช้างมิ่ง อำเภอพรรณานิคม เป็นนายคำพล แล้วให้จังหวัดนำตัวผมไปทำพาสปอร์ตที่กรุงเทพฯทันที ผมไม่คิดไม่ฝันมาก่อนเลยว่าจะได้ไปอเมริกา

คำพล อำพน (กำนันแหลม) ผู้ลั่นกระสุนสังหาร จิตร ภูมิศักดิ์

[เด็กชายน้อย]

คนที่ให้กำนันมาฆ่าจิตร คือ รัฐบาลไทย แล้วเกี่ยวกับซีไอเอด้วยมั๊ยครับ

[ประกอบ]

CIA อาจจะเกี่ยวหรือไม่เกี่ยวก็ได้ครับ

คุณจิตร เป็นปัญญาชนคนหนึ่งที่มีผลงานเผยแพร่ ซึ่งมีส่วนในการชี้นำสังคมและเปลี่ยนแปลงความคิดของผู้คนและสังคม และมีแนวคิดทางการเมืองที่ในขณะนั้นถือว่าเป็นภัยต่อความมั่นคงของรัฐบาล รัฐบาลในที่นี้คือเหล่าชนชั้นสูงที่ครองอำนาจ เพราะประชาธิปไตยของเราในขณะนั้นมันเป็นประชาธิปไตยของคนชั้นสูง ไม่ใช่ของประชาชน ไม่ต่างกับสมัยนี้เท่าไหร่ แต่สมัยนี้ดีกว่าเล็กน้อย


ดังนั้นการมีชีวิตอยู่ของคุณจิตร จึงเป็นหนามยอกกลุ่มผู้มีอำนาจ ดังนั้นจึงถูกกำจัดไป  การสั่งกำจัดคุณจิตรไม่จำเป็นต้องให้ CIA สั่ง ผู้มีอำนาจในสังคมไทยยุคนั้นก็สามารถเห็นความอันตรายเหล่านี้เองได้ และสามารถใช้กลไกในมือจัดการได้โดยไม่ต้องรอคำสั่ง CIA หรอกครับ การกำจัดศัตรูทางการเมืองโดยการฆ่ามีมาตั้งแต่ช่วงต้นๆ ของการเปลี่ยนแปลงการปกครองแล้ว เป็นเรื่องธรรมดาที่ผู้มีอำนาจสมัยนั้นทำกัน โดยไม่มีกลไกของรัฐใดๆ กล้าขัดขวาง    ไม่เหมือนกับยุคนี้ที่การกระทำแบบนี้ทำได้ยากกว่า


สำหรับผม แม้ผมจะไม่เห็นด้วยกับบางแนวคิดและรู้สึกว่าคุณจิตรมองโลกออกจะสีขาวสีดำไปนิด  แต่ผมนับถือในอุดมการณ์และผลงานวิชาการของคุณจิตมากๆ ความตายของคุณจิตรเป็นเรื่องน่าเสียดายมากกว่าการตายหรือหล่นจากอำนาจของนายแปลก นายสฤษดิ์ นายถนอม นายตุ๊มากๆๆๆๆๆๆๆๆ   ถ้าคุณจิตยังมีชีวิตอยู่ถึงปัจจุบัน มีประสบการณ์เห็นโลกเข้าใจโลกมองโลกได้กว้างกว้างมากกว่าในช่วงวัยหนุ่ม คุณจิตรจะสามารถชี้นำสังคมไทยไปในทางที่สร้างสรรค์และสร้างคุณประโยชน์ได้อีกมาก

[เพ็ญชมพู]

ซีไอเอคงไม่มีคำสั่งโดยตรงเจาะจงว่าจะต้องสังหารจิตร ภูมิศักดิ์ แต่น่าจะเป็นการสนองนโยบายต่อต้านคอมมิวนิสต์ของอเมริกาโดยรัฐบาลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ และต่อเนื่องมาจนถึงสมัยถนอม กิตติขจร

