กัปตันเอมซ์ นายตำรวจแบบยุโรปคนแรกของสยาม

[V_Mee]

มีข้อสังเกตเรื่องกบฏเงี้ยวเมืองแพร่  หลายประการคือ

เหตุใดจึงก่อกบฏยึดเมืองแพร่เป็นเมืองแรก  คำตอบคือการเดินทางขึ้นสู่ล้านนาในเวลานั้นมีเพียง ๒ เส้นทางคือ เดินทางบกจากอุตรดิตถ์ข้ามเขาพรึงไปเมืองแพร่  อีกเส้นทางจากเมืองตากไปตามลำน้ำปิงไปเมืองลำพูนและเชียงใหม่ตามลำดับ
การที่กบฏเงี้ยวยึดเมืองแพร่จึงเป็นการควบคุมเส้นทางการส่งกำลังจากอุตรดิตถ์ขึ้นไปสู่ล้านนา 

ประเด็นต่อมาเมืองแพร่นั้นเป็นชุมทางแยกไปนครน่านและนครลำปาง  เหตุไฉนพวกเงี้ยวจึงไม่ยกไปตีเมืองน่าน  แต่มุ่งไปนครลำปาง  ซึ่งเป็นชุมทางที่จะแยกไปเมืองงาว  พะเยา  เชียงราย  กับอีกทางหนึ่งไปลำพูน และเชียงใหม่
คำตอบในประเด็นนี้น่าจะอยู่ที่ นครน่านไม่มีป่าไม้สัก  และหากตีลำปางได้ก็ไม่ยากที่จะเลยไปตีนครเชียงใหม่

เมื่อคิดตามประเด็นเหล่านี้แล้วก็เกิดข้อสงสัยตามมาว่า พวกเงี้ยวจะวางแผนการยุทธได้เพียงลำพังหรือ?  ยิ่งได้อ่านรายงานของพระองค์เจ้าเพ็ญพัฒน์พงษ์ (กรมหมื่นพิไชยมหินทโรดม) ที่กราบบังคมทูลรัชกาลที่ ๕ เมื่อคราวเสด็จตรวจราชการมณฑลพายัพหลังกบฏเงี้ยวราว ๖ เดือน  ที่ทรงกล่าวว่า เจ้าหน้าที่ป่าไม้ชาวอังกฤษที่รัฐบาลสยามจ้างมาจากพมานั้นล้วนทุจริตต่อหน้าที่  และหาโอกาสเอารัดเอาเปรียบพ่อค้าไม้ชาวไทยของกลุ่มกิมเซ่งหลีอยู่ตลอดเวลา  ก็เลยยิ่งเชื่อว่าพวกพ่อค้าไม้ชาวอังกฤษอยูเบื้องหลังเรื่องนี้เป็นแน่ 

[NAVARAT.C]

กระทู้นี้แยกออกไปที่

ตำรวจของเราแต่เก่าก่อน

http://www.reurnthai.com/index.php?topic=5436.0

[siamese]

นำเรื่อง "โปลิศ" พ.ศ. ๒๔๒๘ มาให้อ่านกันครับ

สยามไสมย จ.ศ. ๑๒๔๗

เรื่องโปลิศ

ข้าพเจ้า มองแวะ อยู่มาละแหม่งเข้ามาค้าขายอยู่ที่บางกอก อยู่แถวตำบลคอกควาย ได้เห็น "โปลิศ" เดินตามท้องถนนเหมือนที่เมืองข้าพเจ้ามะละแหม่ง แต่เมื่อเดินสำรวนไปย่านบางรักถึงถนนตก พบโปลิศเดินตามถนนน้อยมาก อีกทั้งถนนนี้มีนักเลง นักเล่นการพนันมากมาย เดินไปเรื่อย ๆ เห็นโปลิศอยู่สองคน เดินเหมือนมาเดินเล่น จึงเดินเข้าไปถามว่าทำไมไม่จับผู้ร้ายบ้างหรือ โปลิศตอบว่าไม่กล้าหรอก กลัวเขาตีเอา ก็เลยออกมาและคิดกลับไปถึงโปลิศที่เมืองมะละแหม่ง ที่มีความเข้มงวด กวดขัน เพราะฝึกอย่างอังกฤษและหวังกับโปลิศในสยามอย่างมาก

[เพ็ญชมพู]

ตระกูล "เอมซ์บุตร" เป็นนามสกุลที่พระราชทานโดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวสำหรับลูกหลานของสุภาพบุรุษอังกฤษผู้นี้

คุณนวรัตนมีรายละเอียดไหมว่าพระราชทานให้ใคร เมื่อไร

พบแต่นามสกุล "เอมะบุตร์"

 

[NAVARAT.C]

