หม่อมสุ่น คัคณางค์ ณ อยุธยา

[Wandee]

หม่อมราชวงศ์หญิงรสลิน  คัคณางค์       พิมพ์สนองคุณคุณย่า



ชุมนุมพระนิพนธ์  ของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ  กรมหลวงพิชิตปรีชากร




วันที่ ๕ มีนาคม  พ.ศ. ๒๔๙๓

[Wandee]

คุณย่าเกิดที่ตำบลสะพานหัน  จังหวัดพระนคร 

เมื่อปีมะแม  วันเสาร์ที่ ๑๓  สิงหาคม  พ.ศ. ๒๔๐๒


บิดาท่านชื่อ กิม  เป็นพ่อค้าผ้าลายและผ้าแพร            มารดาชื่อเต่า


คุณย่าได้รับการศึกษาพอสมควรกับฐานะของกุลสตรีในสมัยนั้น

เมื่อ พ.ศ.  ได้ถวายตัวเป็นหม่อมของเสด็จปู่  ตั้งแต่ยังทรงดำรงพระยศเป็นพระเจ้าน้องเธอ พระองค์เจ้าคัคนางยุคล


พระธิดาและพระโอรสของเสด็จปู่ และคุณย่ามี ๕ องค์คือ

๑.   ท่านป้าพระองค์ใหญ่   พระเจ้าวรวงศ์เธอ  พระองค์เจ้าอาภาพรรณี          สิ้นพระชนม์เมื่ออายุ ๖๔ ปีเศษ

๒.   ท่านป้าองค์กลาง   สิ้นชีพตักษัยเสียแต่เยาว์

๓.   ท่านป้าองค์เล็ก (หม่อมเจ้าฉวีวิลัย สวัสดิวัฒน์์์์)  สิ้นชีพิตักษัยเมื่อชันษา  ๔๘ ปีเศษ

๔.   ท่านป้าพระองค์น้อย    สิ้นชีพิตักษันตั้งแต่ยังเยาว์

๕.  ท่านพ่อ   หม่อมเจ้าปรีดิยากร  คัคณางค์   สิ้นชีพิตักษัยเมื่อชันษาย่างเข้า ๒๑ ปี
   
     หลังจากที่เสด็จปู่สิ้นพระชนม์ไปไม่กี่เดือน

[giggsmay]

 ;Dคุณวันดี มีรูปหม่อมสุ่นมั้ยคะเห็นว่ากันว่าท่านสวยมาก

[Wandee]

หนังสือดี ๆ ที่ผ่านมา  ถ้าไม่รีบเล่า   หนังสือจะเข้าไปในหลุมดำ  หรือแยกประเภทไปลงในกล่องพลาสติคที่มีล้อ

แล้วเป็นอันว่า  ไม่เจอกันอีกค่ะ   ตอนนี้มีหนังสืออนุสรณ์เก่า ๆ มาก   ยิ่งพยายามจะจัดก็ยิ่งกระจายค่ะ


       คุณย่าเป็นสตรีที่เลื่องลือว่างามมากในสมัยที่ท่านยังเป็นสาว     มีผู้กล่าวกันว่าผิวของท่านเหมือนงาช้าง  และหน้าตาเหมือนรูปปั้น

ท่านป้า  ท่านอาหลายองค์   เคยทรงเล่าประทานว่า  เมื่อท่านชมความงามของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีพระบรมราชินี 

เสด็จพ่อของท่านเห็นด้วย    แต่ตรัสว่า   "ถึงอย่างนั้น  ยังไม่ถึงหญิงอาภาฯ   และหญิงอาภาฯ  ก็ยังไม่ถึงหม่อมสุ่น"

       นอกจากรูปสมบัติแล้ว   คุณย่ายังมีรุปสมบัติซึ่งปรากฎแก่ผู้ที่รู้จักคุ้นเคยทั้วไป    เมื่อถวายตัวกับเสด็จปู่แล้ว   ก็ปฎิบัติ

หน้าที่ของท่านมาเป็นอย่างดี    การเดินทางไปต่างจังหวัดในสมัยที่ยังไม่มีรถไฟและรถยนต์     ต้องลำบากตรากตรำเพียงใดย่อม

ทราบกันอยู่แล้ว    แต่เมื่อเสด็จปู่เสด็จไปราชการทางภาคพายัพและอิสาณ    คุณย่าตามเสด็จไปด้วยทุกครา