เมื่อจิตร ภูมิศักดิ์ถูกสังหาร ยังไม่มีใครทราบด้วยซ้ำว่าเขาเป็นใคร

๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๐๙ จิตร ภูมิศักดิ์ถูกยิงจนถึงแก่ความตายที่สกลนคร จังหวัดหนึ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่อยู่ใกล้ ๆ กับเทือกเขาภูพาน ซึ่งขณะนั้นมีที่มั่นของพรรคคอมมิวนิสต์ตั้งอยู่ เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๔  พ.ค.ท. ได้ประกาศการจับอาวุธขึ้นทำการปฏิวัติเพื่อตอบโต้ระบอบเผด็จการของสฤษดิ์ และในเดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๕๐๘ ก่อนที่จิตรจะเข้าป่าได้ไม่นานนัก กองกำลังของ พ.ค.ท. กับกองทหารของรัฐบาลก็เกิดสู้รบกันในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ นับเป็นการปะทะกันด้วยอาวุธเป็นครั้งแรก  อย่างไรก็ดี การตายของจิตรก็มิได้บรรจุอย่างลงตัวอยู่ในประวัติศาสตร์ของสงครามประชาชนต่อต้านรัฐบาลไทย  กำนันคนหนึ่งเคยโอ้อวดให้นักเรียนไทยในต่างประเทศฟังว่า เขาเป็นคนลั่นกระสุนสังหารนัดนั้นเอง และพวกอเมริกันที่สำนึกในบุญคุณนี้ ก็ให้รางวัลตอบแทนเขาด้วยการให้ไปเที่ยวฮาวาย  

จิตรและนักรบอีกคนหนึ่งต้องการอาหาร จึงลงมายังหมู่บ้านที่พวกเขาคิดว่าปลอดภัย พวกเขาขอข้าวจากหญิงชราคนหนึ่ง แต่เธอกลับแจ้งเรื่องผู้ชายสองคนนี้กับเจ้าหน้าที่ประจำหมู่บ้าน ซึ่งออกตามล่าจิตรและยิงเขาบาดเจ็บทีขา เขาพยายามที่จะหนีเข้าป่า  ชาวบ้านติดตามเขาไป และในที่สุดก็ฆ่าเขาตาย เขามีเงินติดตัวอยู่บ้างเล็กน้อย มีบัตรประจำตัว และสมุดบันทึกจดค่าใช้จ่าย กระนั้นก็ดี ยังมีข่าวลือแพร่สะพัดออกมาว่าสภาพศพไม่อยู่ในวิสัยที่จะชี้ตัวได้แน่ชัดว่าเป็นใคร และมือข้างหนึ่งยังถูกตัดส่งมายังกรุงเทพฯ เพื่อพิสูจน์ลายนิ้วมือ อาสาสมัครป้องกันหมู่บ้านไม่แน่ใจว่าพวกเขาทำถูกหรือไม่ ข่าวดังกล่าวถูกส่งเป็นโทรเลขแจ้งมายังกรุงเทพฯ  ทางการมิได้ประกาศเรื่องการเสียชีวิตนี้ออกมา

ต่อมาการตายได้กลายเป็นสิ่งสำคัญที่สุด ในการสร้าง “จิตร ภูมิศักดิ์” ขึ้นมา และสร้างปริศนาเรื่องความสัมพันธ์ของเขากับ พ.ค.ท. ให้เกิดขึ้น ดูเหมือนว่า พ.ค.ท. จะละเลยไม่ใส่ใจด้วยการยอมให้สมาชิกผู้อ่อนหัดถูกตัดขาดไปจากพรรค ช่วงเวลานี้ถูกตีความว่าเป็นเสมือนข้อยืนยันต่อมาสำหรับจิตสำนึกทางสังคมนิยม และทางมนุษยธรรมของเขา นั่นคือ วางชะตากรรมของตนเองไว้กับคนยากจนและคนที่ถูกเหยียบย่ำ จิตรได้ไว้วางใจหญิงชาวนาวัยชราผู้หนึ่ง

เรื่องข้างบนนี้เป็นข้อสรุปและบทวิเคราะห์ ความตายของจิตร ภูมิศักดิ์ ของ Craig J. Reynolds แปลโดย อัญชลี สุสายัณห์ จาก “Jit Poumisak in Thai History”

[เพ็ญชมพู]

