“พม่ารบฝรั่ง” บทสุดท้ายของ “มาดูรูปพิธีกรรมสำเร็จโทษเจ้านายในพม่ากัน”

[เพ็ญชมพู]

นี่ขนาดไม่เคยเห็นรูปที่คุณสยามหนุ่มว่า ถ้ามีรูปที่ถ่ายหลังจากนั้นด้วยแล้ว ก็ชัดแจ้งว่าอังกฤษเป็นจอมบงการประหารเชลยด้วยวิธีการป่าเถื่อนนี้จริงๆ

ภาพอันน่าสยดสยองเหล่านี้ เมื่อปรากฏในสื่อของอังกฤษก่อให้เกิดการวิพากษ์วิจารณ์กันอย่างอื้ออึง  หนังสือพิมพ์ไทมส์ของลอนดอน ฉบับวันที่ ๒๑ มกราคม ค.ศ. ๑๘๘๖ ตีพิมพ์รายงานของนายมอยแลน (Moyan) ผู้สื่อข่าวในพม่าตอนหนึ่งว่า "ภาพอันสยดสยองพองขนที่เกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำอีกจากการประหารชีวิตที่เจ้ากรมสารวัตรทหารสั่งการนั้น เป็นสิ่งที่น่าอัปยศอดสูยิ่งนัก" ยังมีรายงานต่อไปอีกว่า หลายครั้งที่เจ้ากรมสารวัตรทหารซึ่งเป็นช่างภาพสมัครเล่นตัวยง สั่งให้ชลอการประหารชีวิต เพื่อจะได้จัดวางตำแหน่งกล้องเล็งไปที่ตัวนักโทษ และลั่นไกกล้องในจังหวะเดียวกันที่คำสั่งยิงเป้าดังขึ้น

ภาพที่ว่าน่าจะเป็นภาพนี้

ที่แน่ชัดว่าเป็นระดับหัวหน้าก็ประหารเสีย ในข้อหาซ่องโจรก่อการร้ายปล้นฆ่าบ่อนทำลายบ้านเมืองและความสุขของประชาชน โดยเอาไปยิงทิ้งที่ริมกำแพงเมืองให้ชาวบ้านชาวเมืองเห็นกันจะจะ

เจ้ากรมสารวัตรทหารในทีนี้คือ Willoughby Wallace Hooper

[NAVARAT.C]

^

สมัยโน้นเรียกว่าการปฏิบัติการทางจิตวิทยา สมัยนี้เรียกสั้นๆว่าปฏิบัติการโหด

ภาพล่าง
ทหารปืนใหญ่ แม้จะกระบอกเล็กกว่า แต่เบา เคลื่อนย้ายได้ง่าย ยิงด้วยกระสุนกระทบแตก อานุภาพการทำลายชีวิตสูง
เครื่องแบบที่ใส่ ราวกับจะไปสวนสนามของทหารรักษาพระองค์

พม่าเห็นแล้วก็ครั่นคร้าม แต่ก็ใช่ว่าจะหัวหด

[NAVARAT.C]

เห็นฝรั่งมังฆ้องซ้อมรบกันเอิกเริกเพื่อทำสงครามกับพวกพม่าดาค้อยท์  ชาวบ้านก็ระดมพลสวนสนามแต่งเต็มยศพร้อมอาวุธครบมือ อวดแสนยานุภาพมั่ง ใครจะรบกับใครก็ว่าไปแต่จะมารังแกพวกข้อยเป็นได้เห็นดีกัน

[NAVARAT.C]

บ้างก็มีการสร้างรั้วป้องกันอย่างแข็งแรง(ตามข่าว) สุนัขน่ะคงผ่านไม่ได้แน่ แต่คนนี่ผมยังสงสัย เอามือฝรั่ง(ที่สวมทอปบู๊ต)ถีบเบาๆจะล้มทั้งแถบหรือเปล่า?

[NAVARAT.C]

ส่วนหมู่บ้านนี้สร้างแข็งแรงน่านับถือ

[NAVARAT.C]

อังกฤษจะเริ่มปฏิบัติการปลดปล่อยเขตพม่าแท้ที่ตั้งใจเขมือบทั้งหมดก่อน หนึ่งในความเร่งด่วนก็คือการส่งกำลังทหารไปยังโมกอก เมืองที่อุดมไปด้วยเหมืองทับทิมพม่าที่ทุกราชวงศ์หวงแหนนักหนา ผู้ที่ไม่เกี่ยวข้องจะเข้าไปเสนอหน้ามิได้ พลอยทุกเม็ดที่เอาขึ้นมาจากดินต้องขายให้ราชสำนักเท่านั้น เมื่อสิ้นราชวงศ์กษัตริย์ไปแล้วก็เกิดสูญญากาศครั้งใหญ่ ทำให้พลอยดีๆหายไปเข้ากระเป๋าใครต่อใครอังกฤษย่อมทนไม่ได้ที่จะให้ชาติอื่นมาชุบมือเปิบ