[Wandee]

ต้องเหน็ดเหนื่อยและยุ่งยากมากก็เมื่อตอน ร.ศ.๑๑๒ (พ.ศ. ๒๔๓๖)   ในเวลาที่ไทยกับฝรั่งเศสเกิดผิดใจกัน

และเกิดสู้รบกันขึ้นตามริมแม่น้ำโขง            ขณะนั้นเสด็จปู่ทรงมีตำแหน่งเป็นข้าหลวงใหญ่มณฑลอีสาณ   

ต้องทรงบัญชางาน   


คุณย่าอยู่แนวหลังทำหน้าที่เป็นผู้จัดเตรียมสะเบียงและยาสำหรับส่งไปให้ทหาร

นอกจากนั้นยังต้องช่วยดูแลทุกข์สุขของภรรยาและครอบครัวข้าราชการผู้ต้องทิ้งบ้านไปราชการฉุกเฉินในครั้งนั้นด้วย


ท่านเล่าว่า   ท่านเป็นห่วงพระโอรสธิดามาก  เพราะยังเยาว์อยู่      เกรงว่าถ้าเกิดฉุกเฉินจนถึงเสียชีวิตผู้ใหญ่   

เด็กก็จะลำบาก       แต่เสด็จปู่ตรัสปลอบว่า  ถ้าพระองค์ท่านต้องสิ้นพระชนม์ในราชการแล้ว   พระเจ้าอยู่หัว

ก็จะทรงพระกรุณาเลี้ยงลูกพระราชทานเอง

[V_Mee]

คุณ Wandee กรุณาเล่าไว้ในความเห็นข้างบนว่า "หม่อมเจ้าปรีดิยากร  คัคณางค์   สิ้นชีพิตักษัยเมื่อชันษาย่างเข้า ๒๑ ปี"
เพราะเหตุที่ทรงประชวรจนคาดว่าพระชันษาจะไม่ยืนยาวนี้แหละครับ  เมื่อล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ ๖ พระราชทานนามสกุลแก่
ราชสกุลรัชกาลที่ ๔ จึงทรงเว้นไม่พระราชทานนามสกุลแก่พระทายาทในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร  ด้วยมี
พระราชดำริว่า หม่อมเจ้าปรีดิยากร จะไม่ทรงมีพระโอรสสืบราชสกุลอีกต่อไป  แต่การมาปรากฏในภายหลังว่า ทรงมีพระธิดา
คือ เมื่อ ม.ร.ว.หญิงรสลิน จึงมาได้รับพระราชทานนามสกุล คัคณางค์ ในรัชกาลที่ ๗  และเมื่อคุณหญิงถึงอนิจกรรมแล้ว
ก็เป็นอันสิ้นสุดราชสกุลคัครางค์ลงแต่เพียงนั้น

[Wandee]

ขอบคุณคุณวีมีที่มาเพิ่มเติมความรู้   ที่เป็นประโยชน์

ชื่นใจกระไรเลย   ดีใจที่ข้อมูลของท่านจะช่วยให้คนรุ่นหลังที่รักการอ่านมีความเฉียบแหลม

ในการมองเรื่องราวในอดีตได้ชัดยิ่งขึ้น


(กำลังขยายความการประชุมของกลุ่มสตรีแนวหน้าที่คัดสรรของส่งไปแสดงที่ชิคาโก   สนุกมากค่ะ
เพราะท่านผุ้หญิงเปลี่ยนท่าน  แช้บ  แช้บ  แช้บ)

[Wandee]

        ในครั้งนั้นเจ้านายฝ่ายใน  หม่อมห้าม  และภรรยาข้าราชการในพระนครชักชวนกันจัดตั้งสภาอุณาโลมแดง

(ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็นสภาก่ชาดไทย)   เพื่อช่วยในการรักษาพยาบาลทหารป่วยไข้         เมื่อสภาอุณาโลมแดง

จัดยาและเครื่องอุปโภคบริโภคเสร็จแล้ว   ก็ส่งไปมณฑลอิสานเพื่อแจกจ่ายต่อไป        คุณย่าได้รับมอบหมายจาก

สภาอุณาโลมแดงให้เป็นผู้จัดการแจกจ่ายด้านนครจำปาศักดิ์           โดยที่ท่านทำงานของสภาอุณาโลมแดงมาแต่ต้นนี้เอง       