......... และศพของปรีชาหรือ จิตร ภูมิศักดิ์ อยู่ที่ไหนล่ะ ? จะเป็นมูลดินแห่งใดแห่งหนึ่งที่ชายหมู่บ้านหนองกุงหรือ ? รึว่าถูกเผาไปแล้ว ณ ที่ใดที่หนึ่ง การฌาปนกิจที่ปราศจากญาติมิตร ไร้พิธีการหรือสุสานนิรนาม ลางทีสำหรับนักกวี นักประพันธ์ นักภาษา นักประวัติศาสตร์ คนแปลกหน้าที่ยากจน หัวหน้าชั้นนำของขบวนการมาร์กซิสต์-เลนินนิสต์ หัวหน้ากองโจร และนักปฏิวัติแห่งอุดมการณ์บนเส้นขนาน ฌาปนกิจศพไร้จิตกาธานหรือสุสานนิรนามจะเหมาะสมกับคนอย่างเขาที่สุด

แต่เป็นไปได้ไหมว่า ? เมื่อเขาถูกกระสุนปืนนัดวิกฤติก่อนสิ้นลม ปรีชาอยากจะบอกแก่ใคร ๆ ว่า

"ใช่ ผมเอง ผมคือ จิตร ภูมิศักดิ์ ผมมีค่าต่อคุณในการจับเป็นมากกว่าจับตาย"

จากเรื่อง จุดจบที่ไม่มีวันจบ ของ พ.ต.อ. จินดา ดวงจินดา เพื่อนรุ่นพี่อักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พิมพ์ครั้งแรกในหนังสือ ปากไก่ วันนักเขียน ๕ พฤษภาคม ๒๕๒๒  

[เทาชมพู]

ครบรอบวันตาย จิตรภูมิศักดิ์ .. ไปเยี่ยมคารวะที่โคนไม้แดง ชายป่าภูพาน

 ขึ้นภูพาน... ไปเยี่ยมจิตร ภูมิศักดิ์

จิตร ภูมิศักดิ์ คือผู้ที่ถือได้ว่าอยู่ในชั้นแถวแนวหน้าของนักคิดนักเขียนไทย ทั้งในแง่ของวิชาการด้านสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ชีวิตและผลงานของ จิตร ภูมิศักดิ์ มีความหลากหลายและล้ำลึกจนกล่าวได้ว่าเป็นสหวิทยาการ ทั้งภาษาศาสตร์ ประวัติศาสตร์ ทฤษฎีการเมือง งานวิจารณ์ งานแปล วรรณคดี ศาสนา บทกวี บทเพลง เป็นมรดกทางภูมิปัญญาที่มอบไว้ให้กับสังคมไทย ที่ยังไม่มีนักคิดนักเขียนคนคนไหนเคยพิชิตความกว้างใหญ่ไพศาลขององค์ความรู้ว่าด้วยสังคมไทยได้เท่า และยังคงมีบทบาทต่อสังคมรวมทั้งส่งอิทธิพลอย่างทรงพลังให้กับขบวนการนักศึกษาในเวลาต่อมา

ในท้องถิ่นจังหวัดสกลนคร มีเบื้องหลังความเคลื่อนไหวและวาทกรรมต่างๆ เกิดขึ้นมากมายซึ่งไม่ใช่สิ่งที่เกิดขึ้นลอยๆ แต่เป็นวาทกรรมที่สมควรมีการวิพากษ์วิจารณ์ เช่นอาจสืบสาวไปได้ถึงสมัยเสรีไทย ที่เคลื่อนไหวในแถบนี้ก่อนที่จะแปรเป็นพื้นที่เคลื่อนไหวของทหารป่าหรือที่ฝ่ายรัฐบาลเรียกว่า ผกค. รวมทั้งอาวุธที่ใช้เกิดจากอดีตเสรีไทย เพราะครูครอง จันดาวงค์ ผู้ฝึกอาวุธให้กับเสรีไทยแถบนี้ทั้งหมด ต่อมาสภาพการเมืองที่กดดันระหว่างสายทหารและเสรีไทย ทำให้เกิดการต่อสู้ระหว่างพลเรือนสายปัญญาชนกับทหารที่ไม่อาจประณีประณอมกันได้ กดดันให้ครูครอง จันดาวงค์ และสมาชิกอีกหลายคนต้องตาย อาวุธของเสรีไทยที่สะสมไว้จึงถูกแปรมาใช้เป็นอาวุธของทหารประชาชน