ได้มาจากเวปของคนในตระกูลนี้ครับ

“เอมซบุตร” ได้มาจากการพระราชทานแต่งตั้งจากพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 พระราชทานนามสกุล เอมซบุตร ให้กับ กัปตัน เอส.เย.เบิร์ดเอมส์ (Captain Samuel Joseph Bird Ames) ซึ่งภายหลังได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น " หลวงรัฐยาธิบาลบัญชา " ให้เป็นผู้ก่อตั้ง " กองโปลิศคอนสเตเบิล ขึ้นเป็นครั้งแรกในปี พ.ศ.2403 โดยกัปตัน เอส. เย. เบิร์ดเอมส์ ดำรงตำแหน่งผู้บังคับกองโปลิศ ( อธิบดีกรมตำรวจคนแรกของประเทศไทย )"
ผมเห็นแล้วก็เดาว่า เขาอาจจะสับสนเรื่องพระนาม พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าฯกับ King Mongkut เลยไปดั้นเมฆว่านามสกุลเอมซบุตร พระราชทานให้โดยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าฯ ไปโลด

http://www.mbutr-interior.com/about.html

หลังจากที่ลงกระทู้ไปแล้ว ผมเข้าไปตรวจสอบในหนังสือ “นามสกุลพระราชทาน” ไม่พบนามสกุลนี้เหมือนกัน
และได้มีโอกาสถามท่านผู้ใหญ่อายุใกล้๙๐ เมื่อก่อนแต่งงานท่านนามสกุลเอมซบุตร ท่านบอกว่าไม่เคยได้ยินว่านามสกุลท่านเป็นนามสกุลพระราชทานเหมือนกัน

ขอบคุณที่ทักท้วงครับ เลยได้จังหวะเข้ามาแจ้ง

[เพ็ญชมพู]

กัปตัน เอส.เย.เอมส์ นั้น หลังจากเคทเธอรีนภรรยาชาวอังกฤษ เสียชีวิตเมื่อ พ.ศ. 2405 ขณะที่เธอมีอายุเพียง29ปี หลังจากนั้นในปี พ.ศ. 2405 ได้แต่งงานใหม่กับหญิงไทยเชื้อมอญชื่อ นางหยา มีบุตรด้วยกัน 6 คนคือ

ด.ญ. โนรี (ถึงแก่กรรมตั้งแต่เยาว์)
นายเสน่ห์ เอมซ์บุตร (ถึงแก่กรรมตั้งแต่อายุน้อย)
อำมาตย์ตรี หลวงอนุสรณ์หิรัญการ (อั้น เอมซ์บุตร) ผู้ช่วยสมุหบัญชีใหญ่ กรมรถไฟ (๑)
รองอำมาตย์เอก ขุนสารสำรวจลักษณ์ (สุดใจ เอมซ์บุตร) (๒)
นางเขียน กล้าณรงค์ราญ สมรสกับนายพลจัตวา นายกล้าณรงค์ราญ (ปาน  เกสะรานนท์) ภายหลังเปลี่ยนเป็น กล้าณรงค์ราญ
นางวาศ์น จารุวัสตร์ สมรสกับ นายพันเอก หลวงชัยรณฤทธ์ (ชิต จารุวัสตร์)

ถ้าข้อมูลไม่ผิดพลาด ๑ ใน ๒ ท่านข้างบนนี้คงเป็นคุณปู่ของท่านผู้ใหญ่ของคุณนวรัตน

 

[NAVARAT.C]

อำมาตย์ตรี หลวงอนุสรณ์หิรัญการ (อั้น เอมซ์บุตร) อดีตผู้ช่วยสมุหบัญชีใหญ่ กรมรถไฟ เป็นคุณตาของภรรยาผมครับ แม่ยายผมเป็นลูกสาวคนสุดท้อง

ถามแม่ยายผมแล้วได้ความว่า คุณตาได้เปลี่ยนนามสกุลตามบรรดาศักดิ์จากเอมซ์บุตรเป็นอนุสรณ์หิรัญการหลังเปลี่ยนแปลงการปกครองแล้ว ตามประกาศของรัฐ

ถามว่า เขาไม่ได้บังคับ เราเลือกได้ ทำไมไปเปลี่ยนนามสกุลพระราชทาน

ท่านบอกว่า เป็นด้วยหรือ ไม่เห็นรู้เลย
.
.
อ้าว...จบกัน

[siamese]

ฝากภาพงาม ๆ คุณ NAVARAT.C ที่เห็นนี้แวบแรกเหมือนดั่งในประเทศอินเดีย แต่จริงแล้วเป็นภาพถ่ายชาวสยามซึ่งได้รับอิทธิพลการฝึกตำรวจแบบยุโรป มีพลขับเทียมรถม้าให้นายฝรั่งนั่งอย่างโก้ทีเดียว

และภาพที่คุณ NAVARAT.C อยากให้ชมอีกเป็น "แขกหัวโต" ที่อยากเห็นภาพชัด ๆ ในภาพนี้ก็ปรากฎให้เห็น

[siamese]

ผู้เลี้ยงม้า คงมีตำแหน่งไม่สูงมากนัก ไม่สวมรองเท้าถือแส้ไว้คอยปัดแมลง กับภาพขยายบุคคลต่าง  ๆ

[NAVARAT.C]

ขอบคุณมากครับ เป็นภาพที่ไม่เคยเห็นมาก่อนอีกเหมือนกัน

แล้วนายตำรวจฝรั่งที่นั่งบนรถน่ะใครครับ

[siamese]

ไม่แน่ใจครับเพราะภาพไม่ชัด แต่ว่าลักษณะคล้าย มิสเตอร์ อี. คูเต้ ช่างภาพในราชสำนัก รัชกาลที่ ๕ มากครับ