[NAVARAT.C]

ไม่นานโมกอกก็ถูกกลับมาโดนผูกขาดอีกโดยคนอังกฤษ ที่มีพ่อค้าไปตั้งโต๊ะนั่งรอประมูลซื้อทับทิมถึงที่เหมืองเลย

[NAVARAT.C]

ส่วนในเรื่องของการปราบปรามพวกพม่าดาค้อยท์นั้น ทหารอังกฤษเคลื่อนกำลังจากค่ายที่เมืองพุกามไปยังท้องที่ต่างๆที่ได้ข่าวว่ามีการซ่องสุมกำลัง หรือมีปฏิบัติการลอบทำร้ายคนอังกฤษ

[NAVARAT.C]

ตอนแรกก็คงไม่ทราบในรายละเอียดหรอกว่า กองกำลังกบฏนี้จัดตั้งขึ้นโดยใครเป็นหัวหน้า ใครเป็นผู้นำ เหตุเกิดที่ไหนก็ตามไปที่นั่น
หลังการกวาดล้างที่มัณฑเลย์แล้ว พวกดาค้อยท์ก็หนีไปตามหัวเมืองต่างๆ ทหารอังกฤษก็จัดกำลังตามไปบดขยี้

ในภาพเป็นการไล่ล่าที่ตองอู เมืองหลวงเก่าที่คนไทยคุ้นชื่อดี อยู่ไม่ไกลพุกามเท่าไหร่ สมเด็จพระนเรศวรทรงเคยมาตั้งค่ายล้อมเมืองนี้เหมือนกัน

[NAVARAT.C]

นี่เป็นการรบที่ สีดอ(Zeedaw) ผมถามคุณวิกี้แล้ว คุณวิกี้ก็ไม่รู้ว่าอยู่ที่ไหน แต่คงไม่ใช่ช้างก็แล้วกัน

[เทาชมพู]

ขอแทรกหน่อย
หน้าตาลอร์ดดัฟฟริน เป็นยังงี้ค่ะ

[เทาชมพู]

ขอเลี้ยวออกจากถนนใหญ่ ไปลงซอยเล็กๆชื่อว่าอังกฤษกับพระสงฆ์พม่า

เล่าถึงขบวนการสงฆ์กู้ชาติที่อังกฤษประณามว่าเป็นสงฆ์ดาค้อยท์ไปแล้วก่อนหน้านี้      ความจริงพระสงฆ์ที่ท่านไม่มายุ่งกับการเมืองก็มีอยู่อีกมากในพม่า    แต่ความจริงมีอยู่ว่า ถึงท่านไม่ยุ่งกับการเมือง  การเมืองก็ไปยุ่งกับท่านเข้าจนได้     เพราะเมื่ออังกฤษมาเป็นเจ้าเข้าครองแล้ว  ไม่ได้บังคับขับไสเฉพาะพระเจ้าสีป่อเท่านั้น แต่เคี่ยวเข็ญเย็นค่ำกรำไปถึงประมุขของสถาบันสงฆ์คือสมเด็จพระสังฆราชของพม่าในยุคนั้นด้วย

อังกฤษเข้าปกครองพม่าตอนล่างมาระยะเวลานานพอสมควร ก่อนมากลืนพม่าตอนบน   จึงตระหนักว่าในราชอาณาจักรนี้ สถาบันสงฆ์กุมศรัทธาชาวบ้านไว้ไม่น้อยกว่าสถาบันกษัตริย์กุมความจงรักภักดี     ดังนั้นตอนแรกที่ยึดมัณฑเลย์ได้ อังกฤษก็ไม่ได้แตะต้องทำร้ายพระสงฆ์ที่อยู่สงบๆในวัดวาอาราม     ซ้ำยังเอาอกเอาใจด้วยการถวายข้าวสารเสบียงอาหารมิให้ขาดแคลน เมื่อทหารอังกฤษจำเป็นต้องไปเบียดเบียนเนื้อที่ ด้วยการพำนักอยู่ในวัด    และสมทบปัจจัยให้เมื่อวัดต้องการสร้างนั่นสร้างนี่

[เทาชมพู]

บุคคลสำคัญที่อังกฤษเล็งว่าจะต้องเอามาเป็นพันธมิตรให้ได้คือพระสังฆราช หรืออดีตพระครูตองธา  พระอุปัชฌาย์ของพระเจ้าสีป่อมาก่อน     พระสังฆราชองค์นี้ท่านอยู่อย่างสงบตามแบบของท่าน ไม่ได้มายุ่งวุ่นวายอะไร  อังกฤษก็เลยมองว่าเป็นคนหัวอ่อน น่าจะเกลี้ยกล่อมมาเป็นพวกได้  ก็เลยคืบเข้าไปด้วยการถวายข้าวสารปัจจัยเอาใจไว้ก่อน  
จากนั้นอังกฤษมานึกได้ว่าตำแหน่งพระสังฆราชนี้เป็นตำแหน่งสถาปนาโดยพระเจ้าสีป่อ   บัดนี้ไม่มีพระเจ้าสีป่อแล้ว  ถ้าจะคงอำนาจพระสังฆราชไว้เพื่อประโยชน์ฝ่ายฝรั่ง  อังกฤษก็ต้องสถาปนาพระสังฆราชเสียเอง จะองค์ใหม่องค์เก่าค่อยว่ากัน     แต่ว่าฝรั่งเป็นคริสตศาสนิกชนไม่ใช่พุทธศาสนิกชน จะมารับรองพระสังฆราชพุทธมันก็ไม่ได้