ประวัติศาสตร์การเมืองบทนี้ยังโยงไปถึงแนวคิดของ "ขุนพลภูพาน" หรือครูเตียง ศิริขันธ์ ในเรื่องการต่อต้านจักรวรรดินิยมอเมริกา ด้วยแนวคิดการรวมตัวอาเซียน การต่อต้านญี่ปุ่นและผลประโยชน์ของญี่ปุ่นที่ฝ่ายทหารได้รับและยังคงอยู่แม้หลังสงคราม ทำให้ทหารต้องล้างขุมกำลังของเสรีไทยให้หมด บทบาทของจิตร ภูมิศักดิ์ จึงได้ปรากฏขึ้นมาสืบสานการต่อสู้ในภาคอีสาน และการเคลื่อนไหวของนักศึกษาจนถึงช่วงเหตุการณ์ตุลาคม 2519 เครือข่ายวาทกรรมการเมืองท้องถิ่น สามารถเชื่อมโยงเข้าด้วยกันและพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ ที่เชื่อมโยงถึงกันกับวาทกรรมชุดอื่นๆได้อีก

ดังนั้นแนวคิดการพัฒนา "เครือข่ายวาทกรรมการเมืองท้องถิ่น" จึงได้ถูกจุดประเด็นขึ้น เพราะเบื้องหลังของวาทกรรมต่างๆ ไม่ใช่มีเพียงแค่คำพูดแต่แฝงความคิดที่เชื่อมโยงกันเป็นเครือข่าย ที่ทำให้มองเห็นความสืบเนื่องกันของวาทกรรมแต่ละชุดแต่ละช่วงเวลา เชื่อมโยงสอดคล้องต่อเนื่องเป็นเหตุเป็นผลกัน

จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ยึดอำนาจในช่วงเวลานั้นได้ใช้นโยบายปราบปรามคอมมิวนิสต์ด้วยวิธีเหวี่ยงแห ประมาณว่าจับมา 10 คนได้ตัวคอมมิวนิสต์จริงๆแค่ 1คนก็ถือว่าโอเคแล้ว ผู้ที่ถูกจับกุมในครั้งนั้นมีทั้งนักการเมืองแนวสังคมนิยม นักเขียน-นักหนังสือพิมพ์ นักศึกษา ปัญญาชน ในข้อหายัดเยียดว่า"มีการกระทำอันเป็นคอมมิวนิสต์" และ "สมคบกันกระทำความผิดต่อความมั่นคงของรัฐทั้งภายใน และภายนอกราชอาณาจักร" ซึ่งรวมทั้ง "จิตร ภูมิศักดิ์" ถูกจับ 21 ต.ค. พ.ศ.2501
หลังถูกคุมขังอยู่นานกว่า 6 ปี จิตร ภูมิศักดิ์ ก็ได้รับการปล่อยตัวเมื่อวันที่ 30 ธ.ค. 2507 เนื่องจากศาลกลาโหมยกฟ้อง ซึ่งระหว่างถูกจองจำอยู่ก็มีผลงานเด่นที่เกิดขึ้นในคุกคืองานแปลนวนิยายเรื่อง "แม่" ของแมกซิมกอร์กี้ , โคทาน,และ "ความเป็นมาของคำสยาม ไทย ลาวและขอม และลักษณะทางสังคม ของชื่อชนชาติ"

"วันเสียงปืนแตก" คือการเริ่มต้นของสงครามประชาชน เมื่อเกิดการยิงปะทะกับฝ่ายรัฐบาลนัดแรกที่บ้านนาบัว อ.นาแก จ.นครพนม เมื่อวันที่ 7 ส.ค. 2508 และเดือนต่อมาพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย (พคท.)เริ่มตอบโต้รัฐบาลด้วยกำลังอาวุธ และถือกำเนิดกองกำลังพลพรรคประชาชนไทยต่อต้านอเมริกา หรือ พล.ปตอ.

จิตร ภูมิศักดิ์ เดินทางสู่ภาคอีสานในเดือนตุลาคม พ.ศ.2508 เข้าร่วมพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย โดยมีชื่อจัดตั้งว่า "สหายปรีชา" เขามาในฐานะคนผ่านทางซึ่งจะถูกส่งตัวไปศึกษาที่ประเทศจีน ตามคำขอของ "สหายไฟ" อัศนี พลจันทร หรือนายผี ผู้ซึ่งจิตร ภูมิศักดิ์ เชิดชูว่าเป็นมหากวีของประชาชนที่ตีแผ่ความยากเข็นของชีวิตและปลุกเร้าวิญญาณการต่อสู้ของประชาชนได้อย่างมีพลังและเพียบพร้อม