จึงเป็นเหตุให้ท่านมีใจผูกพัน  ต่องานของสภากาชาดไทย   และให้การอุปการะสงเคราะห์แก่องค์การนี้ตามกำลังของท่านตลอดชีวิต

[Wandee]

        เสด็จปู่สนพระทัยในการกสิกรรม   และโปรดทดลองทำนาทำสวน   จนถึงได้ทรงสั่งเครื่องจักร

และปศุสัตว์พันธุ์ต่างประเทศซึ่งมีลักษณะดีกว่าพันธุ์พื้นเมืองมาเลี้ยงไว้     เมื่อเสด็จปู่โปรดเช่นนั้น 

คุณย่าก็สนองพระประสงค์  ไปควบคุมดูแลการทำนา ทำสวนและเลี้ยงสัตว์ด้วยตนเอง   แม้จะอยู่ไกล

พระนครก็มิได้หวาดเกรงอันตรายแต้อย่างใด   จนตลอดพระชนม์ชีพของเสด็จปู่


       เมื่อเสด็จปู่สิ้นพระชนม์ในปี พ.ศ. ๒๔๕๒ แล้ว   คุณย่าก็ปลดปล่อยภาระทั้งปวง   คงเอาใจฝักใฝ่

อยู่แต่ในการกุศลสาธารณสงเคราะห์ และอุปการะลูกหลาน


        คุณย่าเสียชีวิตเมื่อวันที่ ๑๘ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๙๒   ณ บ้านถนนประมวญ   อายุเกือบจะ ๙๐ ปี

ได้รับพระราชทานโกษฐ์เป็นเกียรติยศในงานพระราชทานเพลิงศพด้วย

[Ratananuch]

มีภาพของหม่อมสุ่นอยู่ค่ะ แต่upรูปขึ้นไม่เป็น

[han_bing]

ภาพหม่อมสุ่น จากหนังสืออนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงพระศพ หม่อมสุ่น คัคณางค์ ณ อยุธยา

[han_bing]

ภาพหม่อมสุ่นในวัยชรา ที่มาจากหนังสือเล่มเดียวกัน

อ่านได้จากลิงค์ http://www.digitalrarebook.com/index.php?lay=show&ac=cat_show_pro_detail&cid=10542&pid=78589

[สมรชัย คุณรักษ์]

บ้านถนนประมวญ ที่คุณย่าสุ่นท่านสิ้น อยู่ตรงไหน ตรงข้ามเซนต์คาเบรียล หรือไม่ครับ
อยากไปเยี่ยมสถานที่

[azante]

คุณ Wandee กรุณาเล่าไว้ในความเห็นข้างบนว่า "หม่อมเจ้าปรีดิยากร  คัคณางค์   สิ้นชีพิตักษัยเมื่อชันษาย่างเข้า ๒๑ ปี"
เพราะเหตุที่ทรงประชวรจนคาดว่าพระชันษาจะไม่ยืนยาวนี้แหละครับ  เมื่อล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ ๖ พระราชทานนามสกุลแก่
ราชสกุลรัชกาลที่ ๔ จึงทรงเว้นไม่พระราชทานนามสกุลแก่พระทายาทในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร  ด้วยมี
พระราชดำริว่า หม่อมเจ้าปรีดิยากร จะไม่ทรงมีพระโอรสสืบราชสกุลอีกต่อไป  แต่การมาปรากฏในภายหลังว่า ทรงมีพระธิดา
คือ เมื่อ ม.ร.ว.หญิงรสลิน จึงมาได้รับพระราชทานนามสกุล คัคณางค์ ในรัชกาลที่ ๗  และเมื่อคุณหญิงถึงอนิจกรรมแล้ว
ก็เป็นอันสิ้นสุดราชสกุลคัครางค์ลงแต่เพียงนั้น

หม่อมเจ้าปรีดิยากร มีธิดากี่ท่าน ครับ นอกจาก มรว รสลิน เห็นมี มรว รสมาลี อีกท่านหนึ่ง

[เทาชมพู]

ดิฉันนึกว่ามีม.ร.ว. รสลินท่านเดียวเสียอีก    เพิ่งมารู้ว่าท่านมีน้องสาวด้วยในกระทู้นี้ละค่ะ