ลอร์ดดรัฟฟรินก็เลยต้องดิ้นรนหาหนทางออก  ด้วยการสอดส่ายสายตาไปมองว่าใครที่ใหญ่ในฝ่ายพุทธศาสนาพอจะมาทำหน้าที่แทนพระเจ้าสีป่อได้   ในที่สุดก็เล็งไปที่ฮ่องเต้ของจีนซึ่งเป็นชาวพุทธ จะให้มาสถาปนาพระสังฆราชพม่าตามคำบงการของอังกฤษ    แต่ก่อนจะเลอะเทอะกันไปมากกว่านี้   ที่ประชุมผู้บริหารเห็นว่าไปกันใหญ่ก็เลยระงับแผนเสียก่อน

[เทาชมพู]

อย่างไรก็ตาม  เมื่อพระสังฆราชมิได้สนใจจะเล่นการเมือง   อังกฤษก็นำการเมืองไปเล่นถึงกุฏิของท่าน   ด้วยการกดดันให้พระสังฆราชลงนามประกาศบัพพาชนียกรรมพระสงฆ์รูปหนึ่งที่ไปสนับสนุน เป็นกำลังหนุนให้ฝ่ายเจ้าชายดาค้อยท์ ที่พม่าเรียกว่าพวกกบฏ
  
นอกจากนี้  อังกฤษยังกดดันให้พระสังฆราชลงนามในประกาศอีกหลายฉบับ  เช่นประกาศให้พระสงฆ์ทั่วประเทศร่วมมือกับฝรั่งอังกฤษ   ประกาศห้ามพระภิกษุสงฆ์ร่วมมือสนับสนุนผู้ต่อต้านอังกฤษไม่ว่ากลุ่มไหน      แต่ในเมื่อประกาศเหล่านี้ทั้งชาวบ้านและพระสงฆ์จำนวนมากมิได้เห็นด้วย  ก็เลยกลายเป็นแค่ใบปลิว   ชาวบ้านที่ต่อต้านอังกฤษก็ต่อต้านต่อไป   พระสงฆ์ที่เข้าร่วมรบเป็นฝ่ายดาค้อยท์ก็ยังรบต่อไป   ไม่รับรู้คำสั่งของพระสังฆราช
มิหนำซ้ำ พระสังฆราชท่านยังเคราะห์ร้าย ถูกชาวบ้านชาวเมืองมองว่าเป็นฝ่ายอังกฤษ  เอาใจออกห่างพม่า   จึงไม่ได้รับการยอมรับนับถือทั้งจากชาวบ้านและพระที่ผละไปเข้าขบวนการกู้ชาติ   ถูกมองว่าเป็น "สังฆราชหุ่น" ของอังกฤษ เท่านั้น

พระสงฆ์ที่ผละจากวัดไปสู่สมรภูมิเหล่านี้    แม้ว่าพ่ายแพ้อังกฤษ ถูกปราบปราม ถูกจับ ถูกประหารเหมือนนักโทษชั้นต่ำ   แต่ท่านก็ทิ้งผลงานต่อต้านอังกฤษเอาไว้ ให้เป็นวีรกรรมในสายตาของพระสงฆ์รุ่นต่อๆมา   ทำให้เกิดเจตนารมณ์ที่จะสืบทอดอุดมการณ์พระสงฆ์เข้าวงการเมืองมาตั้งแต่ยุคนั้น   จนถึงยุคนี้
เพราะฉะนั้นข่าวต่างประเทศที่เสนอภาพพระสงฆ์เดินขบวนประท้วงรัฐบาลก็ดี  พระสงฆ์อดข้าวประท้วงก็ดี  หรือพระสงฆ์เผยแพร่หนังสือหนังหาต่อต้านเหตุการณ์ทางการเมืองก็ดี   โปรดทราบว่ามาจากบทบาทของพระสงฆ์สมัยอาณานิคมนี้เองค่ะ

กลับสู่ถนนใหญ่ตามเดิมค่ะ

[NAVARAT.C]

เป็นเรื่องที่น่าสลดสังเวชแท้

ไม่นานต่อมาในปี๑๙๐๐นั้นเอง ท่านก็ได้ละสังขาร ชาวพม่าในมัณฑเลย์ได้จัดพิธีปลงศพท่านอย่างใหญ่โต