จุดหมายปลายทางของสหายปรีชา ยังไปไม่ถึงประเทศจีน แต่ต้องมาจบชีวิตลงบนผืนแผ่นดินอีสานเพราะเขาขออยู่เรียนรู้การปฏิวัติในชนบท โดยในเดือนต่อมาได้เดินทางเข้าสู่ที่มั่นกลางดงพระเจ้า รับหน้าที่ปฏิบัติงานด้านมวลชน แต่อยู่ในดงพระเจ้าได้ไม่นานกำลังทหารฝ่ายรัฐบาลเข้ากวาดล้างมาถึง พวกเขาจึงต้องถอยทัพเดินนทางรอนแรม ผ่านป่าเขาลูกแล้วลูกเล่าทั้งภูผาเหล็ก,ภูผาดง ผ่านไปถึงภูผาลม สถานที่ซึ่ง สหายปรีชา แต่งเพลงชื่อ"ภูพานปฏิวัติ" และต่อมาเป็นเพลงต่อต้านอันโดดเด่นของขบวนการคอมมิวนิสต์ในประเทศไทย

วันที่ 4 พ.ค. 2509 สหายปรีชา และพลพรรคอีก 5 คน เข้าไปทำงานมวลชนที่บ้านหนองแปน และบ้านคำบ่อ วันรุ่งขึ้นได้ถูกกองกำลังฝ่ายรัฐบาลล้อมปราบ ทำให้ต้องแยกกันหลบหนีเป็นสองกลุ่ม สายปรีชา,สหายสวรรค์,สหายวาริช แตกไปทางเขาภูอ่างศอแต่เกิดหลงลงทาง จนถึงตอนค่ำมาโผล่ที่บ้านหนองกุง ต.คำบ่อ อ.วาริชภูมิ จ.สกลนคร ด้วยความหิว สหายปรีชา อาสาเข้าไปขอข้าวในหมู่บ้านและได้ข้าวเหนียวมาหนึ่งปั้นจากนางคำดี อำพล ขณะที่รีบเดินกลับออกมาหาเพื่อสหายซึ่งรออยู่ นางคำดี ให้คนไปแจ้งกำนันแหลม หรือ นายคำพล อำพน จึงได้นำกำลัง อส.ออกติดตามไปทันที่ชายป่า

กระสุนนัดแรกพุ่งออกมาจากปากกระบอกปืนของ อ.ส.นายหนึ่ง โดนเข้าที่บริเวณขาของจิตร ภูมิศักดิ์ และอีกหลายนัดตามมาทำให้เขาจบชีวิตลงที่โคนต้นแดง ชายป่าท้ายหมู่บ้าน และศพถูกเผาทันที เมื่อตอนค่ำวันที่ 5 พฤาภาคม 2509 แต่สำหรับกำนันแหลม หรือนายอำพล คำพน ยังคงมีชีวิตอยู่ที่บ้านหนองกุง ในสภาพวัยชรา ส่วน "อ.ส." ซึ่งเป็นชาวบ้านหนองกุง คนที่เปิดฉากยิงนัดแรกพึ่งจะจบชีวิตลงเมื่อไม่นานด้วยโรคมะเร็ง

เวลาผ่านล่วงมานานมีผู้สนใจใคร่รู้เรื่องราวของจิตร ภูมิศักดิ์ มีนักศึกษา ปัญญาชน ลงพื้นที่ติดต่อขอสัมภาษณ์พูดคุยกับกำนันแหลม แต่ยังไม่ได้รับความร่วมมืออย่างเต็มใจนัก ลูกสาวของกำนันแหลม เคยตัดพ้อพ้อมกับตั้งคำถามกลับมาว่า "ทำไมเรื่องนี้มันยังไม่จบไม่สิ้น จนป่านนี้แล้วยังไม่จบไม่สิ้นอีกเหรอ..."

ผ่านพ้นไปถึง 30 ปีถัดมาความรู้สึกของคนในครอบครัวของกำนันแหลม ยังไม่พร้อมต้อนรับผู้คนที่เดินทางมาเยี่ยมจิตร ภูมิศักดิ์ เพราะผู้ใคร่รู้ที่ดั้นด้นมาถึงหมู่บ้านแห่งนี้ ห้วงเวลานั้นแสดงออกทางสายตาดูจะไม่เป็นมิตร เคยมีคณะทัศนศึกษาเดินทางมาที่หมู่บ้าน เมื่อมาหยุดรถที่หน้าบ้านของกำนันแหลม นอกจากจะไม่ลงไปถามไถ่แล้ว ยังส่งสายตามองมาพร้อมกับเสียงซุบซิบ ..หลังนี้เหรอบ้านกำนันแหลมคนที่ยิงจิตร ภูมิศักดิ์..."

เข้าสู่ยุค 2540 เป็นต้นมา บรรยากาศเริ่มคลี่คลายขึ้นและดูเหมือนชาวบ้านหนองกุง รวมทั้งกำนันแหลม ต่างเข้าใจในวิถีแห่งการต่อสู้ในอดีตระหว่างซ้ายกับขวา ชาวบ้านจะร่วมกันจัดงานทำบุญในวันที่ 5 พฤษภาคม ของทุกปี ภาพถ่ายและเอกสารที่เกี่ยวข้องกับจิตร ภูมิศักดิ์ ซึ่งถูกรวบรวมเก็บไว้อย่างดีบนศาลาวัดบ้านหนองกุง ทั้งประวัติและผลงาน ประวัติการต่อสู้ บทความที่เคยปรากฏตามสื่อสิ่งพิมพ์ ก็จะถูกนำออกมาปัดฝุ่นอีกครั้งเพื่อการจัดแสดงนิทรรศการ และมีการจัดสร้างอนุสรณ์สถานจิตร ภูมิศักดิ์ ขึ้นในบริวณที่เขาจบชีวิตลง

พระอธิการ โสภา กิตติโสภโณ เจ้าอาวาสวัดประสิทธิสังวรณ์ (วัดบ้านหนองกุง) บอกว่า อนุสรณ์สถานนี้พึ่งจะเสร็จสมบูรณ์และจัดงานฉลองไปหมาดๆพร้อมกับงานทำบุญปีที่ผ่านมา มีปฏิมากรรมหินทรายแกะสลักรูปของจิตร ภูมิศักดิ์ อยู่บนแท่นแวดล้อมด้วยสวนหย่อม บนที่ดินขนาด 100 ตรว.ซึ่งคุณภิรมย์ฯ พี่สาวของจิตร ภูมิศักดิ์ ได้ขอซื้อจากเจ้าของเดิมและมอบถวายโอนกรรมสิทธิ์ให้กับวัดประสิทธิ์สังวรณ์ นายปานชัย บวรรัตนปาน ผู้ว่าราชการจังหวัดสกลนคร ในขณะดำรงค์ตำแหน่ง เป็นผู้จัดหางบประมาณสร้างอนุกรณ์สถาน ได้ติดต่อขอซื้อที่ดินเพิ่มเติมเพื่อขยายพื้นที่ แต่ทางเจ้าของทีดินข้างเคียงไม่ขาย

http://www.oknation.net/blog/print.php?id=435311

[เทาชมพู]

วรรณคดีมีคำว่า irony of life   หมายถึงว่าบางครั้งโชคชะตาก็กลับตาลปัตร เล่นตลกกับชีวิตอย่างไม่น่าจะเป็น  แต่ก็เป็นได้จริงๆ   ทิ้งไว้แต่ความเศร้าสลดหดหู่แก่ผู้พบเห็น

อุดมการณ์ของจิตร ภูมิศักดิ์คือเสียสละชีวิตเพื่อชาวไร่ชาวนาในชนบท  ซึ่งเขาเห็นว่าเป็นผู้ด้อยโอกาส ยากไร้ และไม่เท่าเทียมผู้อยู่ในเมือง      แต่เขาก็ต้องมาจบชีวิตด้วยฝีมือของกลุ่มคนที่เขาหวังจะเสียสละให้นั่นเอง
คนเหล่านี้เข้าไม่ถึงอุดมการณ์ของจิตร แน่นอน   แล้วจิตรล่ะ เข้าถึงคนเหล่านี้หรือเปล่า

[ประกอบ]

   แล้วจิตรล่ะ เข้าถึงคนเหล่านี้หรือเปล่า

ลึกซึ้งจริงๆ ครับ

[เพ็ญชมพู]

คนเหล่านี้เข้าไม่ถึงอุดมการณ์ของจิตร แน่นอน

เรื่องบางเรื่องต้องใช้เวลาเพื่อให้เข้าถึง  

ลมหอบกลิ่นแป้งร่ำรำเพยแผ่ว ฝ่าเปลวแดดเดือนห้า จากลานวัดมาถึงบ้านหลังใหญ่ เหมือนจะบอกเจ้าของเรือนที่นั่งอยู่บนแคร่ไม้ขนาดใหญ่ว่าอารามบ้านหนองกุง ถึงคราวรุ่งเรืองอีกครั้งหลังจากตกอยู่ในสภาพที่ไร้เจ้าอาวาสหรือร้างพระ-เณรมานาน นับจากนี้ไป ไม่ว่าจะเป็นบุญเข้าพรรษา บุญวันสารท บุญออกพรรษา บุญกฐิน...หรือบุญสงกรานต์ที่กำลังจะผ่านพ้นไป วัดแห่งนี้จะไม่เหงาร้างอย่างที่เป็นมาอีกแล้ว

๒-๓ ปีที่ผ่านมานี้ เจ้าของเรือนหลังใหญ่วัย ๖๐ ต้น ๆ สุขภาพไม่สู้จะแข็งแรงมากนัก โรคภัยเบียดเบียนตลอดปี เหมือนสงครามอันยืดเยื้อยาวนาน สีผมที่ดูดำขลับกลับขาวโพลน เนื้อหนังอันอ้วนท้วนกลับซูบผอม ราวกับคนตรอมใจหรืออมทุกข์ตลอดปีตลอดชาติ

"เห็นมั้ย บาปไม่แพ้บุญ"

ปากคำลูกบ้านบางคนที่เสียดแทงความรู้สึก มีหรือกำนันเก่าจะไม่รับรู้ มีหรืออดีตมือปราบผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์จะไม่ฉุกคิด

มันเริ่มจากมีคนกลุ่มหนึ่งมาขุดเอากระดูก "คอมมิวนิสต์" ที่ถูกยิงตายตั้งแต่ไป  ๒๕๐๙ มาบรรจุไว้ในธาตุ มี "พี่สาว" ของคนตายมาทำบุญทอดกฐิน และมีสำนักพิมพ์ใหญ่มาสร้าง 'โรงเลี้ยงเด็ก' ให้ทางวัด

ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นนั้น ปฏิเสธไม่ได้ว่ามันสืบเนื่องมาจากการตายของชายหนุ่มคนนั้น ที่หัวไร่ปลายนาด้านทิศตะวันออกของหมู่บ้าน

และเป็นความตายที่นำมาสู่การเกิดใหม่...นามของจิตร  ภูมิศักดิ์ คุ้นหูค้นปากชาวหนองกุงเพิ่มขึ้น ซึ่งมันเป็นการรู้จักอย่างเข้าใจและถูกต้อง

ตรงกันข้ามนามของ กำนันคำพล อำพนกำลังจะถูกลืม??

ซึ่งในวันนี้อดีตมือปราบคอมฯ พอจะทำใจได้ เพราะไม่มีสิ่งใดจีรังยั่งยืน เมื่อ 'คนป่า' หรือพวกคอมมิวนิสต์บนภูซากลาก ทิ้งป่าทิ้งปืนกลับคืนสู่หมู่บ้านจนหมดสิ้น ก็เหมือนพรานไพรไร้ค่า เมื่อป่านั้นไม่มีสิงสาราสัตว์

แต่ลึก ๆ ลงไป อดีตพรานล่าหัวคอมฯ ก็ไม่รู้ว่าเหตุใดจึงมีการเปลี่ยนแปลงอย่างฉับพลันบนภูสูง ด้วยระหว่างที่การต่อสู้แบบตาต่อตาฟันต่อฟัน ดำเนินไปอย่างไม่มีทีท่าว่าจะจบลงโดยง่าย แล้วจู่ ๆ วันหนึ่ง ฝ่ายคนป่าก็วางปืนเข้ามอบตัวกันเป็นทิวแถว เหมือนนักมวยที่ชกไม่สมศักดิ์ศรี

และกำนันเก่าก็อยากรู้เหมือนกันว่า นับตั้งแต่วันที่ชายหนุ่มถูกยิงตายกลายเป็นผีไร้ญาติไปแล้ว ในขบวนการนั้นมีสิ่งใดเกิดขึ้นบ้าง??

จากเรื่อง "หลัง 'วาระสุดท้ายแห่งชีวิต' จิตร ภูมิศักดิ์" โดย แคน สาริกา นิตยสาร WRITER MAGAZINE ปีที่ ๑ ฉบับที่ ๑๓ ตุลาคม ๒๕๓๖